Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2023
• 192 pagina's
• Uitgeverij: Das Mag

Flaptekst

Eerste zin

Weet je, Jair Ik wilde je dit niet vertellen. En nu moet het toch. Ik word ertoe gedwongen. Door wat anderen naar jouw hoofd hebben geslingerd. Dat je op moet rotten naar je eigen land.

Samenvatting

In de proloog zegt de schrijver dat hij het verhaal van zijn familie aan Jair zal vertellen.
Het wordt het verhaal van drie generaties.

Paramaribo 1936
James (8) moet 's morgens vroeg eieren verkopen op de markt. Hij maakt er altijd een renwedstrijdje van.om weer op tijd op school te komen. James moet thuis altijd veel doen, zijn broer Max is vier jaar ouder, Max wordt ziek met hoge koorts en sterft.
Paramaribo 1950
James (22) Hij is hulponderwijzer, maar de paters van het schoolbestuur adviseren hem om naar Holland te gaan om zich verder te ontwikkelen.
Amsterdam 1950
James komt aan in een koud Holland. Hij wordt in een gezin opgevangen, waarbij een zoontje rare (racistische) opmerkingen maakt. Hij moet in Nederland  moeite doen om aan een baan te komen.
Badhoevedorp 1950
Er is echter een school die hem wil aannemen. De ouders vinden het raar,(een zwarte leraar)  maar hij pakt ze allemaal in op een kennismakingsavond. Hij vertelt het verhaal van de slimme spin Anansi. James maakt zijn entree in de klas met de titel.
Badhoevedorp 1953
James is een heerlijke onderwijzer. Zijn moeder is intussen overleden. Hij gaat wiskunde studeren om zich verder te ontwikkelen.
Delft 1958
James haalt zijn diploma wiskunde in Delft. James ontmoet de mooie meid Margaret.
Amsterdam 1963
Margaret en James worden in Nederland racistisch benaderd. Ze gaan o.a. daarom met de boot terug naar Suriname. Ze hebben al een zoontje.
Paramaribo 1963
James wordt onderdirecteur van de kweekschool. Ze krijgen meer kinderen. Het leven is mooi, maar Margaret krijgt heimwee naar Nederland.
Paramaribo 1966
Margaret wil echt terug naar Nederland, maar James wil in Suriname blijven. Toch besluit hij te solliciteren naar een baan op een middelbare school in Hengelo.
Hengelo 1967
James moet weer wennen aan de omstandigheden in Nederland. Maar Margaret is op haar plaats en ze wil nog een baby. James is een fijne wiskundeleraar.
Hengelo 1970
Jeffrey wordt geboren.
Hengelo 1978
Jeffrey is acht. Hij wordt gepest op voetbal. Het gezin leeft erg zuinig.
Hengelo 1979
Jeffrey wordt ook gepest op school, maar hij krijgt hulp van zijn broer Gabe die orde op zaken stelt op het schoolplein. Het pesten gaat over als Jeffrey een rap maakt, waarmee hij populair wordt. Het is zijn opstapje naar de rol van entertainer.
Hengelo 1986
Jeffrey jat pennen op school. De docent komt bij hem thuis. Zijn vader James is woedend. Jeffrey begrijpt pas later dat zijn vader gelijk heeft. Mensen moeten niet de kans krijgen kritiek te leveren op buitenlanders met een aparte huidkleur.
Jeffrey wil op school een scriptie maken over Suriname. Hij leest ter voorbereiding het alom bekende boek van Anton de Kom : "Wij slaven van Suriname." Jeffrey vindt de verhalen daarin  prachtig. Hij krijgt een 9,5 voor zijn scriptie.
Hengelo 1989 
Jeffrey wordt toegelaten als rapper op de toneelschool. Hij krijgt veel sociale contacten. Na een avondje stappen wordt hij onterecht aangehouden door agenten die hem zoeken. Hij zit twee dagen vast,  maar de zaak wordt later geseponeerd.
Paramaribo 1993
Jeffrey gaat per vliegtuig  met zijn vader James terug naar Paramaribo. Het is zijn eerste kennismaking met het land. Een tante vertelt ruige verhalen over zijn opa o.a. dat hij buiten de deur gewipt heeft en meer kinderen op de wereld gezet dan ze altijd denken.
Die opa was dus niet overleden zoals in de familie werd verteld, maar zijn vrouw had hem verlaten. James zelf  gaat er na vragen van Jeffrey niet op in. Jeffrey maakt later van de reis een voorstelling, zijn ouders komen kijken en vinden de voorstelling prachtig.
Hengelo 2011 
Jeffrey is 41 jaar. Hij is een bekend entertainer. Zijn zoon Jair wordt in maart geboren. Ze zijn nu de 3 J's: James, Jeffrey en Jair.  Jeffrey's ouders zijn erg trots. James wordt ziek: hij heeft een nierziekte en moet aan de dialyse.  Zijn lichaam raakt in verval. Jeffrey vraagt aan zijn vader op welke manier  James antwoordt dat het gewoon vanzelf gaat. Jeffrey zijn zoon Jair moet opvoeden. James vertelt de verhalen van vroeger. Hij begint met het verhaal van de markt, toen hij elke dag heel vroeg de eieren moest verkopen op de markt.

In dat jaar sterft James (83 jaar).  De belangstelling bij de begrafenis is groot (familie en kennissen) James was blijkbaar een begenadigd leraar.
Hengelo 2011
Jeffrey beseft dat het vaderschap steeds belangrijker wordt voor hem. Bij speurwerk ziet hij dat vaders in de Surinaamse cultuur soms helemaal niet worden genoemd. Net  alsof  de vader er niet toe doet. Jeffrey vindt dat Surinamers van ver gekomen zijn, maar dat ze niet als slachtoffer moeten worden neergezet. Je kunt veel bereiken als je dat wilt.

Ook schenkt hij aandacht aan de rol van de moeders: oma Helena, die alleen de kinderen opvoedde en oma Margaret die goed was voor de kinderen en kleinkinderen.
Ook vertelt hij aan Jair dat ook zijn moeder goed is. Uit de passage op de laatste bladzijde blijkt dat de relatie tussen Jeffrey en zijn vrouw stuk gelopen is. Maar hij koestert geen nare gevoelens.

Jeffrey heeft nog een wijze les voor Jair: je hoef je niet te verontschuldigen dat je hier in Nederland bent, je mag zijn wie je wilt zijn. Je stamt af van overwinnaars en je weet hoe je je mannetje moet staan.

Personages

James

We volgens James vanaf zijn achtste jaar. Hij woont bij zijn moeder. Er is geen vader aanwezig en hij neemt de rol van de vader op zicht (parentificatie) Elke dag gaat hij naar de markt met eieren. Zijn oudere broer Max sterft aan hoge koorts en de ziekte die eraan ten grondslag ligt. Wanneer James 22 jaar is , is hij hulponderwijzer. De paters van zijn school stimuleren hem om in Nederland verder te studeren. Het lukt hem leraar wiskunde te worden en hij is geliefd ook. Hij verlangt wel terug naar Suriname en het gezin gaat met de boot terug. Na een paar jaar krijgt Margaret heimwee naar Nederland. James kiest voor zijn vrouw en ze gaan weer naar Nederland. Hij krijgt nog een zoon Jeffrey. Hij blijft zijn best doen op school en blijft populair. Hij is een goede vader voor zijn familie. Tot op hoge leeftijd blijft hij aandacht besteden aan zijn familie. Hij leidt aan een nierziekte en moet aan de nierdialyse. Op 83-jarige leeftijd sterft hij. Hij mag trots zijn op zijn bestaan.

Jeffrey

Jeffrey wordt in 1970 geboren in Hengelo. Hij wordt op school gepest en op het voetbalveld. Op het schoolplein wordt hij bijgestaan door zijn broer Gabe. Later krijgt hij te maken met discriminerende politieagenten die hem vals beschuldigen en hem hard aanpakken. Hij wordt twee dagen vastgehouden , maar er komt geen veroordeling Wanneer hij rapper wordt, krijgt hij populariteit en wordt de discriminatie minder.

Quotes

"Vlak voordat hij aan boord ging, draaide hij zich om Helena zwaaide en riep hem na: "Loop goed door, Jan! En kom niet te laat". James antwoordde: "Ik zal het doen, moet Dag moe! "Dag Jan!". En hij zwaaide terug." Bladzijde 30

"Normale mensen waren zwarte mensen nooit Wat ze wisten was van horen zeggen of kende je van het schoolgedicht" Tien kleine nikkertjes" of ze lazen het in strips van Sjors & Sjimmie, waarin Sjimmie sprak in de derde persoon." Bladzijde 45

""Haha, Jeffrey eet bruin brood!, riep iemand luid. Ik keek naar mijn boterham. Die was inderdaad bruin als altijd. Ik keek naar de boterhammen van mijn teamgenoten. Die waren allemaal wit." Bladzijde 118

"Hiphop gaf mij een identiteit Alsof ik mezelf niet meer hoefde te bewijzen. Eindelijk ervaarde ik voor het eerst dat het cool was om zwarte te zijn. Er was ook niemand meer die me nog uitschold, en wie dat wel zou doen, kreeg ervan langs. En nog rappend ook." Bladzijde 133

""Weet je, ik zou je moeten doodtrappen als een kakkerlak. Want dat zijn jullie. Ik gooi je in de cel en schop je daarna terug naar jullie eigen land! Wacht maar."" Bladzijde 159

Thematiek

Mens tussen twee culturen

Nederland en Suriname verschillen wat samenleving betreft enorm van elkaar. Wanneer James in 1950 naar Nederland komt om in het onderwijzersvak verder te gaan, stuit hij op tegenstand. De ouders van een school vinden het vreemd dat er een zwarte meester voor de klas staat. James laat zich niet afschrikken en door zijn kwaliteiten komt hij boven drijven. Hij wordt ook leraar op een Vo-school. Omdat zijn hart trekt naar zijn moederland, gaat hij met zijn gezin terug. Maar nu is het zijn Hollandse vrouw die problemen krijgt, ze heeft heimwee en wil terug naar Nederland. Uit liefde voor zijn vrouw stemt James ermee in om terug te gaan. Hij vervolgt zijn leraarloopbaan in Hengelo en maakt zich geliefd bij zijn leerlingen. Zijn 1970 geboren zoon Jeffrey krijgt ook te maken met discriminatie: op school , op het sportveld. Daarbij krijgt hij steun van een oudere broer. Wanneer hij een rap maakt, wordt de situatie heel anders. Later wordt hij populair als entertainer. In 2011 krijgt hij ook een zoon Jaïr . Hij ziet opnieuw dat de geschiedenis van discriminatie zich herhaalt. Hij steunt zijn zoon en vertelt om die reden het verhaal van de roman. Jeffrey haalt veel informatie uit de roman van de Surinaamse schrijver Anton de Kom.

Motieven

Schoolleven

James is in Suriname hulponderwijzer, hij gaat naar Nederland om daar onderwijzer te worden. Hij gaat wiskunde studeren en hij wordt leraar in Hengelo. Hij gaat terug naar Suriname en hij wordt onderdirecteur van een kweekschool. Daarna keert hij weer naar Nederland terug om weer leraar wiskunde te worden. James was een fijne leraar. Jeffrey maakt op school een werkstuk over het verleden van Suriname. Hij krijgt een 9,5 voor die scriptie.

De dood

In Suriname voedt moeder Helena alleen haar kinderen op. Het verhaal erachter is dat haar man overleden is. Later vertelt een tante dat dit niet het geval is, maar dat Helena hem wegens overspel heeft verlaten. Helena overlijdt in Paramaribo als James in Nederland verblijft. James overlijdt in 2011 aan een nierziekte. Moeder Margaret houdt het nog een paar jaar vol. Maar ook zij overlijdt.

Echtscheiding

Mogelijk is de vader van James niet overleden, maar is zijn vrouw Helena bij hem weggegaan. Jeffrey zegt het in verholen woorden dat hij en zijn partner (de ouders van Jair) niet meer bij elkaar zijn. Hij wil echter zijn zoon niet in de steek later zoals zijn opa wel had gedaan.

Moeder-zoonrelatie

In Suriname is de moeder-zoonrelatie erg belangrijk. Jeffrey heeft in zijn zoektocht naar zijn verleden gemerkt dat in veel papieren de naam van de vader niet eens wordt genoemd. De relatie tussen moeder en kinderen is steviger. Geen pater familias, maar een mater familias.

Discriminatie

Alle drie generaties krijgen te maken met discriminatie: James merkt het als hij naar Nederland komt (o.a. door het zoontje van het echtpaar bij wie hij verblijft) en de ouders van de lagere school in Badhoevedorp die een zwarte meester wantrouwen. Jeffrey vertelt een verhaal van een onterechte aanhouding door agenten die je van racisme kan beschuldigen. | Jaïr wordt gepest en hoort' dat hij moet oprotten naar zijn eigen land."

Heden en verleden

Het verleden is voor de Surinamers van groot belang. Je moet het verleden kennen om het heden te kennen . Dat is bovendien het motto van de roman. Jeffrey krijgt belangstelling voor het boek van de bekende Surinaamse schrijver Anton de Kom. " Wij slaven van Suriname."

Motto

TE YU SABI OWRU BUN
YU NO KAN SABI NYUN BUN

OM HET HEDEN TE KUNNEN BEGRIJPEN
MOET MEN TERUG NAAR HET VERLEDEN

Surinaamse volkswijsheid (ODO)

Titelverklaring

Een citaat uit het boek: (blz. 2) "Voor hem zaten zestien blonde koppen. Een witte klas met een zwarte leraar die de historische woorden sprak: "Goedemorgen allemaal. Ik ben jullie meester."

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt chronologisch vereteld van 1936 tot 2011 en na de geboorte van Jair is er nog een soort epiloog.
Boven alle hoofdstukken staat de plaats (waar)  en het jaartal (wanneer) iets gebeurd is; dat is erg gemakkelijk voor de lezer.
Er is een ik-verteller die het verhaal aan de lezer vertelt.  Maar Jeffrey wordt pas in 1970 geboren en vanaf dat jaar  kan hij als ik-verteller optreden. De jaren daarvoor heeft hij van zijn vader via de overlevering gehoord in de verhalen.

Decor

Boven elk hoofdstuk staan plaats en jaartal. Wat het decor betreft zijn  er belangrijke plaatsen ingeruimd voor Paramaribo, Badhoevedorp, Hengelo. Amsterdam speelt een marginale rol.
Wat de jaartallen betreft is het eerste verhaal van James in 1936. Hij is dan acht jaar. Hij is dus in 1928 geboren en hij sterft in 2011. Hij is dan 83 jaar oud.
Jeffery wordt in 1970 geboren en Jair in 2011. Tussen die drie jaartallen zweeft het verhaal.

Stijl

De stijl van de verteller is heel helder. Hij gebruikt geen moeilijke woorden en complexe zinnen.Het verhaal leest daarom vl,ot. De heldere structuur helpt daar eveneens bij. (HJoofdstukkenindeling met namen en data)
Er komen wel Surinaamse uitdrukkingen in de tekst voor: bigi boi (blz. 17), Bar a Doti Wan Odo hoor mi boi"( blz. 29)
"Kon hesi baka" (blz. 29)

Slotzin

Jij mag gewoon zijn. In jouw land, zonder verdere uitleg of excuses. Zelfs zonder beroemd te hoeven worden. Jij kan het. Jij mag het. Jio stamt af van overwinnaars en weet hoe je je mannetje moet staan. Met beide voeten op de grond. Ze zijn niets voor niets zo stevig.

Bijzonderheden

Het boek werd genomineerd voor "Het beste boek voor jongeren", in 2024. In september van dat jaar wordt duidelijk wie de prijs gewonnen heeft.

Beoordeling

Heldere roman over de discriminatie, het racisme over de twee landen. Zwarte mensen werden direct na de oorlog op hun uiterlijk behandeld. Maar Jeffrtey laat zien dat je het niet als excuus moet gebruiken en in de slachtofferrol moet kruipen. Surinaamse mensen moeten voor hun rechten opkomen en proberen zich een plaats in de Nederlandse samenleving  te verwerven. Daarom vertelt Jeffrey het verhaal aan zijn zoon Jaïr die te maken heeft met verwensingen van klasgenoten.

Recensies

"Ik ben jullie meester is enerzijds een familieverhaal, maar het krijgt een breder maatschappelijk karakter, waardoor het meer wordt dan louter iets persoonlijks. Het boek is wellicht geschreven ter bemoediging voor zijn zoon, maar het zou ook leerzaam zijn voor heel veel naïeve, witte Nederlanders." https://www.tzum.info/202...erlanders.

"Spalburg heeft met dit boek een liefdevolle familievertelling geschreven. Liefdevol in zijn benadering naar zijn opa, zijn vader en hemzelf. Verschillen in generatie en type mensen mogen er zijn en naast elkaar bestaan. Liefdevol in zijn benadering naar Suriname en Nederland. Er hoeft niet gekozen te worden. Ondanks dat zijn vader het liefst in Suriname was blijven wonen, kan hij zich ook in Nederland thuis voelen, bij zijn vrouw en kinderen." https://www.hebban.nl/rec...ie-meester

"Drie generaties Spalburg. Met grote verschillen, maar ook met overeenkomsten. Ze voelen zich niet altijd op hun plek. Jeffrey Spalburg deed uitvoerig onderzoek naar het verleden van zijn vader en schreef de soms droevige maar ook vaak geestige verhalen op die zijn vader hem vertelde, alsook zijn eigen inspirerende levensloop, in de hoop dat zijn zoon de wereld, hem en zichzelf nu beter begrijpt. Ik ben jullie meester is een avonturenroman en genadeloos zelfportret ineen. Want ook al denk je in het hier en nu te leven, soms moet je ook juist terug kijken om erachter te komen wie je bent of wat je zult worden." https://www.zwartekat.nl/...-spalburg/

Bronnen

Interview met de schrijver over zijn debuutroman.

https://ilfu.com/alle-art...ie-meester

You Tube-filmpje over deboekpresentatie

https://www.google.com/se...gAQyDQgIEC

Filmpje met de schrijver over het boek van Jeffrey Spalburg.

https://www.youtube.com/w...iHy44_l4z0