Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2009
- 165 pagina's
- Uitgeverij: Davidsfonds/infodok
Flaptekst
Liza woont in Albanië. Haar vader voert actie tegen de politieke leiders van hun land. Wanneer hij halsoverkop moet onderduiken, gaan zijn vijanden achter Liza aan. Er zit voor haar niets anders op dan alles achter te laten en te vluchten.
Na een lange en gevaarlijke reis, komt ze terecht in een Antwerps vluchtelingencentrum. Haar situatie lijkt uitzichtloos. Ze heeft geen geld, geen kleren, geen mobieltje, geen papieren. Tot ze Eduart leert kennen. Ook hij komt uit Albanië en hij biedt aan om haar te helpen. Maar daarvoor moet ze een serieuze som betalen. Eduart stelt Liza voor om naakt voor een webcam te poseren…
Papier is de zestiende jeugdroman van Dirk Bracke. Voor dit aangrijpende boek liet hij zich inspireren door de het problematiek van de ‘sans papiers’. Een brandend actueel en meeslepend verhaal dat niemand onberoerd laat.
Samenvatting
Liza Erbuz is een meisje van 15 jaar dat in Albanië woont. Haar vader schrijft kritisch over de Albanese politici en dat betekent dat hij persona non grata is (ongewenst persoon). Liza woont nog bij opa en oma. In het eerste hoofdstuk wordt Liza twee keer bedreigd door mannen die in een grote BMW rijden. Ze vragen haar waar haar vader is. Liza weet het niet: hij is ergens ondergedoken voor mensen die hem bedreigen.
Ze besluit het niet af te wachten dat ze zelf gegijzeld of gedood wordt en wil vluchten naar Brussel om asiel aan te vragen. Opa en oma verwijzen naar haar neef Ardit. Die wil haar wel aan papieren helpen voor 2 miljoen lek (= ongeveer 15.000 euro) die ze dan van hem moet lenen en later moet terugbetalen. Ze gaat met de veerboot naar Bari. Daar neemt ze een taxi naar het station. Op het station zou ze iemand ontmoeten, maar dat gebeurt niet. De mannen komen niet opdagen en ze is dus gewoon belazerd. Ze gaat met de trein naar Milaan, maar ze heeft geen geld meer. Ze zwerft enkele weken dakloos rond in Milaan. Ze slaapt ’s nachts bij een andere jonge zwerver (en dus dief) Pietro, maar ze hebben geen seks. Andere zwervers beschouwen hem als haar vriendje.
Na vier weken besluit ze in de internationale trein naar Brussel te stappen. Een groot deel van de reis brengt ze onder een bank door. In die stad ontmoet ze bij toeval een aantal Albanezen die haar naar een opvangtehuis brengen. Met een tijdelijk bewijs vertrekt ze naar een asielzoekerscentrum in Antwerpen. Ze wordt door een klant van een friettent naar het centrum gebracht.
Ze verblijft enkele maanden in het asielzoekerscentrum en ziet er rare dingen. Zo is er een wat oudere man (Islom) die zich laat pijpen door een Soedanese vrouw. In ruil daarvoor krijgt ze sigaretten. Liza krijgt ook een vriendin Malia die in Afghanistan heeft gewoond en moslima is. Daarna mag ze eindelijk naar school. Meteen valt ze voor een leuke jongen, Jeton, die uit Kosovo komt. Met Malia gaat ze winkelen in Antwerpen, maar veel geld hebben ze niet. Malia is gevlucht voor de Taliban maar zegt er verder nog weinig over. Wel dat ze molotovcocktails maakten (flessen benzine die aangestoken weerden en daarna tegen de vijand gebruikt). In Antwerpen ontmoeten ze opnieuw een Albanees, Eduart, die hen uitnodigt om wat mee te gaan drinken. Liza drinkt een aantal cocktails: het zijn de eerste in haar leven. Eduart zegt dat hij connecties heeft die er misschien voor kunnen zorgen dat ze haar papieren zal krijgen. Liza gelooft hem, maar de lezer zal meteen argwaan krijgen. We zitten inmiddels in de eerste week van december.
Malia moet op een avond naar het ziekenhuis om voor tolk te spelen en dan verveelt Liza zich. Ze gaat naar buiten en ziet dan Eduart weer. Hij zegt dat nieuwe papieren een bedrag van €5000,- kosten. Maar hij weet ook een manier om aan dat geld te komen. Ze moet naakt poseren voor een webcam. Ze kan een masker voordoen zodat niemand haar kan herkennen.
Liza denkt erover na, maar gaat toch niet lang daarna als webcammeisje fungeren. Ze verdient lekker en gaat er ook kleren voor kopen. Dat wekt de jaloezie in het asielzoekerscentrum bij andere vrouwen. Liza krijgt ook klanten die geen masker willen zien bij Liza, maar ze weigert dat af te doen. Soms levert dat een ruzie op met Eduart, want goede klanten mag je niet teleurstellen. Hij gedraagt zich steeds meer als een pooier.
Liza probeert ook op een andere manier papieren te krijgen. Ze moet voor een ambtenaar verschijnen. Ze kan al vrij goed Nederlands spreken. In het centrum zegt Malia dat haar vader haar wil uithuwelijken, omdat hij geld nodig heeft. Het is een oudere man van 50 jaar en wanneer Liza weet wie het is, weet ze ook dat het de man is die de Soedanese vrouw heeft verleid hem te pijpen. Dat mag natuurlijk niet gebeuren met haar vriendin.
Liza zelf raakt verslaafd aan het geld, maar ze raakt ook verliefd op Jeton, die bij haar in de klas zit. Eigenlijk wil ze stopen met haar webcamwerk onder de naam Martha. Maar Eduart dwingt haar ertoe, omdat hij zegt dat hij Jeton zal inlichten.
Liza ziet intussen dat Islom nog steeds met de Soedanese vrouw dingen uithaalt voor sigaretten en ze besluit in te grijpen. Ze koop een slof sigaretten en gaat naar de vrouw die Patty blijkt te heten. Ze zegt dat ze ook voor Eduart kan werken als webcammeisje. Het verdient goed en Patty wil wel meedoen. Zelf hoopt Liza op die manier eruit te kunnen stappen, maar dat vindt Eduart niet goed. Ze krijgt ook bericht van haar neef dat haar vader doodgeschoten is (afrekening in het circuit). Ze kan nu terug komen naar Albanië. Intussen heeft ze gevrijd met Jeton, die ook op haar verliefd is. Dat gebeurt bij hem thuis.
Malia wordt in het asielzoekerscentrum verkracht door Islom. Ze is helemaal van slag. Liza heeft de €5000,- gespaard en gaat het geld naar Eduart brengen om de papieren te krijgen, maar het wordt natuurlijk meteen duidelijk dat hij een oplichter is. Eduart verplicht haar weer te werken als webcammeisje, omdat hij anders Jeton zal inlichten. Ze doet het nog een keer, maar als de klant wil dat ze haar masker afdoet, zet ze de laptop uit. Tot woede van Eduart.
Dan krijgt ze bericht dat haar officiële verzoek is afgewezen. Ze is nu ten einde raad en gaat woedend naar Eduart die inmiddels een homovriend heeft opgedaan. Ze bedreigt die vriend met een mes, want ze wil haar geld terug. Maar Eduart weet haar te overmeesteren. Dan krijgt Jeton de foto’s toegestuurd van Eduart en hij is kwaad op Liza. De situatie is nu voor haar helemaal uitzichtloos. Ze neemt voor zichzelf een besluit.
Ze gaat niet lang daarna naar het appartement van Eduart. Ze heeft een molotovcocktail gemaakt en ze sluit zich in de kamer van Eduart in. Ze gooit de brandende bom weg en ziet nog dat Eduart in de fik staat. Maar dan komen de vlammen ook bij haar. Ze zal het ook niet overleven.
Thematiek
MigrantenproblemenHet boek gaat over het probleem van de asielzoekers. Ze moeten hun land uit en krijgen problemen met het verkrijgen van een verblijfsvergunning. Wanneer ze in handen vallen van louche personen, gaat het meestal mis. Ze raken aan de drugs of belanden in de prostitutie (of beide) Dit schrijnende probleem geeft Bracke weer in een heel spannende, heel directe jeugdroman. Het einde is dramatisch omdat Liza geen uitweg meer ziet. Haar vader is doodgeschoten: ze zou terug moeten naar Albanië, omdat het gevaar nu voor haar geweken is. De officiële verblijfsvergunning is afgewezen en de €5000,- die ze met het naakt poseren heeft verdiend, zijn weer in handen van Eduart. Dan besluit ze wraak te nemen.
Motieven
Verliefdheid
Liza is verliefd op Jeton.
Wraak
Liza neemt wraak op Eduart. Ze gaat niet lang daarna naar het appartement van Eduart. Ze heeft een molotovcocktail gemaakt en ze sluit zich in de kamer van Eduart in. Ze gooit de brandende bom weg en ziet nog dat Eduart in de fik staat. Maar dan komen de vlammen ook bij haar. Ze zal het ook niet overleven.
Leugens en bedrog
Liza wordt bedrogen door Eduart en krijgt daardoor geen papieren.
Prostitutie
Liza stript voor de webcam om geld te krijgen. Later wil ze ermee stoppen, maar Eduart dwingt haar door te gaan.
Titelverklaring
Alles draait in het boek om het papier van de verblijfsvergunning te hebben. Mensen die in België asielzoeker zijn noemen ze hier Franstalig “sans papiers”. Liza wil graag het papier hebben en doet er vrijwel alles voor om het in bezit te krijgen. Ze wordt alleen bedrogen door
Eduart en daardoor krijgt ze geen “papieren”.
Structuur & perspectief
Er zijn 19 hoofdstukken. Die worden zonder titel in chronologische volgorde aan de lezer verteld. Het temp van de vertelling ligt erg hoog, waardoor er veel spanning ontstaat.
Aan het verhaal gaat een voorwoord vooraf van een zorgverlener uit het Asielzoekerscentrum.
Er is ook een Nawoord van de jongen Edward op wie het verhaal van Liza is gebaseerd. Hij vertelt heel in het kort de reis die hij heeft gemaakt naar Antwerpen.
Liza is de vertelster van de roman. Ze vertelt in de zij-vorm. In boeken voor volwassenen heet dat een personale vertelwijze. Liza is vijftien jaar oud en woont in het begin in Albanië.
Decor
Een jaartal wordt niet echt duidelijk genoemd. Wel wordt er over euro’s gesproken. Dat betekent in ieder geval dus in of na het jaar 2002. Er is sprake van een actueel verhaal, want er worden zaken genoemd als internet, mobiele telefoons en webcams. In het voorwoord staat dat Bracke zijn verhaal gehoord heeft van een vluchteling, maar dat hij het verhaal heeft aangepast en geactualiseerd.
Het verhaal speelt zich voornamelijk af in een asielzoekerscentrum in Antwerpen. Daarvoor is het verhaal van Liza begonnen in Albanië, waar ze is opgegroeid. Met de boot vlucht ze naar Italië en ze zwerft een maand dakloos rond in Milaan. Dan besluit ze de trein naar Brussel te nemen. Van daaruit wordt ze naar Antwerpen gebracht.
Beoordeling
“Papier” is een aantrekkelijk boek om te lezen. Het verhaal is spannend en je wilt als lezer dat Liza er niet zo gemakkelijk intuint bij Eduart. Je noemt zoiets het "Jan-Klaasseneffect" (kinderen waarschuwen Jan Klaassen als de Dood van Pierlala achter zijn rug opduikt).
Bracke onderhoudt een hoog tempo, wat fijn is om te lezen. Hij gebruikt ook heel heldere taal. Ook seksueel gebied zegt hij wel wat er bedoeld wordt (neuken, pijpen, masturberen) Daar windt hij geen doekjes om. Maar het is dan ook een boek dat bedoeld is voor scholieren van 14 jaar en ouder. Voor die groep is het zeker aan te raden.
Recensies
"Papier van Dirk Bracke beloofde het beste van twee werelden: authenticiteit gekoppeld aan fictie. Een mens zou van minder nieuwsgierig worden." http://www.derecensent.nl...hp?id=1045
"Je voelt aan deze roman een hoge dosis engagement van de auteur en zijn noodzaak om jongeren te introduceren in maatschappelijke thema's waarover je vaak leest of hoort in de media. De kracht van dit boek is dat het een gezicht geeft aan zovelen die vaak anoniem tot een groep gecategoriseerd worden." http://www.pluizuit.be/10...Papier.htm
"Een jeugdboek met een missie, nl. het duiden van een aantal kenmerken van de hedendaagse wereld en onze maatschappij, doorheen een verhaal waar we dit allemaal beleven door de ogen van een herkenbaar personage, een jong meisje dat van het ene malheur in het andere weet te vallen." http://www.vanstockum.nl/...059083288/
Bronnen
Informatie over de schrijver
http://www.davidsfonds.be...html?id=21Geschreven door Cees

Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 maart 2025) 1513 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
REACTIES
1 seconde geleden