Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2023
• 193 pagina's
• Uitgeverij: Leopold

Flaptekst

Eerste zin

Overal om me heen is water. Helderblauw, zo ver het oog reikt. Ik klem mijn handen om de reling en staar naar de plek waar we vandaan komen. De haven is niet langer zichtbaar, pap ook niet. Toen we afscheid namen, hield hij me voor het eerst sinds lange tijd stevig vast, alsof hij me niet wilde laten gaan.

Samenvatting

I Aan boord (blz. 6-34)
Vesper (ik-vertelster) is na de dood van haar moeder door haar vader aangemeld voor 'een jongerenvakantie',  aan boord van een cruiseschip. Maar als ze aan boord komen,  worden de deelnemers aan dit No Exit-programma meteen  opgesloten in een hut. Die heeft een nummer waarmee ze de hele reis worden aangesproken. Er is ook een andere passagier aanwezig. Dat is een meisje Gwen. Zij zijn nummer 25A en 25B. No Exit is een heropvoedingsprogramma, speciaal voor pesters. Vesper vindt het vreemd dat haar vader haar heeft opgegeven. Dat geldt ook voor Gwen. Gwen is bovendien blind.  Maar als ze kennis maakt met andere deelnemers, ziet Vesper ook een vervelende jongen, Jonah, die meteen dwars ligt over alles. Hij krijgt dan ook een flinke klap van een van de bewakers. Versper heeft de urn met de as van haar moeder stiekem meegenomen, haar vader weet van niets.

2. Open zee (bl. 36-79)
De ellende begint als Vesper merkt dat haar hut opengebroken is en dat de urn van haar moeder gestolen is. Van Gwen is de foto van haar beste vriendin Rixt door midden gescheurd. Iemand uit hut 9 heeft dat gedaan. Omdat Vesper nogal te keer gaat, wordt ze over de reling in zee gegooid en enkele keren uit het water gehaald en weer teruggegooid. Een vorm van kielhalen, die ook een paar andere deelnemers moeten ondergaan. Vesper ziet dat een meisje (4B) gereanimeerd wordt, maar ook dat het kind het niet redt. No Exit  is een heel eng programma. Via luidsprekers wordt de deelnemers verteld dat in het programma mensen met hun eigen karma worden geconfronteerd. Het onderwater-probleem is een karma van Jonah, die dat vroeger een keer bij een jongen heeft gedaan. Jonah probeert daarna afleiding te zoeken bij het gokken, Vesper ziet het. Jonah gaat achter de fruitautomaat, gokt, wint eerst veel en daarna verliest hij alles weer. Als  er bekend wordt gemaakt, dat het kielhalen door Jonah's karma komt, neemt een andere engerd, Springer, Jonah onderhanden. Hij duwt zijn kop in de wc. Vesper is net op tijd in zijn hut om een  een pedaalemmer naar Springers hoofd te gooien. Maar daarvoor wordt ze door de leiding gestraft.

3. Storm op komst (blz.82-118)
Tijdens een bijeenkomst krijgt Vesper ruzie met Springer die maar blijft jennen. Ze gooit hem in het zwembad, maar krijgt daarvoor weer straf, een aantal uren opsluiting  in een isoleercel. Daar wordt Vesper bezocht door een pestslachtoffer van vroeger, Lizzy. Vesper had haar ooit  'drama queen' genoemd en dat woord was het meisje blijven achtervolgen. Uit de isoleercel verlost bekent ze later aan Gwen en Jonah dat ze wel ergere dingen heeft gedaan. Ook Jonah vertelt wie hij vroeger heeft gepest. De deelnemers komen zo allemaal in de confronterende fase: ze worden tegenover hun slachtoffers gezet die ook op het schip verblijven.

4. SOS (blz. 122-144)
Er komt een aanval van de bewakers in het volledige donker. De blinde Gwen weet zich te redden. Is ze gevlucht? Een van de sympathiekere deelnemers Bruno raakt in het donker gewond. De nare Springer bedenkt een spel. Er is een loopplank op het schip. Hij stelt een kaartspel voor  en wie hartentwee trekt, moet op de loopplank gaan staan. Jonah die goocheltrucs kent, stelt Vesper en Gwen gerust. Hij kan het zo regelen dat zij geen hartentwee zullen trekken.  Maar die avond trekt Gwen wel de verkeerde kaart.
In dit eerste deel is steeds Vesper de verteller, maar je wordt als lezer steeds geconfronteerd met dagboekfragmenten die maar deels zichtbaar zijn, omdat iemand de opmerkingen heeft doorgestreept.

Hierna begint een tweede deel met een andere ik-verteller: Gwen
1 Aan boord (blz. 146-151)
Gwen is de ik-verteller. Zij is eigenlijk niet echt zo onschuldig als ze steeds zegt. Ze komt aan boord van het schip en vertelt tegen Ted en Tina dat ze wraak  wil nemen op Springer. De leiding is eigenlijk tegen geweld, maar ze wil Gwen toch haar gang laten gaan.
2  Aan boord (blz. 154-155)
Gwen onthult dat ze zelf ook een pestkop is.
3 Storm op komst (158-160)
Gwen praat met Vesper over huilen als er iemand dood gaat. Dat doen ze samen in bed, maar Vesper wil er eigenlijk niet over praten.
4. SOS  (blz. 162-163)
Gwen vertelt over de oefening met Jonah en Vesper met het kaarttrekken.
5. Overboord(blz. 166-184)
Vesper vertelt over het trekken van de kaart hartentwee en ook over het daarna op de loopplank staan van Gwen en Springer. Ze trekt Springer mee in haar val in zee. Ze zijn beiden  reddeloos verloren. Vesper weet helemaal niet waarom Gwen mee gesprongen en gaat op zoek naar een afscheidsbriefje. Ze vindt onder het matras van Gwen een dagboek van Gwen en Rixt
Daarin staan alle weggegumde teksten van deel 1 nu gewoon leesbaar.

DAGBOEK VAN GWEN EN RIXT
Gwen en Rixt waren boezemvriendinnen. Rixt is een jongen geweest die zich als een meisje heeft gevoeld. Rixt krijgt hormonen om een echt meisje te worden. Ze werd op school gepest door Springer met haar sexeverandering. Hij noemt haar Romeo. Hij blijft haar steeds uitschelden, soms betasten en hij trekt op een dag Rixt broek in het openbaar naar beneden. Dan kan Rixt het niet meer aan en ze pleegt zelfmoord. 

Gwen gaat nog een stukje verder schrijven in het dagboek, ook nog van de dagen op zee. Ze bekent dat de aanval in het donker ook een kwestie van karma was. Ze had eens een meisje aangevallen in een donkere wc en haar met de blindenstok geslagen. Gwen wilde namelijk opzettelijk dat ze aan boord van het schip kon komen om wraak te kunnen nemen op Springer. Daarom bleef ze steeds meer kinderen pesten, waardoor haar ouders geen keus meer hadden. Zo heeft ze toch wraak genomen op Springer door twee hartenkaarten in het spel te stoppen. Daarom moesten ze allebei op de loopplank staan.

6. Land in zicht ( 186-193)
Vesper moet bij Ted en Tina komen. In de kamer van Ted pakt ze de urn van haar moeder weg en stopt hem in haar rugzak. Ted ziet het, maar hij wil weten wat ze van het No Exit-programma vindt. Vesper wil een heleboel slechts dingen noemen, maar ze bedenkt zich. Ze vertelt Ted dat het een goede manier is om van pesten af te komen. Dan mag ze weg. Ze praat met Jonah over de situatie  van Gwen. Jonah is niet meer de vervelende jongen van het begin van de reis. Hij gaat wat te eten voor haar halen en Vesper denkt terug aan de laatste woorden van Gwen die ze in de haast in het dagboek heeft opgekrabbeld. Het gaat over huilen. Vesper had nooit om de dood van haar moeder kunnen huilen. Gwen zegt dat Vesper eigenlijk nu wel moet huilen. Dat doet Vesper.

Personages

Vesper

Vesper is de hoofdfiguur. Ze heeft haar moeder verloren die aan kanker leed. Toen de pijn voor haar moeder te erg werd, heeft die euthanasie gepleegd. De urn met as heeft ze stiekem mee aan boord genomen. In het begin lijkt het alsof ze zelf nooit gepest heeft, maar later wordt wel verteld dat ze dat ook heeft gedaan. Ze gaat dus niet helemaal vrij uit. Vesper vertelt aan haar tijdelijke vriendin Gwen dat ze om de dood van haar moeder nooit heeft kunnen huilen. Ze kampt dus met onverwerkt verdriet. Aan boord krijgt ze met Gwen en Jonah. een steeds betere relatie. Ze gaat met Jonah op zoek naar een briefje van Gwen als die in het water is gesprongen. Dan weet ze waarom Gwen zo heeft gehandeld en ze kan dan ook eindelijk eens huilen. Over haar leeftijd wordt geen mededeling gedaan, maar uit de algemene tekstgegevens blijkt dat ze waarschijnlijk een meisje van een jaar of zestien is. Ze zit nog op school. Ted noemt de deelnemers 'teeners.'

Gwen

Gwen is een blind meisje die bij Vesper in de hut is ingedeeld. Ze vertelt eerst dat ze niet weet waarom zij aan het heropvoedingsprogramma moet meedoen: ze heeft nooit gepest. Later blijkt dat wel het geval te zijn geweest. Ze heeft eens een meisje in de wc in het donker opgesloten. Ze wilde namelijk zelf in het No Exit-programma terecht komen, omdat ze op Springer wraak wilde nemen. Hij heeft Rixt de dood ingejaagd (in het water gesprongen) en zij doet met hem hetzelfde. Dat is wel een dappere daad maar ze komt zelf ook om het leven.

Jonah

Eerst komt Jonah heel sympathiek over. Hij heeft een grote mond tegen de bewakers, maar hij doet ook niet aardig tegen Vesper. Later komen we nader bij elkaar. Hij wil ook helpen bij het kaartspel, omdat hij trucjes met kaarten kent. Maar door ingrijpen van Gwen gaat het toch fout. Dan gaat hij met Vesper op zoek naar een afscheidsbrief. Ze vinden (en lezen) het dagboek. Dan wordt Jonah ineens veel sympathieker. Hij stelt zelfs even voor dat ze elkaar gaan zoeken. Het verhaal heeft een open einde voor wat betreft een mogelijke vriendschap tussen hen.

Springer

Springer is de tegenpool van de held. Hij is de engerd. Hij heeft Rixt zo ver gekregen dat ze zelfmoord heeft gepleegd.

Quotes

"Welkom bij No Exit.’ Wat? Ik kijk naar de deur, die nog altijd dichtzit. No Exit, geen uitgang… Is dit een grap? ‘Welkom bij No Exit,’ zegt de man nog een keer. ‘De plek voor jou, zodat anderen veilig zijn.’" Bladzijde 14

"‘Welkom aan boord van de Dean Sea Lines. Mijn naam is Tina, jullie gastvrouw aan boord.’ De vrouw die Jonah en mij kwam halen, staat op de derde trede van de trap op het buitendek voor ons. We staan met een grote groep bij elkaar, rond de vijftig jongeren. We zijn allemaal van dezelfde leeftijd, maar niemand lijkt elkaar te kennen, want er wordt niet gepraat" Bladzijde 10

"Dan loop ik terug naar de deur en steek mijn pasje in de gleuf ernaast, maar dit keer schuift hij niet open. Zelfs als ik mijn pasje langs mijn spijkerbroek wrijf en het nog een keer probeer, gebeurt er niets. Het licht blijft rood." Bladzijde 13

"Gwen legt haar vork neer. "Het gerucht doet de ronde dat niet iedereen leven terugkomt."" Bladzijde 34

""Jonah.... " Mijn stem stokt. Dit is duizend keer beter dan een briefje. Dit is een dagboek. We nemen het mee naar het bovendek. En daar, onder de sterren, beginnen we te lezen." Bladzijde 172

Thematiek

De gevolgen van het pesten

Het draait in deze thriller allemaal om het fenomeen pesten. Kinderen die graag en gemeen pesten, worden in een heropvoedingsprogramma aan boord van een schip opgenomen. Meestal zijn ze aangewezen door hun ouders, de school of andere zorginstanties. Ze worden aan boord van het schip keihard aangepast. Het lijkt veel op de organisatie van een leger. Wie niet luistert, wordt meteen gestraft. In het programma zit een fase waarin het karma van de daders terugkeert in een nieuwe situatie. De deelnemers moeten dan hetzelfde lot ondergaan. Er is ook een tweede fase, waarbij de daders worden geconfronteerd met hun slachtoffers. (Vesper krijgt daarom een gesprek met Lizzy). Pesters kunnen er ook voor zorgen dat iemand zo van slag raakt dat hij zelfmoord pleegt. Dat gebeurde bij Rixt die met een genderprobleem te kampen kreeg. Haar vriendin Gwen neemt aan boord wraak op de dader.

Motieven

Euthanasie

De moeder van Vesper was ziek en heeft euthanasie gepleegd.

Zelfmoord

Rixt, de vriend (in) van Gwen, kon het pesten van Springer niet langer verdragen en pleegde zelfmoord door in het water te springen.

Wraak

Gwen is woedend op Springer en ze laat zich opzettelijk in het No Exit-programma opnemen, omdat ze wraak wil nemen op Springer die haar gendervriend Romeo/Rixt kapot heeft gemaakt.

De dood

In het programma dat aan boord wordt afgewerkt speelt de dood een rol. Een meisje (4A) wordt ook in het water gegooid en moet daarna worden gereanimeerd, maar sterft. Springer wordt door Gwen meegenomen in een zeemansgraf. De moeder van Vesper is gestorven aan kanker.

Genderproblematiek

Rixt (Romeo voor Springer) zit als jongen in het lijf van een meisje. Haar vriendin Gwen weet er alles van en weet ook hoe Springer haar vriendin pest. Die kan het pesten op het laatst niet meer aan en ze pleegt zelfmoord.

Opdracht

Voor Joseph
Hoe uitzichtloos een situatie ook lijkt: er blijkt een uitweg
Dank voor je verhaal

Voor Noa
Je liet me een glimp van jouw wereld zien.
Dank voor je vertrouwen

Voor Maria
Jouw kracht is enorm
Dank voor je eerlijkheid

Titelverklaring

"No exit" (Geen uitweg) is de naam van het heropvoedingsprogramma dat door een paar mensen in het leven is geroepen om 'pesters' te doen inzien wat de gevolgen van hun pestgedrag zijn. Maar No Exit verwijst daarom ook naar de kinderen die gepest worden, zoals Rixt, die op een bepaald moment geen uitweg meer zien en zelfmoord plegen.

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt eigenlijk onderverdeeld in twee delen. Het eerste deel met Vesper als ik-verteller wordt onderverdeeld in vier delen met een titel die met de reis te maken heeft.  Vesper vertelt in de o.t.t wat er aan boord gebeurt en in de o.v.t over het verleden met haar moeder die euthanasie heeft gepleegd, omdat ze kanker had. Tussen het verhaal van Vesper staan dagboekfragmentern van ??? die op dat moment nog weinig betekenis hebben voor de lezer. Er is blijkbaar iemand die het leven zuur maakt van de schrijver van het dagboek.

Daarna komt er een tweede deel waar Gwen de ik-verteller is. In het kort worden hoofdstukken herhaald die ook door Vesper zijn verteld. Dat heet simultaan vertellen. Ook Gwen vertelt in de o.t.t. Dit perspectief wordt gevolgd, totdat Gwen en Springer op de loopplanlk staan en in zee verdwijnen. Omdat Vesper niet weet waarom Gwen dat gedaan heeft, zoekt ze met Jonah naar een afscheidsbrief. Dat wordt het dagboek dat in deel I al een rol speelde. Maar nu zijn alle teksten leesbaar voor de lezer  en dan wordt het  duidelijk wat Gwen heeft dwars gezeten.

Decor

Het decor is alleen het cruiseschip waar de deelnemers aan het No Exit- programma verblijven. Het is een heel eng decor, waarbij de deelnemers ook vaakopgesloten zitten in hun hut. Je komt als lezer niet te weten waar vandaan het schip vaart en waar het naar toe vaart. Ook weet je niet waar de personages in hun dagelijkse leven wonen. Een decor als dat van een cruiseschip is geen topografische ruimte maar een symbolische ruimte

Over de tijd kun je alleen  lezen dat de deelnemers tien dagen aan boord verblijven. Maar niet in welk jaar. Mogelijk wordt de reis gehouden tijdens de schoolvakantie in de zomer. 

Stijl

De stijl van Maren Stoffels is heel helder. Ze gebruikt geen moeilijke woorden en ook geen ingewikkelde zinnen. Er worden veel dialogen weergegeven in de tekst en die gesprekken zijn heel natuurlijk geformuleerd in het taalgebruik van tieners. Stoffels gebruiikt soms ook wel beeldspraak die niet lastig is  en goed te begrijpen.
Bijvoorbeeld:
- (blz. 9: "De jongen kijkt me aan, zijn ogen hebben de kleur van latte macchiato, het levelingsdrankje van mam.")
- (blz.20: "Het beeldscherm zwijgt in alle talen.")
- (blz. 22: "Ik kijk nog eens een keer naar het uitzicht. Er zitten geen tralies voor de ramen, maar toch voelt het ineens als een gevangenis. Een luxe gevangenis, maar het is en blijft een gevangenis. No Exit.")
- (blz. 31: Het meisje uit kamer 9 deinst achteruit. Het voelt alsof ik ter plekke bevries en nooit meer zal ontdooien.")

Maren Soffels gebruikt ook het stijlkenmerk van de cliffhanger, dat wil zeggen dat een hoofdstuk wordt afgesloten op een spannend punt. De lezer wil dan graag omslaan naar het volgende hoofdstuk. Een heel goed voorbeeld daarvan is het moment dat Gwen bij Jonah 'hartentwee'  trekt.

Slotzin

Ik huilde ook niet na Rixts dood. Sommige dingen zijn te groot om te huilen. Maar huil nu, lieve Vesper. Het mag. En dan laat ik mijn tranen eindelijk gaan.

Beoordeling

No Exit is een heel spannende thriller voor pubers. Het onderwerp is interessant en actueel. De structuur van het verhaal is origineel en levert veel spanning op door de raadselachtige zinnen in het dagboek van Gwen en Rixt. Wat de stijl betreft, is het boek gemakkelijk te lezen. Een aanrader voor de schoolbieb. Geschikt voor de groep lezers tussen 13 en 15 jaar. Het verhaal heeft niet echt een happy end.

Recensies

"De thema’s pesten en afscheid worden goed belicht in dit verhaal. Maren Stoffels weet zowel de rol van dader als van slachtoffer duidelijk in beeld te brengen. No exit schuwt geen geweld. Het is een hard verhaal waarin de personages zowel fysiek als mentaal voor zware beproevingen staan. De deelnemers worden met hun pestgedrag geconfronteerd, ze ondervinden nu zelf wat ze anderen hebben aangedaan. Sommigen komen tot inzicht, maar niet iedereen toont berouw. Dit boek blijft lange tijd nazinderen. Hoe woorden en daden vaak veel harder aankomen dan verwacht, hoe heftig de gevolgen van pesten kunnen zijn. No exit is absoluut geen vrolijk verhaal, maar Maren Stoffels heeft hiermee een belangrijk thema knap onder de aandacht gebracht." https://www.vrouwenthrill...9025884666

"De interessante invalshoek, het hoge tempo, de heftige gebeurtenissen en de verrassende twist zorgen ervoor dat No Exit echt een pageturner is! Het verhaal is heel spannend en heeft een hoog tempo, maar vooral het nieuwe perspectief zorgt voor een interessant aspect." https://www.readalicious....-stoffels/

"Het plot is er eentje dat je kunt verwachten, omdat er nog een ander verborgen, maar al veel voorbijgekomen onderwerp in schuilt. Hierdoor is het mogelijk dat men het einde niet helemaal ziet aankomen, al heeft de lezer uiteindelijk echt wel door van wie het geheimzinnige dagboek is. Het perspectief draait halverwege naar een ander belangrijk personage binnen de verhaallijn, waardoor de lezer weer even terug de tijd in wordt genomen, en op die manier de puzzelstukjes op zijn plek laat vallen. Het uiteindelijke einde is dan ook aan de droevige kant. No exit is een verhaal waarbij weer eens is gebleken dat opvoeden niet al te makkelijk is, en hier meer dan alleen een gebruiksaanwijzing voor nodig is. Ondanks dat het boek voor de doelgroep als schokkend ervaren kan worden, heeft het vooral een leerzame kant. Jonge lezers krijgen zo wel het juiste inzicht, wanneer het over zo’n gevoelig onderwerp gaat. Stoffels heeft zichzelf wederom overtroffen." https://www.thrillzone.nl...ls-no-exit

"Ik heb dit boek denk in 1 á 2 uurtjes uitgelezen, want kon dit boek echt niet wegleggen. Absoluut een aanrader om te lezen. Ik vond het ook wel tof dat het eerst uit de ogen van 'Vesper' werd verteld en vervolgens uit de ogen vanuit 'Gwen'. De wending in het boek had ik dan ook niet persé zien aankomen en dat vind ik altijd fijn aan een boek. Dus ben je op zoek naar een relatief korter boek en heb je net als ik vroeger vaak de boeken van Maren Stoffels gelezen, leen/koop/download dit boek dan!" https://www.hebban.nl/rec...er-no-exit

"Het thema sprak me gelijk aan. Pesters die een koekje van eigen deeg krijgen. Maar de manier waarop is wel echt heel heftig. Ook zou een triggerwarning op z'n plaats zijn. Want buiten het thema pesten gaat het ook over zelfmoord. Pesten blijft aan de orde van de dag dus wat dat betreft is het heel actueel. Maren Stoffels heeft een hele unieke insteek bedacht om het onderwerp bespreekbaar te maken. Niet alleen komt aan bod wat de ellende van pesten kan veroorzaken maar ook wat een pester motiveert." https://www.hebban.nl/rec...er-no-exit

Bronnen

Trailer op youtube van het boek

https://www.youtube.com/w...6BfZ0h7bl8