Feitelijke gegevens

• 3e druk, 2023
• 108 pagina's
• Uitgeverij: Atlas Contact

Flaptekst

Eerste zin

Dit is geen déjà vu. Ik ben hier al eens eerder geweest. Deze tweebaansweg door het bos die na de laatste glooiing uitmondt in de duinen met daarachter de Noordzee, ken ik.

Samenvatting

Lucia Terbrugge (23) heeft In Zwitserland een skiongeluk gekregen en verblijft in  verzorgingstehuis "Solemare", dicht aan de kust. Een letseladvocaat is door haar ouders op de zaak gezet, want er loopt een schuldvraag bij de fabrikant van de ski's die ze had gehuurd. Advocaat Anton Palthe is op weg naar haar tehuis en wil met haar praten over de schadeclaim. Het wordt zijn laatste zaak en hij wil het onderste uit de kan voor haar halen.

Hij maakt daarom een uitvoerig rapport op: het begint met haar jeugd in een rijk milieu, haar schoolperiode als briljante leerling, haar Amerikaanse studiejaar en haar toekomst : mooie loopbaan,  een fijn gezinsleven, kinderen, Hij vult het allemaal heel rooskleurig in, wat er van haar geworden zou kunnen zijn. Hierin ligt dan ook het probleem van het thema van de korte roman.

Lucia vindt dat de advocaat (die ook rouwt om een verstoord levensplan; zijn vrouw is plotseling overleden) alles te positief ziet. Haar jeugd was niet zo heel erg leuk als de man heeft geschetst. Haar moeder is een verstokte alcoholiste, haar vader was vaak op zakenreis en is een man van 'oplossingen."  Hij  komt een keer op bezoek in het tehuis Solemare. Hij vraagt of haar moeder ook op bezoek mag komen. Lucia vindt het eigenlijk geen goed idee. Ze heeft slechte ervaringen met die alcoholiste.
Er komen overigens maar weinig mensen op bezoek: haar studievriendinnen leven nu immers een ander leven: uitgaan, nieuwe vriendjes. Lucia zelf heeft een reputatie achter de rug met relaties met getrouwde mannen al dan niet getrouwd  met een zwangere vrouw.

Ze heeft nog één echt contact in haar wereldje: Ferry een man die tegelijk met haar in een revalidatiecentrum arriveerde en ook een dwarslaesie heeft opgelopen. Wanneer ze van hem hoort, dat de verzekering van Ferry een veel lagere vergoeding aanbiedt dat zij mag verwachten, voelt ze zich beschaamd.

Naarmate de rapporten van Palthe steeds optimistische worden, lijkt Lucia steeds realistischer te worden. Wie zegt dat ze zo'n goede baan zou krijgen: ze stond immers op het punt om met haar studie te stoppen? En ze relativeert ook het noodlot dat haar overkomen is. Ze is zelf drammerig geweest om na sluitingstijd van de skiwinkel toch aan te dringen op nieuwe ski's met een "binding" . Had ze dat niet gedaan, dan was ze niet de volgende dag op de gevaarlijke, zwarte piste gaan skiën en zou ze nooit tegen een rots of stuk steen zijn opgeknald.

Haar moeder komt in een soort vermomming van een schoonmakende moslima bij haar bezoek en bezweert haar dat ze de drank zal laten staan. Dan trekt ze de kleren uit en ziet Lucia dat het haar moeder is. Er volgt toch een omhelzing, maar een korte.

Nadat  Anton Palthe een z.i. prachtig schaderapport heeft opgesteld, dat Lucia alleen maar hoeft te ondertekenen, heeft zij een intern proces doorgemaakt, waarbij ze vindt dat ze eigenlijk haar lot beter moet aanvaarden. Waarom zou ze veel meer geld moeten krijgen dan Ferry  die uit een minder succesvol milieu komt. ? Zou alles wat de advocaat in haar toekomst ziet, ook inderdaad uitkomen? 
Ze schrijft daarom haar eigen versie van het rapport. Palthe is teleurgesteld, maar begrijpt het wel. Een mens moet immers leren berusten in wat hem overkomt.

Personages

Lucia Terbrugge

Lucia is 23 jaar als ze een skiongeluk krijgt. In een revalidatiecentrum en later in een verzorgingstehuis beseft ze dat ze nooit meer zal kunnen lopen omdat ze een dwarslaesie heeft. Dat maakt haar enigszins cynisch. Ze was ook nog een talentvolle voetbalster en ze studeerde. Dat kan allemaal niet meer en dat stemt tot droefheid. Ze wil dan ook liever niet dat studiegenoten en zelfs haar moeder haar niet komen bezoeken. Haar vader is een man van oplossingen en niet van grote empathie. Is de kamer niet groot genoeg, de oplossing is de kamer groter maken. Wel heeft Lucia telefonisch contact met een ex-medepatiënt , Ferry, die ook een dwarslaesie heeft. Met hem kan ze wel overweg . evenals met een schoonmaakster die ook boeken rondbrengt op de afdeling en die ze 'Bijbelmoedertje' noemt. Ze wil eigenlijk niets van haar moeder weten, maar die komt op een dag toch op bezoek. Weliswaar in een rare vermomming. Ze belooft niet meer te drinken.

Anton Palthe

Anton is letseladvocaat, geen slechte, maar hij zit aan het einde van zijn praktijk. De zaak Lucia wordt namelijk zijn laatste en hij gaat zijn stinkende best doen om zoveel mogelijk geld uit de mantel van de verzekering te kloppen. Hij voert daarom gesprekken met Lucia die hem echter kritisch benadert, zeker waar het de door hem geschilderde toekomstmogelijkheden gaat. Het is heel goed mogelijk dat Anton zich zo voor haar inspant, omdat hij een aantal jaren geleden zijn vrouw Hanneke heeft verloren. Zonder ziekte, zonder waarschuwing is ze in haar slaap overleden en hij heeft dat trauma van alleen overblijven nog niet verwerkt. Anton is teleurgesteld wanneer Lucia zijn opgesmukte rapport niet wil ondertekenen. Ze vindt het allemaal te positief. Hij vindt het jammer, maar hij begrijpt haar wel. Het is niet ondenkbaar dat Anton door de berustende houding van Lucia zelf ook inziet dat hij de dood van Hanneke maar moet aanvaarden.

Quotes

"Huisbezoek, het went nooit. Ook niet als het om een tehuisbezoek gaat, het herstellingsoord waar onze drieëntwintigjarige cliënte Lucia Terbrugge tijdelijk verblijft. Tientallen jaren geleden was ik al eens in Solemare. Het stond er net en we vonden het heel modern, maar dat was toen; destijds heette mijn aanpak ook vernieuwend." Bladzijde 5

"Maar het meeste klopt of komt aardig in de buurt. het is Palthes conclusie die me niet zint. Wie zegt dat ik niet naar mijn moeder aard? En ik mezelf ook zonder ongeval ten val gebracht zou hebben?" Bladzijde 13

"Ferry- zelfde dwarslaesie ander ongeluk: in slaap gesukkelde vrachtwagenchauffeur kwam op de verkeerde weghelft terecht, waarop op dat moment Ferry reed in de geleende Toyota van zijn broer. Na een maand van onderzoeken, scans, operaties, fixaties kwamen we in dezelfde week in de Vuursche aan om daar te revalideren." Bladzijde 24

"Ook dan was mijn Bindung bij een onverwachte wending om een snowboarder te ontwijken waarschijnlijk losgeschoten, maar de kans dat ik met hoge snelheid tegen iets aan zou knallen om met gebroken en verschoven wervels nog een paar honderd meter door te glijden, is nihil." Bladzijde 100

"Ik sloeg mijn armen om haar middel en vlijde mijn wang tegen haar buik. Onze eerste omhelzing sinds maanden of misschien wel een jaar duurde niet lang. Eén onwennige minuut, een halve hooguit." Bladzijde 99

Thematiek

Berusten in je lot

Lucia is 23 jaar als ze een skiongeluk krijgt. Ze heeft een dwarslaesie opgelopen en ze zal nooit meer kunnen lopen. Haar ouders hebben een letselschadeadvocaat in de arm genomen om er een zo hoog mogelijke schadeclaim uit te halen. Dat is de advocaat Anton ook van plan, zeker omdat het zijn laatste zaak wordt. Hij heeft zelf in het nabije verleden ook de onverwachte dood van zijn vrouw Hanneke meegemaakt en heeft dat nog niet goed kunnen verwerken. Hij heeft gespreken met de ouders en daarna met Lucia om een toekomstbeeld te kunnen krijgen als zij het ongeluk niet had meegemaakt. Een mooie baan, een prachtig gezinsleven met kinderen. Lucia heeft ook contact met Ferry, een man die in dezelfde periode als zij ook een dwarslaesie heeft opgelopen door een slapende vrachtwagenchauffeur. Waar Lucia aanspraak kan maken op een paar miljoen, scheept de verzekering van Ferry hem al met een half miljoen. Hij is niet van rijke komaf zoals Lucia. Die vindt dat onrechtvaardig. Wanneer de advocaat haar toekomstbeeld te rooskleurig schetst,. gaat ze kanttekeningen maken en ze gaat het uitgebrachte rapport aanpassen en wat verzachten. Ze stond op het punt haar studie af te breken, ze komt helemaal niet uit zo'n harmonieus milieu met een alcoholistische moeder en het geschetste toekomstbeeld met kinderen zou er ook wel eens heel anders uit kunnen zien. Ze past het rapport aan, tot teleurstelling van Anton Palthe, maar hij begrijpt het wel. Lucia heeft zich berust in haar lot.

Motieven

Alcoholisme

Lucia's moeder is alcoholiste. Lucia was altijd bang dat ze , als ze uit school kwam, haar moeder bezopen aantrof. Daarom wil ze ook niet dat haar moeder haar in Solemare komt opzoeken. Toch komt die verkleed als moslima-schoonmaakster, maar bezweert haar dochter dat ze niet meer zal drinken. Sinds lange tijd omhelzen ze elkaar - heel kort overigens.

Dood

Anton Palthe heeft ook meegemaakt dat zijn toekomstplannen in één keer verstoord werden. Zijn vrouw Hanneke was niet ziek, maar overleed onverwacht in haar slaap. Weg toekomstplannen van de letseladvocaat. In die zin moet je als lezer ook kijken naar het citaat: "Als je God wil laten lachen, vertel hem dan je plannen; zei  iemand laatst." Een variant op: de mens wikt, God beschikt.

Familiebetrekkingen: moeder-dochterrelatie

Voor de buitenwacht was het gezin Terbrugge vrij harmonieus, maar Lucia vertelt dat haar moeder alcoholiste is en dat haar vader altijd op weg was om zaken te doen. Mogelijk hebben die twee factoren invloed op elkaar gehad.

Schuldgevoel

In het laatste deel van de korte roman vertelt Lucia dat ze het ongeluk misschien had kunnen voorkomen. Omdat ze bij de skiwinkel na aansluitingstijd bleef aandringen dat ze alsnog de nieuwe ski's moest huren, was ze de volgende dag op een plek waar het ongeluk plaatsvond. Het is dus een geval van "ergens op het verkeerde moment op de verkeerde plek zijn." Oftewel , het noodlot of het toeval speelde ook een rol en ook het drammerige van Lucia.

Vriendschappen

Lucia beseft in het tehuis heel goed dat ze geen deel meer uit maakt van de vriendinnengroep uit haar studententijd. Dat blijkt uit het bezoek van Daniëlle aan Lucia tijdens haar verblijf in Solemare. Daniëlle begint te vertellen over stappen en over vriendjes versieren. Beiden beseffen dat die twee dingen niet meer voor Lucia zijn weggelegd. Met enige schaamte gaat Daniëlle naar huis.

Titelverklaring

De hoofdpersoon Lucia Terbrugge heeft een skiongeluk gehad en daarbij een dwarslaesie opgelopen. Er is sprake van mogelijke schuld door de fabrikant van haar ski's en omdat ze nooit meer kan lopen, wordt er een verzekeringszaak van gemaakt door haar ouders. Ze roepen de hulp in van een letselschade-advocaat die proberen zal een hoge schadeclaim neer te leggen.

Structuur & perspectief

Er zijn veertien korte hoofdstukken met een nummer, maar zonder titel. Er zijn twee vertellers, de ene is het slachtioffer Lucia Terbrugge en de andere is de letselschadeadvocaat mr. Alton Palthe. Het zijn beiden ik-vertellers. Anton vertelt voornamelijk in de o.t.t., Lucia heeft ook hoofdstukken waarin ze in de o.v.t. vertelt.

Decor

Het decor is het tehuis waar Lucia wordt verpleegd. Het ligt achter de duinen, vlak bij de kust. Het wordt  Solemare genoemd. Op de achtergrond speelt het Zwitserse gebergte een rol, omdat daar het ongeluk met Lucia heeft plaatsgevonden.

Er wordt niet gesproken over een bepaald jaartal. Maar het is een actueel verhaal en het zal zich afspelen in het tweede of derde decennium van deze eeuw.

Stijl

Vonne van der Meer heeft een glasheldere en heerlijk eenvoudige stijl, ze gebruikt geen moeilijke woorden of zinnen, maar beschikt over het vermogen om dingen fijnzinnig te vertellen. Dat doet ze soms in een zinnetje dat tot nadenken stemt of ze verstopt haar kracht in mooie metaforen.

Op blz. 106 staat zo'n fraaie oneliner:"Als je God wil laten lachen, vertel hem dan je plannen; zei  iemand laatst."

En enkele metaforen:
- (blz. 42: "Buiten is het alweer een paar graden warmer, maar in de Duinkamer is het kouder dan anders en mijn tepels zijn opzichtig in beeld, als hoedjes op Prinsjesdag.")
- (blz. 55: "Aan twee kanten een dik kussen tegen zich aan gedrukt. Na een paar weken ging het als vanzelf. En nu slapat ze elke nacht zo, keurig recht als een potlood in een doosje.")
- (Blz. 56: "Anderen hadden ook geprobeerd zich in mijn situatie in te leven, maar zij ging tot het bittere eind, een pelgrim op bedevaart met een kruis op haar schouder om te voelen wat ik voelde, te dragen wat ik droeg.")
- (blz. 67: "In de Vuursche prikten ze er zo doorheen: "Wil je verslaafd raken? Niet 'even verslaafd als je moeder' want hoe zouden ze dat moeten weten, maar ik dacht het wel: ik ga haar niet achterna het moeras van de roes in, hoe verleidelijk het ook is. De dag waarop ik dat besloot, schreef ik mijn eerste en enige gedicht over bloed dat kruipt waar het niet gaan moet.")
- (blz. 95:"Haar brillenglazen waren dik als de bodem van een wijnglas, waardoor ik ook haar ogen amper zag.")

Slotzin

Na mijn laatste woorden zuchtte ze, ze zuchtte diep maar daarna knikte ze.

Beoordeling

Letselschade is opnieuw  een prachtig verhaal van Vonne van der Meer. De stijl is helder en eenvoudig, het verhaal interessant, de thematiek mooi en de  structuur is ook al eenvoudig met twee vertellers, die een prachtige tegenstelling lijken te vormen. Het verhaal, bijna een novelle, telt ongeveer 100 bladzijden en dat is natuurlijk weer heerlijk voor scholieren, die nu eenmaal meestal een hekel hebben aan dubbel dikke romans. Die zijn bij Vonne van der meer echt aan het goede adres. Het boekje zou zo maar een Boekenweekgeschenk hebben kunnen zijn.

Toch een minpuntje. In hoofdstuk 13 komt de moeder van Lucia binnen op haar kamer: ze is dan vermomd als schoonmaakter. Lucia herkent haar niet direct. Dat is een scène die in het geheel van de novelle detoneert.

Recensies

"Maar verder stáát deze roman! Letselschade laat zien dat één besluit ingrijpende gevolgen kan hebben. Als Lucia niet per se haar ski’s in een Zwitserse winkel had willen kopen – het herinnert aan Couperus’ verhaal ‘De binocle’, waarin een jongeman met een toneelkijker zijn noodlot koopt – zou ze ongetwijfeld geen ongeluk gehad hebben. Zo’n inzicht is niet nieuw, maar Van der Meer geeft er een originele draai aan. Wat het meest blijft hangen na lezing is het besef van berusting, aanvaarding. Lucia neemt niet alleen de regie over haar dossier over, maar ook die over haar leven. Ze accepteert wat er is gebeurd. Het leven is niet maakbaar. ‘Als je God wil laten" https://www.volkskrant.nl...gle.com%2F

"Omdat Van der Meer afwisselend het perspectief van Lucia en Palthe kiest, dringen ook hun twijfels en angsten door tot het verhaal, dat zich allengs meer wegbeweegt van het geld. Ook het contact tussen Ferry en Lucia speelt een verbindende rol in de impliciete, maar niet mis te verstane strekking van deze verfijnde en tot nadenken stemmende novelle: tel uw zegeningen." https://www.tzum.info/202...selschade/

"Letselschade gaat over een jonge vrouw die iets verschrikkelijks is overkomen. Als lezer zou je dat moeten raken. Soms doet het dat ook en weet van der Meer je te ontroeren door een mooie zin of een goed getroffen passage. Zoals het hoofdstuk waarin Lucia beseft dat zij nooit kinderen zal gaan krijgen. Maar meestentijds blijven veel items aan de oppervlakte, waardoor de gebeurtenissen onvoldoende bij je binnen komen. Zo had de relatie van Lucia met haar moeder en haar vrienden veel meer uitgediept kunnen worden en blijven de diepste gevoelens van Lucia onbesproken. En dat is jammer. Een gemiste kans." https://bazarow.com/recen...selschade/

"Van der Meer wisselt de perspectieven van Lucia en Palthe, beide ik-vertellers, doorlopend af. Zo laat ze zien dat ons inzicht in de ander altijd hooguit beperkt is, maar dat je voor een goed zelfbeeld wel de blik van een ander nodig hebt. Het rapport van Palthe biedt Lucia een venster op zichzelf, het vooruitkijken verandert haar terugblik: hoe meer de advocaat zich in zijn mythevorming verliest, des te meer realiteitszin en zelfinzicht er bij Lucia ontstaan. Ze besluit iets van haar leven te maken." https://www.trouw.nl/rece...gle.com%2F

"Vonne heeft haar boek als titel Letselschade gegeven. Letselschade, tout court. Geen ondertitel. Haar boek zou daarom – tip voor de uitgever – ook gewoon op de juridische afdeling van wetenschappelijke boekhandels kunnen liggen. En het behoort daar volgens mij ook te liggen. Naast of zelfs bovenop het Handboek voor juristen, dat ook Letselschade als titel heeft. En ik kan me ook voorstellen dat het boek van Vonne verplichte lesstof wordt voor rechtenstudenten. En niet alleen voor het vak Recht en Literatuur, want dat bestaat – ondanks de moeilijke verhouding tussen juristen en literatoren – wel degelijk, maar om studenten gevoelig te maken voor de analoge werkelijkheid die zij in de digitale mal van het recht moeten leren persen, vaak met alle wreedheid vandien." https://leesliter.nl/2022...selschade/

"De roman kabbelt voort. De positie van beiden is al snel duidelijk. Er is geen strijd met elkaar, evenmin van een innerlijke. Lucia gaat niet mee in de fictieve versie die Anton van haar heeft geschetst. Dat is het. Een paar sterke scènes uit de jeugd van Lucia kunnen deze roman niet redden." https://www.hebban.nl/rec...tselschade

"Ook au – het staat er net terloops genoeg om niet te expliciet te zijn. Dat geldt niet voor het hoofdstukje, tegen het einde van de novelle, waarin de verhouding van Lucia met haar moeder uitgespeeld wordt, door een eigenaardige verkleedpartij. Dat voelt te veel als een flauw kunstje van een scenarist die de boel afgerond wil hebben en iets bedacht heeft. Het is een smetje op de gave novelle die Letselschade toch is – wat je al merkt aan hoe gemakkelijk je na dat rare hoofdstukje de draad weer kunt oppakken. Dan voeren de scherpe zinnen je weer terug in de waarachtige bitterheid. In hoe Lucia niet langer kan ‘volhouden dat mijn leven alleen maar slecht is, een totale mislukking’, hoe de advocaat de implicaties daarvan uittekent, dan ‘dalen we regelrecht af naar niveau Ferry’ (au: zelfs in niet-geleefde levens is sociale ongelijkheid dus bepalend), en ook hoe hij, mannetje van het getal, toch niet alleen daarom herinnerd wil worden. Hun verhalen hebben meer met elkaar gemeen dan je vooraf kon bevroeden: Letselschade gaat over veranderen én aanvaarden." https://nrcwebwinkel.nl/l...tselschade