Feitelijke gegevens

• 1965
• 311 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski

Flaptekst

Eerste zin

William Stoner schreef zich in 1910, als negentienjarige, in voor het eerste jaar van de universiteit van Missouri. Acht jaar later, op het hoogtepunt van de Eerste Wereldoorlog, ontving hij zijn doctorsgraad en aanvaardde hij een baan als docent aan dezelfde universiteit, waar hij tot aan zijn dood in 1956 doceerde.

Samenvatting

William Stoner, afkomstig uit een boerenfamilie op het platteland, gaat studeren aan de universiteit van Columbia. Hij werkt hard, switcht later van studie en haalt zijn Masters in de Engelse Literatuur, waarna hij besluit verder te studeren. Hij gaat als assistent lesgeven en ontmoet twee vrienden Gordon Finch en Dave Masters. Als Amerika meedoet aan het einde van Wereldoorlog I is het gewoonte dat jonge mensen zich melden voor de oorlog. Stoner voelt daar niets voor. Finch komt een jaar later als oorlogsheld terug, Masters echter sneuvelt. Stoner wordt niet als een held gezien. Op een receptie waarbij hij als universiteitsdocent is uitgenodigd, ontmoet hij het meisje Edith Bostwick, die in St. Louis bij haar ouders woont. Hoewel het een lang en mager meisje is, wordt hij op haar verliefd. Maar het is een vrij lege liefde (steriel van haar kant). Toch vraagt hij haar ten huwelijk. Ze heeft formele, weinig hartelijke ouders die je eigenlijk geen schoonzoon zou toewensen. Ze trouwen in Columbia en gaan al snel op huwelijksreis. Ze hebben daar voor de eerste keer seks, maar dat mag die naam niet dragen. Edith is een  koude minnares die alles over zich heen laat komen. Al na korte tijd blijkt dat het huwelijk een mislukking is: Edith is een vrouw zonder passie, een kouwe kip.

Na drie jaar wil ze ineens een kind en dat maakt haar seksueel actief, omdat ze een kind  wil. Grace wordt geboren, maar William zorgt meer voor het kind dan Edith. Ze verhuizen naar een groter huis dat beter bij de status van de Bostwicks past. Op de Universiteit sterft Sloane, de decaan die het grote voorbeeld voor William Stoner is. Zijn opvolger wordt Hollis Lomax, iemand met wie Stoner helemaal niet kan opschieten en een man die hem ook niet ziet zitten. Na de housewarmingsparty voor hun nieuwe huis  valt Edith weer flink terug in passiviteit. Er komt een moeilijke tijd als de beide ouders van William kort na elkaar sterven en de vader van Edith zelfmoord pleegt tijdens de economische crisis. Hij is bankroet.

Edith gaat een tijdje weg en Williams zorgt voor zijn dochter Grace. Hij krijgt steeds meer lol in het lesgeven aan studenten. Hij kan bovendien goed met Grace opschieten, wat de jaloezie van Edith opwekt. Zij wil Grace bij William vandaan houden.

Op de universiteit komt een incident met een student Walker die door Lomax voor briljant wordt gehouden, maar Stoner geeft hem voor een presentatie onvoldoende. Daarmee haalt hij zich de woede van Lomax op de hals. Bij latere tentamens valt deze Walker door de mand. Stoner wil hem dan ook laten zakken, maar Lomax wordt nu een onbetrouwbare tegenstander. Gordon Finch steunt hem op dat moment wel. Walker zakt inderdaad, maar Lomax zint op wraak. Stoner wil dan van de universiteit weg, maar Edith wil Columbia niet verlaten. Tussen Stoner en Lomax wordt het een twintig jaar durende oorlog.

Gelukkig kan hij zijn pijlen richten op een ander doel. Er is een leuke studente, Katherine Driscoll, die hij in zijn 43^e levensjaar ontmoet. Ze is een medewerkster van een werkgroep en hij gaat haar steeds meer bijstaan in haar studie. Later bezoekt hij haar in haar appartement en ze krijgen een heerlijke liefdesrelatie die met passionele seks gepaard gaat. Maar zoiets  kan natuurlijk niet verborgen blijven: Finch waarschuwt hem als goede vriend een keer, maar William en Katherine gaan gewoon door. Lomax ziet echter zijn kans schoon en wil Williams Stoner ontslaan. Finch waarschuwt zijn vriend en William vrijt nog een keer met Katherine, om haar daarna te verlaten.  Ze heeft het aan zien komen, is niet boos, maar verlaat Columbia.

Lomax snode plannen gaan nog door: hij regelt vervelende colleges voor Stoner op vervelende momenten. William Stoner verzint een creatieve oplossing, waar Lomax weinig tegen kan beginnen. Later krijgt hij zijn gewone colleges terug, want Stoner is populair onder de studenten vanwege zijn bevlogen manier van college geven. Zo wordt hij een legende op de Universiteit. Thuis zijn er grote problemen met Grace die zwanger is. Edith regelt een gedwongen huwelijk met de vader van het kind, maar voor de geboorte sterft hij in de oorlog (WO II). Grace baart een zoontje. Lomax wil Stoner liever kwijt dan rijk en dringt aan op zijn vervroegde pensionering, maar Stoner zegt dat hij tot zijn pensioengerechtigde leeftijd wil blijven lesgeven. Dan komt het verschrikkelijk nieuws: hij krijgt te horen dat hij aan een ongeneeslijke kanker lijdt. Dan wil hij wel met pensioen: en hij gaat naar Finch. Hij wordt geopereerd, maar het blijkt dat hij vol met uitzaaiingen zit. Niet lang daarna sterft hij.
Het leven van een gewone, eigenlijk eenzame man is voorbij.

Personages

Edith

Edith is een passieloze vrouw die alleen maar seks gedoogt als ze een kind wil. Maar ze is ook niet eens een goede moeder en laat de opvoeding voor een groot deel aan William over. Ze komt uit een rijk, maar harteloos milieu, waar alles om geld draait. Haar vader pleegt dan ook zelfmoord als hij bankroet raakt. Edith heeft de saaie genen van haar ouders geërfd. Pas aan het einde van de roman komt ze weer wat sympathieker over, als ze hem steunt in zijn laatste strijd, die tegen zijn kanker.

William Stoner

William Stoner is een man van eenvoudige komaf met een goed stel hersens. Zijn ouders hebben een boerenbedrijf maar stimuleren hem te studeren. Aan de universiteit ontdekt hij zijn liefde voor de literatuur. Hij wil niet in dienst gaan, omdat hij het karakter daarvoor niet heeft en wordt een tijdje met de nek aangekeken. Hij ontwikkelt zich aan de universiteit tot een bekwaam docent die mooie en druk bezochte colleges kan geven. Hij is ook principieel man die voet bij stuk houdt wanneer hij een mening heeft bijvoorbeeld over de student Walker. Dat komt hem duur te staan en de nieuwe decaan Lomax neemt wraak op hem door hem geen colleges meer toe te delen. Stoner blijft zijn eigen weg gaan. Het kan niet anders of hij staat open voor een nieuwe liefde Katherine, omdat zijn eigen huwelijk seksloos is. Ook hier is hij bereid open en bloot voor zijn liefde door het vuur te gaan. Toch maakt hij er een einde aan. Tot aan zijn dood blijft hij vechten tegen zijn vijand Lomax en voor zijn dochter Grace. Zo’n man gun je geen einde met kanker. Toch sterft hij als een legende aan de universiteit.

Finch

Finch is de grote vriend van William. Hij gaat wel naar de oorlog waar William thuisblijft. Terug uit Europa is Finch de grote held die een belangrijke positie aan de Universiteit krijgt. Hij toont zich een ware vriend van William als hij zijn steun geeft in diens nare strijd met Lomax.

Katherine Driscoll

Katherine Driscoll is een leuke, hartelijke studente met wie William een liefdesrelatie heeft als hij in een soort midlifecrisis verkeert. Ze haalt hem met passievolle seks uit zijn isolement en ze beleven een hartstochtelijke relatie. Als ze wordt verlaten door William, verlaat ze ook de staat Columbia.

Lomax

Lomax is de gehate tegenstander van William. Wie Lomax een oor aannaait zoals Stoner deed kan op zijn wraak rekenen. Het zijn hun hele leven vijanden gebleven.

Quotes

"Binnen een maand wist hij dat dit huwelijk een mislukking was. En binnen een jaar gaf hij de hoop op dat het beter zou worden. Hij leerde de stilte kennen en drong zijn liefde niet op. Als hij tegen haar sprak en haar liefdevol aanraakte, draaide ze zich van hem af, werd in zichzelf gekeerd en zweeg, lijdzaam, om zich in de daaropvolgende dagen nog meer uit te putten dan voorheen." Bladzijde 87

"Op dat moment van zijn leven was hij aangeland, toen hij in steeds heviger mate werd overvallen door een vraag die zo overweldigend eenvoudig was dat hij hem niet onder ogen durfde te zien. Hij merkte dat hij zich afvroeg of zijn leven wel de moeite waard was. Of dat het ooit het geval was geweest. Het was een vraag, vermoedde hij, waartegen elke man vroeg of laat aanliep. " Bladzijde 201

"In zijn drieënveertigste jaar leerde William Stoner wat anderen. Veel jonger, voor hem hadden geleerd, dat degene van wie men aanvankelijk houdt niet dezelfde is als degene van wie die later houdt, en dat liefde geen eindpunt is, maar een proces, waarbij de een probeert de nader te leren kennen. Ze waren allebei erg verlegen, en ze leerden elkaar langzaam, aarzelend kennen." Bladzijde 218

"Maar wat ze zeiden leek er niet toe te doen. Er was een nieuwe rust over hen gekomen. Het was een stilte die veel weg had van het begin van een liefde. En bijna zonder erover na te denken wist Stoner waarom die er gekomen was. Ze hadden zichzelf de pijn vergeven die ze elkaar hadden aangedaan en gingen op in wat hun leven samen geweest had kunnen zijn." Bladzijde 305

Thematiek

Desillusie

Voor William Stoner lijkt een mooie toekomst weggelegd. Een docentschap aan de universiteit van Columbia. Hij is van eenvoudige komaf en kan toch aan de universiteit lesgeven. Hij zou het ver kunnen schoppen, maar door zijn houding en zijn tegenstander Lomax kan hij het toch niet helemaal maken. Geliefd bij zijn studenten, gehaat door de leiding. Het leven is voor Stoner toch een desillusie geworden.

Motieven

Midlifecrisis

William komt in een periode van zijn leven waarin hij zich afvraagt of het allemaal wel zin heeft gehad. Dat is kenmerkend voor de midlifecrisis. Niet toevallig ontmoet hij in die periode studente Driscoll.

Wraak

Aan de universiteit krijgt Stoner ruzie met Lomax over een student die Lomax adoreert maar die Stoner niets vindt. Als Stoner de student laat zakken, neemt Lomax op allerlei manieren wraak.

Vader-dochterrelatie

Omdat Edith weinig aandacht aan Grace besteedt, moet William voor zijn dochter zorgen. Hij doet dat met grote toewijding en ze heeft een goede vader aan hem.

Schoolleven

Het boek gaat vooral over de loopbaan van William Stoner aan de universiteit en zijn liefde voor de literatuur. Bij zijn studenten is hij geliefd.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

William kent diverse liefdes: Zijn belangrijkste is zijn liefde voor de Engelse taal en literatuur. Van eenvoudige komaf wordt hij tijdens zijn studie daardoor gegrepen en hij switcht daarom van studie. Hij mag zelf later lesgeven in zijn grote Liefde van zijn leven. Hij kent ook andere liefdes. Hij wordt verliefd op Edith, maar dat is geen succes. Ze is een seksueel niet aan te benaderen vrouw en dat kan nooit goed gaan. Ze wil alleen met hem vrijen als ze een kind wil maken. Later ontmoet hij in Katherine Driscoll wel een aantrekkelijke seksuele partner die met volle teugen van elkaar kunnen genieten. Zijn houding tegenover de liefde verandert. Nu, op middelbare leeftijd, begon hij te ervaren dat het noch een genadige staat was, noch een illusie. Hij beschouwde het als een menselijk wordingsproces, een staat die keer op keer, dag in dag uit opnieuw werd uitgevochten en veranderd, door het verlangen, het verstand en het hart. In zijn drieënveertigste jaar leerde William Stoner wat anderen. Veel jonger, voor hem hadden geleerd, dat degene van wie men aanvankelijk houdt niet dezelfde is als degene van wie die later houdt, en dat liefde geen eindpunt is, maar een proces, waarbij de een probeert de nader te leren kennen. Ze waren allebei erg verlegen, en ze leerden elkaar langzaam, aarzelend kennen. Toch blijven Edith en William bij elkaar. Als hij ernstig ziek wordt, steunt ze hem zo goed mogelijk en krijg je als lezer zelfs weer enige sympathie voor haar. Jammer dat ze een leven lang niet van elkaar hebben kunnen genieten.

Overspel

William gaat vreemd met Katherine. De hele universiteit weet ervan en Lomax pakt hem daarop.

Opdracht

Dit boek is opgedragen aan mijn vrienden en voormalige collega’s van de vakgroep Engels aan de universiteit van Missouri.

Trivia

John Williams schreef deze Amerikaanse novel overeen gewone man al in 1965. In 2012 werd hij door de uitgave in het Nederlands herontdekt als grote schrijver. Het boek was een bestseller in 2012 en 2013. In alle nieuwe recensies in Nederland werd het boek de hemel in geprezen terwijl de inhoud eigenlijk niet heel erg spectaculair is.

Titelverklaring

Titel hoeft geen andere uitleg.

Structuur & perspectief

Het verhaal telt 17 met Romeinse cijfers aangegeven hoofdstukken zonder titel. Ze zijn voor een groot deel chronologisch gerangschikt, maar de alwetende verteller die grotendeels onzichtbaar blijft maar wel voelbaar is, grijpt af en toe vooruit in de tijd omdat hij al weet hoe het verhaal afloopt. Hij vertelt het verhaal aan de lezer dan ook in de o.v.t.

Je kunt die alwetende verteller voelen in zinnen als:

Twee weken nadat Stoner zijn bachelorsdiploma had ontvangen, werd aartshertog Frans Ferdinand in Serajewo door een Servische nationalist vermoord. En, nog voor het begin van de herfst, was het overal in Europa oorlog. (blz. 33) 

Het was in het voorjaar van hetzelfde jaar dat Edith hem kalm en bijna onverschillig, vertelde dat ze een kind wilde. (blz. 95) 

Het kind, een meisje, werd na een drie dagen durende bevalling halverwege maart van het jaar 1923 geboren. Ze noemden haar Grace, naar één van Ediths tantes, die vele jaren geleden was overleden. (blz. 100)

En meer dan twintig jaar lang spraken beide mannen niet meer rechtstreeks met elkaar. (blz. 199)

Decor

De roman beschrijft de levensloop van William Stoner, een eenvoudig doch bekwame vakdocent aan de Universiteit van Columbia. Hij schrijft er zich als student in in het jaar 1910, wordt er in 1918 aangesteld als medewerker en sterft  kort na zijn pensioen in 1956. De vertelde tijd omvat dus een periode van 46 jaar (van 1910 tot 1956).

Het decor is voornamelijk gelegen in Columbia en meer specifiek het leven aan de Universiteit van Columbia, waar William Stoner zich met hart en ziel aan zijn Grote Liefde overgeeft: de literatuur en de poëzie.

Het is ook het decor waar Williams zijn saaie en seksueel passieve vrouw Edith ontmoet en trouwt en later ook een grote gepassioneerde relatie krijgt met een studente Katherine Driscoll. 

Stijl

De stijl van John Williams is rustig en helder. Hij vertelt weloverwogen het fraaie verhaal van een man die zijn leven heeft gewijd aan zijn Grote Liefde: de Literatuur. Het is vooral de manier waarop hij het weinig spectaculaire verhaal van William Stoner aan de lezer ontvouwt die ook de moderne lezer aanspreekt. In recensies wordt enkele keren gerept van “de ideale roman”.

Slotzin

Zijn vingers verslapten en het boek dat ze hadden vastgehouden gleed langzaam en toen snel over het roerloze lichaam en viel de stilte van de kamer in.

Beoordeling

Een fraai geschreven roman over een eenvoudige man met twee grote passies: de literatuur en zijn tweede liefde Katherine Driscoll. Hij heeft een weinig spectaculair leven geleid, maar het wordt op een mooie manier verteld. Het leven van een man die zijn ups en downs kent en eigenlijk als een eenzame man sterft. In 2012 en 2013 is het herontdekte boek een bestseller in de Nederlandse boekhandel.

Het boek is een mooi nummer op de literatuurlijst voor Engels van vwo-leerlingen. Je moet het dan wel uiteraard in de Engelse taal lezen.

Recensies

"Er zijn momenten van onachtzaamheid die een leven kunnen vergallen. En er zijn kleine overwinningen, genoegens en diverse vormen van liefde die dat leven alsnog de moeite waard kunnen maken. Dat toont Stoner, de roman van John Williams (1922-1994) die, hoewel uit 1965, nu pas in vertaling verschijnt. Het is een spectaculair onspectaculaire roman over het leven van een weinig opmerkelijke man, vormgegeven in bijna perfecte en precieze taal, met een ingetogen wijsheid die de ziel raakt. " http://www.nrclux.nl/ston.../1031300/

"Het treurigste boek dat dit jaar in Nederlandse vertaling is verschenen. Tegelijk is het van een wonderlijke schoonheid. De poëzie van het verdriet wordt niet vaak zo sereen en ingetogen gezongen als in Stoner (1965) van John Williams (1922-1994), die in de literatuur een relatief marginale rol speelde, al werd hij eenmaal bekroond met de National Book Award." http://www.volkskrant.nl/...oner.html

"Wat literatuur vermag, bewijst ook John Williams, die op z\'n best is in heldere, kernachtige en naar de essentie borende verwoordingen, bijvoorbeeld ook als hij de voor Stoner onvermoede literaire kracht beschrijft als \'de liefde voor literatuur, voor taal, voor de geheimen van de geest en het hart, die zichzelf in de minieme, merkwaardige en onverwachte combinaties van letters en woorden toonden\'. Het lijkt wel het credo van de literaire goudzoeker." http://www.humo.be/boeken...ms-stoner

"Het is een eenvoudig, treurig en prachtig verhaal. Een van de krachten van de roman schuilt in de psychologische karaktertekening van de personages. Hoe meer klappen Stoner door het leven krijgt toebedeeld, hoe meer hij zich in zichzelf terugtrekt. Hij vindt verstrooiing in de liefde voor zijn vak en blijft zijn hele loopbaan lang graag doceren. Hoewel hij zijn illusies één voor één kwijtspeelt wordt Stoner geen cynicus, en dat is misschien wel het mooiste aan zijn personage. Gaandeweg beseft hij dat hij valse verwachtingen heeft gekoesterd. Hij relativeert en aanvaardt wat hem en zijn naasten overkomt. Zijn stoïcisme gaat soms heel ver, vooral in zijn relatie met zijn vrouw en dochter. " http://www.cobra.be/cm/co..._recensie

"Het is een hele toer het werkelijke effect van Stoner te beschrijven zonder terug te vallen op vervaalde, sentimentele uitdrukkingen. Een poging daarlangs af te scheren: als gesteld benadert dit in zijn onderwerpkeuze vrij traditionele Amerikaanse verhaal de ideale roman. En natuurlijk begeeft ook ideale literatuur zich ergens tussen \'het verlangen, het verstand en het hart\'. De roman Stoner helt over naar het verlangen en het hart en veroorzaakt fysieke sensaties: iedere wending, ten goede of ten kwade, ervaart de lezer fysiek, ergens tussen onderbuik en neusholte." http://www.8weekly.nl/art...holte.html

Bronnen

Artikel over de herontdekking van John Williams en Stoner.

http://www.stoner.nu/pdf/...r-nrc.pdf