Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2006
- 125 pagina's
- Uitgeverij: De Geus
Flaptekst
De ouders van Philippe hebben een zaak in sportartikelen. Maxime en Tania zijn op-en-top atleten, goedgebouwd en goedgetraind. Ze houden er een ware lichaamscultus op na. Terwijl Philippe een ziekelijk jongetje is. Om zijn eenzaamheid te verdrijven zerzint de jongen een grote, sterke broer die hem beschermt. Op een dag ziet Philippe een speelgoedhondje in een oude reiskoffer van zijn moeder. Hij wil het hondje meenemen, maar doet dat niet, omdat zijn moeder bij het zien van het knuffelbeest behoorlijk van streek raakt. Een hartverscheurend en aangrijpend geheim ontvouwt zich.
Eerste zin
Hoewel enig kind, had ik heel lang een broer.Samenvatting
De jonge Philippe is een dunne, zwakke jongen. Hij is enig kind en verzint een broer waar hij tegenop kijkt. Zijn broer is namelijk veel sterker en beter in sporten dan hij. Samen met zijn vader en moeder woont hij in Parijs, boven de winkel met sportartikelen die zij runnen. Philippe is obsessief bezig met lichamen, hij kan bij wijze van spreken door kleding heen kijken en ziet zo meteen wat er mis iets aan iemand lichaam.
Op een dag vindt hij op zolder een speelgoedhondje, die wil hij meenemen, maar dat doet hij niet. Zijn moeder raakt namelijk een beetje van slag door de vondst. Het hondje blijft toch in zijn hoofd zitten en later haalt hij hem naar beneden. Het hondje noemt hij Sim en mag aan tafel zitten en gaat mee naar bed.
Louise is de oudere buurvrouw met een massagepraktijk. Zijn ouders komen daar, en Philippe zelf ook. Hij heeft een diepe band met Louise, zij vertrouwt hem langzaam maar zeker steeds meer verhalen uit het verleden toe.
Maxime en Tania, de ouders van Philippe, ontmoetten elkaar op het trainingsveld. Maxime ziet de volmaaktheid van Tania, zij is anders dan alle andere vrouwen die hij al heeft gehad. Beiden zijn ontzettend goed in sport en atleten in hart en nieren. Ze beginnen een winkel in sportartikelen. Tijdens de oorlog moeten ze schuilen op het platteland, ze hebben er 's nachts de meest romantische avonden en denken na over een kind. Door de oorlogstijd wachten ze er nog even mee. Als ze eenmaal terug zijn vind Tania het tijd, maar zijn vader wil eigenlijk zijn vrouw niet delen.
Philippe doet het ontzettend goed op school, hij kan goed schrijven en stopt niet met zijn verhalen woorden te geven. Hij ziet Louise nog vaak en komt steeds meer te weten, zij is de enige die over de oorlog praat. Eenmaal op de middelbare school gaat het leren nog steeds goed. Plotseling tijdens een film over de oorlog op school begint Philippe te vechten met een jongen die lacherig doet over de oorlog. Hij wint, ondanks zijn zwakke lichaam.
Louise durft nu te vertellen dat hij en zijn familie joods zijn. Hij had eigenlijk een broer, Simon. Simon is het kind van Maxime en Hannah, zijn ouders waren eerst elkaars zwager en schoonzus.
Simon was heel sterk en gezond. Hij is maar acht jaar geworden, maar is voor de familie noch levend, noch dood. Hij bestaat niet, net als Hannah overigens.
De bruiloft van Hannah en Maxime was mooi, tot het moment dat Maxime Tania ontmoette. Hij wist direct dat deze vrouw hem alles kon doen weggooien. Hannah merkt na verloop van tijd dat zij geen partij is tegenover Tania, ze is jaloers.
Als het oorlog is vertrekken eerst Maxime en Georges naar het huis op het platteland om te zien of het veilig is. Maxime laat aan Hannah weten dat ze binnenkort kan komen. Als hij in de tweede brief vertelt dat Tania al is aangekomen weet ze dat ze nooit tussen hen in kan blijven staan. Als ze haar identiteitspapieren moet laten zien, laat ze de onvervalste zien en zegt dat Simon haar zoon is. Ze worden beiden meegenomen.
Maxime is van slag en pas na lange tijd huilt hij, als hij met Tania is. Langzaam maar zeker maken ze kenbaar aan de rest van het gezelschap dat ze iets voor elkaar voelen. Als de oorlog rustiger is, gaan ze beiden weer hun eigen weg, tot ze besluiten niet meer zonder elkaar te kunnen.
Philippe ziet de holtes in zijn lichaam vervuld worden met alle ontbrekende stukken. Zijn moeder verzwakt langzaam en zijn vader vindt dat moeilijk. De hond Echo is nog een maatje voor zijn vader. Philippe ontdekt de feiten over het overlijden van Hannah en Simon en vertelt dit alles als Echo overlijdt.
Veel later gaat Philippe met zijn dochter Rose naar een hondenbegraafplaats. Daar vallen de laatste puzzelstukjes op zijn plek.
Personages
Philippe Grimbert
De hoofdpersoon in deze roman, en tevens de schrijver. Hij ontwikkelt zich van een zwakke, ontwetende jongen naar een volwassen, sterke, slimme vent. De onverwerkte trauma's van zijn familie komen bij hem terecht, maar hij weet ermee om te gaan.
Louise
De oudere buurvrouw waar Philippe een sterkte aantrekking tot voelt. Zij vertelt hem alles over het verleden van zijn familie, maar niet te vlug en niet te veel in een keer. Ze neemt zijn lichaam en geest onder handen.
Maxime
De vader van Philippe. Hij voelt zich al zo lang schuldig over de dood van zijn eerste vrouw en eerste zoon, dat hij nooit echt gelukkig kan zijn. In Philippe ziet hij zijn eerste zoon mislukken, maar in Echo ziet hij hem terug.
Tania
De moeder van Philippe. Zij voelt zich ook schuldig over de dood van Hannah en Simon, maar ook een beetje tegenover haar eerste man Robert. Die overleed als militair. Ze wilde graag een kind met Maxime en heeft met alles wat ze kon voor hem gezorgd.
Simon (Sim, Echo)
De overleden broer van Philippe, terwijl Philippe altijd wist dat hij een sterke broer had. Hij komt in meerdere vormen terug. Zo heeft Philippe een hondje Sim, dat voor hem een broederlijke plek inneemt. Vervolgens in Echo, de hond van zijn vader, waar opnieuw tegenop gekeken wordt. En uiteindelijk in de verhalen die Louise vertelt.
Quotes
"Jaren nadat mijn broer mijn kamer verlaten had, na al degenen te hebben begraven die me dierbaar waren, gaf ik Simon eindelijk het graf waar hij nooit recht op had gehad. Daar kon hij rusten, samen met andere kinderen die hetzelfde lot hadden ondergaan, op die bladzijde waarop zijn foto stond, zijn zo dicht bij elkaar liggende geboorte- en overlijdensdatum en zijn naam, waarvan de schrijfwijze maar zo weinig verschilde van de mijne. Dat boek zou zijn graf zijn." Bladzijde 125
"Drie doden kwamen opeens uit het donker tevoorschijn, wie namen ik voor het eerst hoorde: Robert, Hannah en Simon. Robert, de echtgenoot van Tania. Simon, de zoon van Maxime en Hannah. Ik hoorde Louise 'de echtgenoot van Tania', 'de zoon van Maxime' zeggen en ik voelde er niets bij. Ik hoorde dat mijn vader en moeder, voor ze man en vrouw werden, elkaars zwager en schoonzuster waren geweest zonder dat het me enige reactie ontlokte." Bladzijde 53
"De man kijkt Hannah vragend aan. Zonder aarzelen antwoordt ze met een kalme stem: 'Dat is mijn zoon.'" Bladzijde 90
Thematiek
TraumaDe gehele roman draait om het trauma dat de familie heeft opgelopen door het verdwijnen en overlijden van Simon en Hannah.
Motieven
Frankrijk; wereldoorlog ii
Alles in de roman is hieraan te koppelen. Het heeft voor veel gezorgd, vooral negatieve, maar ook positieve dingen.
Lichamen
Philippe is net als zijn vader geobsedeerd met lichamen. Met name de gebreken springen er voor beiden uit. Ze zijn wel instaat volmaaktheid te zien. Maar daarvoor is veel nodig. Louise masseert de lichamen vol trauma's en geheimen.
Familie
De verhoudingen binnen de familie zijn moeilijk. Ze zijn niet volgens het boekje. Louise voelt zelfs als familie maar is dit officieel niet. Ook de verzonnen mensen voelen zo, maar zijn het niet.
Opdracht
Voor Tania en Maxime,
voor Simon
Titelverklaring
Een geheim, dat is wat de ouders van Philippe heel zijn leven al met zich meedragen. Louise is degene die hem de geheimen kenbaar maakt, dit vervult hem en zijn lichaam. Hij voelde dat er een stuk van hem ontbrak, dat was het geheim. Door het achterhouden van een geheim kunnen zijn ouders maar moeilijk volledige ouders voor Philippe zijn. Hij voelt dat hij iets is dat ze moeilijk kunnen aanschouwen.
Structuur & perspectief
Structuur:
Het verhaal bestaat uit vijf hoofdstukken en een epiloog. In het eerste gedeelte lezen we over het leven van de jonge Philippe, die een verzonnen broer had en zijn gevoelens projecteerde op een knuffelhondje. Zijn ouders hebben het zichtbaar zwaar en hij praat alleen over zijn gevoelens met Louise, de bijzondere buurvrouw.
Het tweede gedeelte zoomt in op de achteraf valse herinneringen van hoe zijn vader en moeder elkaar ontmoetten. Dit is waarschijnlijk het verhaal wat Philippe ervan had gemaakt aan de hand van de stukken van het verhaal die hij wel kende. Zijn vader de sporter en harde werker, samen met model en tekenares Tania, zijn moeder.
Deel drie gaat weer meer over Philippe, hoe hij het doet op school en wat de verhalen van Louise met hem doen. Hij kan het niet hebben als zijn klasgenoot lacherig doet over de oorlog. In dit deel komt hij achter het bestaan van zijn broer Simon en zijn moeder. Hij heeft het niet bedacht, maar altijd gevoeld. Waarom hij niets over ze weet is nog onbekend, maar het heeft zeker met de oorlog te maken.
In deel vier komt Philippe erachter dat Hannah een soort zelfmoordactie heeft uitgevoerd en Simon daar bewust in heeft meegenomen. De verhoudingen waren moeilijk en Louise vertelt het verhaal zo goed als mogelijk, ook de stukken die zijn ouders niet kennen.
Het laatste deel, deel vijf, is het stuk waarin Philippe zijn ouders verlost. Ze hoeven niet meer te zwijgen tegenover hem, hij weet het en voelt zich lichamelijk beter.
De epiloog gaat in op de Philippe met een kind. Hij neemt zijn dochter mee naar een hondenbegraafplaats en hiermee wordt er letterlijk en figuurlijk iets afgesloten. De begrafenis van Simon.
Perspectief
Deze autobiografische roman is geschreven vanuit Philippe, de ik-persoon. Hij vertelt in de verleden tijd over zijn jeugd en welke problemen daar bij kwamen kijken.
'Ik had blauwe kringen onder mijn ogen, de lijkbleke gelaatskleur van een kind dat uigeput was van het zichzelf bevredigen.' p. 18
De herinneringen, die Philippe zelf verzonnen heeft en de echt gebeurde herinneringen, zijn geschreven vanuit een hij-perspectief.
'Maxime zou graag van dit tradiotionele gedoe verschoond zijn gebleven, maar hij schikt zich gewillig.' p. 61
Deze wisseling in perspectieven vindt niet perse per hoofdstuk plaats, maar ook in stukken tekst:
'En hij intussen in de schaduw van de grote bomen in het park, te midden van lieflijk vogelgezang, met alles tot zijn beschikking wat hij wilde.
Ik probeerde me de gevoelens van mijn moeder voor te stellen bij het horen van het nieuws [...]' p. 95
Decor
Decor en tijd
De gehele roman speelt zich af in Frankrijk. De ouders van Philippe hebben een zaak in Parijs en schuilen tijdens de oorlog op het platteland verderop. Het decor is hier zeer belangrijk, omdat de tweede wereldoorlog hier volop aan de gang was. Het bepaalt, mede met de tijd, hoe het verhaal verloopt. Het bepaalt zelfs het geheim waar de roman over gaat. De vertelde tijd in de roman is enorm lang. Op de historische tijdlijn zou de kindertijd van Philippe's ouders de eerste punten zijn. De laatste is Philippe met zijn dochter op de begraafplaats. Dit neemt veel tijd in beslag, drie generaties zelfs. Maar de grootste stukken spelen zich af tijdens de tweede wereldoorlog (1940-1945) en de jeugd van Philippe (rond 1950).
Stijl
De stijl van Philippe Grimbert is niet heel hoogstaand. Hij gebruikt veel korte zinnen, maar ze hebben soms diepere lagen. Althans, die kan ik er zeker in herkennen. Met name de gedachten die Philippe heeft over lichamen, op dat vlak is zijn obsessie ongezond. Het is een soort traumaverwerking die hij onbewust meemaakt. De perspectiefwisselingen zijn goed te volgen en door het gebruik van de namen is het altijd duidelijk over wie het gaat en wat die persoon denkt en voelt.
Slotzin
Dat boek zou zijn graf zijn.Bijzonderheden
Dit boek, van Philippe Grimbert, is autobiografisch.
Beoordeling
Op de achterkant van de roman staan drie quotes van de Franse pers. Le Figaro zegt: 'Een prachtig werk, door de inhoud en de vorm.' Hier kan ik me alleen maar bij aansluiten. De vorm is een vrij dunne maar rake roman. Er wordt geen woord te veel of te weinig gebruikt. Elke zin is los te analyseren en te plaatsen in het spinnenweb van (valse) herinneringen, geheimen en oplossingen.
Margot Dijkgraaf zegt terecht dat de zinnen eenvoudig zijn en dat Grimbert geen meester van de taal is. Maar ik vind hem wel een meester van het verhaal. De puzzel is perfect gelegd en op de juiste momenten kom je te weten wat er speelt. Niet te vroeg en niet te laat komen er aanwijzingen boven drijven. Hoe slecht de timing van zijn ouders was, zo goed is die van hem.
Recensies
"Geholpen door de mededelingen van de oude Louise probeert Philippe zich dan opnieuw een beeld te vormen van het leven van zijn ouders, waarin elementen uit zijn oude fantasie terugkeren en nieuwe kennis een plaats krijgt. Dit blijkt een compositorische meesterzet, die op een heel bijzondere manier diepte geeft aan Grimberts relaas." https://www.trouw.nl/cult...~b5579b98/
"[...] een werkelijk bijzondere roman. Niet dat Grimbert de taal zo magnifiek beheerst, een geweldige stijl heeft of uitmunt in lyriek. Integendeel, zijn zinnen zijn kort, eenvoudig, weinig beeldend en soms onbeholpen." https://www.nrc.nl/nieuws...14-a857893
REACTIES
1 seconde geleden