Feitelijke gegevens
- 14e druk, 1985
- 272 pagina's
- Uitgeverij: Querido
Flaptekst
De psychologische thriller Vriend van verdienste is gebaseerd op de Baarnse moordzaak.Thomas Verbogt in de Arnhemse Courant: "Vriend van verdienste is een beangstigend fraai boek."Wam de Moor in De Tijd: "Een roman die behoort tot het allerbeste dat er in 1985 is geschreven."Aad Nuis in de Volkskrant: "De voornaamste kracht van het boek is een merkwaardige, slaapwandelende trefzekerheid, die je bij voorbeeld ook in het vroege werk van Reve vindt.
Eerste zin
Zwaar trok de tas aan Theo's arm; hij had cola,sisi en siroop, buit van een hete middag in de winkels.Samenvatting
Theo Altink komt via zijn vriend Freddie in contact met Pieter en Otto van Hal. Pieter en Otto zijn broers van elkaar en zijn al een lange tijd bevriend met Freddie. Theo mag zich aansluiten bij het vriendengroepje als hij een leuk feestje kan regelen.
Omdat Theo geen geld heeft, maar wel erg graag bij de jongens wil horen, besluit hij om spullen te stelen. Hij rijdt al op een gestolen brommer, waardoor hij al op moet letten dat hij niet opgepakt wordt door de politie. Daarnaast wil hij eigenlijk helemaal niet meer stelen, omdat zijn broer ook al in de gevangenis zit. Eigenlijk wil Theo zijn vader niet nog meer verdriet doen.
Na het organiseren van het feestje, wordt Theo in de groep geaccepteerd. Al snel wordt Theo dan verliefd op Agnes, de vriendin van Otto.
Ondertussen voelt Theo dat de vriendschap met zijn drie vrienden niet helemaal is zoals het moet zijn. Af en toe voelt hij zich zelfs erg eenzaam. De enige met wie hij echt contact heeft is Pieter. Theo probeert troost te zoeken bij zijn Rokko. Rokko is een kraai die hij ooit van straat afgehaald heeft. Hij heeft er ongeveer twee maanden over gedaan om Rokko tam te maken.
Op een gegeven moment verandert het leven van Theo. Otto vraagt aan Theo of hij de sextant bij de buren wil stelen voor 100 euro. Aangezien de buren op vakantie zijn, pakt Theo deze kans met beide handen aan. De volgende dag spreekt Theo met Agnes af en wordt hij opgepakt door de politie wegens het stelen van een brommer.
Als Theo aangekomen is op het politiebureau, weet hij te ontsnappen. Hij beseft zich onmiddellijk dat hij een plek nodig heeft om onder te duiken, omdat de politie hem elk moment zal zoeken. Pieter en Otto zorgen ervoor dat hij bij hun thuis kan slapen.
In het huis van Pieter en Otto wordt hij in een klein kamertje opgesloten. Hier wordt hij onfatsoenlijk behandeld. Hij wordt mishandeld door Freddie, moet plassen in een emmer en vervolgens zijn eigen urine drinken als hij dorst heeft. Theo wordt helemaal gek in dat kleine kamertje.
Na een tijdje komt Rokko, de kraai, ineens aanvliegen. Hij heeft sleutels van buiten weten te bemachtigen, waardoor Theo uit het kleine kamertje kan ontsnappen. Deze ontsnapping geldt echter voor korte duur omdat Otto er al snel achterkomt dat Theo aan het ontsnappen is. Otto is woedend en zorgt ervoor dat Rokko vermoord wordt. Daarnaast vertelt hij Theo dat hij snel weg kan. De jongens hebben namelijk een reis voor hem georganiseerd.
Omdat Theo niet onder zijn eigen naam kan vertrekken, hebben de jongens besloten dat Theo en Pieter van naam wisselen. Theo heet vanaf dat moment Pieter en Pieter heet vanaf dat moment Theo. Ook wisselen ze van kleding.
De jongens zijn klaar met Theo en willen hem het liefste vermoorden. Als Theo en Pieter naar buiten komen wordt Pieter door Freddie doodgeknuppeld met een honkbalknuppel. Dan blijkt ineens dat Freddie de verkeerde heeft vermoord: Pieter was namelijk qua uiterlijk veranderd in Theo. Eigenlijk had Theo vermoord moeten worden.
Personages
Theo
Theo is een zestienjarige jongen die het erg goed wil doen voor zijn vader. Vandaar dat hij bij de drie jongens wil horen: hij wil aan zijn vader laten zien dat hij een goed leven heeft met vrienden om zich heen. Dit komt allemaal omdat zijn vader veel verdriet heeft over het feit dat de broer van Theo in de gevangenis zit. Theo is verder een rustige jongen die alles over zich heen laat komen. Daarnaast vindt hij het moeilijk om voor zichzelf op te komen. Eigenlijk laat hij in dit verhaal gigantisch over zich heen lopen.
Freddie
Freddie is de jongen die Theo in contact brengt met Otto en Pieter. De vriendschap tussen Theo en hem lijkt het hechtste, omdat Theo het meeste contact heeft met Freddie. Toch blijkt Freddie geen oprechte vriendschap met Theo te willen hebben. Dit blijkt uit het feit dat hij Theo het liefste wil vermoorden, maar per ongeluk Pieter vermoordt. Freddie lijkt dus op het eerste gezicht een normale en nette jongen, maar er schuilt veel meer achter hem.
Otto
Otto is de broer van Pieter. Theo denkt dat hij ook bevriend is met Otto, maar helaas is dit niet het geval. Otto is een naar personage dat niet het beste voor heeft met Theo.
Pieter
Pieter is de broer van Otto. Ook Pieter doet tegenover Theo alsof hij bevriend met hem is. Dit is echter niet het geval. Samen met Freddie en Otto heeft hij niet het beste met Otto voor. Uiteindelijk wordt Pieter, door een fout van Freddie, vermoord.
Quotes
"Wat zou Otto van hem denken wanneer hij zag dat hij zijn belofte niet alleen volledig gestand had gedaan, maar met de vogel ook nog overtrof? Dat is een jongen, die kun je om een boodschap sturen: precies wat hij wilde!" Bladzijde 21
"Pieter wrong zijn handen terwijl hij Theo zag huilen in de spiegelende ruit. Onbeweeglijk bleef hij nog staan, tot ook zijn ogen volsprongen en hij bruusk op hem toe kwam. ‘Stil, je bent nu veilig,’ zei hij terwijl hij zijn hand op zijn schouder lei, maar Theo kon zijn opengebroken gemoed niet meer bedwingen en huilde zich helemaal uit. " Bladzijde 109
"Met drie snelle stappen stond hij vlak achter de jongen, die juist verder begon te strompelen naar het schuurtje toe. Hij hief de zware knuppel met twee handen boven zijn hoofd, wachtte een ogenblik, en sloeg toen zo hard als hij kon op het hoofd van de tengere gestalte voor hem. Van de weeromstuit sprong de tak weer omhoog. " Bladzijde 231
Thematiek
VriendschapVriendschap is het thema van het verhaal. Theo wil aan zijn vader laten zien dat hij een goed leven heeft. Omdat de broer van Theo in de gevangenis zit, wil hij het verdriet dat zijn vader om zijn andere zoon heeft compenseren met trotsheid en vreugde. Theo komt al snel in contact met drie andere jongens. Deze drie jongens, Otto, Freddie en Pieter lijken het beste voor te hebben met Theo. Al snel blijkt echter dat dit niet het geval is en dat ze het allerslechtste in Theo naar boven halen. Ze laten Theo stelen, vernederen hem en hebben het slechte met hem voor. Theo heeft dit echter niet door, waardoor hij zijn vriendschap met de drie jongens voort blijft zetten. Uiteindelijk wordt deze vriendschap hem bijna fataal en wordt hij bijna vermoord.
Motieven
Dood door schuld
De drie jongens willen het liefste dat Theo vermoord wordt. Ze hebben een heel plan uitgedacht, dat uiteindelijk heel anders loopt dan ze gepland hebben. Door een fout van Freddie wordt Pieter vermoord in plaats van Theo. Ineens is één van de drie vrienden, door een fout van Freddie, vermoord.
Geluk / verlangen naar geluk
Omdat Theo verlangt naar een gelukkig leven, gaat hij op zoek naar vrienden. Naar zijn inziens horen vrienden bij een gelukkig leven. Omdat hij ervan overtuigd is dat vrienden voor een gelukkiger leven zorgen, is hij niet kieskeurig in het vinden van vrienden. Uiteindelijk blijkt zelfs dat Theo zo erg naar geluk verlangt, dat hij niet door heeft wat voor slechte vrienden hij heeft.
Eenzaamheid & isolement
Theo voelt zich ontzettend alleen. Zijn moeder is overleden, zijn broer zit in de gevangenis en zijn vader heeft ontzettend veel verdriet. Omdat hij zich erg eenzaam voelt gaat hij opzoek naar vrienden. Hij hoop steun bij hen te kunnen vinden.
Macht
De drie jongens hebben een zekere macht over Theo. Omdat Theo het alleen al fijn vindt dat hij bij de drie jongens mag horen, doet hij alles wat hem gevraagd wordt. Hierdoor maken de drie jongens meerdere keren misbruik van hem.
Trivia
Dit verhaal is gebaseerd op de Baarnse moordzaak rond 1960. Bij deze moordzaak werd een 14-jarige jongen door drie oudere jongens vermoord.
Titelverklaring
De titel 'Vriend van verdienste' is eenvoudig uit te leggen. De titel slaat op verschillende vriendschappen tussen de personages.
Ten eerste slaat de titel op de vriendschap tussen Pieter en Theo. Pieter doet alsof hij Theo zijn beste vriend is, terwijl hij er alles aan doet om Theo te vermoorden. Uiteindelijk wordt Pieter zelf vermoord en komt hij dus te overlijden.
Daarnaast slaat de titel op de vriendschap van tussen Theo, Freddie, Otto en Pieter. Theo wil namelijk ontzettend graag bevriend zijn met de andere drie, maar continu wordt hij misbruikt. De drie jongens willen namelijk dat hij een sextant gaat stelen. Ze laten Theo voelen als hij een vriend van hun drieën is, terwijl ze alleen 'bevriend' met hem willen zijn om hem te misbruiken.
Structuur & perspectief
Het verhaal is vanuit het personale perspectief geschreven. De gedachten en handelingen van Theo komen voornamelijk naar voren, maar ook de gedachten en handelingen van Otto en Freddie komen naar voren.
Onderstaand een quote van het gebruikte perspectief:
'Hij zweeg even om zijn woorden de gelegenheid te geven zich te voegen naar Otto's begrip. Aangemoedigd door de hoorbare ademhaling hoog boven hem meende hij nu voort te kunnen gaan op een meer intieme toon.' - bladzijde 139
Het verhaal is opgedeeld in hoofdstukken die te herkennen zijn aan een Romeins cijfer. In totaal zijn er twaalf hoofdstukken.
Decor
Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Baarn en Soest. Hier speelt het zich vooral af in Theo's huis.
Het verhaal speelt zich af rond 1980. Het exacte jaartal is niet bekend. De verteltijd van het verhaal bedraagt ongeveer drie maanden.
Stijl
Wat ten eerste erg opviel aan de schrijfstijl van Thomas Rosenboom is dat hij het verhaal erg beknopt geschreven heeft. Er komen geen grote hoeveelheid details en/of bijvoeglijke naamwoorden in het verhaal voor.
Daarnaast valt op dat er in het verhaal lange zinnen gebruikt worden. Er worden echter geen moeilijke woorden en/of zinsstructuren gebruikt, waardoor het verhaal makkelijker te lezen is.
Onderstaand een quote van de gebruikte schrijfstijl:
'Theo, beduusd door de grote vertrouwelijkheid die hem bewezen werd, dorst niet te vragen waar zij nu was, maar Pieter vertelde uit eigen beweging dat zij geregeld uit logeren ging bij haar zuster die in een klooster was, soms ook voor langere tijd. Ook meneer Van Hal was niet altijd thuis; hij had een appartement vlak bij het gerechtshof in de stad en bleef daar vaak over.' - bladzijde 34
Slotzin
Hij vloekte toen de regen zijn peuk doofde.Beoordeling
Ik weet niet zo goed wat ik van dit verhaal moet vinden. Het boek wordt aangedaan als psychologische thriller, maar dit vond ik toch flink tegen vallen. Al vanaf het begin vond ik het moeilijk om het verhaal te komen, waardoor het lezen erg moeizaam ging. Sommige stukjes vond ik leuk om te lezen, maar even later vond ik het verhaal weer saai. Daarnaast moest ik enorm aan de personages wennen. Aan het begin haalde ik alle personages door elkaar.
Al met al vond ik het een matig boek om te lezen. Ik zal het boek dus ook niet zo heel snel anderen aanraden. Wil je het boek toch lezen, begin dan niet met al te hoge verwachtingen aan dit verhaal.
Stel je bent leraar
REACTIES
1 seconde geleden