Feitelijke gegevens

• 16e druk, 2009
• 254 pagina's
• Uitgeverij: El dorado

Flaptekst

Eerste zin

De wekker loopt ’s ochtends om vijf uur af. Ik stommel mijn kamertje uit, in het halfdonker van de gang wacht onverbiddelijk een rechthoekige vorm: de koffer. Dit is dus de dag.

Samenvatting

Personages

Jeroen

Jeroen is aan het begin van het boek elf jaar. Hij gaat in Friesland bij een soort pleeggezin logeren, omdat er daar meer eten was dan in Amsterdam, waar hij vandaan komt. Zijn moeder noemt hem ‘een dromer’. Hij voelt zich in het dorpje in Friesland een buitenstaander, maar eenmaal terug in Amsterdam is dat niet veel beter. Hij worstelt met zijn homoseksuele gevoelens die hij voor Wolt gevoeld heeft, en voelt zich anders dan de rest.

Wolt

Wolt is een Amerikaanse soldaat die in Nederland is om te vechten. Hij is uit op Jeroen voor makkelijke seks, terwijl Jeroen smoorverliefd op hem wordt. Ook is hij veel ouder dan Jeroen. Hij verdwijnt zonder iets te zeggen en Jeroen ziet hem nooit meer.

Hait en Mem Visser

Jeroen logeert bij Hait en Mem Visser tijdens zijn verblijf in Laaxum. Ze hebben zeven kinderen en hun leven staat in het teken van het geloof. Ook zorgen ze goed voor Jeroen.

De ouders van Jeroen

De ouders van Jeroen stuurden hem tijdens de hongerwinter naar Friesland, zodat hij deze sowieso zou overleven. Jeroen is een beetje boos op hen, maar ze deden het uit liefde. Ze houden veel van Jeroen maar merken ook dat hij een buitenbeentje en een dromer is.

Jan Hogervorst

Jan is net als Jeroen vanuit Amsterdam naar Friesland gebracht en logeert een dorp verder op. Samen spenderen ze veel tijd buiten en ervaart Jeroen zijn eerste homoseksuele ervaring met hem.

Quotes

"“Ik heb het gevoel dat ik zacht word en smelt zoals de chocola tussen mijn vingers: natuurlijk, zo wil ik leven, als hij er maar is om de tent te vullen met warmte en geur en voedsel.”" Bladzijde 103

"“Hij heeft zijn riem losgemaakt en brengt mijn hand in zijn kleren. Waarom laat hij me niet, voelt hij niet dat ik moe ben? Zou dit er altijd bij horen?”" Bladzijde 150

Thematiek

Persoonlijke ontwikkeling

De roman heeft als hoofdthema persoonlijke ontwikkeling en dan specifiek het accepteren van je seksualiteit. Je merkt dat in het verhaal Jeroen zich ontwikkelt als een jongeman, die zich steeds meer op zijn plek voelt in Laaxum. Daarnaast ontdekt hij dat hij homoseksueel is, en er wordt in het boek mooi beschreven dat dat erg lastig is in de omgeving waarin hij zich begeeft. Dit is het thema van de roman, omdat het een autobiografische roman is, en de schrijver zelf ook worstelde met de acceptatie en ontdekking van zijn seksualiteit. De schrijver wil ook laten zien dat homoseksualiteit niet iets slechts is.

Motieven

Homoseksualiteit

In het boek komt Jeroen erachter dat hij homoseksueel is.

Isolement

Jeroen was voordat hij naar Friesland verhuisde al een buitenbeentje, maar in Friesland werd dat nog duidelijker, omdat hij van de grote stad kwam. Daarnaast was hij niet gelovig, terwijl de rest in zijn omgeving dat wel was. Ook voelde hij zich geïsoleerd omdat hij homoseksuele gevoelens ontwikkelde en niet wist wat dat was en hoe hij hiermee om moest gaan.

Motto

Gedicht 'het gebed' van Ida Gerhardt

(…) dan vouwen zij de handen,
de disgenoten in het huis.
Van tafelrand tot tafelranden,
geschikt tot een onzichtbaar kruis.

Het motto verwijst naar de situatie waarin Jeroen terecht komt. Hij komt namelijk terecht in een christelijke vissersfamilie. Hij moet erg wennen aan het geloof dat binnen de vier muren van hun huis een grote rol speelt. 

Trivia

Het boek is verfilmd.

Titelverklaring

Tegen het einde van de tweede wereldoorlog ontmoet Jeroen een Amerikaanse soldaat; Wolt. Jeroen en Wolt hebben een seksuele ervaring samen, en voor Jeroen was dit zijn eerste homoseksuele ervaring. Hij werd smoorverliefd op Wolt. Omdat Wolt opeens verdwijnt, is hij een ‘verloren soldaat’. 

In het laatste hoofdstuk is Jeroen volwassen, en wordt het beeld geschetst dat hij dit hele verhaal heeft verteld om de gebeurtenissen tussen hem en Wolt eindelijk los te laten. Het boek is dan geschreven ‘voor de verloren soldaat’. 

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-persoon; Jeroen. De roman is verdeeld in drie episoden(delen): ‘Hongerwinter’ , ’Bevrijding’ en ‘Vrijheid, blijheid’. Elke episode is weer onderverdeeld in genummerde hoofdstukken. ‘Hongerwinter’ heeft 12 hoofdstukken, ‘Bevrijding’ heeft 14 hoofdstukken en ‘Vrijheid, Blijheid’ heeft 5 hoofdstukken.

Het verhaal wordt chronologisch verteld, maar er wordt wel gebruik gemaakt van flashbacks.  In de episode ‘Hongerwinter’ lees je hoe Jeroen naar de familie in Friesland gebracht wordt, omdat er daar meer eten is dan in Amsterdam. De titel slaat dus op de hongerwinter die toen in 1944 gaande was. 

In de episode ‘bevrijding’ zijn de Duitsers net vertrokken uit Nederland; Nederland was dus ‘bevrijd’ en een groepje Amerikanen verblijft in hetzelfde dorp als Jeroen. Hij ontmoet Wolt, en wordt verliefd op hem. Op een dag verdwijnt Wolt, en ziet hij hem nooit meer terug. 

In de laatste episode ‘vrijheid, blijheid’ is Jeroen weer terug in Amsterdam. Hij mist Wolt enorm, maar weet ook dat hij hem nooit meer gaat kunnen zien. Het laatste hoofdstuk speelt zich af in de jaren tachtig. Je leest hoe Jeroen door een groep oudere militairen uit Canada die in Amsterdam zijn, opeens weer terugdenkt aan Wolt. Dan kan hij het loslaten. Dit hoofdstuk is ongenummerd, en is dus niet echt onderdeel van het verhaal.

Decor

Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het dorpje Laaxum, in Friesland. Dit is belangrijk voor het verhaal, omdat Jeroen hierheen is gebracht, omdat er tijdens de tweede wereldoorlog er in 1944 een hongerwinter plaatsvond, en op het platteland meer eten was dan in de randstad waar hij vandaan kwam. Hij kwam terecht in een gereformeerd vissers gezin. Jeroen merkte een heel groot verschil met waar hij vandaan kwam, en worstelde dan ook met de grote verschillen. 

De verteltijd van het verhaal is 254 bladzijden, en de vertelde tijd is ongeveer een jaar, het jaar 1944 en een dag: een dag in 1980. 

Ook speelt de tijd waarin het verhaal zich afspeelt natuurlijk een grote rol. Het speelt zich af in 1944, en dus tijdens de tweede wereldoorlog. Dit is belangrijk voor het verhaal omdat Jeroen door de hongerwinter terecht kwam in Friesland, en omdat Wolt een Amerikaanse soldaat was die in Nederland was om Nederland te bevrijden. 

Ook denk ik dat de tijd en plaats waarin dit verhaal zich afspeelt invloed heeft op de kijk op homoseksualiteit. In de omgeving waar Jeroen zich bevond, was homoseksualiteit een enorm taboe, wat de worsteling met zijn verliefdheid alleen maar groter maakte.  

Daarnaast wordt er nog een taboe aangekaart, namelijk pedofilie. Jeroen lijkt de pedofile ervaring met Wolt niet erg te vinden. Dit wordt beschreven vanuit de perspectief van een kind, zonder echt dieper in te gaan op de feiten. In de tijd waarin dit boek uitkwam (1986) was pedofilie meer getolereerd dan nu, wat er ook voor gezorgd heeft dat het boek niet sterk is bekritiseerd. Het is een nieuw onderwerp binnen de literatuur, en er wordt in dit boek mooi beschreven hoe dit kan voelen voor een jongen van twaalf die verliefd is.

Stijl

Zoals ik al eerder heb genoemd, wordt het verhaal chronologich verteld maar wordt er wel gebruik gemaakt van flashbacks aan het einde van het verhaal. Er wordt dan eigenlijk teruggeblikt op het boek door de hoofdpersoon.

 Wat kenmerkend is aan dit boek is de manier waarop de schrijver de sfeer van de ruimtes waarin het verhaal zich afspeelt, beschrijft. Er wordt vaak verbinding gelegd tussen de sfeer van een ruimte (een tent is donker, koud en benauwd) en de gevoelens van Jeroen (Jeroen voelt zich dan somber). Dit heeft een hele belangrijke rol binnen de spanningsopbouw van het verhaal. 

Het verhaal wordt verteld vanuit een ik-persoon, en dat is Jeroen. Er is geen sprake van meervoudig perspectief, want je kan de gehele gedachtegang van Jeroen volgen in het boek. Je leest dus veel gedachten en weinig dialogen, wat het makkelijk maakt om te lezen.

Slotzin

Hoe eenvoudig was het toen om naar je toe te lopen, te zien hoe je opschoof om plaats voor me te maken op die bank en te wachten op het moment - en ik was zeker dat dat moment zou komen - dat je zwijgend je hand op mijn knie zou leggen. Ik wrijf mijn lichaam droog zoals vroeger mijn ogen.

Bijzonderheden

Dit boek is gebasseerd op het eigen leven van de schrijver. Het is dus auto-biografisch.

Beoordeling

Ik zou het boek zelf erg aanraden om te lezen. Het is eenvoudig boek dat makkelijk wegleest. Het is interessant omdat er meerdere onderwerpen worden aangekaart die in de tijd waarin het zich afspeelt een groot taboe was. Dit wordt op een grappige manier gedaan. Ook is het een emotioneel boek, omdat je met alle gevoelens van de hoofdpersoon meeleeft. Ook was het hierdoor heel makkelijk om je in te leven in de hoofdpersoon en leer je de andere karakters goed kennen. Soms kon het een beetje langdradig voelen door de realistische beschrijvingen van de ruimte, maar al met al is het een erg leuk boek dat ik niet weg kon leggen!

Recensies

"'Maar waar de omslag ook moge liggen, het is opmerkelijk dat wij nu openlijk uitermate afkeurend tegenover pedofilie staan, terwijl dit onderwerp de publieke gemoederen in de jaren tachtig nauwelijks leek te verhitten.'" https://www.trouw.nl/nieu...gle.com%2F