Feitelijke gegevens
- 58e druk, 2018
- 504 pagina's
- Uitgeverij: De Bezige Bij
Flaptekst
Knielen op een bed violen is het verhaal van een grote liefde. Een man en een vrouw: de een wil overleven in het hiernamaals, de ander in het nu.
Eerste zin
Wie vanuit het oosten komt, van bij de Duitse grens, ziet ten slotte, over het onafzienbare veen, een grijze streep aan de horizon, en wie voor de eerste keer die weg aflegt en de rivier wil oversteken, denkt dat hij voetveer en Veluwezoom al nadert.Samenvatting
De jonge Hans Sievez groeit op in een streng religieus gezin. Zijn vader straft hem hard en Hans zoekt veiligheid bij de natuur, bij het konijn en de schaap en de veenplassen. Hij is energiek en zit vol humor, op het schoolplein speelt hij theater. Hij wilt indruk maken op Margje, het meisje van school. Samen vluchten ze uit Lathum en dromen van een leven waar religie geen harde hand zal hebben. Om hun dromen waar te maken, moet er geld verdiend worden. Hans huurt een kamer bij een oudere dame en gaat werken bij De Witte Lelie. De hospita troggelt steeds meer geld af van Hans en hij werkt nog harder. Gelukkig is hij dol op zijn werk, hij leert er veel en mag zelfs cursussen volgen. Bij De Witte Lelie ontmoet hij de charismatische Jozef Mieras. De andere collega's zijn minder dol op Jozef en Hans weet niet wat hij van hem moet vinden. Hij wilt telkens samenfietsen, hem spreken en volgt hem zelfs naar zijn cursussen.
Wanneer hij flink gewerkt en gespaard heeft, laat Margje hem een wonderlijke plek zien. Een eigen huisje en een flink stuk grond eraan. Hans begint zijn eigen kwekerij en spendeert hele dagen aan het opbouwen en onderhouden ervan. Zijn passie kan hier helemaal doorslaan. Hoewel er niet veel geld verdiend wordt, zijn de twee wel erg gelukkig. Ze krijgen een zoon: Ruben. Hij volgt zijn vader in alles, helpt mee op de kwekerij en mag mee naar de klanten.
Wanneer alles zijn gang lijkt te gaan, verschijnt Jozef Mieras weer in zijn leven. Hij heeft een koffer met zich mee waar hij Bijbelse literatuur in rondsjouwt om te verkopen aan Hans. Hij komt in aanraking met een een streng calvinistische groepering. Margje mag er absoluut niet achter komen dat hij hier hun geld aan spendeert. Ze zou De Waarheid nooit kunnen begrijpen. Doordat de groep Hans steeds weer komt opzoeken om te bidden en te prediken, raakt hij steeds verder in de ban van God. Hij krijgt diepe verlangens om Hem te dienen en genade te vinden. Op één dag krijgt hij zelfs een teken van boven. Vanaf dat moment laat zijn geloofsfanatisme diepe sporen in zijn leven na.
De zondagen gaan er anders uit zien, er wordt thuis gebeden en gepredikt onder leiding van Hans. Er wordt gelezen en gezongen uit de oude, stoffige en vrij beschadigde boeken die hij gekocht heeft van Jozef. Margje probeert begrip op te brengen voor de nieuwe levensovertuiging van haar man, maar lijkt steeds verder van hem weg te drijven. Wanneer Margje na een miskraam weer een jongen krijgt en niet het meisje waar Hans zo op had gehoopt, toont hij minder liefde naar zijn tweede zoon. Hans raakt geïsoleerd van zijn familie en de realiteit waarin hij leeft.
De kwekerij raakt steeds meer in verval. Margje en de kinderen moeten hem uiteindelijk los laten, hij zit zo in de ban van zijn eigen geloof. Hans sterft eenzaam in zijn eigen huis, zonder zijn gezin om hem heen. Jarenlange obsessie naar het geloof heeft hem helemaal afgepeigerd. Op zijn sterfbed krijgt hij nog eenmaal een openbaring. Het creëert een open einde in het verhaal. Heeft Hans nu eindelijk zijn verlossing gevonden, of hebben zijn keuzes zijn leven wat ooit volledig in bloei stond, zich samen met hem ter aarde gestort en aan de grond gelijk gemaakt?
Personages
Hans Sievez
De hoofdpersonage van het verhaal. Een erg harde werker, maar ook heel erg beïnvloedbaar. Getekend door zijn streng religieuze opvoeding, vlucht hij uit zijn geboortedorp Lathum. Een hele vriendelijke, magere en lange man. Hij wordt obsessief door de streng calvinistische groepering en raakt zo zijn gezin en zichzelf steeds verder kwijt.
Margje Sievez
De vrouw van Hans. Vroeger was hij altijd al verliefd op haar geweest. Ze is een zorgzame en liefdevolle vrouw die Hans steunt in het opbouwen van de kwekerij van zijn dromen. Ze zorgt hard voor haar kinderen en probeert overal te helpen waar nodig is. Ook probeert ze het gezin bij elkaar te houden wanneer Hans in zichzelf terugtrekt. Uiteindelijk blijkt ze machteloos bij zijn overtuigingen.
Jozef Mieras
Een man met charisma en een vlotte babbel. Hij is degene die Hans introduceert aan de calvinistische groep. Hij speelt in op de onzekerheden van Hans en probeert hem zo te beïnvloeden.
Quotes
"Hij behoorde tot een deel van zijn leven dat ver achter hem lag. Dit alles had hij zichzelf in de uren erna nog kunnen wijsmaken, een dag later, geknield op een bed violen, bezig jonge violen uit te zetten, besefte hij dat deze Jozef, hardhandig afgedankt als vriend- hij had hem getrapt, had hem dood kunnen maken- hem toch maar was komen opzoeken. Niet om verhaal te halen. Integendeel, hij had zich zorgen om Hans gemaakt." Bladzijde 147
"Je bent, door dit nieuwe geloven, een geloof waar ik niets van begrijp- je hebt je eigen vader erom verafschuwd, maar dat zal wel voor altijd in het duister blijven, dit allemaal terzijde, je bent door die andere kijk, laat ik het zo maar uitdrukken, in jezelf gekeerd geraakt. Verloren in jezelf, bedoel ik. Je ziet ons soms niet meer." Bladzijde 270
Thematiek
Geloof en fanatismeAllereerst vlucht Hans van het geloof en wilt zijn verleden kunnen laten rusten. Dan ineens klopt Jozef bij hem aan en trekt hem weer helemaal mee in de diepe wervelwind van het calvinistische geloof. Hij raakt er meer in de ban, wordt er obsessiever mee. Het geloof wordt in zijn gezin geïntroduceerd en betrekt hen er bij. Het laat Hans zijn hele bestaan leiden, met iedere opoffering die daarmee gepaard moet gaan: zijn kwekerij, zijn gezin en uiteindelijk zichzelf.
Motieven
Religie
Het leven van Hans wordt volledig bepaald door zijn geloofsovertuigingen. Daarmee gaan ook onderwerpen als schuld, verlangen, genade en vervreemding mee gepaard.
Vader-zoonrelatie
Hans heeft met zijn vader een slechte relatie. Zijn vader straften hem vaak en na de dood van zijn moeder vlucht hij weg uit het dorp. Hans wilt niet afstandelijk en hard zijn voor zijn eigen kinderen. Ruben lijkt juist heel veel op hem. De erkenning die hij nooit van zijn vader heeft gekregen zoekt hij wellicht ook een beetje in God.
Natuur
De passie voor de natuur is het leven voor Hans. Hij zet de kwekerij op en is daar elke dag te vinden. Het symboliseert schoonheid en vergankelijkheid. De kwekerij wordt zijn plek van rust en vrede. Wanneer hij steeds verder doordraait in het geloof, wordt de tuin een grotere verwaarlozing. Dat staat weer symbool voor het verlies en de vervreemding van de werkelijkheid.
Motto
... en had de liefde niet...
1 Cor. 13
Opdracht
Voor Kaj, Hanne, Teun, Alana, Vasco en Lina
Titelverklaring
De titel weerspiegelt het paradox van het verlangen, de toewijding en het geloof. De titel verwijst naar een scene in het verhaal. Waar Hans een visioen krijgt waar hij knielt op een bed met violen. Het omschijft de allergrootste passies van Hans samen: de natuur en het geloof en daarmee de kwetsbaarheid van alles ten zamen. De opoffering van de prachtige en kwetsbare violen, om er op te knielen voor het verlangen naar God. Het symboliseert zaken als schoonheid, opoffering,verlies en vervulling.
Structuur & perspectief
Structuur
Het verhaal is opgedeeld in het Eerste boek en het Tweede boek. In totaal zijn er zeven hoofdstukken. Voordat het Eerste Boek begint, is er een kleine introductie van het verhaal. Voorafgaand aan ieder hoofdstuk is er een psalm. De grote lijnen in het verhaal, namelijk zijn vlucht uit Lathum, het huwelijk met Margje en de kennismaking met het geloof, geven structuur. Deze wordt eens onderbroken door een flashback naar zijn jeugd.
Perspectief
Personaal perspectief met Hans Sievez in de hoofdrol. De lezer leest zijn gedachten, twijfels en handelingen.
Decor
Decor
Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af. In zijn jeugd woont hij in Lathum, daar voelt hij zich niet thuis. Vervolgens verplaatst het verhaal zich naar De Witte Lelie, zijn nieuwe werk. Tot slot is de kwekerij zelf het belangrijkste decor. Hier bouwt hij een nieuw leven op met Margje en zijn kinderen, maar laat hij deze ook vallen. Hier sterft Hans uiteindelijk.
Tijd
Het verhaal speelt zich af rond 1920-1970. Er wordt gesproken over de oorlog en de mindere wintermaanden. Ook maken ze de wederopbouw van Nederland mee. De kleinschalige plattelandseconomie wordt beschreven waarin Hans een rol speelt.
Stijl
De stijl van Jan Siebelink is meeslepend. Daarnaast ook herkenbaar. Het is een realistisch boek, met realistische twijfels en gedachten. Siebelink benadrukt de grote calvinistische syboliek in zijn verhaal. Wanneer je als lezer daar erg vanaf staat, weet hij het toch zo te beschrijven dat het erg begrijpbaar wordt. Veel Bijbelse verwijzingen worden gebruikt: de psalmen en de zangen. In het verhaal komt ook wat dialoog voor, maar grootendeels een groter dialoog met zichzelf.
Slotzin
Zonder twijfel.Bijzonderheden
De roman is verfilmd in 2016.
Het won de AKO Literatuurprijs.
Beoordeling
Ik vind het een goed en sterk boek. Het leest zich ook zo uit omdat de schrijver je helemaal kan meevoeren in zijn verhaal. De zoektocht naar bevestiging in overtuigingen vind ik heel mooi beschreven. Hoe Hans zich zo graag wilde loswrikken van zijn jeugd en zijn vader, en vervolgens toch meer op hem blijkt te lijken dan bij hem kan doordringen. Dat is heel mooi uitgelicht. De vele verwijzingen naar de Bijbel en het geloof spreken ook aan. Ik zou dit boek aan iedereen kunnen aanraden. Hoe opoffering en schoonheid zo dicht bij elkaar kunnen liggen, wordt hier omschrijfbaar gemaakt.
Stel je bent leraar
REACTIES
1 seconde geleden