Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2011
- 226 pagina's
- Uitgeverij: Nieuw Amsterdam
Flaptekst
Documentairemaker David Kromweg heeft geen idee hoe moedig hij is, totdat hij ineens in een gevaarlijke situatie belandt. Hij verbaast zich over zijn gedrag, hij is een ander mens dan hij dacht te zijn. En dat gaat knagen. Wat zegt het over hemzelf, en over zijn leven? Wat hij op orde dacht te hebben, blijkt een schijnvertoning te zijn.
Zoals vaker in de romans van Thomas Verbogt is er ook in het verleden van deze hoofdpersoon iets aan de hand waarvoor hij zijn ogen sloot, maar dat kan nu niet langer. Hij moet een bekentenis doen en ook daarvoor is moed nodig.
Perfecte stilte is een intense roman over de vraag hoe ver je kunt gaan in je leven.
Eerste zin
\'Belachelijk dat ze zo vroeg belt,\' zeg ik. Emma gebaart nijdig dat ik me er niet mee moet bemoeien.Samenvatting
Het verhaal begint in 2009 wanneer de stilte van de dag verbroken wordt door een telefoongesprek van Emma, de partner van David Kromweg, met haar moeder. Die wil op haar verjaardag weer een themafeest geven. Het wordt snel duidelijk dat David de moeder van zijn relatie niet goed kan uitstaan. Hij is tien jaar geleden bij Emma komen wonen. Ze hadden elkaar toevallig ontmoet op straat op een terras, toen Emma van een stalker bevrijd wilde worden en David had gevraagd of hij even haar vriendje wilde spelen.
Wanneer David, die voor de televisie indrukwekkende documentaires maakt, een museum bezoekt, ontmoet hij zijn oude buurvrouw Mevrouw Breizer. Ze drinken samen koffie en praten over vroeger. Haar dochter Valerie is op 14-jarige leeftijd van het dak gesprongen. Ze weet nog steeds niet waarom. David weet dat wel, maar heeft het geheim al meer dan veertig jaar verzwegen. Hij is nu namelijk 57. Mevrouw Breizer woont tegenwoordig weer in Amsterdam en ze vraagt aan David of hij haar nog een keer wil komen opzoeken. Hij belooft het.
Na de zelfmoord van Valerie is zijn andere vriend die ervan getuige is geweest niet meer te handhaven o.a. op school. Hij verdwijnt uit het zicht en David heeft hem nooit meer gezien. David heeft het er erg moeilijk mee. Zijn moeder vertelt hem later dat ze ook wel eens een vriendin is kwijtgeraakt aan kanker. Daarna was ze haar man, Davids vader tegengekomen. Hij had haar van het grote verdriet gered. Davids ouders zijn later echter bij de scheepsramp van The Herald of Free Enterprise om het leven gekomen (maart 1987). Hij praat er echter nooit meer over: zijn huidige partner Emma vindt dat eigenlijk wel vreemd.
Dan komt er een passage die het hele leven van David zal veranderen. Op weg naar een café ziet hij dat een mooie vrouw door een aantal mannen wordt belaagd. Hij is nooit zo’n durfal geweest, maar nu gaat hij haar wel helpen. Hij is echter niet sterk genoeg en wordt zelf in elkaar gebeukt. Ook de vrouw raakt flink gewond: de aanvallers duwen o.a. een brandende fakkel in haar gezicht. In het ziekenhuis komt hij bij kennis. Eerst ligt hij toch enige tijd op de IC. Emma komt bij hem op bezoek en vraagt zich af waarom hij zo nodig “de held" moest spelen. In zijn dromen roept hij om "Valerie", zegt een zuster.
David is vroeger altijd een jongen geweest met weinig lef. Wanneer hij verliefd wordt op de zus van een schoolvriendje durft hij dat niet te zeggen. Wanneer hij op een ander moment een aangereden kat ziet liggen , durft hij die niet dood te maken om het dier uit zijn lijden te verlossen. Zijn vriendje doet dat wel.
In het heden heeft hij niet zo’n goed contact met zijn pleegdochter Helen. Ze praten nauwelijks met elkaar. Een keer had ze iets positiefs over een documentaire van zijn hand opgemerkt. Ze komt wel op bezoek met haar moeder Emma. David denkt terug aan de keer dat hij Emma voor het eerst ontmoet had. Ze had hem op een terras aangesproken, omdat hij haar zou kunnen redden van een stalker. Nadat hij haar gered had, had ze hem innig gezoend en ze had een vervolgafspraak wel zien zitten.
David moet in het ziekenhuis weer leren lopen. Een verpleegster vertelt hem dat hij in zijn dromen had geroepen dat hij een ander leven wilde gaan leiden. Emma is toch ook een vreemde vogel, want terwijl David in het ziekenhuis ligt, vertelt ze hem dat een buurman, een bekende schrijver haar had verteld dat hij wel met haar naar bed wilde. Ze had er niet eens vreemd van opgekeken. Maar hun relatie is dan ook niet meer wat het geweest is. Ze praten zelden met elkaar en David heeft al enkele keren overwogen bij haar weg te gaan, maar ook hiervoor ontbreekt hem de moed.
Als hij later het ziekenhuis verlaat, bezoekt hij de plek waar het allemaal is gebeurd. Het valt hem op dat er nu een perfecte stilte heerst. Hij voelt dat hij een ander leven moet gaan leiden. Hij brengt een bezoek aan de moeder van Valerie die hem vertelt dat haar man in een verzorgingstehuis is opgenomen, omdat hij aan het dementeren was. David brengt ook de oude man een bezoek en scheldt hem de huid vol. Hij zegt dat hij van het grote geheim op de hoogte is en dat hij het zal onthullen. De dementerende man reageert natuurlijk nauwelijks.
Met de veel jongere actrice Dominique Wijn als hoofdpersoon heeft hij een documentaire gemaakt die goed gelukt is. Ze wil die aan haar ouders in Parijs laten zien, voordat hij op televisie komt. David reist met haar mee naar Parijs. Daar woont namelijk een oude geliefde van hem en die wil hij verrassen. Maar als hij haar dochter en haar man ziet, durft hij toch niet aan te bellen bij deze Anne Koks.
Intussen zijn er bijna twee jaar na de aanslag verstreken en via een vriendin achterhaalt David het adres van Anne-Marit, de vrouw die hij had willen helpen in de steeg. Ze woont achteraf in een klein dorp waar het “perfect stil” is. Eigenlijk wil ze niemand meer ontmoeten. Haar gezicht is aangetast door de brandwonden die door de mannen zijn veroorzaakt. Later vertelt ze hoe het is gegaan, eigenlijk is het een vorm van zinloos geweld geweest.
David is inmiddels gescheiden van Emma: ze woont bij de buurman-schrijver en hij denkt terug aan de dag van de zelfmoord. Hij was er achter gekomen dat Valerie seksueel misbruikt werd door een man uit haar vaders verleden van Indië. De man had hem gechanteerd en wilde Valerie misbruiken. Dat ging een tijdje door. David belooft dat hij bij de volgende keer zal komen binnenstormen om een einde te maken aan de reeks verkrachtingen. Maar hij is de volgende keer te laat. Hij ziet de verkrachter wegrijden. Valerie voelt zich door hem verlaten; ze had gehoopt dat hij de kamer was binnengekomen, toen ze misbruikt werd. Drie dagen daarna had ze zich op haar verjaardag van het dak gestort. Altijd had in Davids hoofd de term de volgende keer gezeten. De aanranding op straat was voor hem de volgende keer geweest. Daarom had hij ingegrepen bij de aanval op Anne-Marit. Hij had eindelijk de moed gehad om op te treden.
David is ook nog naar mevrouw Breizer gegaan. Hij had overwogen om het allemaal te vertellen aan haar, maar omdat ze zo ziek was, had hij haar gespaard. Op haar begrafenis had hij een man gezien die mogelijk Simon zou kunnen zijn.
Hij gaat terug naar Anne-Marit en hij begrijpt waarom ze in een omgeving met de perfecte stilte wil leven. Hij vindt de moed om haar mismaakte gezicht te kussen. Op dat gezicht verschijnt een lach, zegt Anne-Marit. Zien kun je het namelijk niet.
Het is het open einde van een mooi verhaal over een verzwegen geheim dat iemand een leven lang met zich meedraagt. De lezer kan eruit op maken dat er een “happy end” in deze roman zit.
Personages
David Kromweg
David Kromweg is documentairemaker en in de vijftig. In zijn jeugd is hij getraumatiseerd geraakt door de zelfmoord van zijn buurmeisje Valerie en de verdwijning van Simon. David blijft bezig met de vraag of hij haar dood had kunnen voorkomen. Hij worstelt met het verleden en met dit gevoel van schuld. Maar als hij erover denkt het te vertellen aan Valerie's ouders, gebeurt dat toch niet. Hij gaat door een continue twijfel van het verleden bij zich houden, of het open gooien daarvan. Dit karakteriseert zijn personage. Hij is een zoekend persoon en zich bewust van zijn aandeel in het doen of niet-doen. Dit komt soms voort uit machteloosheid, maar ook uit lafheid of angst.
Valerie
Valerie was veertien toen ze zelfmoord pleegde. Samen met David was ze erg goede vrienden en samen sprongen ze vaak van het ene naar het andere dak. Ze heeft een nare jeugd gehad waarbij haar vader haar liet misbruiken voor geld. Haar moeder weet hier niets van. Tijdens het spel met David op de daken springt ze ervan af.
Quotes
"Ze roert in haar thee. Buiten loopt de beroemde cabaretier die behalve zingen en spreken, heel veel kan, ook viool spelen en tegen de klippen op acteren dat hij een clown is." Bladzijde 40
"'Vraag jij je dat weleens af? In hoeverre je jezelf kent?' 'Ja. Maar nog niet zo lang.' 'Wanneer begon je ermee dan?' 'Een paar dagen geleden.'" Bladzijde 101
"De winter is voorbij, lijkt al ver weg, er zit lente in de lucht, ik ruik een nieuwe tijd, heb zin in andere dagen." Bladzijde 121
"Als we afscheid nemen zeg ik dat ik waarschijnlijk eind volgende week naar huis kan en dan ook spoedig onze film afmaak. Even later vraag ik me af wat ik met 'naar huis' bedoel en dat vind ik geen bedroevende vraag, eerder een opwindende." Bladzijde 101
Thematiek
Heden en verledenOok in deze roman hanteert Verbogt het thema dat het verleden een grote rol speelt in het heden van mensen. Soms proberen mensen het verleden te verdringen, maar er komt altijd een moment dat het via een omweg zich weer in je leven aandient. Dat is ook het geval met het grote geheim rondom de zelfmoord van Valerie. Ruim veertig jaar na haar zelfgekozen dood ontmoet David Kromweg de moeder van Valerie die zich nog steeds afvraagt wat er met haar dochter aan de hand was. David weet het wel maar heeft het altijd verzwegen. Het is dus een natuurlijke situatie dat dit gegeven in deze roman wordt uitgewerkt.
Motieven
Verkrachting/seksualiteit
Waarom David het geheim heeft verzwegen, wordt natuurlijk ook duidelijk. Hij heeft er zelf een negatieve rol in gespeeld. Dat heeft te maken met de houding ten tijde van de zelfmoord. David is door Valerie op de hoogte gebracht dat ze seksueel misbruikt wordt door een relatie van haar vader. Hij heeft zich voorgenomen om de volgende keer wanneer dit weer het geval zou zijn, haar huis binnen te stormen en hard te schreeuwen dat het voorbij moest zijn. Maar hij is te laat; de man komt al het huis uit wanneer hij zich de situatie bewust wordt. Maar was hij werkelijk te laat of heeft hij gewoon niet durven ingrijpen. Dat zou ook makkelijk het geval kunnen zijn, want David is eigenlijk niet zo’n held blijkt uit andere passages.
Heden en verleden
Het heden wordt beïnvloed door het verleden in het boek. Door zijn acties in het verleden neemt David soms andere beslissingen, zoals het ingrijpen bij de aanranding van Anne-Marit.
Geheim
Een ander opvallend motief is het feit dat er veel dingen niet gezegd worden, verzwegen worden en dat er aandacht wordt besteed aan situaties waarin stilte overheerst. Het is betrekkelijk eenvoudig om een aantal; passages te noemen die met stilte of zwijgen te maken hebben.
Motto
Er is een Engelstalig motto bij deze roman afgedrukt:
In my drifting memory
There is a shooting star
It fell before me
So close en yet so far.
Every now and then
I wonder where you are.
De tekst komt van Ron Sexsmith “Everytime I Follow”.
Vrij vertaald komt het erop neer, dat de hoofdpersoon van het gedicht in zijn op hol geslagen geheugen een afbeelding ziet van een vallende ster, die zo dichtbij maar ook zo ver weg is . Elk moment vraagt hij zich af waar de persoon achter de ster is.
Het motto zal ongetwijfeld verwijzen naar de situatie uit het verleden. David heeft op 14-jarige leeftijd zijn buurmeisje zelfmoord zien plegen (hij weet als enige waarom ze dit heeft gedaan). Daarna is ze en haar familie uit zijn leven verdwenen, totdat hij ruim veertig jaar later haar moeder weer tegenkomt. Dan gaat hij terug in zijn verleden.
Trivia
Thomas Verbogt geeft les aan verschillende kunstacademies in schrijven voor toneel.
Titelverklaring
“Perfecte stilte” verwijst naar de talloze passages in de tekst waarin naar stilte wordt verwezen. Dat geldt niet alleen voor de decors waarin een optimale stilte heerst, maar vooral ook naar het niet praten van personages tegen elkaar of het verzwijgen van feiten voor elkaar.
In een korte terugblik heb ik wel meer dan dertig passages in de roman geteld waarin het over deze twee verhaalelementen gaat. Een aantal van deze verwijzingen wordt ook onder het kopje thematiek vermeld.
De meest letterlijk verwijzing staat op blz. 106-107. David gaat nadat hij in het ziekenhuis heeft gelegen, terug naar de straat waar de aanranding is geschied. Hij komt tot een bijna mysterieuze gewaarwording: "Ik zet een voet op de trap, ik kijk naar de uitgang van de steeg waar een streep stad zichtbaar is, een fragment van al het lawaai, alle zorgen, alle energie, al het lijden, alle feesten die snel op het punt staan te beginnen, alle aanrakingen, en hier waar ik sta, is het stil. Het is een stilte die ik niet ken, een perfecte stilte, misschien maar een paar seconden. Ik houd mijn adem in."
De verwijzing die ook dicht bij de titel komt, staat op blz. 183. Anne–Marit Fransen, de vrouw die door David wordt geholpen, trekt zich na haar aanranding terug in een klein dorp in een afgelegen streek. Hij gaat haar opzoeken. Ze vertelt hem waarom ze zo ver weg is gaan wonen:
"Ik ben ver weg. Hier is mijn leven. In dit huis, in deze tuin, in deze stilte. Ik vind het volmaakt. Perfect. Misschien is het asociaal, maar dat kan me niet schelen."
Structuur & perspectief
De roman wordt verteld in 32 relatief korte hoofdstukken die allemaal een titel hebben. De titel komt in de meeste gevallen letterlijk in het hoofdstuk daarna zelf voor. Meestal zijn het zinsneden uit dialogen van de diverse personages.
De hoofdstukken hebben geen chronologische volgorde. Zoals zo vaak bij Thomas Verbogt speelt het verleden een grote rol in het heden van de personages. Dat is ook het geval in de geschiedenis van David Kromweg. Hij komt door een ontmoeting met de moeder van een jeugdvriendin weer op het spoor van het verleden dat hij meer dan veertig jaar heeft willen verzwijgen. Het is dus een logische consequentie voor de structuur dat de chronologische volgorde van deze roman wordt doorbroken. Anders zou de lezer niet in spanning zitten over wat er zoveel jaar geleden is gebeurd.
David Kromweg is documentairemaker en een goede ook nog. Hij is 57 jaar als de roman begint en hij met het verleden wordt geconfronteerd. Hij ontmoet een oude vrouw (eind zeventig schat hij) die hem vraagt naar de dood van haar dochter. Dat rukt een oude wond bij David open en hij wordt stukje bij beetje geconfronteerd met het door hem verzwegen verleden.
David is een ik-verteller en hij vertelt zowel in de o..t.t. als in de o.v.t. (het verleden).
Decor
In de tekst valt wel af te leiden in welk jaar het heden speelt. David Kromweg geeft aan dat hij enkele maanden voor de Watersnoodramp in Zeeland is geboren. Die vond plaats in januari 1953. Dan moet hij dus geboren zijn in 1952.
In het begin tijdens de ontmoeting met mevrouw Breizer vertelt hij dat hij 57 jaar is. Dat houdt in dat hij in 2009 deze vrouw ontmoet. Kort daarna wordt hij het slachtoffer van een straataanranding wanneer hij Anne-Marit Fransen te hulp wil komen. Hij ligt enige tijd in het ziekenhuis, scheidt weer van zijn vriendin en gaat op zoek naar Anne-Marit die lelijk verwond uit de aanranding is gekomen. Met hulp van een vriendin vindt hij haar adres. Subtiel wordt vermeld dat dit twee jaar na de aanranding op straat is. Dat betekent dat we intussen in het jaar 2011 leven. Het verhaalheden speelt zich dus af van januari 2009 tot 2011.
Ook op een andere manier kun je aantonen dat het een erg actueel verhaal is. Op blz. 41 zegt David dat het bijna 24 jaar geleden is dat zijn ouders bij de scheepsramp om het leven kwamen. Die ramp met The Herald … speelde zich af op 6 maart 1987. Bijna 25 jaar later is dus 2011.
Wanneer David in 1952 is geboren speelt de passage van de zelfmoord van Valerie in 1966 of 1967. Ze zijn beiden namelijk veertien jaar, wanneer Valerie van het dak springt. Dat is de belangrijkste passage uit het verleden.
In het heden speelt het decor in de grote stad Amsterdam. Dat blijkt duidelijk uit het verhaal van mevrouw Breizer. Ze woont in een huis aan de Amstel. Daartegenover wordt vermeld dat Anne-Marit in een klein afgelegen dorp woont: het is voor haar de plek met de perfecte stilte.
Dat dorp wordt niet met name genoemd.
Stijl
Thomas Verbogt heeft een poëtische schrijfstijl en een talent voor dialogen. Naast romanschrijver is Verbogt een schrijver van toneelstukken. Dit is te merken in de sfeer die hij oproept door de korte gesprekjes die de hoofdpersonages met elkaar voeren. Op het eerste gezicht lijkt het nergens over te gaan, maar er meer achter dan je denkt.
Door de kleine handelingen die de personages doen, worden ze heel herkenbaar voor de lezer. Hier is een voorbeeld:
"Ze heeft haar sportkleren nog aan, een korte blauwe broek en een donkergeel shirt. Ze laat zich in een fauteuil vallen, schopt haar schoenen uit, kousen draagt ze niet, en begint na een paar minuten haar nagels donkerrood te lakken. Hoewel ik niets leukers kan bedenken dan Monthy Python, moet ik zo nu en dan naar haar kijken."
Slotzin
We blijven zo staan, ik weet niet hoelang, we zwijgen. Dan zegt ze: \'Ik lach.\'Beoordeling
Ik ben een fan van de schrijver Thomas Verbogt. Hij kan in kleine romans een wereld van ideeën oproepen. Hij heeft geen grote aantallen woorden nodig om zijn probleem aan de lezers duidelijk te maken. Populair gezegd: hij lijdt niet aan woorddiarree zoals een anatal andere moderne auteurs.
Vrijwel altijd staat in zijn romans een onverwerkt verleden centraal. Dat gebeurt ook in “Perfecte stilte”, zoals hierboven uitvoerig is uitgelegd.
Verbogt beschikt over het vermogen om zijn ideeën in een eenvoudig kader te beschrijven. Dat moet ook scholieren aanspreken. Zijn romans zijn duidelijk van structuur, helder van taal en vlot te lezen. Wat wil je nog meer als scholier voor je lijst?
Amusementswaarde: ruim voldoende
Literaire waarde: 3 punten.
Recensies
"Perfecte stilte is geen slecht boek, alleen komt die ontdekking pas aan het einde." http://www.volkskrant.nl/...tilte.html
"De verrukkelijke loomheid in de zoekende zinnetjes van Thomas Verbogt" http://nrcboeken.vorige.n...-twee-keer
"Thomas Verbogt scheert in Perfecte stilte langs de randen van de kitsch." http://www.twenteuitdekun...a-het-stil
Bronnen
Website van de uitgever
http://www.nieuwamsterdam...cqk3jtSjp8
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 juli 2025) 1530 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
Waarschuwing van mijn kant : Pas op met het opvragen van verslagen via Chatgpt. Ik heb verslagen gelezen waarin pertinente onjuistheden staan.
REACTIES
1 seconde geleden