Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2023

Flaptekst

Eerste zin

Toen ik Sergio voor het eerst ontmoette, vorig jaar in de derde, zag het er eigenlijk naar uit dat hij mijn ergste vijand zou worden. Dat lag ook een beetje aan mijzelf.

Samenvatting

Personages

Joshua

Joshua is zeventien. Het is een wat verlegen jongen die in vmbo-3 zit, nadat hij eerst de Havo had gevolgd. Hij kan erg goed tekenen en heeft daardoor op school de bijnaam Rembrandt verworven. In zijn jeugd had hij een Irakees vriendinnetje, Zivan, maar die moest terug naar haar eigen land om te trouwen. Joshua zit daar wel mee. Hij heeft twee sterke vrienden Sergio en Dylan met wie je geen ruzie moet krijgen. Hij kan toch wel opschieten met Sergio en ze geven samen een feest. Daar ontmoet hij Lindsey die hem een verjaardagscadeau wil geven: seks. Maar Joshua wil dat niet. In de periode van de lockdown komt Lindsey toch vaak bij hem thuis om te poseren, want Joshua heeft een eindexamenopdracht van haar gemaakt. Tijdens het poseren leert hij Lindsey beter kennen. Ze is helemaal niet zo ordinair als hij had gedacht en ze zegt dat ze er helemaal geen plezier in heeft omdat de jongens altijd op een bijzondere manier naar haar kijken. Bovendien gaan er naaktfoto's rond op het internet. Dan komt de eerste zoen en Joshua wordt verliefd. Aan zijn vriend Sergio vraagt hij wat hij moet doen om echte seks te hebben. Die is ervaren genoeg en hij zegt dat het eigenlijk allemaal vanzelf gaat. Dat klopt.

Kato

Kato is de zes jaar oudere zus van Joshua. Ze woont bij haar moeder die van hun vader gescheiden is. Hij ziet haar daarom niet vaak, maar ze komt wel op zijn feest. Ze gaat meteen naar bed met Sergio en hun verhouding is vooral op seks gebaseerd. Tijdens de lockdownperiode wordt het contact tussen Kato en Sergio echter minder. Kato voelt zich eenzaam, wordt depressief en verwaarloost haar eetpatroon. Ze wordt anorexiapatiënt. Complicerende factor is ook dat Sergio bekent dat hij een sekswerker is en met mannen en vrouwen naar bed gaat voor geld. Kato wordt gewaarschuwd door haar broertje die haar wil behoeden voor een geslachtsziekte. Het gaat niet goed met haar aan het einde van de roman.

Sergio

Sergio (18) is een stoere jongen (ook in deel I) Hij is onder de indruk geraakt van Joshua's tekentalent. Ze geven samen een feest, waar hij Kato ontmoet. Ze krijgen een seksuele relatie. In de moeilijke lockdownperiode geeft Sergio toe dat hij voor geld met de moeders van zijn vriendinnen naar bed gaat en ook met oudere mannen. Hij noemt zich 'sekswerker.' Wanneer zijn vriend Joshua wat warmere gevoelens voor Lindsey krijgt en wil weten hoe je het aanpakt met seks, geeft hij zijn vriendje advies. Joshua vindt Sergio zijn beste vriend.

Lindsey

Lindsey lijkt een ordinaire flirt die met elke jongen het bed induikt. Dat komt o.a. omdat ze zich zeer sexy kleedt. Op het verjaardagsfeest van Joshua biedt ze bovendien aan seks met hem te hebben. Niet zo gek dat je dan zo'n reputatie opbouwt. Maar als Lindsey een paar keer bij Joshua op de kamer komt (eerst om tekeningen van hem te bekijken, later om te poseren) laat ze ook haar kwetsbare kant zien. Bij het horen van muziek biggelen de tranen over haar gezicht en ze zegt dat ze het naar vindt hoe de jongens naar haar kijken. Joshua kijkt op een andere (lees: fijnere) manier naar haar, vindt Lindsey. Ook heeft ze verdriet dat foto's van haar rondgaan op het internet. Op social media krijgt ze kritiek: "ze is een dikke olifant." Ze naderen elkaar steeds meer. Als ze hem op een keer een zoen geeft, is Joshua verkocht. Hij wil nu ook wat meer en na advies ingewonnen te hebben bij Sergio, hebben hij en Lindsey inderdaad seks. In het begin wat stroef, later wat simpeler. Het einde is open, maar het is niet ondenkbeeldig dat Joshua en Lindsey verkering hebben.

Dylan

Dylan is ook weer zo'n ruwe bolster. Hij is sterk, hij is goed in kickboksen maar hij heeft een 'zwaar rugzakje uit het verleden' te dragen. Zijn stiefvader heeft namelijk zijn zusje doodgeslagen. De man zit in de gevangenis. Dylan beschermt nu op school Lindsey: tegen elke jongen die in haar buurt komt, moet oppassen en die heeft zo een optater te pakken. Die bescherming zal hij waarschijnlijk overgehouden hebben aan de traumatische ervaring van zijn dode zusje. Maar ook hij heeft een blanke pit. Hij zorgt voor zijn moeder en hij verzorgt het graf van zijn zusje. Eigenlijk is hij ook wel een vriend van Joshua. Aan het einde draait hij een beetje door en moet hij tot rust gemaand worden. De grote beul heeft nog geen seks gehad en hij wil het ook niet. Eigenlijk zegt de 17-jarige jongen in heel bedekte termen dat hij voor zichzelf niet eens weet of hij hetero of homo is. Hij kijk wel heel vaak porno.

Quotes

"Dat ik bang was voor Lindsey kwam niet alleen door Dylan (en Lindsey zelf) het kwam ook door Kato EN DOORDAT IK NIET BEGRIJP WANNEER JE MET EEN MEISJE SEKS KAN HEBBEN! Want jezus, Sergio, HET ZIJN TOCH GEEN GEBRUIKSVOORWERPEN.!!!" Bladzijde 39

"Hij stopte de resten in een doos. Mijn vader . En toen ging hij midden in de tuin een groot gat graven. Waar Harrie zelf al was begonnen tijdens het kickboksen. Ik had hem nog aangemoedigd want het is altijd heel gezellig en vrolijkmakend als Harrie een kuil voor mij graaft. WAS altijd heel gezellig" Bladzijde 76

"Op een dag kreeg Lindsey een aantal van die foto's terug via een bevriende klasgenoot in 2 mavo. Hij waarschuwde Lindsey dat er foto's van haar rondgingen op social media. Niet de grappige of idiote selfies. De naaktfoto's ." Bladzijde 106

"Kato is altijd dun. Maar nu was ze graatmager. Blijkbaar is dat wat drie weken niet eten met dunne vrouwen kan doen: van superslank naar wandelend geraamte. Ik omhelsde haar voorzichtig en vroeg me tegelijkertijd af hoeveel kracht ervoor nodig zou zijn om haar doormidden te breken." Bladzijde 202

"Jezus, jezus, jezus. Iedereen zou dat moeten proberen zoenen met Lindsey Man! dan krijgen we misschien toch een keer die wereldvrede." Bladzijde 234

Thematiek

Vriendschap

Het verhaal gaat voornamelijk over wat je wel of niet kunt verwachten van een beste vriend. Eigenlijk is zowel iets positiefs als iets negatiefs. Dat geldt vooral in de relatie tussen Sergio en Joshua, tussen Sergio en Dylan en tussen Dylan en Joshua. Afhankelijk van wat de situatie op dat moment s, geeft Joshua het advies neem nooit een beste vriend of neem wel een beste vriend.

Verliefdheid

Joshua moet aanvankelijk niet zo veel hebben van Lindsey. Hij vindt haar ordinair gekleed en hij hoort in zijn omgeving dat het een jongensgek is. Maar gaandeweg het verhaal gaat hij anders aankijken tegen het meisje: ze is minder ordinair dat hij dacht, ze heeft minder jongens versierd dan hij vermoedt. Ze is een goede danseres van moderne muziek en ze wil voor hem poseren, omdat hij zo goed kan tekenen. Tijdens het poseren laat ze hem haar ware aard kennen en dan blijkt dat ze anders is dan ze zich voordoet. Na een eerste zoen wil Joshua meer en hij vraagt dan aan zijn vriend Sergio. Uiteindelijk hebben Lindsey en hij echte seks.

Motieven

Coronapandemie

Tijdens het verhaal komt er corona in het land. De school wordt gesloten en de online lessen stellen weinig voor. Het contact onderling wordt minder, vooral dat tussen Sergio en de zus van Joshua die daarvóór een (seksuele) relatie hebben. Het heeft grote invloed op het leven van Kato.

Depressiviteit en eenzaamheid

Bij de jongeren ontstaan gevoelens van depressiviteit en eenzaamheid. Het contact tussen jongens en meisjes wordt minder, omdat ze vaak thuis zitten en een anderhalvemetersamenleving helpt ook niet bij de contacten tussen jongeren.

Anorexia

Zus Kato heeft een relatie met Sergio. Ook een seksuele. Sergio bekent dat hij sekswerker is en het met mannen en vrouwen doet. Joshua waarschuwt zijn zus i.v.m onveilige seks. Het contact tijdens de lockdown is minder. Kato wordt graatmager en Joshua ziet zijn zus 'kapotgaan'. Hij is er erg bezorgd over.

Schoolleven

Joshua zit in vmbo-3 en gaat aan het einde van het schooljaar over naar de eindexamenklas. De school is tijdens de lockdown dicht en de leerlingen krijgen online les, maar daar komt weinig van terecht. De docenten hebben het op deze school niet zo gemakkelijk ,want de leerlinge gedagen zich behoorlijk brutaal.

Kunstwereld

Joshua is een begenadigd tekenaar. Hij heeft een kunstvak in zijn vakkenpakket. Voor zijn eindexamenopdracht heeft hij verplichte en vrije onderwerpen. Van zijn leraar moet hij een verplichte opdracht maken met betrekking tot het schilderij "De schreeuw "van de kunstenaar Evard Munch. Dat is een wereldberoemd schilderij. In het boek worden afdrukken ervan gemaakt. Bij bronnen (hieronder) staat een link naar de afbeelding. Joshua wordt door zijn vrienden en op school "Rembrandt". genoemd.

(moderne) muziek

Dylan treedt met Lindsey op in het bejaardentehuis van zijn oma en vooral andere dementen. De muziek lijkt niet helemaal op het publiek afgestemd. Hij zingt de tekst Gemist van De jeugd van Tegenwoordig. Geile beer, geile flikker, ouwe pik, ouwe pijp 'K heb je gemist, 'k heb je gemist Geile beer, geile flikker, ouwe pik, ouwe pijp 'K heb je gemist, als een bitch. Het nummer staat op You Tube, zie de bronnen onderaan het verslag. Joshua zelf is nogal gek op de muziek van Beyonce en hij gaat dan ook als die zangeres naar zijn eigen feestje, dat als thema; Lekker Wijf' is genoemd.

Dierenleed/dierenliefde

Joshua heeft een konijn Harrie waarop hij gek is. Maar door een slordigheid van zijn vriend Sergio, sluit die na een avondje krachtraining het dier niet op in zijn hok. De volgende morgen wordt het dier doodgebeten (vos? steenmarter?) gevonden in de tuin. Joshua is van slag en piswoest op Sergio.

Seksualiteit - sekswerker

Het verhaal druipt van de seksualiteit. Sergio en Kato hebben seks met elkaar en als Joshua eindelijk dichter bij Lindsey is gekomen en een zoen krijgt, wil hij wel seks met haar. Hij vraagt Sergio oom advies. Die zegt dat het allemaal vanzelf gaat. Inderdaad heeft Joshua later seks met Lindsey. Sergio bekent aan zijn vrienden dat hij sekswerker is. Hij heeft seks met oudere vrouwen (bijv. moeders van zijn vriendinnen) en oudere mannen voor geld. Dylan is woest als hij dat hoort, Joshua schrikt ervan wege de seksrelatie die Kato met Sergio heeft.

Titelverklaring

Het boek gaat vooral over vriendschappen: aan de ene kant tussen jongens maar ook soms tussen een jongen en een meisje. Er zitten voor-en nadelen achter die vriendschappen. Soms ben je er erg blij mee, maar soms denk je, 'was ik er maar nooit aan begonnen'
De titel van het boek komt ook voor in de titel van drie  delen.

Maar misschien moet je de titel ook anders interpreteren.
Op bzl. 267 zegt Joshua: 
" Ik ben niet meer jaloers. Sergio is gewoon de beste.
Echt.
Beste vriend.
Maar je weet wat het is met beste vreiden.
Neem er nooit een.
Neem er een paar."

Structuur & perspectief

Het verhaal telt 56 genummerde hoofdstukken, namelijk alleen in de drie delen  NEEM NOOIT EEN BESTE VRIEND, maar er zijn ook nog er nog vier deeeltjes die geen nummering hebben en een andere titel. (o.a. Neem geen dier, Neem een hobby, Kijk geen porno.)
Een opvallende afwijking van een gewoon jeugdboek zijn de vele tekeningen van Martijn van derr Linden, waardoor er een "soort moderne graphic novel" ontstaat. De tekeningen zijn van prima kwaliteit en door deze opmaak is het boek heel prettig leesbaar. Van de 270 bladzijden zijn er 40 die óf een titelpagina zijn óf een lege bladzijde geven 'of een bladzijde  die alleen uit tekeningen bestaat. Je vliegt daarom met een vaart door het boek heen. 
.
Er is een ik-verteller, de 17-jarige Joshua die meestal in de o.t.t. vertelt. Het is een chronologisch verteld verhaal, waarbij de verteller wel enkele keren terugdenkt aan het verleden met  Zivan, Sergio, Kato en Dylan. Ook kom je  er als lezer achter wat hij van binnen denkt, maar vaak niet hardop zegt.
Het is dus een wat afwijkende  structuur voor een YA-roman.

Decor

Net als in het eerste deel "Zonder titel" is het niet duidelijk in welk dorp het verhaal zich afspeelt. (op blz. 154 zegt Joshua dat Lindsey de mooiste meid van Noord-Holland en omstreken is.) Daaruit mag je afleiden dat het dorp in ieder geval in Noord-Holland ligt.

Een groot deel van dit jeugdboek speelt zich op een middelbare school af, hoewel het verhaal zich tijdens de coronapandemie en de lockdown afspeelt. Hierdoor kregen de meeste leerlingen geen les.De eerste lockdown voor scholen viel in 2020 en de tweede in 2021. Daardoor weet je als lezer in welke tijd het verhaal speelt. In "Zonder titel"  het boek dat in 2019 speelde, was Joshua 15 jaar. Hij is nu 17 jaar en dan klopt dat tekstgegeven met 2021.

Stijl

De stijl van de roman is ruw of liever rauw. De personages spreken tiener- en straattaal; er wordt soms in het boek stevig gescholden. (Fokking, Fuck, godverdomme, hoer, homo))  Er wordt in dit boek ook heel expliciet over seks gesproken: neuken, klaarkomen, beffen, pijpen.  De schrijfster gebruikt ook vergelijkingen (beeldspraak) die makkelijk te volgen zijn. Door de taal die Erna Sassen gebruikt, staat de inhoud dicht bij de lezers van 15-18 jaar.Soms gebruikt de vrij stille Joshua zinnen die met een ingehouden humor zijn  verpakt.

Een paar voorbeelden van het taalgebruik van Erna Sassen:
Het wordt ziek wordt vaak gebruikt in een heel andere betekenis dan volwassenen die gebruiken:
- (blz. 114...."toen ik opeens ziek in de stress schoot.")
- (blz. 145: "Mijn moeder moest op haar schilderscursus een keer een ziek moeilijk olieverfschilderij van een gemummificeerde kat EXACT kopiëren."
- (blz. 210 :"Lindsey was 'ziek' geïnspireerd door mijn expositie....")
- (blz. 226: "..... dat ik als de sodemieter dbbelgeklapt met een zieke stijve de winkel moest verlaten .... ")

En voorbeelden van een paar vergelijkingen: aan de bladzijden kun je zien dat ze veel vergelijkingen in deze roman opnoemt.
- (blz. 232: " Ze liet haar hoofd hangen. Als een eenzame hond in de regen.")
- (blz. 235: "Ik stond als een gestrande, maar overgelukkige, walvis naar zuurstof te happen.")
- (blz. 239: "Na anderhalve week zoenen voel ik me als een voordeelpak illegale nmortierbommen naast de open haard.")
- (blz. 240: "Sergio gedraagt zich soms als een legeraanvoerder. En dan ben jij de rekruut met strafcorvee,")
- (blz. 260 :"Alsof hij onder een geluiddichte stolp zit, terwijl hij langzaam leegloopt.")

Maar Joshua beschikt ook over een fijn gevoel voor humor:
- (Blz. 52:"Tot er een keer tijdens zo'n ontspanningsmomentje van Dylan twee boa's langsfietsten. Ik dacht altijd dat een boa een slang is, maar het is een dikke pad in een uniform."
- (blz. 62: "Er waren ook bewoners die Dylan graag betaalden om geen concert te geven.") [ Dat zegt Joshua als hij een concert met herriemuziek bijwoont dat Dylan en Lindsey geven in een bejaardentehuis van de oma van Dylan.] 
- (blz. 125:" Sergio flirt gewoon met alles en iedereen. Zelfs een dooie kamerplant bloeit bij hem nog op. Bij Sergio denk je dat je heel speciaal bent.")

Slotzin

Maar ik laat het bij: Als je erdoorheen zit zoals mijn vriend Dylan en mijn zus Kato of eigenlijk nog VOORDAT je er zó doorheen zit als zij - PRAAT MET IEMAND godverdomme

Bijzonderheden

"Neem nooit een beste vriend", is eigenlijk het vervolg op het in 2021 verschenen boek "Zonder titel", waarin Joshua, Sergio en Dylan ook hoofdpersonen waren.
In dat boek was een meisjesvluchtelinge (Zivan) die terug moest naar haar geboorteland, ook al een BFF. Joshua had er veel verdriet van, toen ze terugkeerde naar Irak. Maar je kunt "Neem nooit een beste vriend", ook wel lezen zonder dat je het eerste deel hebt gelezen.

Beoordeling

Net als "Zonder titel"  is "Neem nooit een beste vriend' een aantrekkelijke YA-roman voor middelbare scholieren die ook goed te lezen is door volwassenen.Het verdient zelfs aanbeveling dat ouders van schoolgaande pubers de roman ook lezen, opdat ze weten welke thematiek er in het verhaal wordt beschreven.

Pluspunten:
- inhoud vooral gericht verhaal op doelgroep: eindexamen vmbo/mavo; middengroepen havo/vwo
- actueel onderwerp: cornonapandemie, seksting verspreiden op internet, drank en drugs bij jongeren, 
- goed te volgen structuur
- aangepaste stijl voor de doelgroep: actueel, realistisch en rauw en expliciet over seksonderwerpen, met hier en daar een koele humoristische ondertoon
- een boek dat de overgang van jeugdboek naar roman voor volwassenen versoepelt
- aantrekkelijk geïllustreerd door Martijn van der Linden, die ook de tekeningen in het eerste deel maakte

Aanrader voor middelbare scholieren, maar er mag wel een waarschuwing aan vooraf gaan: het verhaal gaat expliciet over seks en de woorden die Sassen erbij gebruikt zijn niet verhullend.

Recensies

"Sekswerk, het ongewenst delen van naaktfoto’s, seksuele oriëntatie, eetstoornissen, huishoudelijk geweld, overlijdens, porno, culturele toe-eigening,… Er is geen hedendaags (‘woke’) onderwerp dat Sassen ongemoeid laat, enkele trigger warnings zijn dan ook gewenst. Toch leest dit boek als een geweldig, meeslepend young adult verhaal. Zonder uitgesproken morele lessen of activistische verontwaardiging. Het is een grappig, spannend, ontroerend boek, helemaal van nu. Met flitsende dialogen, personages die van het papier springen en je hart veroveren. Een boek vol jongeren, voor jongeren. Maar ook voor mensen van net iets ouder, 43 zoals ik bijvoorbeeld ;)" https://www.hebban.nl/boe...rna-sassen

"Erna Sassen is 61, maar geen Nederlandse auteur spreekt de taal van jongeren vloeiender dan zij. In een wervelstorm van verontwaardiging, paniek en schuttingwoorden voert ze de lezer mee in Joshua’s puberbrein. Baudet en prins Bernard junior komen voorbij, net als de pandemie en het huidige politiek correcte klimaat. ‘Lekker wijf’ is het thema van het verjaardagsfeest dat Joshua en zijn vrienden geven." https://www.parool.nl/kun...gle.com%2F

Bronnen

Afbeelding van het schilderij De Schreeuw "van Munch. De opdracht van Joshusa voor tekenen.

https://www.wall-art.nl/W...gJ0MPD_BwE

You Tube-opname van 'De Jeugd van Tegenwoordig" van "Gemist", die in de tekst wordt genoemd.

https://www.youtube.com/w...z9tJhdSK2Q