Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2012
- 176 pagina's
- Uitgeverij: Lebowski Achievers
Flaptekst
De wereld stopt met draaien op 3 augustus 2010. Hoewel het vaststaat dat het ongeveer om halftwaalf 's avonds gebeurt, wordt er nog jaren gediscussieerd over het exacte tijdstip. Toegegeven, het schil tussen de officiële tijd van NASA en die van het Observatoire de Paris is maar 4,8 seconden. Toch blijkt dat genoeg voor een slepende wetenschappelijke vet. Bij het KNMI houden ze het op 23:27:19.
Sindsdien zijn Nederlanders gewend geraakt aan het donker. Dat straatverlichting, warm water en medicijnen een luxe zijn en de grenzen tussen steden en landen gesloten. Iedereen lijkt zich aan te kunnen passen. Iedereen, behalve Bram van der Stok, geschiedenisleraar uit Amsterdam. Bram pakt zijn spullen en gaat ervandoor. Onder de blokkade door die Amsterdam omringt, op de fiets over een uitgestorven A2 richting Rotterdam. Om daar stiekem aan boord te kruipen van een vrachtschip. Richting Amerika. Richting de zon. Richting Leslie.
Eerste zin
Ik teken een grote cirkel op het bord: aarde.Samenvatting
Op 3 augustus 2010 is de wereld gestopt met draaien. Bram van der Stok woont op dat moment in Nederland en heeft net afscheid genomen van zijn vriendin Leslie, die weer is vertrokken naar Amerika. De wereld is in chaos na de Stilstand, zoals het stilstaan van de aarde al snel wordt genoemd. De helft van de wereld verkeert continu in duisternis, de andere helft wordt 24 uur per dag beschenen door de zon. Nederland bevindt zich aan de donkere kant van de aarde en al snel worden de grenzen gesloten om te voorkomen dat de complete bevolking naar de zonnige oorden vlucht. Energie wordt schaars waardoor het niet meer is toegestaan om lichten continu aan te hebben. Men krijgt door het gebrek aan zonlicht een gebrek aan vitamine D. De overheid voorziet de bevolking van vitamine D-druppels, maar omdat ze geen goed overzicht meer over het land hebben, ontstaan er bepaalde zones waarin de overheid nog bescherming kan bieden, de zogenaamde Beschemde Zones, bewaakt door De Dienst Migratie Preventie (DMP). Buiten deze zones is het ieder voor zich en de mensen die hier nog wonen noemt men denigrerend 'kruipers'.
Bram van der Stok heeft inmiddels een nieuwe vrouw, Marianne, die hij vlak na de Stilstand heeft leren kennen. Ze hebben twee dochters, Jolien en Lisa. Hij heeft de hoop op een carrière als acteur opgegeven en is leraar geschiedenis geworden. In zijn lessen leert hij kinderen over de Stilstand en hoe de situatie voor de Stilstand was. Met enige regelmaat bezwijken er kinderen in zijn klas en Bram heeft instructies gekregen om deze kinderen EHBO te verlenen. Ook in zijn eerste klas na de Stilstand heeft hij het leven van een jongetje gered, van Alex.
Na een aantal jaar duikt Alex opeens weer op en vraagt Bram met hem mee te vluchten naar Amerika. Bram houdt de boot af, tot hij een kaart ontvangt van Leslie. Tot dat moment was hij ervan overtuigd dat ze in de chaos die volgende na de Stilstand om is gekomen. Uit deze kaart blijkt echter dat ze Amerika wel heeft bereikt en dat ze spijt had dat ze was vertrokken en niet bij hem is gebleven. Bram besluit met Alex te vluchten en begint zich voor te bereiden: hij spaart een voorraad vitamine D-druppels op, steelt de karper van zijn buurman en legt een briefje klaar voor zijn vrouw.
In het café ontdekt Harry, voorheen de baas van Bram, dat Bram van plan is om te vluchten. Hij schakelt de DMP in, die Bram opwachten bij zijn huis. Bram weet nog net te ontkomen en bereikt het huis van Alex. Samen vluchten ze, met de DMP op hun hielen, Amsterdam uit en fietsen over de A2 richting Rotterdam. Onderweg komen ze kruipers tegen, die Bram willen uitleveren aan de politie omdat hij een prijs van 50.000 gulden op zijn hoofd heeft. Bram en Alex weten te ontkomen en bereiken de haven van Rotterdam. Alex blijkt een Amerikaans paspoort te hebben, omdat zijn ouders Amerikaans waren, dus hij kan zonder problemen aan boord van het schip. Bram moet zich verstoppen in een kist en dan blijkt er al iets niet te kloppen: de kist waar Bram in zit is een diplomatische vracht en Alex is een diplomatische koerier.
Eenmaal aan boord blijkt Bram een beroemdheid te zijn in Amerika. Men gelooft dat hij een wetenschapper is die onderzoek doet naar de Stilstand. Het is zelfs zo dat men denkt dat hij dicht bij een oplossing is om de wereld weer aan het draaien te krijgen. Dit onderzoek loopt al jaren en Amerika biedt financiële ondersteuning voor dit onderzoek. Met andere woorden: Nederland krijgt geld voor een onderzoek dat niet bestaat. Bram wordt onthaald als een held in Amerika. Wanneer iemand hem vraagt of hij professor Vanderstok is, schudt hij zijn hoofd. Zijn vlucht is geslaagd.
Personages
Bram van der Stok
Bram van der Stok is het hoofdpersonage. Hij is 40 jaar en was dus 23 wanneer de Stilstand plaatsvond. Hij heeft een vrouw en twee dochters. Voor de Stilstand heeft hij geprobeerd carrière te maken als acteur maar dit is niet gelukt en daarom is hij leraar geschiedenis geworden. Tijdens een casting die hij heeft gedaan zijn er foto\'s van hem gemaakt, later blijkt dat deze zijn gebruikt om een profiel van hem te maken. Hij is, zonder dat hij dit wist, naar voor geschoven als wetenschapper die onderzoek zou doen naar de Stilstand. Wanneer hij op de vlucht slaat naar Amerika schiet de DMP dan ook in paniek; zij zijn bang dat de waarheid aan het licht komt.
Alex West
Alex is een leerling uit de eerste klas van Bram na de Stilstand en is de eerste leerling die Bram heeft moeten redden van de gevolgen van het gebrek aan zonlicht. Alex is degene die Bram aanzet tot vluchten naar Amerika. Hij vertelt hem dat zijn ouders Amerikaans waren en hem hebben achtergelaten toen ze terug naar Amerika vluchtten. Met zijn geperforeerde long was hij namelijk niet in staat om te vliegen. Later blijkt dat Alex bij het United States Marine Corps zit en de opdracht heeft gekregen om Bram naar Amerika te halen. Hij heeft ook de kaart geschreven waardoor Bram weer hoop kreeg dat Leslie nog in leven zou zijn.
Quotes
"De lucht in heel Nederland is overal hetzelfde. Droog en ijl. Boeken zijn er geschreven over zuurstof, veel boeken, over planten en bomen. Het uitblijven van fotosynthese betekent het einde van het leven op aarde. Als een van de vele denkbare apocalypsen die elk moment kunnen toeslaan. Het bleek net zo\'n onzin als alle andere onheilsvoorspellingen." Bladzijde 104
"\'Naar Amerika.\' Het is het eerste wat Alex zegt sinds hij aan tafel zit. De meisjes kijken hem ademloos aan. Alex knipoogt naar Lieve die meteen begint te blozen. \'In Amerika is dat allemaal niet nodig. Vitamine D. Licht. Bewaking. Daar is iedereen vrij.\'" Bladzijde 123
Thematiek
Verlangen naar vrijheid / vrijheidsdrangNederland is niet meer het land dat het was. De voorzieningen zijn sterk verslechterd en het is zelfs niet meer toegestaan om het land te verlaten; men verblijft er niet meer op vrijwillige basis. Mensen willen graag aan deze gevangenis ontvluchten maar worden in de gaten gehouden door de Dienst Migratie Preventie. Bram heeft zich neergelegd bij zijn lot, tot hij een kaart ontvangt van zijn geliefde van voor de Stilstand. Zij zou, tegen de verwachtingen van Bram in, Amerika 17 jaar geleden toch hebben bereikt. Brams hoop wordt aangewakkerd en hij besluit te vluchten. Wanneer hij dit besluit eenmaal heeft genomen, weet hij dat er geen weg meer terug is en zet hij alles op alles om Amerika te bereiken. Dit lukt uiteindelijk, en een van de eerste dingen die hij in Amerika ziet is het Vrijheidsbeeld, dat symbool staat voor zijn heroverde vrijheid.
Motieven
Schuldgevoel
Wanneer Alex Bram vraagt met hem te vluchten, gaat hij hier in eerste instantie niet op in. Hij heeft ten slotte een gezin. Pas wanneer hij de hoop krijgt dat Leslie nog in leven is, wil hij vluchten. Maar ook dan loopt Bram nog met een schuldgevoel. Kan hij zijn vrouw en dochters wel achterlaten op deze manier?
Emigratie
Door het verduisteren van de helft van de aarde ontstaan er grote migratiestromen naar de zon. Kort na de Stilstand verkeert de wereld in chaos en is er dus geen controle over waar mensen zich naartoe verplaatsen. Wanneer de orde terugkeert worden de grenzen van landen gesloten en is het niet meer mogelijk om vrij te reizen. Er wordt een Dienst Migratie Preventie aangesteld, deze handhaaft het migratiebeleid.
Toekomstproblematiek
Het beeld dat wordt geschetst in het verhaal is misschien niet wat er daadwerkelijk in de toekomst gaat gebeuren, maar toch worden er problemen aangestipt die wel realistisch zijn. Vooral het probleem van energieschaarste is een probleem waar veel over gesproken wordt. Wat gebeurt er als straks de energiebronnen op zijn? Er wordt al veel gewerkt aan alternatieven zoals zonnepanelen en windmolens.
Armoede
Nederland is van een rijk land veranderd in een land waar armoede heerst. Er is nog maar één soort eten, namelijk schimmels, de rest groeit niet meer meer bij gebrek aan zonlicht. Er is geen vlees, geen vis, geen groentes. Ook energie is schaars, auto's rijden niet meer. Door deze armoede zie je mensen veranderen, het wordt meer ieder voor zich en mensen zijn bereid om 'vrienden' te verraden als ze daar geld mee kunnen verdienen.
Motto
It is awfully easy to be hard-boiled about everything in the daytime, but at night it is another thing.
Ernest Hemingway, The Sun also Rises
Met dit motto benadrukt Bosch hoe duister de nacht kan zijn. Men kan overdag nog zo dapper zijn, 's nachts lijken alle problemen groter en ernstiger. In een wereld waarin het continu nacht is, ligt somberte dus op de loer.
Opdracht
Voor mijn moeder, uiteraard.
Trivia
De filmrechten van het verhaal zijn verkocht aan de producent Pupkin, die verantwoordelijk was voor onder andere \'Doodslag\' en \'Loft\'.
Titelverklaring
De titel van het boek luidt 'Op zwart' en dat slaat op het feit dat de wereld voor de helft letterlijk op zwart is gegaan. De zon schijnt er niet meer en door energieschaarste is het ook niet toegestaan om veel lichten te laten branden. De helft van de wereld is dus compleet in duisternis gehuld.
Structuur & perspectief
Het verhaal bestaat uit acht titelloze hoofdstukken en wordt niet chronologisch verteld. Het vertelheden speelt zich een aantal jaar na de Stilstand af, maar er zijn veel flashbacks naar de tijd voor de Stilstand en de tijd vlak daarna. Hierdoor wordt duidelijk hoe drastisch de wereld is veranderd. Kinderen die na de Stilstand zijn geboren, kunnen zich bijvoorbeeld niet voorstellen dat de wereld ooit heeft gedraaid.
Het verhaal wordt verteld vanuit een ik-perspectief, namelijk vanuit Bram.
Decor
Het verhaal speelt zich af 17 jaar na de Stilstand. Over het exacte tijdstip van de Stilstand wordt getwist, maar het KNMI houdt het op 3 augustus 2010 23:27:19. In die 17 jaar is de wereld drastisch veranderd. De wereld is gestopt met draaien waardoor de ene helft van de wereld in een continue duisternis verkeert en de andere helft voortdurend wordt beschenen door de zon. Nederland bevindt zich in het donkere deel en heeft zich hier dus op aan moeten passen. Een deel van de bevolking is dit gelukt: zij kunnen goed zien in het donker. Maar een deel van de bevolking, vooral de mensen die al leefden voor de Stilstand, hebben grote moeite om zich aan te passen aan de duisternis.
Het decor speelt een grote rol in dit verhaal. Aan de ene kant wordt de wereld ons voorgespiegeld zoals we die kennen. Nederland bestaat nog steeds een ook de plaatsnamen zijn hetzelfde gebleven. Hierdoor heeft de lezer aanknopingspunten met de werkelijkheid. Maar tegelijkertijd wordt er een futuristisch schrikbeeld neergezet. Enkel bepaalde zones van Nederland zijn nog maar bewoonbaar en het is verboden het land te verlaten. Dat is een tegenovergestelde situatie van hoe we die nu kennen; Nederland is een land waar mensen over het algemeen graag wonen en sommige mensen zijn zelfs van mening dat de grenzen moeten worden gesloten omdat het land vol is. De situatie die in het verhaal wordt voorgesteld is nu bijna onvoorstelbaar.
Stijl
Bosch heeft een toegankelijke schrijfstijl waarbij niet veel moeilijke woorden worden gebruikt. Wel worden er enkele medische termen genoemd, zoals cricothyrotomie (chirurgische ingreep om de ademweg vrij te maken), maar ook als je die niet kent, is het verhaal goed te volgen. Typerend voor de schrijfstijl zijn de korte, soms herhalende zinnetjes, zoals bijvoorbeeld: 'We bereiden ons voor op een ramp die nooit komt. We gaan allemaal dood. We gaan allemaal dood. We gaan allemaal dood. Het houdt de mensen rustig.' (p. 46)
Slotzin
Welcome to America.Beoordeling
Willem Bosch heeft een verrassende debuutroman geschreven. Hij weet een gebeurtenis die onvoorstelbaar lijkt, het stilstaan van de aarde, realistisch vorm te geven. De gevolgen van deze ingrijpende gebeurtenis werkt hij gedetailleerd uit en hij laat de lezer met een hele andere blik naar Nederland kijken. Het verhaal is vlot geschreven en het leest fijn.
Recensies
"Door de puntige scenariostijl, een sobere, klinische maar daardoor prettig heldere stijl is er geen ruimte voor karakteruitwerking of sfeerbeschrijving die de lezer naar het puntje van zijn gedachten trekt." http://www.volkskrant.nl/...nten.dhtml
"Bosch weet de lezer nieuwsgierig te maken. Zal Bram slagen in zijn ontsnappingspoging? Waarom doet de DMP zoveel moeite hem tegen te houden?" http://www.passionatemaga...-op-zwart/
REACTIES
1 seconde geleden