Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2024
• 178 pagina's
• Uitgeverij: Van Oorschot

Flaptekst

Eerste zin

Ze zijn drieëntwintig minuten te vroeg. Haar moeder ziet er afschuwelijk uit.

Samenvatting

Personages

Bie

Bie is zesendertig jaar en is aan het begin van de roman eigenlijk een loser: ze is net ontslagen en ze heeft haar relatie met een leuke man verbroken en ze moet haar moeder met wie ze geen goede band had, in huis nemen, omdat die steeds valt en gewond raakt. Haar broer Kwan haalt haar weg uit Nootdorp. Bie slaapt zelf op een luchtbed en laat haar moeder in haar eigen bed slapen. Omdat ze eigenlijk niets te doen heeft en de sleutels van Alex' Appartement in haar bezit heeft, gaat ze enkele keren naar zijn huis om herinneringen op te halen. Als hij op zondagavond thuis is, vraagt hij haar dat ze bij hem komt liggen. Hij aait haar over de rug, net als vroeger. Maar meer zit er niet in. Haar moeder geeft aan dat ze terug naar Hong Kong wil en die zal ze waarschijnlijk niet meer zal zien. Ze vindt het erg dat het graf van haar oom Kit binnenkort wordt geruimd en ze zet een sigarettenmachientje op zijn graf neer.

Moeder

Moeder Ah Ma is geen erg aardige moeder. Ze heeft toen Bie zestien jaar was haar geblondeerde haren afgeknipt en dat heeft Bie nooit vergeten. Ah Ma heeft er spijt van ooit naar Nederland te zijn gekomen toen Oom Kit een prijs had gewonnen. Maar haar broer is niet voor het geluk geboren en ze zien hem afzakken naar de lagere lagen van de bevolking. Waarschijnlijk is hij door een val in de gracht overleden. Ah Ma heeft de gewoonte om haar duim in haar hand te plaatsen: een acupunctuurdrukpunt, wat tegen stress moet helpen. In het laatste hoofdstuk neemt Ah Ma het vliegtuig naar Hong Kong. Een terugkeer naar Amsterdam lijkt niet erg waarschijnlijk.

Oom Kit

Oom Kit is ook niet voor het geluk geboren, alhoewel hij een grote prijs wint in een Chinese woordenloterij. Met dat geld laat hij de familie van Ah Ma overkomen naar Nederland, wat op zich ook geen succes is. De omgeving van Kit laat hem barsten, wanneer hij de prijs gewonnen heeft. Een grote prijs betekent namelijk ongeluk. Hij heeft geen echte vrienden en komt terecht in een achterbuurt met junks. Hij raakt aan lager wal en is waarschijnlijk de man die in de apart geplaatste verhaallijn in het water valt. Om het nog wat erger te maken wordt het lijk van Kit geruimd.

Quotes

"In geen jaren is ze langer dan een paar uur alleen geweest met haar moeder. Ze was voor Kwan het huis uit, ook al is haar broer acht jaar ouder dan zij, en daarna kwam ze nog maar weinig in Nootdorp. Zelfs voordat ze Alex ontmoette. zag ze haar moeder nauwelijks." Bladzijde 16

"Haar moeder kijkt haar niet aan, maar drukt haar duim nu toch weer diep in de andere hand, waar haar huid rondom de eerdere markeringen wit uitslaat." Bladzijde 36

"Ze komen langs de stille, nauwe Bloedstraat, waar de huizen zich naar voren buigen alsof ze een muntje hebben laten vallen. Daar woonde Oom Kit. Tussen junks die zich verborgen hielden in de kieren van de oude gebouwen in het korte straatje. Naalden zwierven door de hele buurt. In de geultjes van de klinkers, tussen het onkruid." Bladzijde 65

""Ik vond een brief tussen haar kleren. Volgende week wordt hij opgegraven en zijn graf wordt aan iemand anders gegeven. Vind je dat geen vreemd idee? Zonder hem zouden we hier niet eens zijn geweest. We zouden ons hele leven in Hong Kong hebben gewoond en Nederland niet eens op een kaart hebben." Bladzijde 174

"Uit haar rechterzak haalt ze de sleutels van Alex' appartement en legt ze in het wierookpotje. Als ze haar moeders blauwe jasje dichter om zich heen trekt, wrijft ze haar wang tegen de gladde, lieve stof." Bladzijde 177

Thematiek

Deel uitmaken van een groep of buiten een groep staan.

In het algemeen komen mensen uit een andere omgeving (hier: Chinezen ) geïsoleerd in een vreemde omgeving te staan. Dat geldt o.a. voor oom Kit. Hij komt in Amsterdam terecht. Bij zijn buurtgenoten wordt hij gezien als iemand die ongeluk brengt: de situatie met het beeld van de Gaper aan de overkant van de straat en de grote prijs die hij wint. Daarna laten de buurtbewoners hem alleen staan. Zie ook de passage in de bar met Bie. Bie zelf merkt het ook. In de bar wordt ze 'een lelijk jongetje' genoemd. In haar baan wordt ze door haar leidinggevende Dirk haar 'lievelingsspleetogg' genoemd. Als ze wraak heeft genomen (?) wordt ze op non actief gezet en vervangen door Coco. In het jaar dat er tussen zit, heeft niemand van haar werk contact opgenomen. Ze is eigenlijk een loser. Op blz. 124:" Bij Gerard vindt Bie geen steun. Hij kijkt naar de muur. Oom Kit zonder graf., haar moeder zonder verleden en zij zonder toekomst." De familie bestaat uit Chinezen uit Hong Kong die door oom Kit naar Nederland zijn gekomen na zijn winst in de loterij. Maar ze hebben er eigenlijk nooit bij gehoord. Bie's broer Kwan heeft zich nog het beste aangepast met een vriend en twee geadopteerde kinderen.. Het buitengesloten worden zie je min of meer ook bij de kunstenaar Matzo. Hij vernietigt zijn eigen werk.

Motieven

Dood

In het nevenverhaal van de korte stukjes voor elk hoofdstuk loopt een 74-jarige man weg. Hij komt terecht in de Amsterdamse gracht en overlijdt. Het is mogelijk Oom Kit, wiens graf op 1 april geruimd wordt. Bie bezoekt het graf een week voor de ruiming en zet een sigarettenmachientje neer. Ze rookt sigaretten op het graf en ze legt er de sleutels van het appartement van Alex.

Relatie moeder-dochter

De band tussen moeder Ah Ma en Bie is slecht. Ze wil haar moeder (die steeds valt) niet graag in huis nemen. Ze ging vrijwel nooit bij haar op bezoek in Nootdorp. Als zestienjarige heeft ze vier maanden geen woord gewisseld met haar moeder, omdat die de schaar had gezet in de door Bie geverfde blonde haren. Ze ligt ook steeds overhoop met Ah Ma als ze die in huis moet nemen. Vader is twintig jaar geleden weggegaan uit het gezin.

Beroepsproblemen

Bie is een paar maanden geleden op haar werk non actief gezet. De oorzaak daarvan wordt niet duidelijk aangegeven in de tekst. Het is mogelijk dat ze een keer wraak heeft willen nemen na een opmerking van haar directie leidinggevende dat zij zijn 'lievelingsspleetogg' was. (Een grensoverschrijdende opmerking) Op blz.109 staat dat het bureau van de zeer opgeruimde man helemaal omver geduwd was, papieren gescheurd, koffie en melk op zijn bureau was gegoten, planten afgerukt. Na haar ontslag heeft niemand nog contact met haar opgenomen. Ze was dus blijkbaar niet erg geliefd op haar werk.

Relatieproblemen

Alex lijkt een relaxte partner, van wie ze veel geleerd heeft. Hij komt uit een harmonieus gezin. Maar als ze in Parijs zijn, maakt hij bij het zien van een paar opgekalefaterde oude hoeren een grap . ("Er is later altijd nog werk voor je." ) Bie neemt dat hoog op en Parijs lijkt na terugkeer in Holland niet bespreekbaar. Ze vertrekt en trekt in bij een goede vriend, de Braziliaanse kunstenaar Matzo. Maar ze heeft de sleutels van Alex' appartement achtergehouden en betreedt het enkele keren. Bij twee gelegenheden aait hij haar rug. Maar als hij verder wil gaan, stopt ze met verder genieten. Alex lievelingsnaam voor Bie was Pad. Dat naar aanleiding van het jeugdverhaal dat ze door hem graag wilde laten vertellen.

Familiebanden

Moeder Ah Ma met zoon Kwan, met dochter Bie en met broer Kit. Met haar dochter is de band niet sterk. Bie met haar broer Kwan en met haar oom Kit. Ze kan met beiden redelijk opschieten. Oom Kit heeft na de winst in de loterij de familieleden uit Hong Kong laten overkomen. Hij ziet zijn familie daarna niet vaak. De vader van Bie heeft hun huis twintig jaar ervóór verlaten en nooit meer ietsvan zich laten horen.

Liegen/stelen

Bie liegt tegenover haar moeder en haar broer dat ze nog steeds een baan heeft, of ze zegt dat ze een sabbatical heeft genomen. Als haar moeder bij haar woont, gaat ze gewoon achter de laptop zitten en doet alsof ze werkt. Moeder steelt twee keer g=fruit in een supermarkt: een mango en een appel.

Kunstwereld

Bie heeft een vriend Matzo, die kunstenaar is. Als ze voor het eerst bij hem woont, moet ze meehelpen zijn gemaakte afbeeldingen te vernietigen. Ze vertelt aan hem wat er is gebeurd in Parijs. Ze vertelt alles en Matzo luistert. Later opent hij een expositie van zijn nieuwe werk (Bie wordt niet uitgenodigd) dat gebaseerd is op het hoerenverhaal van Bie in Parijs.

Motto

There are two young fish swimming along and they happen to meet an older fish swimming the other way, who nods at them and says: "Morning boys. How is the water? And the two young fish swom on for a bit, and then eventually one of them looks over the other and goes "What the hell is water?

- David Forster Wallace-

Dit is een niet zo gemakkelijk uit te leggen motto.
Bij een zoekopdracht  op Google werd duidelijk dat deze tekst een filosofische kwestie (die enkele keren op internet staat)  inhoudt. Welke betekenis kan een mens eraan hechten?

This applies to us too. As we swim along this sea of life, most of us are just existing. Like the small fish, we don’t even pay attention, or we do not know what is happening around us. We cannot define our lives, neither can we define our environment. We just go by the tide. We are literally existing.

Lees zelf: https://diasporamessenger.com/2014/04/it-is-not-enough-to-exist-live-and-leave-a-footprint/

Je zou dan het motto kunnen opvatten dat mensen soms niet weten wat er om hen heen gebeurt.We laten alle dingen over ons heen komen.

Titelverklaring

De tiel wordt verklaard op blz.79. Bie gaat terug naar het appartement van haar ex-vriend. Hij is die zondagavond thuis en ze gaat zijn slaapkamer binnen. Alex zegt "Kom maar liggen." 
Ze kruipt bij hem onder de dekens. Hij begint met hun aairitueel.

Structuur & perspectief

Er zijn vijftien hoofdstukken, relatief kort en zonder titel. De meeste hoofdstukken worden chronologisch verteld. Er zijn enkele hoofdstukken waarin Bie vertelt over haar oom Kit. Bijvoorbeeld het hoofdstuk over de gewonnen prijs in de loterij. Het geluk dat hem eigenlijk ongeluk zal brengen.

We beleven het verhaal vanuit de hoofdpersoon Bie. Ze is een personale verteller in de o.t.t. De paar stukjes uit het verleden staan in de o.v.t.

Vreemde situatie
Vooraf elke hoofdstuk staat er een stukje tekst (meestal heel kort) over een gebrekkige man die zijn huis verlaat en in de gracht terechtkomt. Hij verdrinkt en er wordt in de samenleving niets meegedaan. Pas na vier dagen vermissing is men de man gaan zoeken.
In het eerste eerde deel weet je echt niet als lezer wat deze tekststukjes met het verhaal van Bie te maken hebben. De enige interpreatie aan het einde is dat twee jongens op een scooter het hebben over een 'kankerchinees". De meest logische conclusie is dan dat de verdronken man Oom Kit is. Het graf van hem zal over een week worden geruimd.   
Deze stukjes 'over de man' worden verteld door een auctoriële verteller.

Het einde is helemaal open.

Decor

Amsterdam is het decor van het verhaal. Bie woont in een klein en goedkoop appartementje dat ze heeft moeten betrekken nadat ze de relatie met Alex heeft verbroken. Toch heeft ze de sleutels van zijn huis in bezit gehouden en ze bezoekt enkele keren het luxe appartement van haar ex-vriend dat ook in Amsterdam staat.(Lomanstraat 26)
De familie van Bie is afkomstig uit Hong Kong en is op verzoek van oom Kit naar Nederland gekomen, toen hij een prijs in de lotereij had gewonnen. Het gezin van Sun Li (vader is weggegaan) woonde destijds in Nootdorp. 
Voortdurend wordt er gersproken over een situatie in Parijs, die pas in hoofdstuk 13 wordt opgehelderd.

Sun Li laat veel weg uit haar verhaal. Je moet heel vaak nadenken wat er feitelijk aan de hand is. Het verhaal van  Parijs blijft lang onzeker. Je weet ook niet wanneer het verhaal zich in het 'heden' afspeelt.
Ook de tekst met de oudere man roept vragen op. Maar er wordt niet gesproken over een bepaald jaartal. 

In de maand september is ze bij Alex weggegaan. Het einde van de roman is in de maand maart. Een week later (op 1 april namelijk) wordt het graf van oom Kit geruimd. De moeder van Bie is dan al op weg naar Hong Kong. 
De vertelde tijd in het heden is dus ongeveer een half jaar. Maar in welke jaren  blijft onvermeld. Toch is het waarschijnlijk een actueel verhaal: Bie werkt bijvoorbeeld thuis op haar laptop.

Stijl

De stijl van Sun Li is erg ingedikt. Er worden veel dingen opgeroepen, maar verder niet uitgewerkt., Een goed voorbeeld daarvan is het Parijsmotief. Er schijnt in Parijs iets gebeurd te zijn, waardoor Bie de relatie met Alex heeft verbroken, maar je weet als lezer heel lang niet wat daar is gebeurd. De spanningsboog wordt erg uitgerekt. Pas in hoofdstuk 13 wordt het Parijse incident verteld. Het is bovendien niet zo heel schokkend wat daar is gebeurd. Over wat er op het werk is gebeurd waardoor ze op non actief is gezet, weet je eigenlijk ook niet veel.

Hetzelfde stijlkenmerk is de geschiedenis van de verdwenen man. Vóór elk hoofdstuk worden er een paar regels aan hem gewijd. Maar lange tijd weet je niet wat de link is met het grote geheel van de roman
De flaptekst vermeldt 'een schrijnende roman, maar ook lichte roman. Grappig zijn de passages waarin Bie terugkeert naar het huis van Alex, de postbode Ham die enkele keren op verrassende plaatsen en tijden opduikt.

Wanneer Sun Li metaforen gebruikt zijn die eenvoudig en niet moeilijk te begrijpen.Soms ook origineel.
- (blz. 43: "De lucht is blauw als een smurf." )
- (blz. 44: "Steeds graaien zijn vingers naast het natte zand van zijn jeugd.".)
- (blz. 53: "Binnen zat haar moeder aan tafel, bezig aan haar duimendans.")
- (blz. 55 : "...ze  toekeek hoe hij een vloeitje behendig gladstreek, een pluk tabak  modelleerde tot een harige worm.")
- (blz. 62: "Bie wilde lachen. Coco was een godin, met een huid zo glad als die van een dolfijn.")
- (Blz. 65:... de stille, nauwe Bloedstraat, waar de huizen zich naar voren buigen alsof ze een muntje hebben laten vallen.")

 

Slotzin

Het water is schoon wordt al jaren gezegd. Elk jaar spoelen ze de grachten door. et bruingroene water, dat naar alg en wier ruikt, is schoon.

Bijzonderheden

Er komen in de roman steeds dezelfde elementen voor die terugkeren.
1. De moeder van Bie, Ah Ma, heeft de gewoonte om steeds haar duim in haar hand te drukken. Een vorm van acupunctuur, waarbij het Handvalleipunt wordt geactiveerd, wat stress zou moeten bestrijden. Later neemt Bie die gewoonte ook over, wat mogelijk betekent dat ook haar stress toeneemt.
2. Het blauwe jasje van haar moeder is ook zo'n verhaalmotief in engere zin Haar broer Kwan had het graag willen hebben, maar na de komst van haar moeder draagt Bie het.
3. Gerard het beeld van de Gaper wordt ook steeds genoemd. Het beeld stond tegenover het loterijhuis en zou ongeluk betekeken. Oom Kit heeft het meegenomen en ooit bij Bie's moeder afgeleverd. Het heeft bij Alex gestaan en nu heeft Bie het in huis. Wie in ongeluk gelooft, kan het bewijs hier terugvinden. (Oom Kit raakt verloederd en is verdronken, Ah Ma valt steeds, Bie (verbreekt haar relatie en wordt op non actief gezet) 
4. Postbode Ham die steeds terugkeert en zelfs laat op avond nog pakjes bezorgt. 
5. Het voortdurende commentaar gevende ex-collega Coco in het hoofd van Bie.
6. Het woord Parijs.

Beoordeling

Kom maar liggen is een kleine, maar geen gemakkelijke roman. Dat komt m.i. vooral door de manier van vertellen van Sun Li. Er wordt vanaf de eerste bladzijde door haar veel weggelaten of gebeurtenissen worden onduidelijk verteld. Een voorbeeld daarvan zijn de stukjes tekst over een man die weggelopen is en verdrinkt. Eigenlijk komen er geen herkenbare aanwijzingen naar het personage dat dit overkomt. Zo zijn er veel onafgemaakte verhaallijnen: o.a. wat is er in Parijs gebeurd ? Als dat uiteindelijk wordt verteld (ho 13) is het eigenlijk geen schokkend element. Een mislukte grap tussen twee geliefden hoeft toch niet meteen een relatiebreuk  te betekenen. Zo blijven er meer vragen voor de lezer over. Na de eerste keer lezen bleef er bij mij een onbevredigd gevoel over. Daarna ben ik opnieuw begonnen en werden er een paar verhaallijnen toch duidelijk.
Wat op de cover staat, 'een geestige roman' deel ik ook niet helemaal. Er komen een paar komische passages voor, maar geestig...
De woordkeus van Sun Li is over het algemeen mooi; de metaforen die ze schrijft zijn niet erg moeilijk te begrijpen. .
Natuurlijk is het literair gezien fijn dat een schrijver niet alles uitlegt en dat je als lezer moet nadenken hoe het een en ander verloopt. Maar of scholieren deze vertelwijze prettig vinden, betwijfel ik. Meestal zijn scholieren ook niet gecharmeerd van open einden.