Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2011
- 218 pagina's
- Uitgeverij: Prometheus Amsterdam
Flaptekst
‘Mensen zeggen bijvoorbeeld:
Woorden schieten tekort.
De tijd heelt alle wonden.
Ik weet niet wat ik moet zeggen.
Ik vind het zo erg voor jullie.
Ik zou willen dat ik iets voor jullie kon doen.
Zo jong nog.
Ik voel met jullie mee.
Ze denken:
Zelfmoord? Maar hoe kan dan? En waarom?
Ze heeft vast een slechte jeugd gehad.
Evengoed wel zielig.
Ik hoop dat mij dit nooit overkomt.
Ze was altijd al een beetje raar.
Ik heb honger.
Wat ongemakkelijk. Ik weet eigenlijk niet wat ik moet zeggen.
Ik wil naar huis (of een borrel).
Ondertussen glimlachen ze vriendelijk tegen elkaar, of ze kijken serieus, als ze denken dat serieus kijken meer van toepassing is.’
In Het schuwste dier keert de hoofdpersoon voor een week terug uit Engeland, waar ze studeert, voor de begrafenis van haar tante. In Nederland is haar familie, waar een gat in geslagen is, er zijn een aantal dieren, een geliefde en een begrafenisondernemer met een heel harde stem. De tijd gaat langzamer, komt soms bijna tot stilstand, terwijl de wereld gewoon doorbeweegt. Alles lijkt hetzelfde, maar alles is veranderd.
Eerste zin
Mijn tante heeft zich aan het einde van een zaterdagmiddag opgehangen, tijdens het reclameblok tussen een kookprogramma en het journaal.Samenvatting
Zondag
De ik-persoon krijgt te horen dat haar tante Sonja is overleden. Eerst beschrijft ze alles wat iedereen op dat tijdstip deed (toen haar tante zelfmoord pleegde) en dat ze zich niet meer kan herinneren wat zij op dat moment deed. Daarna volgt het telefoongesprek tussen haar en haar vader, waarna ze zich klaarmaakt voor vertrek: het hoofdpersonage (waarvan de naam nooit wordt genoemd) studeert nu in Engeland en gaat terug naar Nederland. Ze pakt haar spullen in, laat weten dat ze er voorlopig even niet meer is (in huis en op de universiteit) en begint aan haar reis. Eerst loopt ze veertig minuten, daarna pakt ze de trein naar Londen waar ze de metro pakt naar het vliegveld. Ze vliegt een uur en komt dan op Schiphol aan. Daar pakt ze de trein naar H., waar haar familie woont. Tijdens de reis vertelt het verhaal je over de gedachten van de hoofdpersoon over van alles en nog wat: herinneringen, gesprekken, omgeving, of iets anders. Dan komt ze aan bij haar familie en ze stelt je gelijk voor aan haar familie: moeder, vader, zusje, kat en hond. Er wordt even gesproken over de dood van haar tante, maar daarna gaat de hoofdpersonage verder met het observeren en herinneren van bepaalde gebeurtenissen. Als ze eenmaal in de logeerkamer ligt, valt ze in slaap en is de dag over.
Maandag
's Ochtends gaan ze naar oma waar de rouwkaarten worden klaargemaakt, de enveloppen worden beschreven en op de post gedaan. Je ontmoet hier ook andere familieleden: oma, oma's hond, Simone (andere tante), Nina (nichtje), Anne (nichtje) en later, nadat het hoofdpersonage en haar moeder naar de bloemenwinkel zijn geweest, ontmoet je ook Frank, de weduwe van haar net overleden tante. Ze zijn dan bij het huis, bekijken de kist met haar tante erin en ontmoeten de begrafenisondernemer die nog enkele dingen door wil nemen. Nadat hij weg is gegaan, brengen ze nog wat tijd door in het huis totdat Frank en het hoofdpersonage patat gaan halen voor het avondeten. Na het avondeten gaan ze weer terug naar huis, nadat ze nogmaals koffie hebben gehad uiteraard. Thuis zijn ze nog bezig met de hond, kijken ze televisie, kletsen haar zusje en zij nog wat en gaan slapen.
Dinsdag
Hoofdpersonage wordt wakker, wacht tot hele wereld wakker is en gaat vervolgens op stap met een boodschappenlijstje van haar moeder. Als ze op stap is, komt ze haar beste vriendin Amanda tegen. Dan keert ze terug naar huis en komt tot de ontdekking dat moeder slaapt en de rest weg is. Ze verveelt zich en gaat in de kamer zitten. Daarna vertrekt ze naar Marije, haar oude lerares Nederlands. Ze zitten wat, het hoofdpersonage huilt en Marije troost haar, zoent haar zelfs. Dan komt Eric, de dichter, binnen: haar man. Ze gaat weer weg en als ze thuiskomt belt Moniek, een vriendin van haar. Ze drinkt thee met haar moeder en daarna gaan ze naar haar tantes huis waar ze samen met haar nichtje de eendjes gaat voeren. Na het eendjes voeren moet iedereen ineens even weg en is ze alleen in het huis van haar tante samen met de hond Bobo. Daar raakt ze in gedachten en kijkt ze naar haar tante in de kist. De familie komt al vrij snel weer terug. Er wordt televisie gekeken en gekookt. Ze eten samen rijst met kip (hoofdpersonage appelmoes, eet geen vlees, maakt ook rare associaties bij de kip, vergelijking met Sonja) en als toetje vla. Daarna laat ze de hond uit.
Woensdag
Ze staan allemaal op en gaan in de ochtend hun eigen gang. Het hoofdpersonage gaat weer naar Marije, ze denkt dat ze verliefd is. Daar heeft ze seks waarna ze weer terug naar huis gaat. 's Middags is de receptie. Ze rijdt met haar tante mee en ze halen eerst Anne op (de babykamer wordt eerst bekeken). Ze laat eerst de hond uit en haalt Nina van school (die liever niet naar binnen wil). De receptie is een hele happening, want zelfs de burgemeester is erbij. De mensen blijven erg lang, het is gezellig. Als de mensen eindelijk naar huis gaan, gaan zij ook. Thuis gaat ieder zijn eigen gang en als het eindelijk avond is, slaapt de hond bij haar en maakt ze een nachtwandeling.
Donderdag
’s Morgens maakt het hele gezin zich klaar voor de begrafenis. Eerst gaan ze naar het huis van Sonja waar de rest van de familie ook is. Dan komt de begrafenisondernemer om de kist te sluiten en samen met hen gaan ze mee naar de begraafplaats. Binnen wordt eerst een ceremonie gehouden met de nodige muziek en toespraken, waarna ze Sonja begraven. Daarna is uiteraard de condoleance met de nodige drank en eten. Als ze weer thuis zijn, laten ze de hond uit en daarna gaan ze slapen.
Vrijdag
In de ochtend doet de ik-persoon rustig aan, waarna ze na een belletje van Marije naar haar toegaat. Ze praten even over de plechtigheid en daarna gaan ze naar de slaapkamer. Na het avontuurtje met Marije, fietst de ik-persoon zo langzaam mogelijk naar huis. Thuis troost ze haar moeder, haar zusje en haar vader en doet ze de boodschappen. Daarna gaat ze weer terug naar huis.
Zaterdag
Marije belt weer om elkaar te ontmoeten en ze wil niet verder meer omdat Eric een brief die zij heeft geschreven aan de ik-persoon heeft gevonden. Ze loopt dan langzaam terug naar huis, maar komt onderweg Eric tegen. Die neemt het haar niet kwalijk en wil iets met haar drinken. Daarna kust hij haar ook, maar houdt vrij snel op. Als ze thuis komt, laat ze de hond uit en geeft hem eten. Samen met haar zusje leest de afscheidsbrief van Sonja. ’s Avonds gaat ze met Simone naar Utrecht toe voor een feestje. Ze dansen, drinken (geen alcohol) en eten vooral.
Brief
De ik-persoon schrijft aan haar tante. Het zijn vooral gedachten vanuit de ik-persoon, omdat ze haar nog van alles wil vertellen. Daarnaast vraagt de ik-persoon zich af wat er nu verder moet gebeuren of gaat gebeuren.
Zondag
De hoofdpersoon gaat naar oma om afscheid te nemen: ze gaat weer terug naar Engeland om te studeren. Ook Nina, Anne, Simone en Frank zijn er. Als ze dan thuiskomt en de hond uitlaat, loopt ze richting het IJsselmeer. Daar eindigt het verhaal.
Personages
Hoofdpersonage
Het hoofdpersonage, van wie de naam nooit wordt genoemd in het boek, is 18 jaar oud en reist op een zondag terug naar Nederland vanuit Engels (waar zij studeert) omdat haar tante zelfmoord heeft gepleegd. Haar familie is blij dat ze er is om elkaar te kunnen steunen in deze moeilijk situatie. Het hoofdpersonage zelf denkt vooral na over de zin van het leven met als oorsprong de dood. De relaties met andere personages worden oppervlakkig beschreven, waardoor het hoofdpersonage in haar eigen wereld lijkt te leven. Ze denkt verliefd te zijn op haar oude lerares van de middelbare school, met wie zij een kortdurende liefdesrelatie heeft voordat zij terug gaat naar Engeland. Ze eindigt het boek met het van dat het einde een nieuw begin is, maar er lijkt – behalve dan dat haar tante dood is – niet echt iets voor haarzelf veranderd te zijn. Het leven gaat gewoon door.
Sonja
Sonja, een tante van het hoofdpersonage, heeft zelfmoord gepleegd. Het personage komt alleen dood voor in het boek: in een kist opgebaard in huis en natuurlijk bij de begrafenis. Echter draait het gehele boek wel om haar: het hoofdpersonage en haar familie rouwen om de dood van Sonja. Rouw is tevens het thema van het verhaal. Sonja is het middelpunt van de conversatie. Het blijft echter onduidelijk wie de tante was en waarom zij zelfmoord pleegde (ook al geven meerdere mensen aan dat ze altijd zei veel pijn te hebben).
Marije
Marije is een oud-lerares van het hoofdpersonage. Toen zij nog naar school ging, bracht ze een aantal dagen door in het huis van Marije voor talige evenementen. In het verhaal komt het hoofdpersonage Marije tegen in de stad, die haar vervolgens uitnodigt om bij haar langs te komen. Dit doet zij en Marije probeert het hoofdpersonage op een romantische manier te troosten. Het hoofdpersonage gaat weg en lijkt verliefd te zijn. Marije komt nog enkele malen terug in beeld en lijkt voornamelijk een afleiding te zijn van de tragische gebeurtenis. De relatie eindigt wanneer het hoofdpersonage terug gaat naar Engeland.
Quotes
"Ze bewoog langzamer dan normaal – iedereen bewoog langzamer dan normaal. Ik vroeg me af of ik ook langzamer bewoog, ik dacht van niet, maar misschien dachten de anderen dat ook. De auto’s buiten leken met normale snelheid door de straat te rijden. Alleen binnen was het langzaam." Bladzijde 42
"Ik liep vaak tegen dingen aan omdat mijn hoofd ergens anders was dan mijn lichaam. Soms was ik al blij als ik tegen een keukenkastje, een tafel of een deurpost aanliep, omdat het me herinnerde aan het feit dat ik bestond, dat ik een lichaam had." Bladzijde 62
"Ik zocht naar sporen. Er was niet te zien. Er was niet te zien wie ze ooit was, wat ze ooit was. Er was niet te zien waar ze aan gedacht had, of ze ergens aan gedacht had. Ze was een afbeelding van een mens, van zichzelf." Bladzijde 95
"Ik wilde niet weg. Ze boog zich naar me toe en kuste me op mijn wang. Het spijt me. Zo ging dat dus." Bladzijde 185
"Voor jou maakt het niet uit, waar jij bent is het dag en nacht donker, en bovendien ben je er niet mee. Is het rustig daar? Is het alleen nog maar stil? Ik kan niet meer stil zijn. Ik zou kapotgaan. Begrijp je dat? Of begrijp je niks meer? Wat komt er eigenlijk na het eind?" Bladzijde 213
Thematiek
Rouw (verwerking)Het boek begint gelijk met het feit dat de tante (Sonja) van het hoofdpersonage dood is, ze heeft zelfmoord gepleegd. Gedurende de week daarna is het hoofdpersonage bij haar familie. Alles in het verhaal is tijdens deze week gelinkt aan de dood van haar tante en de rouwverwerking die hierbij komt kijken. ‘Mijn tante kwam de keuken binnen en begon de afwas te doen, langzamer dan normaal, alsof ze het voor het eerst deed. Dat was misschien ook zo. Alles was opgedeeld in voor en na.’ Een quote uit het boek op pagina 69 waaruit blijkt dat het hoofdpersonage over rouw nadenkt. In het dagelijks leven wordt ook over ‘voor de dood’ en ‘na de dood’ van een persoon gesproken.
Motieven
Verliefdheid
Het hoofdpersonage lijkt verliefd te worden op haar oud-lerares Marije. Marije heeft een vriend, maar toch is zij degene die het initiatief neemt in de relatie. De liefdesrelatie is voornamelijk een afleiding van de dood van tante Sonja en eindigt zodra het hoofdpersonage teruggaat naar Engeland.
Dood
De tante van het hoofdpersonage is dood, dat is waar het in de week in het boek om draait voor het hoofdpersonage. Het thema van de dood komt hiernaast op verschillende manieren naar voren. Zo vraagt het hoofdpersonage zich af of de muizen die tussen de rails lopen wel eens dood zijn gereden en hoe de kip was voordat hij in de keuken als avondeten kwam te liggen.
Huisdieren
Honden en katten als huisdieren spelen een rol als troost in het boek. Ieder huishouden in de familie van het hoofdpersonage heeft sowieso een kat of een hond, of beiden. Het hoofdpersonage geeft de dieren veel aandacht, daarbij worden ze altijd expliciet genoemd omdat ze echt bij het verhaal horen.
Motto
‘Het is aan jou.’
Deze woorden kunnen de beslissing van tante Sonja weergeven, want het was aan haar om zelfmoord te plegen. Het kan echter ook een oproep aan de lezer zijn: bedenk wat je met dit leven wilt doen.
Opdracht
Voor mijn ouders
Voor Esther
Trivia
Het schuwste dier is genomineerd voor de Academica Literatuurprijs, de Gouden Boekenuil en de Vrouw&Proza Debuut Prijs.
Titelverklaring
‘Schuw’ betekent dat je niet graag bij andere mensen in de buurt komt, maar dit idee wordt niet gewekt in het boek bij het hoofdpersonage. Zij gaat juist veel met mensen om. Er komen alleen amper dialogen in het boek voor. Het draait erom in het boek dat de zelfmoord van tante Sonja een leegte achterlaat (dus misschien was haar tante wel schuw). Wie of wat er nu eigenlijk schuw is, wordt niet duidelijk gemaakt in het boek. Dat is ook niet vreemd, want het een kenmerk van een schuw dier om zich niet goed te laten zien. Daarbij komen honden en katten als huisdier enorm veel voor (een ‘dier’) als vorm van troost.
Structuur & perspectief
‘Het schuwste dier’ wordt verteld vanuit de ik-persoon van een hoofdpersonage waar je de naam niet van te weten komt. Daarbij wordt het in verleden tijd beschreven. De hoofdstukken bestaan uit 8 dagen als titel en een brief. In ieder hoofdstuk komen er verschillende gebeurtenissen en gedachten aan bod, dit verschilt per alinea (net als de lengte van de alinea). Er worden tijdsbestekken weggelaten, alles staat in verband met de dood van tante Sonja en daarmee ook rouwverwerking.
Het hoofdpersonage neemt je mee in haar gedachten en gevoelens. Deze springen van de hak op de tak en gaan overal en nergens over. Handelingen en uitspraken van andere personages worden beschreven, maar daarbij wordt de interpretatie van het hoofdpersonage wel vermeld. Hierdoor weet je als lezer enkel het verhaal vanuit het hoofdpersonage. Ook vertelt zij wat anderen in de omgeving op bepaalde momenten doen.
Decor
Het verhaal speelt zich af in november, namelijk in de herfst. Dit is te merken aan de weersomstandigheden die worden genoemd in het boek en het feit dat het hoofdpersonage net in Engeland is gaan wonen om daar te gaan studeren. Het is geschreven in de moderne tijd, dit is te merken aan de aanwezigheid van een telefoon en de verschillende vervoersmiddelen. Er gaan in totaal 8 dagen over het gehele boek heen: op de eerste dag gaat het hoofdpersonage terug naar Nederland vanwege de dood van haar tante Sonja en op de laatste dag vertrekt ze weer naar Engeland om verder te gaan met het leven.
In het begin en op het einde van het boek is het hoofdpersonage in Engeland, waar zij in een studentenhuis woont en net is begonnen met studeren. In Nederland is ze aanwezig bij haar ouders en zusje thuis, haar oma’s huis, haar tante’s huis en haar vroege lerares huis. Ook speelt het dorp H. een grote rol: de naam wordt niet genoemd, maar ze gaat regelmatig met de hond lopen, fietsen, boodschappen doen e.d.
Stijl
Eva Meijer gebruikt weinig dialoog in het boek. Bij langere gesprekken worden er wel apostrofs gebruikt ter aanduiding van dialogen, maar verder wordt dit voornamelijk omschreven zoals gedachten, handeling en gevoelens ook worden gedaan. Het hoofdpersonage beschrijft veel gebeurtenissen en ook de omgeving tot in detail: er staat letterlijk wat ze ziet of doet. Ze observeert heel precies. Een zin als ‘het verdriet lag naast me in bed als een ziekte’ geeft aan dat Meijer goed op een diep gevoel in kan gaan, maar er wordt niet naar zo’n moment toegewerkt. Dit maakt dat er afstand blijft.
Tevens wordt er het één en ander tussen haakjes vermeld: ‘De mensen om me heen waren even stil (de mensen verderop in de coupé lachten door, alsof er niets aan de hand was).’ Meijer gebruikt ook veel komma’s, waardoor de zinnen erg lang kunnen zijn: ‘Het sjaaltje maakte me misselijk, maakt dat zij het was, hier, dood, maakte dat het waar was, maakte dat ik het zo zielig voor mijn moeder vond, maakte dat ik in mijn lichaam naam beneden viel, als in een liftschaft, steeds sneller, zonder de bodem aan te raken, maar vervuld van de angst voor de klap.’
Slotzin
Door de nacht, en de winter, en verder, steeds verder, tot alles anders zou zijn. De ochtend van een nieuwe dag.Beoordeling
Toen ik de beschrijving van dit boek las, merkte ik dat ik geïnteresseerd was in de inhoud van het boek. Ik wilde het gaan lezen en ik vond het ook erg interessant om te lezen, omdat het naar mijn mening erg eerlijk is. Daarbij vind ik dat het thema ‘rouw’ mooi is omschreven, terwijl er eigenlijk amper emoties aan te pas komen. Voor de personages wel, maar dit komt niet over: ik hoefde niet te huilen zoals ik bij andere boeken over de dood en rouw wel vaak moet. Als laatste vind ik dat Eva Meijer nogal een leegte achterlaat aan het einde van het boek omdat ik bleef zitten met de vraag wat het hoofdpersonage uit het verhaal heeft gehaald.
Recensies
"Wachten na de dood in een cocon van verdriet, Eva Meijer, maakt op een prettige manier gebruik van die omstandigheden." http://www.hanta.nl/hanta...wste-dier/
"Het is een portret in zwart-wit; Het schuwste dier is geen luidruchtig of sentimenteel boek." http://folia.nl/archief/j..._64pdf.pdf
"Want kan in het echte, niet-fictionele leven, ooit alles geduid en ingekaderd worden? Het is storend en intrigerend, ongeloofwaardig en realistisch tegelijk." Het is een portret in zwa...nteel boek
"Als lezer blijf ik na al die gedachten en observaties toch een beetje met lege handen zitten." http://debuten.thepostonl...va-meijer/
REACTIES
1 seconde geleden