Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2015
- 239 pagina's
- Uitgeverij: Atlas/Contact
Flaptekst
Een man van middelbare leeftijd doorkruist het hele land. Hij neemt interviews af en plaatst die op zijn weblog. Wat hem precies beweegt, blijft lang onduidelijk. Uiteindelijk resteert er maar één vraag: is hij een dader of een slachtoffer?
Met 'Wie zoet is' schreef A.H.J. Dautzenberg een beklemmende roman over eenzaamheid, pijn en verlossing. Het werk roept herinneringen op aan de naturalistische klassiekers van Marcellus Emants, J. van Oudshoorn en Louis Couperus.
Eerste zin
- Barmhartigheid. Dat is waar ik naar streef. Barmhartigheid, luister je? - Ja, ik luister. Wat moet ik anders.Samenvatting
Deel I Appeltjes van Oranje
Het zijn 6 op internet geplaatste interviews van de ik-figuur met Sinterklazen uit den lande: o.a. Haarlem, Tilburg, Laarhoven, Avezijn....
In Haarlem interviewt de verteller Herman Smit, een gepensioneerde onderwijzer die het sinterklaas spelen als een ernstige taak ziet. Hij neemt geen kinderen op schoot. Alles moet traditioneel: vrouwen kunnen geen sinterklaas zijn vanwege hun te hoge stem. In Tilburg is sinterklaas Dunnewijk een kindervriend. Hij heeft een meisje dat aan kanker leed, meegenomen op zijn paard. De vraagstelling van de ik-verteller wordt suggestief, maar de sinterklaas kan niet de kindermisbruiker zijn
Edo is een verhalenvertyeller en geeft veel informatie over de afkomst van Sinterklaas (Wodan) en over de vrouw Sintele die hij heeft. Ook aan Edo stelt de ik-verteller impertinente vragen.
De vierde Sinterklaas is de voorzitter van de schuttersvereniging. Hij is noodgedwongen Sinterklaas en vindt het helemaal niet leuk dat hij in een jurk moet lopen. Hij moet het tegen wil en dank doen. Hij wordt boos tijdens het interview.
Het interview met de burgemeester uit een dorp in het zuiden loopt helemaal uit de hand. De man voelt zich niet op zijn gemak en vertelt over een door een pedofiel jaren geleden vermoord jongetje (Nicky Verstappen?) Hans Ubrechts wil niet dat het interview op internet komt en betaalt aan de ik-figuur 2000 euro. Toch plaatst die het interview op zijn weblog.
Wanneer de ik-verteller in Dordrecht Stefan de Otter ondervraagt, krijgt hij zelf een angstaanval. Hij wordt daarbij geholpen door Stefan. Ook al heeft hij steeds genante en dubbelzinnige vragen gesteld over de gevoelens die een Sint krijgt als hij een kind op zijn schoot trekt.
In de interviews klinkt steeds door dat de ik-verteller op zoek is naar een Sinterklaas die hem in zijn jeugd iets geflikt heeft. Hij zet na het afnemen van het gesprek het verslag op internet.
- deze interviews worden in de roman afgewisseld met bizarre en vrijwel onbegrijpelijke (toneel) dialogen tussen gijzelaar en gegijzelde. [Tenminste het onbegrijpelijke gold sterk voor mij. Pol]
Pruimpjes van de Bomen
Dit deel bestaat uit brieven die de gegijzelde Nol schrijft aan zijn vriend Theo. Ze worden geschreven van woensdag 22 oktober tot woensdag 3 december. Na een lezing is hij gevangen genomen door een man die hem via een luikje van eten voorziet. Het is eerste klas eten. Hij mag ook de interviews lezen. Hij heeft door dat de man naar een sinterklaas op zoek is die zijn kind heeft misbruikt. Op televisie kijkt hij vooral naar darten en 's nachts naar Astro TV. Hij probeert structuur aan te brengen in zijn dagen door drie keer per dag een brief te schrijven. Om de tijd te doden vangt en verzorgt hij een spin, maar uiteindelijk doodt hij die. Hij wil uit zijn gevangenschap breken en bedenkt een plan: hij zal een tandenborstel slijpen en een ziekte voorwenden. De man zal dan binnenkomen en hij zal hem doden door hem met een afgeslepen tandenborstel in zijn halsslagader te prikken. Hij moet daarom minder gaan eten en weigert eten. De kwaliteit is daarna een stuk minder. Het plan heeft dus niet geholpen. Op 3 december mag hij zijn eigen (het zevende) interview lezen. Daarin bekent hij Arnold Veltman dat hij seksueel misbruik heeft gepleegd. Hij leest dan ook dat het Beest zal moeten branden.
Sinterklaas zal komen
Het derde deel is een Ik-verhaal over drie dagen in december door de gijzelnemer wat hij van plan is te doen met zijn gijzelaar en een grote flashback naar wat er in het verleden op 5 december is gebeurd.
De ik-figuur heeft zijn gijzelaar met een pijltje in zijn bovenbeen verdoofd en in een trog gelegd, eerst in water, later ook in azijn. Hij noemt de man steeds het Beest. Er blijkt in het verleden iets gebeurd te zijn. Op 4 december maakt hij de man weer wakker en hij is van plan de man als een varken aan een grill te braden. Hij wil hem daarvoor doden op 5 december met de afgeslepen tandenborstel. Dan breekt 5 december aan. Er is een flashback naar vroeger naar de avond waarop een familielid (vader of oom) sinterklaas speelt. De ik-verteller is er getuige van dat Sinterklaas zijn vriendinnetje Lotte aanrandt. Hij kan haar niet helpen. Daarom wil hij de man later doden. Hij blijft over hem praten als het Beest. Dat zal die dag gaan gebeuren.
Dit deel wordt gevolgd door korte haatreacties op Internet na publicatie van dit verhaal. Een BN' er (Henk Bres) maakt daar deel van uit.
Wie stout is.
Epiloog van een alwetende verteller wat er met de psychiatrische patiënt Arnold Veltkamp is gebeurd. Hij is door een buurvrouw betrapt die een brandlucht in haar appartement rook. Hij had zichzelf in brand gestoken. Hij wordt opgenomen in een psychiatrische kliniek. Uiteindelijk pleegt hij zelfmoord door met een afgeslepen tandenborstel zijn halsslagader te hebben doorgeprikt.
Verantwoording
Verantwoording door schrijver Dautzenberg dat het verhaal is gebaseerd op waargebeurde feiten en vermelding van zijn bronnen.Hij zou brieven een dagboek en aantekeningen van een psychisch getraumatiseerde man hebben gebruikt. Die man heeft het ook steeds over het getal zeven. Maar dit hoofdstukje maakt ook deel uit van de romantechniek. Ook hier moet je dus twijfelen aan de relatie fantasie en werkelijkheid.
Laatste (en zevende) interview met Nol Veltkamp
Interview dat aansluit op de 6 interviews van het eerste deel. Daarin geeft Arnold Veltman aan dat hij een kind seksueel misbruikt heeft. Degene die het interview afneemt, zal wraak nemen op Veltkamp. Hij zal moeten branden. De psychiater C.G. Jung speelt in de tekst een belangrijke rol: hij is de man van het onderbewuste.
Personages
Arnolt Veltkamp
Het enige personage in deze roman dat van belang is, is Arnold Veltkamp. Omdat je als lezer echter steeds in de maling bent genomen, kom je daar pas aan het einde van het verhaal achter. Het is een getraumatiseerde man, die nadat zijn moeder gestorven is eenzaam is geworden. Waarschijnlijk heeft hij in zijn jeugd een traumatische ervaring met het Sinterklaasgebeuren meegemaakt en is hij in zijn onderbewuste een verhaal aan het maken. Hij had een veel betere (maar ook een beetje enge) verhouding met zijn moeder dan met zijn vader. Waarschijnlijk beeldt hij zich in dat hij wraak moet nemen op de dader van het trauma. Maar vervolgens wil hij zichzelf in de fik steken. In het psychiatrisch ziekenhuis doodt hij zichzelf met de afgeslepen tandenborstel.
Quotes
"U zit op een paard met een jurk aan. Is dat lastig rijden? "Sinterklaas draagt een tabberd, geen jurk. Bij het paardrijden hijs ik die ene beetje op, en dan gaat het best. Dat woord "jurk" mag u trouwens niet meer gebruiken, wanneer u het over ene goedheiligman hebt, dat is denigrerend." Bladzijde 31
"Lieve Theo, eindelijk pen en papier. Een wanhopig mens zou voor minder een moord doen. Ik ziet hier nu precies een week en de man hier heeft nog geen woord met me gesproken. En dan bedoel ik letterlijk, geen woord, wat ik ook probeer.Hij schuift maaltijden door een luikje...." Bladzijde 99
"Dit spoor volgens: is hij op zoek naar de dader? Neem, want die drie mannen zijn waarschijnlijk niet (veel) ouder dan hij, dus die kunnen het niet hebben gedaan. "Nee. hij is het ook niet." Hij is dus wel op zoek.Nee, hij 'was op zoek, hij heeft mij immers gevonden. Ik ben wie hij zocht. Toch? Ik." Bladzijde 120
"Een interview met mezelf! Ik kreeg net een interview met mezelf! Die man suggereert dat hij met me gesproken heeft! Zeven pagina's lang!!! Ik heb die man nog nooit ontmoet? Hij beweert dat we elkaar spraken in de Twee Wezen! Een heel gesprek schrijft hij uit." Bladzijde 158
"Eerst een dag in zout water. Vervolgens vierentwintig uur in azijn- met uien, kruidnagels, laurierbladeren, de hele santenkraam. Grootmoeders recept. een smakelijk sinterklaasmaal vergt een secure voorbereiding. Het vlees moet straks mals en smakelijk zijn. het is feest of het is geen feest." Bladzijde 165
Thematiek
QueesteDautzenberg noemt het thema van de roman in een radio-interview: de zoektocht van een heel eenzame, getraumatiseerde man naar verlossing. Dat doet hij op verschillende manieren met de taal: interviews, de brieven en later de bevrijding door zijn fictieve verhaal en de flashbacks naar het verleden. Arnold Ventkamp is in zijn jeugd getraumatiseerd, maar het is heel moeilijk na te gaan wat er precies is gebeurd: is het de verkrachting van zijn vriendinnetje Lotte door de oudere Sinterklaas die in ieder geval een familielid van de ik-verteller is (zijn vader, zijn oom). Het lijkt wel of de ik-figuur verantwoording moet afleggen voor die daad: is hij de dader of is hij slachtoffer ? Die vraag blijft steeds boven het verhaal hangen. In Interviews geeft de controversiële auteur ook steeds aan dat het een zoektocht is naar de waarheid/werkelijkheid. Schrijvers liegen immers de waarheid. IN het tweede deel van de roman legt de verteller als het ware een soort biecht/verantwoording af. Hij is Nol (= de nul) tegenover zijn vriend Theo (lett. Deo = God).
Motieven
Verkrachting/seksualiteit
Het trauma in de jeugd van de eenzame man is dat de Sinterklaas die in zijn jeugd op bezoek kwam seksueel misbruik maakte van de vriendin Lotte van de verteller. Het was mogelijk dat Sinterklaas zijn vader of een ander familielid was.
Wraak
De verteller wil wraak nemen op een van de Sinterklazen vanwege het misbruik. Maar ook alle mensen die zijn stukken en interviews op internet lezen, willen wraak plegen: bijv. de bekende Henk Bres uit Den Haag die een bekende pedofielenhater is.
Fantasie en werkelijkheid
Je moet je bij deze roman steeds afvragen wat is werkelijkheid en wat is fantasie. Waarschijnlijk is het zo dat het hele verhaal zich alleen maar heeft afgespeeld in de bizarre fantasiewereld van Arnold Veltkamp. Deze getraumatiseerde man brengt zich er zelfs toe om zich in de brand te steken. Dautzenberg speelt het spel met de lezer op een bizarre manier mee. Zelfs de door andere schrijvers gebruikte "Verantwoording" heeft hier de functie om de lezer nog eens een keer op het verkeerde been te zetten. De "verantwoording" hier is geen bronvermelding in de gebruikelijke zin, maar een onderdeel van de structuur.
Psychische afwijkingen
De ik-verteller is een psychopaat. Arnold Veldkamp heeft vele beschrijvingen van zijn gesteldheid opgesteld: dagboekvorm, brieven, nagelaten interviews. Waarschijnlijk heeft Arnold Veltkamp niet meer het verschil gezien tussen werkelijkheid en fantasie.
Moeder-zoonrelatie
De ik-verteller en zijn moeder hebben een goede relatie lijkt in het derde deel. Maar die gaat verder dan eigenlijk zou moeten: de relatie is bijna oedipaal. Hij gaat met zijn moeder in bad, mag aan haar borsten zitten en haar schaamhaar bewonderen.
Pedofilie
Pedofilie is een motief dat in de interviews met de diverse Sinterklazen terugkeert. De ik-figuur vraagt steeds aan de mannen of ze het prettig vinden als ze een kind op hun schoot gedrukt krijgen. Maar het is wel een bekend feit dat Dautzenberg (de schrijver) partij getrokken heeft voor pedofielen in de vereniging Martijn en zich fel gekant heeft tegen pedofielenjagers.
Offer
De verteller wil dat de dader geofferd wordt. Een brandoffer is (bijbels gezien) een verzoeningsoffer. Hij zegt in deel III dat hij het beest zal verbranden. Hij maakt het beest laar als een offerdier. Maar de interpretatie is dat hij zichzelf in de hens steekt. Het beest zit namelijk in hem. Hij is een psychopaat.
Motto
Er zijn wel 7 motto's. Ze worden niet allemaal in deze samenvatting opgenomen.
Het eerst genoemde is :
Er zijn dromen, die nooit vergeten raken, omdat zij, hoe spoorloos dan ook, gebeurd zijn, en soms raakt een gebeuren nooit vergeten , omdat het - zoo afzonderlijk en doordringend ging het toe-wel een droom had kunnen zijn. (A. Roland Holst, de Afspraak)
Over de raadselachtige figuur van de ridder heb ik veel nagedacht, zonder echter de betekenis helemaal te kunnen vatten. Pas veel later, nadat ik lang over de droom had gemediteerd, kon ik zijn betekenis enigszins enigszins begrijpen. (Herinneringen, dromen en gedachten, C.G. Jung)
Goed en kwaad verenigt zich in de vlam.
(Septem Sermones ad Mortuos, Basilides)
Trivia
Dautzenberg is een controversiële schrijver. Hij durft in Nederland buiten de gangbare paden te lopen. Hij komt dan ook vaak op sociale media voor. Toen in Nederland de jacht op pedofielen was begonnen (bijv. de veroordeelde zwemleraar Benno L.) werd Dautzenberg juist lid van de pedofielenvereniging Martijn. Hij wilde de jacht veroordelen.
Titelverklaring
De titel verwijst naar het Sinterklaasmotief in deze roman. Ook de titels van de delen verwijzen daarnaar: Appeltjes van Oranje, Pruimpjes van de bomen, Sinterklaas zal komen en Wie stout is. Het trauma van de hoofdfiguur is terug te vinden in het drama op Sinterklaasavond.
Structuur & perspectief
De complexe structuur van deze roman is als volgt:
Appeltjes van Oranje
- 6 op internet geplaatste interviews van de ik-figuur met Sinterklazen uit den lande: Haarlem, Tilburg, Laarhoven, Avezijn....
- deze worden afgewisseld met (toneel) dialogen tussen gijzelaar en gegijzelde.
Pruimpjes van de Bomen
Dit deel bestaat uit brieven die de gegijzelde Nol schrijft aan zijn vriend Theo. Ze worden geschreven van woensdag 22 oktober tot woensdag 3 december.
Sinterklaas zal komen
Ik-verhaal over drie dagen in december door de gijzelnemer wat hij van plan is te doen met zijn gijzelaar en een grote flashback naar wat er in het verleden op 5 december is gebeurd.
Gevolgd door korte haatreacties op Internet na publicatie van dit verhaal.
Wie stout is.
Epiloog van een alwetend e verteller wat er met de psychiatrische patiënt Arnold Veltkamp is gebeurd.
Verantwoording
Verantwoording door schrijver Dautzenberg dat het verhaal is gebaseerd op waargebeurde feiten en vermelding van zijn bronnen.
Laatste interview met Nol Veltkamp
Interview dat aansluit op de 6 interviews van het eerste deel.
Decor
Het valt uit tekstgegevens niet op te maken waar de ik-figuur Arnold Veltkamp zijn vreemde fantasieën kan botvieren. In het derde deel komt er een enkele verwijzing naar Twente in een van zijn zinnen.
Wat de tijd betreft is het wel na te gaan. Het verhaal speelt in 2014. De zes interviews die afgenomen zijn, zijn geplaatst van juli tot oktober. De brieven dateren van 22 oktober tot 3 december. Deel III beschrijft de laatste dagen voor Sinterklaas.
Stijl
Dautzenberg staat bekend om zijn rauwe, realistische stijl. In deze roman hanteert hij een aantal stijlen: in het eerste deel die van de interviewer (maar geen professionele), in het tweede deel de brievenstijl. In het derde deel de onbeheerste stijl van een psychiatrische patiënt. In het vierde deel die van de rustige, alles overziende verteller die vertelt hoe het met Veltkamp afloopt.
Dat alles maakt het boek interessant.
Slotzin
Hij zal geen enkel leven meer verwoesten. Eindelijk. Hij moet buigen voor het noodlot. Voor de dwang van het lot. Eindelijk. Eindelijk. Ik zal het offer brengen. Het beest zal branden! (Gepubliceerd op 1 oktober om 20.00 uur) Reacties (0)Beoordeling
"Wie zoet is" is een bizarre roman. Hij is soms gruwelijk wat de inhoud betreft, maar aan de andere kant ook weer hilarisch. Het lijkt eerst allemaal voorspelbaar te zijn wat je leest. Een man is op zoek naar een Sinterklaas die in zijn jeugd een kind heeft misbruikt en in deel twee lijkt hij die gevonden te hebben en gijzelt hij die kerel die vervolgens aan 'het woord"is. In deel III wordt het verleden van de ikfiguur onthuld en lijkt de wraak voltooid te worden. En dan ineens blijkt dat de schrijver de lezer helemaal op het verkeerde been heeft gezet. Arnold Veltkamp heeft alles in zijn hoofd bedacht. Blijft nog steeds mistig wat er precies gebeurd is. Heeft hij zelf het buurmeisje Lotte verkracht of is hij er getuige van geweest dat het gebeurde?
Dautzenberg laat ook in interviews alles aan de lezer over. Het is geen slecht geschreven of gecomponeerde roman, maar ik vind het een en ander nogal onevenwichtig. Ik ben van mening dat het boek voor de gemiddelde scholier te hoog gegrepen is. Het thema kindermisbruik mag dan volop in de media staan, de wijze waarop Dautzenberg het aanpakt, is misschien toch wat minder geschikt voor scholieren. Bovendien lijkt het einde onbevredigend: er zijn m.i. teveel open eindes.
Dautzenberg is erg eigenzinnig maar voor zijn loopbaan moet hij zich afvragen of hij de lezer niet te veel van zich vervreemdt.
Recensies
"Wat dat betreft is het extra spijtig dat er uitgerekend aan het slot van dit hoofdstuk weer een obligaat knietje moet worden uitgedeeld aan Henk Bres in zijn rol als pedojager. Op een gegeven moment moet je er als schrijver toch op kunnen vertrouwen dat je je publiek bereikt hebt? Het Bres-bashen kende bovendien al sterkere varianten en de boodschap van Wie zoet is was ook zonder dit overbodige staaltje ruimschoots overgebracht. Zo is Dautzenberg, ondanks een heel resem aan geijkte, maar daarom niet per se minder geslaagde vertellerstrucs en een uitgangspunt dat de nieuwsgierigheid wekt, er wederom maar gedeeltelijk in geslaagd de verwachtingen in te lossen." http://www.tzum.info/2015...e-zoet-is/
"Filmpje op "You Tube" waarin de schrijver over zijn bizarre boek geïnterviewd wordt." https://www.youtube.com/w...McVzVYiiSk
" Te ver misschien – maar dan vooral in het tergen van de lezer, want zelfs de sterkere stukken neigen nog naar al te voorspelbaar. Verlossing komt er net voor het einde van de roman, in een slothoofdstuk en een ‘Verantwoording’, waarin de schrijver vertelt dat het gaat om een ‘waargebeurd verhaal’, en dat hij putte uit dagboeken van ‘Arnold Veltkamp’. Dat is nog niet de crux of allergrootste verrassing – die komt daarna, maar de inhoud moet hier verder in nevelen blijven. Op het nippertje blijkt Wie zoet is intelligenter dan gedacht: een postmodern metaboek, waarvoor Dautzenberg al zijn fictiekunsten én zijn reputatie inzette. Eigenlijk kun je het daarmee met een nieuwe blik opnieuw gaan lezen, maar toch: ook dan blijft het een onevenwichtige roman over een matig interessante psychopaat." https://nrcwebwinkel.nl/b...ie-zoet-is
"Desondanks valt er aan Wie zoet is wel het een en ander af te dingen. Hoewel de combinatie tussen de twee vertelperspectieven zeer goed werkt, kleven er ook nadelen aan. Aan veel vermoedens die je als lezer hebt ten opzichte van de psychische gesteldheid van Arnold, wordt door Nol in het tweede deel gehoor gegeven. Zo is het opvallend dat Arnold in zijn interviews alleen maar in de tegenwoordige tijd schrijft, zelfs als het over het verleden gaat (‘vroeger gaat het anders’). Nol vraagt zich vervolgens in zijn brieven af ‘waarom hij in zijn vragen de verleden tijd probeert te omzeilen’. Ja, dat vroegen wij lezers ons ook af. Die interpretatieve invullingen gaan zelfs zo ver dat Dautzenberg Nol de hamvraag laat stellen: ‘Zou hij als kind door een Sinterklaas misbruikt zijn?.’ Jammer." http://recensieweb.nl/rec...utzenberg/
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je als docent voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze leuk gevonden hebben.
Ik heb tot nu ( 1 januari 2025) 1500 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan bovendien vragen over de inhoud aan het einde van het verslag, zodat je kunt controleren of je je het boek begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen is leuk, maar bokverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook alle uittrekselboeken die te koop waren. (Bijvoorbeeld Literama (Ne) Apercu (Da), Survey (En), Der Rote Faden(du) ) Nu maak ik zelf boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
REACTIES
1 seconde geleden
O.
O.
Het is zeker een aanrader om de talkshows waarin de auteur te gast is te bekijken. Zo krijg je misschien meer een idee van wat je met de oningevulde stukken aanmoet. Het is overigens een heel interessant figuur, die auteur..
7 jaar geleden
Antwoorden