Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2023
- 160 pagina's
- Uitgeverij: Blossom Books
Flaptekst
Eerste zin
Chaja danste zoals alleen zij dat kan.Samenvatting
Grijs gaat eigenlijk over een bepaalde gebeurtenis, bekeken vanuit het perspectief van ‘slachtoffer’, ‘dader’ en ‘omstanders’. Het is het laatste weekend van de zomervakantie, op 3 september. Chaja wordt die avond in de duinpannen aangerand door Wes. Het boek begint met een omstander. Roos, een klasgenoot van Wes en Chaja, ziet hoe de twee de duinen in verdwijnen. Dan is het drie maanden later en Chaja heeft al die tijd geprobeerd om wat er die avond is gebeurd te verdringen, maar dat gaat steeds lastiger. Ze kan hem ook niet aankijken. Wes vindt dat Chaja heel raar doet. En in de hoofdstukken die volgen zie je telkens het perspectief van Chaja en Wes die elkaar afwisselen, met tussendoor perspectieven van omstanders, aan beide kanten. Chaja moet met haar klasgenoten een debat voeren. Toeval wil, in het debat speelt Chaja een slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar wanneer de jongens uit de klas vieze opmerkingen beginnen te maken naar haar toe, trekt ze het niet meer en stormt ze het lokaal uit. Wes doet ook mee aan deze vieze grapjes, maar beseft niet goed wat hij haar heeft aangedaan en waarom ze nu zo reageert. Uiteindelijk moet de gymdocent, die bij het debat aanwezig is, de klas sussen. In het debat is besproken hoe je nou kan weten wanneer de ander het oké vindt hoe ver je gaat. Als je niet letterlijk ‘ja’ hebt gezegd, is er dan wel consent? Dan gaan we weer in het boek terug naar de avond dat het is gebeurd. Nu vanuit het perspectief van de beste vriendin van Chaja, Lexie. Lexie was die avond met zichzelf bezig en voelt zich daar later schuldig over.
Dan zijn we weer drie maanden later in het boek, in de dansles van Chaja. Ze is, normaal gesproken, een hele goede danseres. Maar nu denkt ze telkens aan wat Wes zei. Volgens hem was ze echt ‘lekker sexy’ en ‘geil’ als ze danste. Nu denkt ze dat ze de reactie van Wes zelf heeft uitgelokt. Uiteindelijk trekt ze het niet en rent ze weg uit de dansles. Justin, haar danspartner, komt achter haar aan. Hij vraagt wat er is, maar ze wil niets kwijt.
Ondertussen is Wes huiswerk aan het maken met zijn beste vriend Milo. Hoewel Milo niet zo cool is als hij, zijn het wel vrienden. Wes was erbij toen Milo en zijn zusjes bijna door de kinderbescherming werden meegenomen en sindsdien maken ze twee keer per week samen huiswerk. We zien hier een hele lieve en aardige kant van Wes.
Chaja krijgt allemaal appjes van iedereen of het met haar gaat. Ondertussen geeft ze zichzelf de schuld van wat er is gebeurd die avond. Ze is nu alleen thuis en kan niet slapen. Ze appt met Justin en vertelt, na een korte aarzeling, wat er met haar is gebeurd. Hij troost haar en ze besluiten om rond 6.30 af te spreken bij de dansschool. Daar neemt hij haar mee naar het strand, zonder dat hij weet dat het daar gebeurd is. Ze vertelt hoe ze die avond het aan Roos, een klasgenoot, vertelde en hoe zij vervolgens deed aan victimblaming. Ze vond dat het haar eigen schuld was en dat ze zich niet zo moest aanstellen. Justin vertelt dat zijn halfbroertje een aantal keer is verkracht, dus dat hij enigszins begrijpt wat er in haar omgaat. Ze blijven de hele dag samen praten over wat zijn broertje heeft meegemaakt en wat zij heeft meegemaakt. Uiteindelijk, wanneer het dansen nog steeds niet goed gaat die avond, besluiten ze samen naar Lexie te gaan om het haar te vertellen. Ze reageert heel fijn en ze is blij dat Justin en Lexie het weten.
In de kleedkamer na gym vertelt Wes in geuren en kleuren wat hij allemaal gedaan had met Chaja, in de duinen. Wanneer hij de kleedkamer uitloopt, spreekt zijn gymleraar, Micky, hem aan. Die zegt tegen Wes dat hij het idee krijgt dat Chaja de avond heel anders heeft beleeft dan Wes zelf. Sterker nog, hij denkt dat hij haar verkracht heeft. Eerst wil Wes daar nog niets van weten. Wanneer hij er later aan denkt, denkt hij alleen aan de consequenties voor zichzelf, niet aan hoe Chaja zich moet voelen. Hij raakt wel een beetje in paniek.
Een paar dagen later gaan Lexie en Chaja samen naar een Rage Room waar ze van zich af slaan.
Ondertussen moet Wes een sportdag voor het verzorgingstehuis regelen. Micky vraagt aan hem of hij nog nagedacht heeft over hun gesprek. Wanneer Wes zegt dat hij het hele voorval het liefst wil vergeten, herinnert Micky hem eraan dat dat voor Chaja nooit zal lukken en dat dat niet echt volwassen en attent van hem is.
Chaja heeft het ook aan haar twee moeders en biologische vader verteld. Dat wilde ze eerst niet omdat haar moeders zoveel ruzie hebben en ze niet de oorzaak wil zijn van hun scheiding en ze haar biologische vader niet echt kent, maar toch besluit ze het te doen. Eerst reageren ze alle drie niet zo goed, maar wanneer ze rustig naar huis zijn gegaan (ze zaten in een restaurant) kunnen ze er wel goed over praten.
Wes is te laat met het regelen van de sportdag, daarom gaat het niet helemaal zoals gepland. Wanneer Chaja in de gymzaal is, maakt een vriend van Wes een rotopmerking en moet Wes terugdenken aan wat er die avond is gebeurd en hoe hij misschien wel had moeten zien dat ze het niet wilde. Hij probeert het eerst goed te maken met Lexie, maar dat verloopt niet zo goed. Chaja en Lexie zijn nogal boos op hem.
Chaja en Justin gaan in het schemerdonker dansen zodat Chaja zich minder opgelaten voelt. Daardoor gaat het eindelijk weer wat beter.
Wes besluit het zijn vader in de auto te vertellen, die is woest op hem. Na school vertelt hij het ook zijn moeder, die is woest op Chaja en vindt dat ze het maar verzint. Zijn vader vindt echter nog steeds dat hij zijn verantwoordelijkheid moet pakken en sorry moet zeggen tegen Chaja.
Omdat het nu weer goed gaat met het dansen, wint ze de wedstrijd samen met haar team. Hoewel Justin over een tijdje op kamers gaat wonen, zullen ze in contact blijven met elkaar. Het gaat nog niet goed met haar, maar wel beter dan het eerst ging.
Wes gaat naar de zorgcoördinator toe om te vertellen wat hij heeft gedaan. Wanneer hij daar is, komt Chaja er net uit. Hij zegt zachtjes sorry tegen haar. Zo eindigt het boek. Wes toont berouw en organiseert nog eens een sportdag voor de ouderen, Chaja wint langzaam haar vertrouwen terug en probeert het trauma te verwerken.
Personages
Chaja
Een van de twee hoofdpersonages. Ze is een goede danser en volgens de jongens om haar heen erg sexy en geil als ze danst. Ze wordt op een avond in september aangerand door een klasgenoot. Ze besluit het haar beste vriendin, haar danspartner en ouders te vertellen. Uiteindelijk wordt ze er sterker door en probeert ze het te verwerken. Rond personage
Wes
De andere hoofdpersoon. Hij is een sportieve, knappe en populaire jongen die zich erg aantrekt van wat anderen van hem denken. Hij ‘kan veel meiden krijgen’. Hij rand Chaja aan in de duinen en wil het het liefste verbergen voor anderen. Hij heeft een goede vriend die hij bij hem thuis huiswerk laat maken. Hij is ook een rond personage.
Lexie
Beste vriendin van Chaja. Wanneer Chaja aan haar vertelt wat er met haar is gebeurd, is ze een grote steun voor haar. Mensen om hen heen zeggen ook wel dat ze een tweeling zijn, omdat ze zoveel met elkaar optrekken.
Justin
De danspartner van Chaja. In het begin hebben ze, naast danspartner, geen verdere relatie met elkaar. Wanneer Chaja haar geheim aan hem toevertrouwt, komen ze nader tot elkaar. Het halfbroertje van Justin is vroeger meerdere keren verkracht, daarom kan hij een grote steun zijn voor Chaja.
Quotes
"Want als ik mijn ogen open houd, denk ik aan alles wat ik anders had kunnen doen. Anders had willen doen. Anders had moeten doen. Ik had niet naar het feestje moeten gaan. Ik had de allergrootste hobbezak aan moeten trekken. Ik had me niet zo mooi moeten laten opmaken door Lexie. Ik had niet met Wes moeten zoenen. Ik had niets moeten drinken. Ik had me niet zo moeten laten gaan met dansen. Ik had niet met Wes mee moeten gaan. Ik had meteen nee moeten zeggen. Ik had hem weg moeten duwen. Trappen. Slaan. Knijpen. Krijsen. Gillen. Vechten. Vluchten." Bladzijde 46
"‘Hij daar is degene die een verhaal moet hebben.’ Ik wijs naar de vermeende dader. De fictieve, bedoel ik. ‘Hoezo?’ vraagt Brent me. ‘Omdat in de nieuwe wetgeving geen gewelddadige dwang bewezen hoeft te worden. Je had onze toestemming nodig. Consent, weet je wel.’" Bladzijde 21
"Pech voor haar, niet mijn probleem. Of wel? Stel je voor dat Chaja er echt zo over denkt, wat gaat er dan met mij gebeuren? Wil er ooit nog iemand seks met me hebben? Laten mijn vrienden me dan vallen? Moet ik van school? Krijg ik een strafblad? Is mijn leven meteen over, zoals met Ali B gebeurde na The Voice terwijl er nog niets bewezen is? Zoiets valt toch helemaal niet te bewijzen? Behalve dat ik zo nodig moest klaarkomen op haar. Als ze die jurk heeft bewaard met mijn sperma erop, dan… Fuck. Fuckerdefuck." Bladzijde 92
"Ik zag Wes zijn best doen. Hij hing de gentleman uit. Had geregeld dat haar lievelingsdrankje er was. Overlaadde haar met complimenten: hoe goed die jurk haar stond, hoe fucking lekker ze kon dansen, hoe hij al weken alleen maar naar haar verlangde. Hij zei nog net niet dat ze uit die afgezaagde hemel was gevallen, maar het kwam op hetzelfde neer." Bladzijde 61
"‘Ja, ik kan zo écht niet teruglopen, hoor,’ hoor ik mezelf weer zeggen, knikkend naar mijn stijve. ‘Kom op. Je moet me nu wel laten klaarkomen.’ Ik legde haar hand er op terug en bewoog die heen en weer met die van mezelf eromheen. Ik verloor mezelf zo’n beetje. Het enige wat ik nog wilde, was klaarkomen. Geen idee hoe zij keek, wat ervan vond, ik was haar even vergeten. Pas toen ik was klaargekomen, half over haar witte jurk heen, keek ik weer echt naar haar. Ze keek niet terug. Ze vertrok geen spier. Ze leek wel een zandsculptuur. … Ze leek dwars door me heen te kijken. Ik schrok. Haar blik was zo… anders. Hol. Doods. Maar die laatste gedachte drukte ik sneller weg dan die was gekomen." Bladzijde 120
"Als ik mijn ogen dichtdoe, zie ik het opnieuw gebeuren. Opnieuw. En opnieuw. En opnieuw. Als een langspeelplaat die maar rondjes blijft draaien, al maandenlang. Dan voel ik weer hoe hij ineens een ander persoon werd toen we met z’n tweeën waren. Zo dwingend, zo egoïstisch, zo… eng. Zijn gravende handen die me verstomden, zijn nagels die me pijn deden. Zijn woorden die me lieten geloven dat ik dingen moest, dat ik niets in te brengen had, die me bang maakten om verkracht te worden, versterkt door zijn stijve en zijn bovenlichaam die zwaar tegen me aan drukten. Mijn woorden die niet kwamen. Hoe ik vanbuiten dat ijsblok werd, terwijl vanbinnen alle alarmbellen afgingen. Enig idee hoe beangstigend het is als heel je lichaam schreeuwt dat je moet handelen en dat je dat niet doet? Hoe kun je jezelf dan ooit nog vertrouwen?" Bladzijde 45
Thematiek
Seksueel misbruikHet thema van het boek Grijs is seksueel misbruik. Het boek begint met Wes die Chaja aanrand. Het boek gaat over de verwerking van dit trauma voor Chaja en over hoe Wes eerst niet wil geloven dat hij iemand heeft aangerand. Het boek bespreekt goed de dader-slachtoffer-omstanders driehoek over de avond dat Chaja is aangerand door Wes. En het boek gaat in op hoe mensen in de omgeving van een seksueel misbruikt persoon hiermee omgaan, maar ook hoe de mensen in de omgeving van de misbruiker met dit nieuws en met deze persoon omgaan. Daarbij is het halfbroertje van Justin ook seksueel misbruikt. Daarom is seksueel misbruik het thema van dit boek.
Motieven
Donker
Een terugkerend motief in Grijs is donker. Aangezien de aanranding plaatsvond in de nacht, was het op dat moment donker. Daarbij kan Chaja niet meer naar zichzelf kijken als ze aan het dansen is omdat ze dan te veel wordt geconfronteerd met hoe ze eruitziet en hoe ze denkt dat anderen vinden dat ze eruitziet. Daarom wil ze dat het donker is om haar heen wanneer ze danst.
Dansen
Een ander motief in Grijs is dansen. Een manier om haar trauma te verwerken is door te dansen. Het is ook tijdens het dansen dat ze zichzelf als het ware eerst kwijtraakt, maar uiteindelijk terugvindt. Omdat ze niet meer kon dansen, is Justin door gaan vragen waardoor ze het hem uiteindelijk heeft verteld. Daarbij zou het ook door het dansen komen dat alle jongens ‘geil’ van haar worden en dat het een rechtvaardiging zou zijn dat Wes haar ‘zou mogen aanranden’, aldus Wes en zijn vrienden. Daardoor vertrouwt ze haar eigen lichaam niet meer en wil ze niets meer te maken hebben met dansen.
Verwerking
Een ander motief in Grijs is verwerking. Dit slaat natuurlijk op het verwerken van het trauma voor Chaja, maar ook voor het moeten verwerken van Wes dat hij iemand aangerand zou hebben. Bovendien heeft dit motief te maken met de omstanders. Iedere omstander moet op diens eigen manier verwerken wat ze horen over wat er tussen Wes en Chaja is gebeurd. Justin wil veel met haar praten of juist zwijgen, Lexie is er voor haar en gaat dingen kapot maken in een Rage Room, haar vader wordt stil, haar ene moeder gaat huilen, de ander wordt juist heel boos. Ook aan de kant van Wes verwerkt iedereen het op diens eigen manier. Zijn vader wordt boos op hem, zijn moeder wordt boos op Chaja.
Trivia
Het boek heeft autobiografische elementen, omdat de auteur, toen ze veertien was, zelf is aangerand. De namen van de personages zijn ook deels autobiografisch.
Van Tongeren is geboren en wonende in Deventer en heeft twee kinderen.
Titelverklaring
De titel van het boek, Grijs, heeft te maken met de verschillende standpunten en meningen en gevoelens die verteld worden. Iedereen heeft vanuit zijn eigen standpunt en zijn eigen verleden een andere kijk op hoe de dingen gebeurd zijn. Daarbij laat dit boek maar weer zien dat het leven nou eenmaal niet zwart-wit ís. De ‘dader’ kan ook goede kanten hebben, ook al is hij nog steeds de schuldige. Het boek heet grijs omdat het wel laat zien dat er ook niet maar een mening bestaat, maar dat iedereen zijn of haar eigen waarheid kan hebben. Door dit boek hoopt de auteur je te laten denken over alle grijstinten die er bestaan.
Structuur & perspectief
Het boek heeft 29 hoofdstukken en een nawoord. Er verstrijkt in het boek ongeveer vier maanden (van 3 september tot 9 januari). Het boek speelt zich niet chronologisch af. Je hebt eigenlijk drie tijdsmomenten, namelijk september, december en januari die elkaar telkens afwisselen met terugblikken naar september. In september is het gebeurd. In december begint Chaja met het verwerken van haar trauma door het te delen en Wes komt er dan achter, in januari zijn ze een stuk verder met het verwerken en gaat het beter met beide personages. Er is sprake van 7 verschillende perspectieven, namelijk Chaja, Wes, Lexie, Roos, Brent, Milo en Suus (slachtoffer, dader en omstanders). De perspectieven staan wel allemaal in de ik-vorm:
‘Want als ik mijn ogen openhoud, denk ik aan alles wat ik anders had kunnen doen. Anders had willen doen. Anders had moeten doen.
Ik had niet naar het feestje moeten gaan.
Ik had de allergrootste hobbezak aan moeten trekken.
Ik had me niet zo mooi moeten laten opmaken door Lexie.
Ik had niet met Wes moeten zoenen.
Ik had niets moeten drinken.
Ik had me niet zo moeten laten gaan met dansen.
Ik had niet met Wes mee moeten gaan.
Ik had meteen nee moeten zeggen.
Ik had hem weg moeten duwen.
Trappen. Slaan. Knijpen. Krijsen. Gillen. Vechten. Vluchten.’
Decor
Decor speelt wel een belangrijke rol in dit verhaal. Het boek speelt zich voornamelijk op school af, maar ook op het strand, in de dansschool en in de huizen van de hoofdpersonages. Vooral de school speelt een belangrijke rol in het verhaal. Op school zijn de jongeren toch wel veel bezig met het cool gevonden worden door klasgenoten. Wes wilde niet dat het uitkwam omdat hij dan niet meer cool gevonden zou worden op school.
Tijd speelt ook een belangrijke rol in dit verhaal. Het speelt zich af in het nu. Meermaals wordt verwezen naar de rechtszaak rondom Ali B. Hoe hij vanaf het moment dat het in de media verscheen, gecanceld werd. Wes vindt het erg als dat met hem zou gebeuren. Ook de moeder van Wes refereert aan deze gebeurtenis, ze wil niet dat haar zoon gecanceld wordt.
Sowieso worden er een aantal referenties gemaakt naar de #metoo beweging, ook door het gebruik van woorden als ‘consent’.
Stijl
Het zijn erg korte hoofdstukken. Soms van een aantal pagina’s, soms zelfs van twee pagina’s. Ook de zinnen die er worden gebruikt zijn erg beschrijvend en kort met veel dialogen. En er wordt veel in jongerentaal gesproken:
‘Ik zag Wes zijn best doen. Hij hing de gentleman uit. Had geregeld dat haar lievelingsdrankje er was. Overlaadde haar met complimenten: hoe goed die jurk haar stond, hoe fucking lekker ze kon dansen, hoe hij al weken alleen maar naar haar verlangde. Hij zei nog net niet dat ze uit die afgezaagde hemel was gevallen, maar het kwam op hetzelfde neer.’
Ook worden er verschillende appjes tussen personages gestuurd en er staan een aantal afbeeldingen in het boek van roosters en agenda’s.
Slotzin
Dan valt de deur achter hem dicht en loop ik onder Lexies arm naar de les.Bijzonderheden
In het boek zitten een aantal afbeeldingen.
Beoordeling
Ik geef dit boek 4,5 ster, dus ik raad het zeker aan aan anderen om te lezen! Het is een heel fascinerend boek omdat er zoveel verschillende perspectieven worden gepresenteerd. Ook is het een heel goed onderwerp dat, naar mijn mening, niet vaak genoeg kan worden belicht in boeken. Het is mooi om te lezen hoe haar vriendin omgaat met het nieuws en hoe ze zelf steeds krachtiger wordt. Daarnaast schrijft Van Tongeren ook heel lekker, waardoor je er zo doorheen gaat. Het enige minpuntje is het einde. Dat is, wat mij betreft, iets te kort door de bocht. Ik kan me voorstellen dat de auteur het eindstadium niet zo belangrijk vond en dat ze vooral het begin wilde belichten, maar van mij had het boek best wat dikker gemogen.
Stel je bent leraar
REACTIES
1 seconde geleden