Feitelijke gegevens
- 1e druk, 1987
- 92 pagina's
- Uitgeverij: De Arbeiderspers
Flaptekst
Een tragische liefde op een middelbare school tussen een lerarers en een leerling. Bespot, verraden en in de steek gelaten is het de vrouw die ten slotte moet boeten.
'Toen Guido Maenhout geboren werd was Barbara zo oud als hij nu was. Daarom deed ze net alsof ze nog sliep, toen de matras naast haar opveerde. Ze hoorde hoe zijn benen in zijn broekspijpen gleden, zijn voeten in zijn schoenen, zijn vingers door zijn haar - al die ingehouden, heimelijke geluiden sneden haar door de ziel. Ze had het gevoel dat de adertjes in haar hoofd knapten terwijl ze zich inspande om ontspannen te lijken: lippen iets van elkaar, gladde roerloze oogleden, handen onbevangen geopend aan weerszijden van haar gezicht. Hij liep op zijn tenen over het tapijt, draaide zich met de deurknop in de hand om.'
Eerste zin
'En wat doen we met haar?' vroeg de beul. Hij wees op de prinses die handenwringend naar het zacht heen en weer bungelende lichaam van haar minnaar keek. Samen met de galg tekende het zich zwart af tegen de hemel. 'Haar straf,' sprak de koning, 'zal zwaarder zijn: wij laten haar in leven.'Samenvatting
1. Augustus:
Barbara wordt wakker terwijl Guido zachtjes haar huis verlaat, nadat hij daar de nacht heeft geslapen. Guido is 18, Barbara is 36, en was tevens zijn docente. Ze hebben al een tijdje een verhouding, waardoor Barbara recent verplicht ontslag heeft moeten nemen. Ze denkt terug aan gisteravond, toen Guido voor de laatste keer bij haar langskwam. Hij voerde voor de laatste keer een scène uit Chéri op, waarna zij voor de laatste keer seks hadden.
2. Mei:
Barbara heeft een gesprek met de rector. Haar verhouding met Guido is aan het licht gekomen, en veel mensen zijn er niet blij mee. Ze wordt min of meer gedwongen om ontslag te nemen wil ze de situatie nog eervol afronden. Dit doet ze dan ook. Ze bedenkt voor zichzelf dat ze, ondanks haar ontslag, geen spijt heeft van de verhouding.
3. April:
Guido moet zijn mondeling Frans herkansen bij Barbara. De school weet nog niet af van de verhouding. Barbara merkt dat ze het niet kan laten om te proberen het Guido zo moeilijk mogelijk te maken, waarschijnlijk omdat ze het hem onbewust verwijt dat hij binnenkort zal verhuizen en daarmee zal verdwijnen. Ze probeert verschillende vallen uit te zetten, maar Guido trapt nergens in. Als laatste behandelt ze Chéri van Colette, het verhaal waar Barbara en Guido samen een connectie mee hebben. Guido komt bijna feilloos door zijn mondeling, en Barbara ziet in wat voor een gelijkenissen er zijn tussen de verhaallijn van haar en Guido en die van Chéri.
4. April:
Beverman, Barbara's collega, heeft tijdens de vergadering van de examencommissie verteld dat zij en Guido een verhouding hebben, en daar merkt Barbara meteen de effecten van. Leerlingen en collega's reageren ineens heel anders op haar, of ontwijken haar zelfs. Haar krijtbord en zelfs haar huis worden beklad. Het enige dat Barbara echter vervelend lijkt te vinden, is dat zij en Guido elkaar nu minder kunnen zien.
5. Maart:
Barbara zit in de tweede vergadering waarin het lot van Guido en zijn eindexamen wordt besproken. In de vorige vergadering is er, door haar stem, met een meerderheid van 16 over 15 stemmen besloten dat Guido toch wel eindexamen mag doen dit jaar. Barbara heeft een steen in haar maag, omdat ze bang is dat haar verhouding aan het licht zal komen, en dit gebeurt ook wanneer Beverman vertelt dat de relatie tussen Barbara en Guido verder gaat dan een gewone docent-student verhouding, maar dat er liefde in het spel is. Hoewel deze mededeling consequenties zal hebben voor Barbara, heeft de mededeling, gelukkig, geen invloed op Guido en zijn eindexamen: dat besluit staat vast, hij mag eindexamen doen.
6. Maart:
Barbara doet, wanneer Guido weer bij haar thuis is, verslag van de eerste vergadering over zijn lot. Ze vertelt hem dat er is gestemd of hij examen mag doen, en dat er net een meerderheid was die voor stemde. Guido is bozig op Beverman, maar vooral blij dat hij examen mag doen. Om het te vieren voert hij een nieuwe scène op, uit een liedje van Jacques Briel, voor Barbara, waarna ze weer seks hebben.
7. Maart:
Barbara woont de eerste vergadering bij over de situatie omtrent Guido en zijn schorsing. Verschillende docenten uiten verschillende visies over zijn daden en de bijpassende straf. Vooral Beverman is een groot voorstander van een voorbeeld maken van Guido voor andere leerlingen door zijn schorsing door te voeren, waardoor hij geen eindexamen zal kunnen doen. Wanneer Barbara tegen hem in wilt gaan, begint Beverman een machtsspelletje te spelen, door te benoemen dat Barbara voorheen juist nog sterk tegenstander was van het roken, en door te zeggen dat zij wel érg gepassioneerd was over de situatie, haast alsof zij haar eigen zoon aan het beschermen was. Hierdoor wist Barbara dat Beverman wist van de affaire. Er wordt gestemd over de situatie. Barbara vormt de zestiende stem waardoor er met een stem een meerderheid is tegen de schorsing van Guido.
8. Maart:
Het is de ochtend na het brugklassersfeest. Barbara wordt wakker van een nachtmerrie, geïnspireerd door de avond daarvoor. Guido heeft vannacht voor het eerst bij haar geslapen. Wanneer hij op het balkon gaat roken, wordt er ondertussen aangebeld. Beverman staat voor de deur. Barbara is bang dat Beverman Guido op het balkon heeft ziet staan, maar Guido denkt van niet. Ze laten de deurbel gaan, doen niet open, en begonnen opnieuw te vrijen.
9. Maart:
Tijdens Guido's tweede schorsing verbleef hij overdag bij Barbara thuis, zodat zijn ouders niet zouden ontdekken dat hij geschorst was. Daarnaast kwam hij bijna elke avond langs om samen met Barbara te zijn.
Op een avond, de avond van het brugklassersfeest, laat Barbara Guido een avond alleen thuis. Tijdens het feest komt Beverman naar Barbara toe, die een gekke monoloog houdt over het verschil tussen mannen en vrouwen, en een soort versierpoging bij haar probeert te doen. Barbara is er totaal niet van gediend, en verlaat het feest vroegtijdig. Onderweg komt Beverman ineens naast haar te fietsen, en zet zijn versiertoer voort. Barbara laat duidelijk merken geen interesse te hebben, maar Beverman merkt niks. Hij spreekt met haar af, zonder haar inspraak, om de dag daarna met haar een stukje te zullen gaan fietsen.
10. Februari:
Guido kwam bijna elke avond bij Barbara thuis. Eerst voerde hij vaak toneelvoorstellingen op, maar deze maken steeds vaker plaats voor seks. Op een avond voert hij een scène op van Sartre, waar Barbara een beetje beledigd door raakt. Ze is bang dat hij haar niet waardeert zoals zij hem waardeert, en dat ze niet hetzelfde denken over hun situatie. Dan krijgt ze een paar dagen later echter een bedankje van hem, en uit hij zijn waardering, waardoor het weer beter gaat.
11. December:
Gedurende de maand kwam Guido vaker langs om boeken terug te brengen, nieuwe te lenen, en de inhoud van de boeken te bespreken. Zo was hij er ook op kerstavond. Ze spelen samen een spelletje waarbij er steeds meer gedronken wordt. Wanneer de drank op is, gaan ze over op strippen. Wanneer ze beiden halfnaakt en aangeschoten zijn omhelzen en kussen ze elkaar voor het eerst, waarna ze ook voor het eerst seks hebben samen. Barbara twijfelt eerst of het wel verstandig is, maar laat zich later helemaal meegaan zonder er meer over na te denken.
12. Augustus-oktober:
Aan het begin van het nieuwe schooljaar komt Guido voor de eerste keer het lokaal van Barbara inlopen. Hij valt haar meteen op. Ze blikt terug op haar liefdeloze huwelijk en concludeert dat echte liefde haar nog onbekend is. Guido blijkt een erg goede leerling te zijn, die veel afweet van (Franse) literatuur. Wanneer zij door de regen naar huis fietst, biedt Guido uit het niets ineens zijn paraplu aan, en raken de twee aan de praat. Er is een klik. Het gesprek leidt naar Chéri van Colette, een verhaal dat de twee mensen verbindt. Barbara biedt hem aan dat hij meer werken van Colette van haar mag lenen. Ze neemt hem, voor de eerste keer, mee naar haar huis.
Personages
Barbara Rozemeyer
Barbara Rozemeyer is de eerste hoofdpersoon. Ze is 36 jaar oud, docente Frans en recent gescheiden van een liefdeloos huwelijk. Aan het begin van het nieuwe schooljaar wordt zij verliefd op een examenleerling, Guido, waarmee ze een halfjaarlang een verhouding heeft. Naast dat zij een verhouding heeft met hem, strijdt ze op de school ook om hem examen te mogen laten doen, omdat hij geschorst is vanwege roken.
Guido Maenhout
Guido is de tweede hoofdpersoon. Hij is een 18-jarige eindexamenleerling. Hij heeft een verhouding met Barbara. Hij wordt driemaal geschorst omdat hij betrapt werd terwijl hij rookte in de school, wat recent is verboden. Hij is een goede leerling, ondanks dat hij dus meermaals de regels heeft gebroken. Hij is aangenomen voor de Toneelacademie, waardoor hij extra profijt heeft bij het halen van zijn eindexamen dit jaar.
Robert Beverman
Robert Beverman is een collega van Barbara, hij geeft geschiedenis. Hij is onaantrekkelijk en woont nog bij zijn moeder. Zowel binnen de zaak van haar verhouding met Guido als binnen het debat rondom Guido's schorsing is Beverman haar rivaal. Beverman is ook degene die de verhouding aan het licht brengt.
Quotes
"Achttien jaar. Toen hij geboren werd zat zij, zoals hij nu, vlak voor haar eindexamen! Terwijl hij over de grond kroop, terwijl hij tanden wisselde, studeerde zij. Hij ging voor het eerst naar school toen zij trouwde. Achteraf bezien waren de jaren van haar huwelijk één grote windstilte geweest, één groot wachten tot hij opgegroeid zou zijn. Ze probeerde zich het samenzijn met haar man voor de geest te halen, maar ze herinnerde zich niets. Had ze al die tijd geslapen?" Bladzijde 28
"Ze probeerde zich een leven na hem voor te stellen. Bewees niet het feit dat ze de mogelijkheid opperde de bestaanbaarheid ervan? De mens kan niet iets bedenken dat niet bestaat, zei haar vader vroeger, en beschouwde dit als godsbewijs. Zou er ooit een dag komen waarop ze Guido vervloekte, omdat hij haar een zondag in haar leven tot in het paradijs had opgetild om haar daarna met een smak op aarde te laten terugvallen?" Bladzijde 55
"Als ze opkeek van haar werk zag ze pal voor zich haar eigen gezicht, verflenst en gespannen, en vroeg ze zich af of ze ooit weer degene zou worden die ze geweest was voordat ze Guido leerde kennen. Maar wat haar tegelijk het meest ontmoedigde was de wetenschap dat ze alles verkoos, het ergste wangedrag, de verschrikkelijkste schandalen, boven een leven zonder hem." Bladzijde 59
"Aanvankelijk had het besef dat ze een taboe doorbrak haar opgewonden. Op de achtergrond aanwezig gaf het een extra dimensie aan hun verhouding, een fatale bekoorlijkheid, die zowel de fantasie als het geweten prikkelde. Hoewel de mogelijkheid dat alles uit zou lekken haar angst aanjoeg, kon ze er soms ook naar verlangen." Bladzijde 60
"Ze knikte nu en dan op goed geluk, terwijl haar gedachten uitgingen naar Guido. Nu, met Beverman tegenover zich, hield ze meer van hem dan ooit." Bladzijde 65
"Ze wachtte geduldig op het verdriet dat ze in de loop der jaren om zich heen had gezien als vaste metgezel van echtscheiding, maar hoe lang ze ook wachtte, zo kon bij zichzelf geen ander gevoel bespeuren dan opluchting. Zo kwam het dat ze, toen ze even ver van de dertig als van de veertig verwijderd was, in feite nog maagd was op het gebied van de liefde." Bladzijde 88
Thematiek
Onbereikbare liefdeDe liefde tussen Barbara en Guido is niet letterlijk onbereikbaar - ze zien elkaar een halfjaarlang bijna elke avond - maar binnen het publieke domein wel. Niemand mag weten dat zij een verhouding hebben, want dat is not done. Barbara kost het uiteindelijk zelfs haar baan. Naast dat de liefde publiekelijk niet mag bestaan, is de liefde voor Barbara ook tijdens de verhouding toch op een manier onbereikbaar. Zij is zich er vaak van bewust dat deze verhouding niet altijd door zal kunnen gaan, omdat Guido zal verhuizen en uiteindelijk interesse zal krijgen in andere vrouwen. Hoewel deze verhouding Barbara een hoop biedt, moet ze er ook een hoop voor op het spel zetten, en is het uiteindelijk alsnog niet genoeg.
Motieven
Chéri van colette
Chéri is een van de boeken op de lijst voor het vak Frans. Barbara en Guido krijgen voor het eerst connectie over dit verhaal, omdat beide van elkaar verbaasd zijn dat ze het goed kennen. Guido voert meermaals scènes uit het verhaal op voor Barbara, waardoor het als motief telkens terug blijft komen in het verhaal. Daarnaast zijn er meerdere paralellen te trekken tussen de gebeurtenissen in Chéri en de gebeurtenissen in het verhaal van Barbara en Guido.
Titelverklaring
Het rookoffer is refereert naar alle offers die Barbara en Guido maken voor de verhouding die zij heeft met Guido. Barbara verliest uiteindelijk haar baan door de verhouding en wordt door heel de school met lange nek aangekeken door haar acties. Het 'rook' in 'rookoffer' is een referentie naar het roken waardoor Guido in de problemen komt op school. Guido riskeerde het om bijna geen examen meer te mogen doen doordat hij driemaal geschorst is voor het roken op school. Barbara verdedigt hem op de school, ondanks dat zij zelf juist ook sterk is tegen het roken (laat staan binnen de school). De titel is dus ook deels ironisch.
Structuur & perspectief
Het verhaal is opgedeeld in twaalf hoofdstukken, die zijn aangegeven met een nummer gevolgd door de maand waarin het plaatsvindt (bijv. '1. Augustus', en '7. Maart'). Het verhaal heeft een bijzondere structuur, omdat de volgorde van het verhaal is omgedraaid, waardoor het eerste hoofdstuk dus de laatste is in de chronologische volgorde, en andersom het laatste hoofdstuk de eerste is in de chronologische volgorde.
Het verhaal wordt verteld in de derde persoon. Er is een alwetende verteller. Het verhaal wordt vanuit het oogpunt van Barbara ervaren, zo wordt wat zij ziet, denkt en ervaart telkens uitgelicht.
Decor
Het decor van het verhaal is een ongedefinieerde Nederlandse woonplaats in de buurt van België. Het verhaal centreert zich rondom het huis van Barbara en de school waar zij werkt.
De gebeurtenissen in het verhaal vallen allemaal binnen één schooljaar, het jaar waarin Guido eindexamen doet. Er is geen specifiek jaartal genoemd, maar het zal rond de tijd zijn dat het boek uitkwam (rond 1987 dus).
Stijl
Het verhaal heeft een fijn leesbare stijl. Er wordt erg schetsend en omschrijvend geschreven, met regelmatig poëtische zinnen. Ook wordt er aan de hand van de toneelopvoering die Guido regelmatig opvoert voor Barbara veel gedaan aan intertekstualiteit door te verwijzen naar onder andere Franse literatuur.
Slotzin
Voor het eerst lachte ook hij. Hierbij openbaarde zich eindelijk de fascinerende, vertederende fout: zij hoektanden waren onderontwikkeld, waardoor hij ineens een dwaze, ietwat hulpbehoevende aanblik bood.Bijzonderheden
Deze novelle is geschreven ter ere van de Boekenweek van 1987. Hoewel het thema van de Boekenweek dat jaar "Amsterdam, culturele hoofdstad van Europa" was, doet Tessa de Loo hier niets bijzonders mee in het verhaal.
Beoordeling
Ik vond het een prima boekje. Zoals de meeste boekenweekgeschenken is het maar een kort verhaal, waardoor het snel uitleest. Het boek heeft af en toe mooie, interessante poëtische zinnen, die het verhaal sieren. Ook vond ik de insteek om het verhaal in teruglopende volgorde (beginnend bij het einde, toelopend naar het begin) te vertellen een leuke twist en goed gedaan. Wel vond ik dat het verhaal, waarin de focus de ontwikkelende relatie tussen Barbara en Guido is, soms wat oppervlakkig bleef, het had van mij wat meer uitgediept mogen worden, of wat meer spanning kunnen hebben.
Recensies
"Je weet nu dat er iets is gebeurd, maar wat precies wordt pas mondjesmaat onthuld. Daardoor ontstijgt Het rookoffer aan het rechtlijnige tragische liefdesverhaal waarin iemand verliefd wordt op iemand, de liefde tussen twee iemanden opbloeit en tenslotte verschraalt omdat de ene iemand niet meer van de andere iemand houdt." https://www.tzum.info/201...n-meander/
Stel je bent leraar
REACTIES
1 seconde geleden