Alle Menschen werden Brüder ??
(Goethe)
Inleiding
Dit werkstuk gaat over de slavernij, hoe die ontstaan is en de achtergrond van de slavernij. Mijn belangstelling voor het onderwerp werd gewekt door de afschuwelijke verhalen over wat mensen elkaar hebben aangedaan en nog steeds doen. Mensen die anderen - vaak mensen met een andere huidskleur- niet accepteren en denken over hen de baas te mogen spelen.
De laatste jaren is het thema 'slavernij' ook weer actueel. Er zijn zelfs Disney films met verhalen over mensen die onvrijwillig worden vastgehouden en als slaaf worden behandeld en zich daar tegen verzetten. (The Prince of Egypt)
Door de eeuwen heen is de slavernij als 'normaal' beschouwd. Hele economieën 'draaiden' om het werk van de slaven. In de oudheid was slavernij normaal. Denk maar eens aan de joden in Egypte. Maar ook in de middeleeuwen was de slavernij 'normaal'. De kruisridders hadden vaak grote groepen slaven in dienst (vooral Moren) die vaak het zware moesten doen. Zelfs de katholieke kerk sprak over slavernij 'behalve als de slaven goed behandeld werden'.
De slavernij begon in de 18de en 19de Eeuw. Voor Nederland de Gouden Eeuw als gevolg van de heersing over de wereldzeeën en de kolonisatie. Maar ook andere grote wereldmachten (het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en later Amerika) gebruikte de slavernij. Zij gebruikte de slaven als arbeidskrachten in de mijnen (delfstof winning) en plantages (kantoen, koffie en specerijen).
En daarmee was de transatlantische slavenhandel begonnen. Grote aantallen slaven werden van uit het gebied waar ze vandaan kwamen (met name Afrika ) over de wereldzeeën naar de bestemmingslanden gezeuld: Europa ( en de koloniën) en Amerika. Het grote leed dat deze transport veroorzaakte is onbeschrijfelijk. Maar ook voor de slaven die het wel haalden waren de omstandigheden verschrikkelijk . Het is dan ook logisch dat steeds meer mensen zich gingen verzetten tegen deze ontwikkeling en het verzet tegen de slavenhandel en slavenarbeid groeide.
De bevrijding van de slaven verliep 'stukje bij beetje' Van emancipatie van de slaven zelf tot revolutie. Pas in het midden van deze eeuw kon het niet meer anders dan dat de slavernij moest worden afgeschaft alhoewel het nog tot het eind van de jaren 80 geduurd heeft voordat de laatste gedachte van 'apartheid', zoals in Zuid-Afrika waren verdwenen
De geschiedenis van de slavernij heeft dan ook veel verschillende kanten. Behalve historische, economische, politieke of religieus vind ik vooral een belangrijke vraag: waar haalden we het recht en het gelijk vandaan om medemensen zo afschuwelijk te behandelen? Wie gaf ons dit recht en waarom kwamen we er niet eerder tegen in opstand. En is de slavernij nu wel echt voorbij ???
Opzet van dit werkstuk
Het is te veel om in dit werkstuk alle kanten van de slavernij te vertellen.
Daarom heb ik er voor gekozen eerst de ontwikkeling van de slavernij in het algemeen te beschrijven. Daarna zal ik proberen over de slaven zelf iets te vertellen. Eerst; wat is een slaaf. Dan : hoe werd iemand slaaf, werden alleen zwarte mensen slaven en wat voor werk moesten mensen doen? Ook zal ik iets vertellen over de slavenhandel en de rol die Nederland daarbij speelde. En als laatste wil ik de opstand onder de slaven en de gevolgen daarvan behandelen. Mijn werkstuk wil ik afsluiten met het beantwoorden van de vraag : is slavernij nu voorgoed voorbij? Met andere woorden : zijn alle 'Menschen Bruder" van elkaar?
Carolien Leers m4a
WAT IS SLAVERNIJ?
Volgens het groot woordenboek der Nederlandse taal, de dikke Van Dale, is slavernij: ' persoonlijke onvrijheid met gemis van staatkundige en burgerlijke rechten'
Of om het in eenvoudige woorden te zeggen: iemand heeft niets over zich zelf te zeggen en heeft geen rechten.
Een slaaf had dus ook geen rechten over zich zelf. Hij moest doen wat zijn baas zei en als hij het daar niet mee eens was had hij pech. Slaven werden vaak op een gruwelijke manier behandeld. Hun hoofden werden kaalgeschoren, zij werden geboeid en kregen een merkteken van hun baas op de borst gebrand. Kortom, ze werden als vee behandeld. En dat vooral bij het transport , dat gemiddeld 9 weken (ruim 2 maanden) duurde. Dat transport van de slaven was onmenselijk. Met grote aantallen - duizenden - tegelijk werden ze op een boot gezet en vaak zonder voedsel of water over lange afstand vervoerd. Ze werden geboeid en aan elkaar vastgeklonken zodat ze zich nauwelijks konden bewegen. Onderstaand plaatje (uit het boek: slavenhandel en slavenhalers: Jetty Hoppe) laat zien hoe dat ging: ze werden met de hoofden aan de zelfde kant op een onhygiënische wijze dicht op elkaar gelegd (zie afbeelding)
Het is dan ook niet verwonderlijk dat vele slaven het transport niet overleefden. Een kwart van hen stierf al tijdens de overtocht. Ziekten als pokken, tyfus, schuurbuik, tering, verwonding of zelfs verstikking waren niet ongebruikelijk. Maar ook als een slaaf de tocht wel overleefde - of niet lang daarna door ziekte overleed - was zijn toekomst allerminst rooskleurig. Hij werd als vee verhandeld op de markt, gekeurd en overgebracht naar zijn werkplaats, meestal de plantage of de mijn. Op zijn werkplaats had hij te maken met strenge toezichthouders die niets door de vingers zagen. Bij het minste of geringste werden slaven bestraft. Met harde maatregelen zoals zweepslagen, het afhakken van handen of voeten of het uitsteken van de ogen. Die strenge tucht kwam vooral voort uit angst onder de opzichters voor opstand. En daarom werden er keiharde voorbeelden gesteld die de rest moest afschrikken om zich te verzetten. De gemiddelde levensverwachting van slaven die de tocht overleefden was dan ook hooguit 10 jaar.
Natuurlijk waren er slaven die probeerden deze mensonterende toestanden te ontvluchten. Maar meestal kwamen ze niet ver. Als een slaaf weg liep of verdacht werd van diefstal was een van de vele straffen dat hij werd uitgekleed, aan een paal gebonden en door een andere slaaf afgeranseld werd terwijl hun meester stond toe te kijken. De meeste slaven overleefden hun vluchtpoging niet.
Kortom: slaven werden gevoelloos behandeld. Alsof het vee was of - nog erger - ongedierte.
Niet allen raakten slaven de zeggingsmacht over zichzelf kwijt; ze werden ook volstrekt oneerlijk en willekeurig behandeld.
Doordat het zo gewoon was dat er aan de ene kant slavenhouders (de meesters) waren en aan de andere kant de slaven - geeft al aan dat er door de eeuwen heen grote verschillen hebben bestaan tussen de mensen en hun betekenis. Een mensenleven heeft verschillende waarden. Dat van een slaaf is niets - of hoogstens een paar stuivers - waard; dat van de meester is kostbaar en waardevol. Hoewel in deze nu bijna afgelopen eeuw deze grote verschillen tussen de mensen zijn verdwenen; is ook tegenwoordig nog verschil tussen mensen en hun waarde volop aanwezig.
HOE WERD IEMAND SLAAF?
Slaven waren in twee groepen onderverdeeld je had de inheemse en uitheemse slaven.
De inheemse slaven waren hun vrijheid vaak kwijt geraakt als gevolg van misdaad of schulden. De uitheemse slaven waren meestal krijgsgevangenen en armen. Alle slaven waren in dienst van een Tempel of paleis (de twee belangrijkste instellingen van een dorp).
Het kwam voor dat slaven voor de meest welgestelde onder de burgers werkten. Zij waren eigendom van hun meester, de slaven hadden geen recht als mens. Hun hoofden werden kaalgeschoren, werden geboeid en kregen een merkteken van hun baas op de borst gebrand.
Toen de Europeanen bezit namen van de Nieuwe Wereld, waren er veel arbeiders voor de plantages en de nederzettingen nodig. Eerst namen ze Indianen als slaven, maar die bleken er erg vaak vandoor te gaan. Ze waren ook niet erg sterk en bovendien erg gevoelig voor ziekten die uit Europa waren meegenomen. Daarom begon men in de zestiende eeuw slaven vanuit Afrika in te voeren en in de zeventiende eeuw gebeurde dat in grote aantallen. De Engelsen, Fransen en Nederlanders waren de grootste slavenhandelaren.
Sommige slaven boden ook aan om voor anderen te werken, bijvoorbeeld als iemand veel schulden had bij een ander. Hij kon die schuld niet afbetalen en daarom bood hij dan aan om voor een bepaalde tijd slaaf te worden bij de man waar hij schuld bij had. Die slaven die zich aan boden werden vaak niet zo slecht behandeld.
Vaak was het ook zo dat mensen gewoon geroofd werden. Ze werden uit hun dorp gesleept en later, ver van hun eigen land verkocht.
Die slaven moesten onder slechte omstandigheden werken en werden vaak zeer slecht behandeld. Als zij probeerde weg te lopen werden zij op een harde en onmenselijke manier gestraft. Soms kregen zij een halsring om (zie afbeelding) die er voor zorgde dat de slaven altijd gehoord werden als zij probeerde weg te lopen.
Natuurlijk werden de slaven niet altijd op een wrede en onmenselijke manier behandeld. Dat wordt duidelijk in een stukje uit de volgende brief die de Romeinse wijsgeer Seneca aan een slavenhouder schreef.
" Met genoegen heb ik gehoord hoe vriendschappelijk gij met uw slaven omgaat. Zijn het slaven? Ja, maar meer dan dat; het zijn mensen, huisvrienden".
Als een slavin zwanger was dan werd het kindje ook meteen een slaaf en moest in dienst van dezelfde slavenhouder werken als de moeder wanneer het kindje opgegroeid en sterk genoeg was.
WAT VOOR WERK MOESTEN SLAVEN DOEN?
Slaven deden vaak het zware werk. Ze werkten bijvoorbeeld op de katoen plantages of in de mijnen van een paleis of tempel. Het werken op plantages en in de mijnen was het zwaarste werk. Zij werden door de toezichthouders vaak met een zweep geslagen en de slaven werkten vaak tot zij er dood bij neer vielen.
Er waren ook kunstenaars en ambachtslieden die een of twee slaven hadden. Die slaven werden beschouwd als leerling en zij moesten de routineklusjes van hun meester uit handen nemen. Het was geen zwaar werk en die slaven werden vaak goed behandeld. Deze vorm van slavernij kwam niet vaak voor.
Buitenlandse slaven, mee terug genomen van succesvolle veldslagen, werden gedwongen hun vak van wever, kleermaker of kok uit te oefenen in het paleis van de koning of in huizen van de welgestelde. Het waren meestal de vrouwen die in het huishouden mee moesten helpen.
Werkende slaven in de mijnen. De slaven waren altijd blootgesteld aan de meest onmenselijke behandelingswijze. Zij werden met ketens aan elkaar bevestigd en werkten vaak door tot ze er dood bij neer vielen.
WERDEN ALLEEN ZWARTE MENSEN SLAVEN?
Aan het eind van de middeleeuwen, in de late 15de eeuw, was slavernij in Europa niks geks meer, vooral zwarte en Moren waren slaaf. Toen de Europeanen in de nieuw wereld kwamen leidde dat tot ziektes waar de bevolking van de nieuw wereld niet tegen bestand waren, er vielen veel doden. Daardoor ontstond een arbeidscrisis in de mijnen en op de plantages. De oplossing van het probleem was de invoer van Afrikanen als arbeidsslaven. Ondanks dat de plantages van de Nieuw Wereld tot aan de helft van de 17de eeuw geen groot aantal arbeidskrachten nodig had, was de transatlantische slavenhandel in zwarte begonnen.
Ook was het wel eens zo dat negerkoningen en stamhoofden mee werkten. Ze lieten zich goed betalen voor de zwarte slaven die ze leverden.
Niet alleen zwarte mensen waren slaaf maar ook een gering aantal niet zwarte hadden niks over zich zelf te zeggen. Al in de middeleeuwen bestond het houden van christenslaven door moslims. De moslims gebruikte hun slaven voornamelijk in het huishouden. Vaak werd een christenslaaf goed behandeld.
Maar toch waren er nauwelijks niet zwarte slaven. Zwarte konden hard werken en ze waren goed bestand tegen die ziektes die de Europeanen met zich mee brachten.
WAARDOOR ONTSTOND ER SLAVENHANDEL ?
Toen de Europeanen bezit namen van de Nieuwe Wereld, waren er veel arbeiders voor de plantages en de nederzettingen nodig. Eerst namen ze Indianen als slaven, maar die bleken niet erg gedwee en gingen er vaak vandoor. Ze waren ook niet erg sterk en bovendien wel erg gevoelig voor ziekten die uit Europa waren meegenomen. Daarom begon men in de 16de eeuw slaven vanuit Afrika in te voeren en in de 17de eeuw gebeurde dat in enorme aantallen. De Engelsen, Fransen en Nederlanders waren de grootste slavenhandelaren. Ze voeren naar de Golf van Guinea (de 'slavenkust') en ruilden hun lading voor mensen. Met schepen vol slaven zeilden ze naar de kolonies.
Men gaat er in het Westen vanuit dat de Europese slavendrijvers West Afrika tot slavenhandel gedwongen hebben, en dat zij het dus schuld zijn dat de primitieve stammen zijn uitgestorven en de bevolking voor een groot deel werd uitgeroeid. Maar slavernij, of lijfeigenschap, bestond al lang voordat de eerste slavendrijvers in de 16de eeuw in Afrika en Amerika de slavenhandel begonnen. Voor bijna iedere neger uit het zuiden van de Afrikaanse Sahara was slavernij de normaalste zaak van de wereld. De enige die er volkomen vrij waren, waren de koningen. Door de ontwikkeling van de Europese slavenhandel kreeg men in West Afrika het besef van de economische waarde van de werkkrachten. Geleidelijk aan werden de onderdanen en krijgsgevangenen niet meer als een klasse maar als een waarde object gezien. Afrika begon ook met handel in slaven.
De eerste traumatische ervaring die de slaven te verwerken kregen als zij in de Nieuwe Wereld aankwamen was de slavenmarkt. Wanneer er een teken, zoals het slaan op de trommel, gegeven werd, renden de kopers tegelijk de plaats op waar de slaven zaten opgesloten, en ze kozen de slaven die hen het meest bevielen. Op deze wijzen werden familie en vrienden gescheiden en vele van hen hebben elkaar daarna nooit meer gezien.
HOE ONTSTOND DE SLAVERNIJ?
De slavernij ontstond vooral uit de gewoonte dat een in een oorlog overwonnen persoon of volk het eigendom werd van de overwinnaar. Daarnaast was het ook heel gebruikelijk dat de zwakkere bescherming zocht bij de sterkere, in ruil daarvoor moest hij werken voor de sterke en zo van hem afhankelijk werd.
Door de eeuwen heen heeft er altijd slavernij bestaan. Bij de oude volkeren had de slavernij alleen economische redenen. Slaven kon men goed gebruiken bij het zware werk. Slaven speelde een grote rol in de beschaving van de Nieuwe Wereld. In de bijbel staat een goed voorbeelden van slavernij: Een Egyptische farao maakte de Hebreeërs tot slaven om zijn grootste dromen van grotere en betere steden waar te maken.
Bij de Romeinen waren de slaven in positie vergelijkbaar met het huispersoneel. Maar na de vele veldslagen die de Romeinen wonnen, had Rome een overvloed aan slaven. En zo ontstond de slavenhandel. Bij elk Romeins leger bevonden zich veel slavenhandelaars die de overwonnenen opofferden en op slavenmarkten werden verkocht, meestal om te gaan werken in de mijnen of op de akkers van de grootgrondeigenaren.
In de middeleeuwen werden mensen ook meegenomen na een veldslag om als slaaf te werken of personen die de zeggingsmacht over zich zelf verloren hadden door het maken van grote schulden, de 'horigen'.
In de nieuwe tijd begon de slavenhandel pas echt . In de 16e , 17e en 18e eeuw waren het de Portugezen, Spanjaarden, Nederlanders en Engelsen die de slavenmarkt domineerden. Dat kwam voor een deel door de kolonisatie en de ruilhandel die daaruit ontstond. Schepen maakten in die tijd meestal drie opeenvolgende reizen:
1. van thuishaven met ruilgoederen naar Afrika,
2. van Afrika met slaven naar Amerika
3. van Amerika met producten als suiker en tabak weer naar de thuisbasis.
Vooral de tweede tocht was zeer berucht. Vooral in de 18e eeuw voerden de slavenhalers veel sterke drank Afrika in, met als gevolg dat de negers hun in onderlinge oorlogen gemaakte krijgsgevangenen tegen de brandewijn van de slavenhandelaars ruilden.
Veel Afrikanen werden op deze manier tot slaaf gemaakt in Amerika of een van de Westerse koloniën.
WAAR BEGON DE OPSTAND?
De eerste mensen die in opstand kwamen tegen slavernij waren de Amerikaanse kwakers. Het 'Germantown Protest', dat in 1688 door een groep Kwakers uit Pennsylvenia gehouden werd, richtte zich tegen de slavernij en de slavenhandel. In 1700 waren er ook niet- Kwakers die zich tegen de slavenhandel en de slavernij verzetten, een voorbeeld is: Sewall, een president. In een boek schreef Sewall:
'alle mensen, daar zijn zonen van Adam, alle mensen zijn mede- erfgenamen; eenieder heeft dezelfde rechten op vrijheid en op alle andere uiterlijke vertroostingen van het leven...zodat er van oorsprong en van nature geen slavernij bestaat'.
Bij een jaarlijkse vergadering van de 'Society of Friends' in 1772 hield Anthony Benezet een toespraak waar bij hij de 'Society of Friends' wist te overtuigen dat zij niet meer in slaven moesten handelen. Tegen 1772 had Benezet inmiddels al uitgebreid over de slavernij geschreven. Zijn werken werden in Frankrijk en in Engeland gelezen. Het had een sterke in- vloed op de Franse en Engelse. Maar de Engelse streden meer voor het verbod op slavenhandel dan op het vrij maken van de slaven zelf. Zij waren van mening dat het houden van slaven vanzelf zou ophouden als er ook niet meer in slaven gehandeld werd.
Die discussies over het verbieden van de slavenhandel hielden de slaveneigenaren ook bezig. De dreiging van een slavenopstand maakte de slavenhouders vooral erg bang. Een aantal kleinere opstanden in de 18de en 19de eeuw gaf en al een idee van wat er bij een algemeen verzet zou kunnen gebeuren. Daarom werden de opstanden met harde hand onderdrukt. In 1712 stak een groep slaven in New York meerder huizen in brand en zij vermoorden een aantal blanken. Eenentwintig slaven werden verbrand, gehangen of geradbraakt. Bij de opstand van 1739 in Stono, Carolina, vielen er 60 doden, waarvan 20 blanken en 40 negers.
WIE BEGON MET DE OPSTAND?
In de geschiedenis zijn een aantal opstanden van slaven tegen de onderdrukking bekend. Wellicht de meest bekende is de opstand van de Joden tegen de overheersing van de Egyptenaren. Dit resulteerde uiteindelijk in het vertrek van de Joden uit Egypte onder aanvoering van Mozes. Een andere bekende opstand is de opstand tijdens het Romeinse rijk in ca. 75 voor Christus. De leider van de opstand - Spartacus - moest zijn verzet uiteindelijk met de (kruis-) dood bekopen.
In 1800 kwamen niet alleen slaven in opstand maar ook niet slaven, niet slavenhandelaren en niet slavenhouders zagen in dat slavernij iets onmenselijks was.
Opstanden door slaven zelf braken overal uit waar er een kans op succes bestond, waar het controlesysteem zwak was, daar waar slaven zich konden organiseren en daar waar er ook kans was om ergens naar toe te vluchten. Het was niet gek dat slaven in opstand kwamen. Zij werden de omstandigheden waaronder zij moesten werken zat en kwamen in opstand tegen hun meester.
Er zijn weinig opstanden gehouden op slaven schepen (hoewel daar alle reden toe was). Dat geringe aantal kan 3 oorzaken hebben. Ten eerste de verlammende angst die de slachtoffers (slaven) hadden. De behandeling op het schip was onmenselijk en het vooruitblik naar een meester die veel sloeg veroorzaakten veel wantoestanden, zoals het overboord springen of het weigeren van eten en drinken, als zij weigerden te eten of te drinken werden ze hardhandig gevoerd (zie afbeelding). Ook kozen sommige er zelfs bewust voor om dood te kwijnen. Ten tweede de goede veiligheidsmaatregelen die de slavenhalers bedacht hadden, zoals het geboeid vast zitten. Een slavenhaler was ook altijd goed bewapend en een slaaf dacht er dus niet aan in opstand te komen. En ten derde hadden de slaven onderling geen goed contacten. Mannen en vrouwen werden gescheiden en gezinnen werden uit elkaar gehaald. Mensen verstonden elkaar niet dus zij konden samen geen opstand voeren.
Een slaaf die hardhandig gevoerd wordt nadat hij weigert te eten. De dokter heeft er belang bij hen in leven te houden. Voor iedere slaaf die levend in Amerika kwam kreeg hij een bepaald bedrag.
Ook 'gewone' mensen zagen in dat slavernij niet kon en ook zij kwamen daartegen in opstand. Op 1 Januari 1807 werd de slavenhandel in het hele Engelse rijk verboden. Iedere Brit die betrapt werd op het verhandelen van slaven moest een hoge boete betalen. In 1811 kon het verhandelen van slaven zelfs tot de doodstraf volgen. De Engelsen waren niet de eerste die de slavenhandel afschaften. De Denen hadden dit al vier jaar eerder gedaan en vele Amerikaanse staten hadden de overzeese handel al in de ban gedaan. Maar de landen waar het handelen nog steeds wettig was - Spanje, Portugal en Nederland - bleven nog altijd actief handelen in slaven.
Uiteindelijk werd de slavenhandel ook in Frankrijk (1848), Nederland (1857), Portugal (1858) en Rusland (1861) afgeschaft. In Amerika was de slavernij een belangrijk onderwerp in de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865). In deze oorlog streden Noordelijke staten tegen de Zuidelijke. Waarbij de Zuidelijke staten wilden dat de slavernij zou blijven bestaan. De slavernij was van groot belang voor de Zuidelijke Economie (katoen plantages). Op 9 April 1865 moest generaal Lee zich overgeven en hadden de Noordelijke gewonnen waarna de emancipatie van de negers konden beginnen. Die emancipatie heeft tot het eind van de jaren70 in Amerika voortgeduurd en is zelfs nu nog niet helemaal volbracht.
WAT WAREN DE GEVOLGEN VAN EEN OPSTAND?
Slaven opstand had een hele grote betekenis voor de opheffing van slavernij. Zelfs voor het grootste deel werd slavernij opgeheven door het verzet van de slaven zelf. Maar ook Engeland had hier een rol in gespeeld. Nadat de slavenhandel en slavernij officieel verboden werd ging het toch door. Dat was de meest dramatische periode geweest van de slavenhandel. Mensen die illegaal in slaven handelden, roofden slaven van de Afrikaanse kust om ze, na de controle van de Engelse op illegale slavenhandel te ontwijken, in de West te dumpen.
Een paar voorbeelden van een slaven opstand in de 18de eeuw zijn bekend:
In de achtermiddag, na de schaft werden de blanken op het kuildek aangevallen. De bemanning vluchtte naar achteren. Men schoot op de slaven met scherp, zout en 'kleinhagel'. Andere schepen verleende bijstand. Slaven die overboord waren gesprongen, werden weer opgevist. Om zes uur was de aanval afgeslagen en waren de slaven weer in de boeien gezet. Twee slaven waren dood geschoten, negen slaven, drie slavinnen en een kind werden vermist.
Tijdens een oversteek naar Amerika wilden de slaven een opstand beginnen onder leiding van een 'Bomba' (hoofdman). Enkele slaven die zich ziek hielden en daardoor niet in de boeien waren geslagen zouden de eerste aanzet geven. Het voornemen werd echter door een aantal slavinnen verraden.
Vrijheid alleen was natuurlijk niet genoeg. Ex-slaven hebben veel leed overgehouden aan de slaventijd. Het is onmogelijk om iemand, die jaren lang onder de slechtste omstandigheden heeft geleefd, te bevrijden, en dan te verwachten dat hij zijn ervaringen als slaaf vergeet. En nu, zelfs honderd jaar na de bevrijding, is het nog steeds niet vergeten. Zwarte willen niet op huidkleur beoordeeld worden maar om wie ze zijn.
WAAR VOND DE SLAVERNIJ PLAATS?
De eerste Europeanen die naar Amerika gingen waren de Spanjaarden. Later kwamen ook de Portugezen, Engelsen, Fransen en Nederlanders naar de Nieuwe Wereld..
Zij namen het vruchtbare land in bezit, bouwde er huizen op en legde grote plantages aan voor suiker, tabak en katoen. Maar natuurlijk moest er op die plantages gewerkt worden en dat deden de Europeanen niet zelf. Ze haalde slaven uit Afrika en lieten hen op de plantages werken. Ook lieten de Europeanen de slaven werken in de mijnen. Mijnwerk was vaak ongezond en zeer zwaar werk.
Slavernij vond niet alleen plaats op de plantages en in de mijnen, maar ook waren er slaven die mee werkten in het huishouden.
WELKE ROL SPEELDE NEDERLAND HIERIN?
Zoals in de vorige hoofdstukken werd beschreven bestond de slavernij vooral dankzij de productie van en de handel in waardevolle goederen als suiker, koffie en katoen. Slaven waren nodig om het harde werk te doen. De handel van slaven maakte deel uit van het systeem van kolonisatie, plantages en investeringen. Veel kooplieden die bij de slavenhandel waren betrokken bezaten zelf ook plantages en zij wisten dat, als er geen nieuwe slaven zouden worden aangevoerd zij zelf met hun investeringen daaronder zouden leiden. Daarom was de handel in slaven voor de Nederlandse kooplieden dan ook van groot belang. Het is zelfs zo dat ze bereid waren geld toe te leggen op de slavenhandel als ze deze verliezen door de winsten uit de plantages maar weer zouden kunnen goed maken.
Met de verovering van een aantal opslag plaatsen voor slaven door de Westindische Company (WIC) kwam in de 17de en 18de eeuw de Nederlandse slavenhandel tot grote bloei. Ruim 286.000 slaven werden door de WIC vanuit Afrika naar een onzekere en gruwelijke toekomst verscheept. Slavenhandel was toegestaan tenzij de te verhandelen mensen geen Christenen waren, dan werden zij tot Christen gemaakt. De slavenvaart werd gezien als een goede daad. De slaven zouden bij Noord-Europese eigenaren beter af zijn dan bij de slavenhandelaren in hun eigen gebied. Nederland was altijd zeer actief geweest in de slavenhandel en zij waren dan ook een van de landen die nog lang doorgingen met houden van slaven en de handel daar in.
Een slavenschip dat wordt aangehouden nadat er een verbod op het handelen in slaven is gelegd.
IS DE SLAVERNIJ VOORBIJ?
ZIJN ALLE MENSEN NU 'BROEDERS' VAN ELKAAR?
Slavernij is nu gelukkig voor een groot deel voorbij. Het is niet meer zo dat er nog mensen als een echte slaaf behandeld worden. En ook de mensenhandel is grotendeels verdwenen. Maar het komt nog wel voor dat vrouwen en meisjes meegenomen worden vanuit minder welvarende landen naar beter welvarende landen om in de prostitutie te gaan werken. Zij kunnen niet anders doordat zij zonder legale papieren het land binnenkomen.
Ook zijn er nog grote verschillen in 'stand' tussen de mensen. In sommige landen zijn buitenlanders, vaak kleurlingen, minderwaardig. Ze hebben niet dezelfde rechten als de eigen inwoners en doen vaak het vuile werk. Ook worden ze uitgebuit. Soms moeten ze - omdat ze bijvoorbeeld illegaal het land zijn binnengekomen - voor weinig geld het zwaarste werk doen. Hoewel deze mensen geen echte slaven zijn worden ze nog wel zo behandeld.
Met deze voorbeelden wordt ook duidelijk gemaakt dat mensen elkaar nog steeds niet als 'gelijk' zien, zij denken nog steeds voor anderen te kunnen beslissen.
Ook is een goed voorbeeld van ongelijkheid de Ku Klux Klan. Blanke mensen die het zwarte ras minder waardig vinden en ze daarom willen uitmoorden. Gelukkig is er in Nederland geen Ku Klux Klan omdat er van oorsprong geen zwarte in Nederland wonen. Wel is er nog niet zo lang geleden een Nederlandse politieke partij geweest die ook niet met het broederschap instemden. Deze partij (Centrum Democraten) vond dat alle niet Nederlanders het land uit moesten. Gelukkig zijn ze bij de laatste verkiezingen uit het parlement verdwenen.
Slavernij
5.9- Werkstuk door een scholier
- Klas onbekend | 4395 woorden
- 4 november 1999
- 5958 keer beoordeeld
5.9
5958
keer beoordeeld
Bewaar of download dit verslag!
Om dit verslag toe te voegen aan je persoonlijke leeslijsten of te downloaden moet je geregisteerd zijn bij Scholieren.com.
26.750 scholieren gingen je al voor!
Ook lezen of kijken
Zo wordt kerst op andere plekken in de wereld gevierd
Naïm won twee keer de Nederlandse Wiskunde Olympiade: ‘Het is echt mijn passie’
Kerstgala: expectations vs reality
REACTIES
1 seconde geleden
K.
K.
bedankt voor de informatie
23 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
Geweldig stuk over slavernij en haar gescheidenis,
heb je ook gebruik gemaakt van boeken waarin de betrokkenheid van nederland als slavenhandelaars
goed in voorkomen.Zojawelke, als het geen moeite is zou je me mischien de titels kunnen door mailen
bvd
23 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Hoi Carol,
Ik vond jouw werkstuk over de Slavernij heel goed hoor.
23 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
goed geschreven.
Geeft veel goeeeie en nuttige informatie. Kortom je hebt me goed kunnen helpen.
23 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
hoi carol ik hout mijn werk stuk over slavernijen ik dacht dat ik nou genoeg info zou kunnen vinden maar gelukkig mijn reddende engel ik vind alles goed geschreven en veeel info (aleen een beetje moelijke woorden soms (ben elf))
groetsjes lucy
23 jaar geleden
AntwoordenO.
O.
nageaapt werkstuk van www.slavernij.com
23 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
FLUT WERKSTUK!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
23 jaar geleden
AntwoordenP.
P.
the prince of egypt is van dreamworks pictures en niet van disney
22 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
ik vond het een goed werkstuk want ik moest eigen-lijk ook een spreekbeurt over de slavernij houden en toen was ik hier beland en heb ik jou werkstuk gelezen.met jou werkstuk zou ik ook wel wat info krijgen .ik vind het leuk dat je het op internet hebt gezet zodat iedereen het kan lezen en er misschien wat van kan leren of gebruiken.
dat wou ik er even over zeggen.
groetjes lizette
22 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
Goed en uitgebreid werkstuk.
Bedankt voor de info !
22 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
dankjewel meid
je hept me uit de brand geredt met dat werkstuk
ik moet er een spreekbeurt over houden
romy
22 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Een boeiend werkstuk,Carol! Je hebt erg je best gedaan! Ik geef je een cijfer: 9
22 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
Hi carol
ik was op zoek voor mijn zoon naar de geschiedenis van suriname en kwam toen ook o.a. jou werkstuk tegen. Ik heb het vlugtig door gelezen omdat ik op zoek ben naar de slavernij van surinema sprcifiek, maar ik vondt het grappig om mijn eigen naam onder het werk stuk te zien staan, ik heet namelijk ook carol.
groetjes
van je naamgenoot
carol
22 jaar geleden
AntwoordenH.
H.
Je verslag is onvolledig. Houdt er rekening mee dat a. slavernij pas op zijn laatst werd afgeschafd in 1972 (Saudi-Arabia) en b. Dat het in feite nog steeds bestaat. Wil je info, mail me, maar het moet wel om een serieus stuk gaan.
Groet,
Zomervogel
22 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
ik vindt dat jullie plaatjes bij de werkstukken moet zetten!! Alvasta bedankt!!
:*
22 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
hoi ik had even je werkstuk gelezen en wou graag even weten waar je je informatie vandaag hebt?
Van internet bedoel ik dan of heb je alleen boeken gebruikt, moet namelijk mijn profielwerkstuk maken hier over,
groeten chantal
stuur snel iets terug aub
22 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
ik vind je werkstuk best. (ik zou het niet beter kunnen).
meer wou ik niet zeggen.
doei Carol
22 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
goed werkstuk ik nee hem over.
22 jaar geleden
AntwoordenQ.
Q.
waarom zijn er geen plaatjes
22 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
Het is een goede site die je veel informatie te bieden heeft. Vooral aan mensen die een werkstuk over het onderwerp "slavernij" willen of moeten maken. Zelf moet ik ook een werkstuk maken, dus met deze informatie ben ik wel tevreden.
Wanneer er een e-mail terug wordt gestuurd, vermeld er dan een goed onderwerp bij zoals: 'Werkstuk' of 'slavernij'
21 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
hoe moet ik deze printen ik wil hem hebben al vast bedankt joris
21 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Haai!!
Wij vinden jouw werkstuk keigoed maar wij moeten iets specifieks maken over Afrika & de jaartallen waarin ze zijn gekoloniseerd (door wie en wanneer ze onafhankelijk zijn geworden weten we al) Wil je ons misschien wat info struren ofzo??
Alvast bedankt!!
Groetjes, Jennifer en Rianne.
21 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
ik weet nie hoe ik de moeilijke worden er uit moet halen
21 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
je kan er beter ook wat plaatjes bij zetten
maar voor de rest is het een leuke site!
groetjus
21 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
De meester heeft het al gezien en denkt dat ik een 9.9 krijg. hij zei dat er plaatjes bij moesten voor een dikke tien!!!
waar krijg je die plaatjes?
alvast bedankt
Christiaan
21 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
mooi werkstuk wij gaan het denk ook gebruiken
tnx man
21 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Je moet er ook een literatuurlijst bij zetten
21 jaar geleden
AntwoordenW.
W.
Goed werkstuk!!
20 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
ik wil mijn hobby kring over slavernij houden maar als ik alles gaat kopieeren dan is me hobby kring te lan kunt u mij zeggen wat de belangerijke dingen zijn over slavernij en wat ik weg kan laten?
garry!
20 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
hey mooi werkstuk waar heb je de infomatie vandaag in moet over 2 dagen een werkstuk inleveren en nu wil ik weten uit wat voor boeken je heb gehaald en wat voor sites als je and geeeeft dan wil ik het graag horen groetjes samantha
20 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
Schitterende werkstuk veel informatie,
met veel zorg aan gewerkt.genoeg informatie
waardeering een 8
20 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
Mooi gemaakt, maar een beetje eenzijdig, een beetje PvdA achtifg, vindt je zelf ook niet?
Ok, wat denk je van racisme de andere kant op? Wit racistisch behandeld. Dat komt niet voor denk je?
Wel,.... wel eens van racitsche dual prioing gehoord?
Neem nu Thailand, als je er niet "correct" uitzie betaal je 5, 10, wel 20 keer wat the ethnisch correcte Thai betaald, of je er nu woont, of geboren bent , maakt niet uit. Naar de kerk, tempel daar, zie je er anders uit (lees ander ras) entree betalen. Woon je daar al 20 jaar, ben je getrouwd met een thai en wil een huis kopen, sorry je ziet er verkeerd uit.
Denk daar eens over na.
wat de turken betreft, beste mensen hoor, maar de eerste golf heeft het een beetje verpest. Die emnsen , jurken over lange broeken en dan weer daarover jurken, drie BH's over elkaar, een oud jasje vand rommelmerkt oevr een spijkerbroek en dan die hoofd doekjes. Je kan het de meNsen niet kwalijk nemen dat ze dachten dat het een onderontwikkeld sprotje was. Nu ligt dat heel anders, maar sommige jongeren maken het weer te bond. Je hoeft maar een leraar door het hoofd te schieten om het voor een aantal jaren verpest te hebben.
Wel je hebt nu een response van buiten het kringetje
dag, Marcus
20 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
goed werkstuk!
Wist je dat slavernij in afrika nog staads voor komt en dat het in mauretanie pas in 1980 officieel is afgheschaft?
In Haitie schijnt ook nog steeds slavernij voor te komen, deze slaven moeten op het land werken.
groeten tristam
20 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
ha
di was zo cool man ik heb er een`10 voor gekrege
dank
kij kool man
20 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Hoi, leuk werkstuk
20 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
ik vond het een leuke en goeie werkstuk om te lezen.
20 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
zeeeeeeeer slegt
20 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
weet je hoe slecht werkstuk heb er niks aangehad.
maar ga das laterzzzzzzz
20 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Bedankt,
Ik heb veel aan je stuk gehad aan de voorbereiding van mijn les in groep 8 !
Bas
Docent groep 8
20 jaar geleden
AntwoordenY.
Y.
Hey Carol!!
Wij vroegen ons af in welke klas jij zit en of je dit werkstuk heb gebruikt voor profielwerkstuk?
In ieder geval bedankt voor je inzending, wij gaan er goed gebruik van maken!!
Groetjes, Yasemin en Ilse
20 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
sclechte site joh, je moet wat beters verzinnen en niet eigen bedachte verhalen bedenken iedereen bij ons op school vind het vreselijk.
dag pipo
20 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
ik vind het jammer dat er geen plaatjes bij zitten dat zou ik er goed kunnen gebruiken
20 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
hallo,
weet jij nog een andere onderzoeksvraag voor dit werkstuk ?
merel en nandy
19 jaar geleden
AntwoordenV.
V.
eey
ik bind het een heel leuk werstuk maar bij een paar hoofdstukken leken op elkaar
groeten
19 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
WAUW!! mooi werkstuk hoor..
poepoe
19 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
hey, ik heb je verslag gelezen en ik vond het heel goed!
ik moet nu voor geschiedenis ook een werk maken over Slavernij(wel in de 17de eeuw)
wat ik eigenlijk zou willen vragen is of jij weet waar je veel historische bronnen(teksten uit die tijd) vindt?
groetjes
céline
19 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
ehm ik wil ff zegge da et een mooi werkstuk is maar jammer dat er geen plaatjes bij zitten. want die hebben wij wel nodig.
xxx elmo en loe loe
19 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
je hebt het gewoon van internet gekopieert of je hebt het letterlijk uit een boek getypt want er is geen een wordt wat jou taal is het is allemaal boekentaal al die moeilijke en ingewikkelde worden in z n stukje
19 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
hoi Carol,
ik houdt mijn werkstuk over muziek en dus ook over de blues maar als je het over de slavernij had daar hoort de blues toch echt bij. maar voor de rest is het een keigaaf werkstuk.
groetjes mick
19 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
jouw werkstuk is heel mooi
ik heb er heel veel aan gehad,
19 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
hoi.. ik wil je bedanken.
ik heb mijn werkstuk ook over slaven gehouden en ik wil je bedanken voor de goede (vele) informatie. ik heb wel wat weggelaten.
groetjes marloes. (11 jaar).
19 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
cool werkstuk ik heb hem ook gebruikt:) en heb een 9+ bedankt:)
19 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
Ey,
goed werkstuk.Ik kan zien dat je er veel over weet.Goed zo en houden zo.!!!!!
19 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
De Arabieren werden beschouwd als de grootste slavenhandelaren. In l957 leefde ik in de Soedan en nog steeds haalden de arabieren zwarte slaven uit Afrika. karel V bevrijdde 22.000 christenslaven uit Tunesie etc.etc.
18 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Goed werkstuk !
Ik heb er geen info uitgehaald omdat de info die ik nodig had er niet in stond.
Gr...
17 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
jij bent een noob.
groetjes NEW KIDS.
15 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
Hallo Carol,
Ik heb je verslag gelezen en ben blij dat ik dit heb gevonden. Ik doe ontwikkelingswerk in Afrika. Er is nog steeds een grote emotie onder de Afrikanen, slavernij, dit stagneert de samenwerking. Ik weet niet altijd hoe ik hiermee om moet gaan. Ik ben blij je verslg te hebben gelezen, er is nog steeds slavernij. Blanken bepalen wat er moet gebeuren het is eigenlijk verschrikkelijk. Ik wil hier iets mee doen maar weet nog niet wat.
Bedankt in ieder geval voor je verslag
Groet Klaartje
14 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
Als je even de moeite neemt dit te bestuderen kom je erachter dat de enige echte reden dat de Creolen zoveel ellende hebben moeten doorstaan is omdat de Creolen/Afro-Amerikanen de ware Joden zijn uit de bijbel, als je hoofdstuk Deuteronomium 28:68 in de bijbel leest ,staat er ; omdat de (echte) Joden de wetten verbraken van de Most High ,de Most High hen een vloek zou opleggen ,dat zij uiteindelijk gevangen zouden worden gezet, en verkocht zouden worden aan hun vijanden om vervolgens PER (SLAVEN)SCHIP vervoerd te worden en niemand zou hen vrijkopen.
Het enigste volk die dit zo overkomen is zijn de Creolen/Afro Amerikanen/Haitianen en de Jamaicanen.
check t zelf:
http://www.youtube.com/watch?v=3gb8Y6PmWmw
http://www.youtube.com/watch?v=oDqBGCCYl7E
http://www.youtube.com/watch?v=3EudSTY-Fr0
Alle religies zijn vals ,ja ook de z.g christelijke!!
http://www.youtube.com/watch?v=UXtLVdDKsv4
http://www.youtube.com/watch?v=KBKmf2-gBi8
http://www.youtube.com/watch?v=Ce1WrqcjCAA
De echte Verlosser was niet blank maar een man van kleur, en zijn naam was niet jesus maar heer Yashayah!!!
http://www.youtube.com/watch?v=kxSevs57SOA
http://www.youtube.com/watch?v=J4kMJJeOk1g&feature=related
De mensen die nu in Israel wonen zijn nep Joden!!
check t:
http://www.youtube.com/watch?v=HLbFXE6kGC0
http://www.youtube.com/watch?v=4LNdnIkeWSY
De wereldmaatschappij is op zijn einde!en de new world order is bijna realiteit.
http://www.youtube.com/watch?v=WscjyeybRho
http://www.youtube.com/watch?v=8SGGhvivSPc
http://www.youtube.com/watch?v=YbHsPR2zhFM
http://www.youtube.com/watch?v=WHPF_DpNDAo
Het is tijd om de conectie te herstellen met de Most High!! en je spiritueel voor te bereiden op de grote verdrukking, er is weinig tijd over!
http://www.youtube.com/user/TheGOCChurch144
GB ( informeer hierover zoveel mogelijk mede-Creolen!!)
14 jaar geleden
AntwoordenB.
B.
je moet ook wat over de 17e eeuw zeggen!!
14 jaar geleden
AntwoordenV.
V.
Dankje! Dit helpt me erg goed met mijn werkstuk voor Mens en Maatschappij.
doorlezen en eigen verhaal typen. (A)
14 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
Woow dit werkstuk is van 1999 xd.
Iniedergeval, bedankt :).
ben weer een stuk verder met mijn werkstuk.
13 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
bedankt voor de info met deze info heb ik door jullie voor mijn MM werkstuk wel 21 blz vool met info er over ik bedank jullie nog maal dankje
13 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
OMG dit is letterlijk de beste info ever thanks schoolieren.com
13 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
nicee
12 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
stoer!!!
12 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
wrm is dit stoer?
12 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Ik maak nu een werkstuk over de slavernij, ik heb nog veel informatie nodig. Ik ben nu al een stuk verder door dÃt werkstuk!
Bedankt! ;-)
12 jaar geleden
AntwoordenC.
C.
ik heb veel vooruitgang geboekt
THX Sholieren
12 jaar geleden
Antwoorden..
..
ik maak nu zelf een powerpoint over slavernij ik ben al een stukje verder omdat ik over sommige dias nijks kon vinden maar je gebruikt wel moeilijke woorden
12 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
tnx nu kom ik veel verder met mijn werkstuk
12 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Bedankt!
Ik heb er veel van geleerd .
PS. Ik heb zelf ook een werkstuk over Slavernij
Alleen er zaten wel moeilijke woorden in (VOOR MIJ)
Lijkt ook wel duidelijk ik ben 11 ><
Maar thnx nu kom ik een stuk verder..
12 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
tanxs
12 jaar geleden
AntwoordenW.
W.
Hey Carol,
Je hebt me erg geholpen met dat stukje Van Slavernij nu nog steeds! :D En mensen die zeggen dat dit een Flut werkstuk is zijn gewoon dom, maar je hebt wel moeilijke woorden gebruikt ...
-xx WildLove
11 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
echt stom dat je maar een 6,2 heb gekregen je verdient een 8,5
11 jaar geleden
AntwoordenQ.
Q.
door de informatie uit dit project heb ik een 2!!!!
11 jaar geleden
AntwoordenB.
B.
goed gedaan
11 jaar geleden
AntwoordenB.
B.
heel goed gedaan dit is een 10 waard p.s. wie dit leest speel bfh op de computer p.p.s het is gratis p.p.p.s ik heet egbfdt
11 jaar geleden
AntwoordenO.
O.
oke ik doe het
11 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
oke ik doe het ook
11 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Thanx! was heel leerzaam! ;P
11 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
goed maar weet je toevallig waneer de slavernij begon niet in nederland maar het land die als eerste is begonnen??
11 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
hallo,
dit is ongeveer mijn 3de e-mail. dus dit is hopelijk de laatste. ik heb zoals jullie al weten doe ik een werkstuk over slavernij. maar ik kan niks vinden over handelen in slaven kunnen jullie mij er mee helpen?
10 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
mooii maar moelijk voor sommige kinderen
10 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
echt een super goed werkstuk en heel erg indrukwekkend, bedankt nu weet hoe ik verder moet en waar ik moet beginnen, nogmaals bedankt xx
10 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
Oke, dan. De slavernij begon in de 18de / 19de eeuw en in de 16de eeuw begon Nederland met slaven te halen uit Afrika?
10 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
knap gedaan
10 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
ik geef je een 7.9. ik ben geschiedenisleraar, ik heb er verstand van.
9 jaar geleden
AntwoordenV.
V.
Omg dit werkstuk is 16 jaar oud en nog erg populaire!
9 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
heel erg interessant
9 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
Leuk bedankt heb ik overgeschreven heb een 9
8 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
dit is echt het leukste werkstuk dat ik ken ,want wat in dit werkstuk voorkomt zijn dingen die op school nog niet geleert heb dus nu heb ik veel meer geleert
8 jaar geleden
AntwoordenW.
W.
neem mijn woorden terug
8 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
goed verslag
8 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
HOE ONTSTOND DE SLAVERNIJ was erg handig
8 jaar geleden
AntwoordenD.
D.
eigenlijk wel alles
8 jaar geleden
D.
D.
bedankt
8 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
cool
8 jaar geleden
AntwoordenW.
W.
lol
7 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
Nogal veel uitleg ma da is goed kmoet een spreekoefening doen over een tijdperk kheb gekozen voor de middeleeuwen lekker spannend met de pest en de heksen
7 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
10 gekregen :-)
7 jaar geleden
AntwoordenO.
O.
jaja
7 jaar geleden
Z.
Z.
Nice informatie ik heb een presentie over slavernij en dit kon ik wel goed gebruiken!
7 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
ik had een 9!!
7 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
:)
7 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
kuttttttttttt
7 jaar geleden
AntwoordenP.
P.
wat een rot site er staat niks voor mijn werkstuk op!
7 jaar geleden
AntwoordenV.
V.
kan gebeuren
6 jaar geleden
S.
S.
oww shiiiiit dooggg, these reactions thoo
7 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
je hebt me egt geholpen maar niet alle info klop maar wel goed gedaan
groetjes:lina:)
7 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
wanneer begon de slavernij
6 jaar geleden
AntwoordenV.
V.
ik hou ook mijn werkstuk over de slavernij
6 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
geweldig!
6 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
nu ga ik het gebruiken voor mijn eigen werkstuk!
6 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
waarom is scholieren.com toch altijd in moeilijke woorden, maar wel een heeeeeeeel goed werkstuk, heb er veel aan gehad
6 jaar geleden
AntwoordenG.
G.
mooi gedaan
6 jaar geleden
AntwoordenM.
M.
ik geef een 10!!!
6 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
Het werkstuk is incompleet als je Slavernij als alleen maar tot de "zwarten" of "afrika only" toebedeeld... Slavernij is All-Over-The-World, van alle huidskleuren en is er al eeuwen. Lees dit stuk eens > https://www.ninefornews.nl/meer-blanke-dan-zwarte-slaven-hoe-de-geschiedenis-van-de-slavernij-verdraaid
6 jaar geleden
AntwoordenJ.
J.
Goed gedaan ik heb veel info hier van gehad en heb een 9,2 gekregen thx
6 jaar geleden
AntwoordenE.
E.
heel erg bedank heel handig ik heb er echt wat aan gehat mijn ver stuk gaat over Nederland en dit echt iets wat Nederland nooit vergeet.
6 jaar geleden
Antwoorden