Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2025
• 184 pagina's
• Uitgeverij: Ploegsma

Flaptekst

Eerste zin

‘Kijk uit, sukkel!’ De felle uitroep doet Sem geschrokken opkijken en hij knijpt hard met één hand in de remmen van zijn fiets. Zijn andere hand klemt automatisch steviger om zijn telefoon. Met een schok staat hij stil, net als het meisje tegen wie hij aan knalt. ‘Tering zeg, dat ging maar net goed,’ zegt het meisje en kijkt dan naar de in elkaar gehaakte sturen. ‘Of misschien net niet.’

Samenvatting

Personages

Sem

Sem van Leeuwen is zestien jaar oud. Hij zit in de examenklas van het vmbo. Hij krijgt een fietsbotsing met een leuk meisje. Daarna appen ze nog even met elkaar als ze later op de fiets zitten. Daar begint de ellende voor Sem. Een agent betrapt hem en hij krijgt een hoge boete, die hij steeds maar niet betaalt. De boete wordt iedere keer verhoogd en is op een zeker moment 649 euro. Sem betaalt dan wel, maar heeft helemaal geen spaargeld meer. Zijn ouders weten van niets. De verkering die hij had met Linde, wordt uitgemaakt. Hij is ten einde raad en op internet wordt een vlugge manier van geld verdienen aangeboden. Je kunt je bankrekening ter beschikking stellen van criminelen. Hij doet dit en hij geeft in een later stadium zelfs zijn bankpas af. Nu is hij helemaal de klos. Hij wordt verhoord door de politie en verdacht van een crimineel feit. Hij is wel slachtoffer ook maar bovenal een geldezel. Met hulp van zijn lieve ouders komt het toch nog goed, maar hij kan jarenlang geen bankrekening openen. Er is aan het einde ook nog een beetje hoop voor hem en Linde?

Yara

Yara is achttien jaar en volwassen, maar ze heeft haar financiële zaakjes niet op orde. Ze koopt te veel spullen en kleding op internet. Ze komt in de rode cijfers en de zorgverzekering kan haar premie daardoor niet incasseren. Maar ze doet er niets aan en de schuld loopt hard op. Ze komt in aanraking met een incassobureau en dat gaat haar adviseren. Ze had destijds een zorgtoeslag moeten aanvrage en ze moet een budgetplan maken. Haar ouders betalen ook mee aan de aflossing van haar schuld. Yara had gehoopt op opdrachten als fotomodelletje zou krijgen, maar ze wordt enkele keren afgewezen. Als de zon weer wat vrolijker schijnt, krijgt ze ineens wel opdrachtjes waarmee ze wat verdient.

Donna

Donna is de oudste zus met wie de ouders van Sem en Yara nooit problemen hebben gehad. Een voorbeeldige leerling en een voorbeeldige tiener die haar zaakjes goed heeft geregeld. Ze is het huis uit, heeft een vriend en wil een huis kopen, wat best lastig is. Daarom wordt ze echt boos (en een beetje jaloers), omdat haar goede ouders de probleemkinderen uit de knoei helpen. Dat is best te begrijpen.

De ouders

Prima ouders aan wie eigenlijk niets te verwijten valt. Ze vertrouwden hun kinderen blindelings. Misschien omdat hun oudere zus haar zaakjes goed voor elkaar had. Maar als de nood het hoogst is, springen ze bij, zonder direct in de klaagmodus te gaan.

Quotes

"Plotseling staat een agent voor hem en in een flits registreert Sem dat er even verderop nog een politieman staat die mensen tegenhoudt. Shit! Sems hart begint te bonzen in zijn keel. ‘Je weet vast wel dat je niet mag appen in het verkeer,’ zegt de agent vriendelijk. ‘Je bent in overtreding. Wat is je naam? Heb je je ID-kaart bij je?’" Bladzijde 9

"Het voelt alsof ze gezakt is voor haar eindexamen 'achttien zijn'. Misschien is dat wel zo: ze heeft eens iemand horen zeggen dat je op je achttiende financieel volwassen bent. Oké , dat is zij bepaald niet." Bladzijde 115

""Dat ben jij". Jij hebt je rekening beschikbaar gesteld. Bij de politie noemen we jongens als jij money mules. In het Nederlands 'geldezels'." Bladzijde 147

""Dank je, dat is het ook, denkt Sem, want het is fokking lastig. Er zijn heel wat moment dat hij smacht naar een sigaret, en omdat het niet meer kan, heeft hij juist extra zin in roken. Wat scheelt is dat hij niet zo vaak meer uitgaat met zijn vrienden, puur uit geldgebrek. Op die momenten rookt hij het meest. Rookte. En hier thuis gaat Yara niet meer de tuin in om te roken. Scheelt ook." Bladzijde 163

Thematiek

Coming of age en leren met geld omgaan.

Het boek beschrijft de problemen van pubers, tieners en bijna-volwassen die slecht met geld kunnen omgaan. Sem krijgt een onbenullige boete die hij maar niet betaalt en die na een paar maanden meer dan 600 euro betreft. Hij begeeft zich in het criminele circuit en is erg onnozel door zijn bankpas af te geven. Hij doet mee aan witwassen en komt flink in de problemen. Een Halt-straf moet hem verder helpen. Zijn zus Yara heeft een ander geldprobleem: ze koopt onnodige producten en veel te veel kleding. Ze staat rood en de zorgverzekering kan de premies niet afschrijven. Ook bij haar loopt de schuld op. Een incassobureau wil meewerken aan een betalingsregeling. Ze kan ook een zorgtoeslag aanvragen. Met hulp van haar zus die een budgetplan met haar opstelt, komt ook zij er bovenop. Bijkomend positief effect : Sem en Yara stoppen met roken en vapen.

Motieven

Crimineel gedrag

Omdat Sem geld nodig heeft, begeeft hij zich in een duister circuit. Hij wordt een geldezel en wordt een onderdeel van witwassen. De bank let goed op en licht de politie in. Sem wordt opgepakt en verhoord en komt er met een Halt-straf af.

Verliefdheid

Na de botsing op de fiets met Linde wordt Sem op het leuke meisje verliefd. Ze daten snel en zoenen, maar Linde wil toch iets anders : ze verbreekt de verkering. Toch biedt het van het boek einde hoop voor Sem.

Relatie tussen kinderen van één gezin

Donna is het voorbeeldige kind, naar wie ouders helemaal niet hoefden om te kijken. Ze is 23, het huis uit en heeft haar financiële zaakjes dik in orde. Ze is de oude, wijzere zus, over wie de ouders trots praten. Maar juist die opmerkingen zijn niet leuk voor Yara en Sem die niet zo goed kunnen omgaan met geld. Ze maken beiden schulden. Yara en Sem zijn nogal eens kemphanen, die elkaar thuis wel eens overhoop schelden. Als de problemen aan het licht komen., helpt Donna ook om haar broer en zus te helpen. Maar af en toe is ze ook een beetje kwaad op Sem en Yara. Zelfs een beetje jaloers, maar dat mag ook wel.

Ouder-kindrelatie

De drie kinderen Van Leeuwen hebben niet te klagen over hun ouders. Het zijn hardwerkende mensen (gewone arbeiders) en ze hebben het prima voor elkaar. Ze wijzen ook niet met de beschuldigende vinger naar Sem en Yara, maar helpen hun kinderen als die in de problemen zitten.

Schoolleven

Sem zit in het eindexamenjaar vmbo. Hij slaagt en hij maakt met zijn vriend Thomas een prima profielwerkstuk, over zijn eigen problematiek. Ze worden daarvoor met een prijs beloond. Yara volgt een mbo-opleiding en heeft stufi (studiefinanciering). Ze zou volwassen moeten zijn wat geld betreft. Een budgetplan kan haar helpen.

Vriendschap

Sem heeft als beste vriend Thomas. Die leent hem af en toe geld , maar hij wil het graag terug zien. Hij nodigt Sem uit om uit te gaan, maar Sem moet het afwijzen. Uiteindelijk vertelt hij Thomas hoe de vork in de steel zit. Yara heeft ook genoeg vriendinnen, van wie Ivanna de beste lijkt. Ook zij komt Yara uit haar isolement halen en vraagt of ze mee wil gaan naar de disco. Ook zij hoort pas later hoe de problemen van Yara ontstaan zijn. In literaire termen: Thomas en Ivanna zin de helpers van de personages.

Titelverklaring

Het verhaal gaat over twee pubers in één gezin die beide financiële problemen krijgen, omdat ze niet goed met geld kunnen omgaan.Sem (16) krijgt eerst een boete wegens appen in het verkeer en hij betaalt de boete niet die steeds maar hoger wordt. Uiteindelijk betaalt hij die wel en hij komt in grote problemen, omdat er spaargeld in zit..
Zijn twee jaar oudere zus Yara (18) geeft teveel geld uit aan dure kleren en make-up. Ze betaalt haar zorgverzkering niet op tijd en dat wordt een groot probleem als de verzekering een incassobureau inschakelt.
Op beide rekeningen staat  dus op een zeker moment GEEN SALDO. 

Structuur & perspectief

Het verhaal is opgedeeld in 29 relatief korte hoofdstukken. Boven de delen staat wie de verteller is.
Het eerste hoofdstuk heet Botsing: Sem botst op een leuk meisje op de fiets.
Daarna komen er vijf delen
-  Sem ( ho 2-9)
-  Yara  (ho 101-6)
-  Sem (ho 17-18)
-  Yara  (ho 19-22)
- Sem (ho 23-29)

Sem en Yara zijn beiden hij/zij-vertellers (personale vertellers) in de o.t.t 

Aan het einde van het boek schrijven een gerechtsdeurwaarder en Caja Cazemier zelf beiden een nawoord over het probleem van de pubers en hun uitgavenpatroon.

Decor

De data  waarin het verhaal speelt, zijn goed aangegeven. Boven elk hoofdstuk staat op welke datum of data het verhaal wordt beschreven. Aangezien er twee vertellers zijn, schrijven die allebei hun eigen verhaal op een eigen datum. Daardoor komen er soms twee keer dezelfde data in hewt verhaal. Ook worden feiten twee keer verteld vanuit een ander perspectief.
Achter de data staan geen jaartallen, maar de schrijfster heeft het slim gedaan: de data kunnen niet in bijvooreeld 2024 of 2025 voorkomen ( woensdag 10 oktober is niet mogelijk  in 2024 en 2025) Het enige in aanmerking komende jaar zou 2018 kunnen zijn en dat ligt niet erg voor de hand.Het verhaal is namelijk erg actueel. De vertelde tijd is van 26 juli tot 12 april en dat is bijna 9 maanden.

Ook wat het decor betreft, kun je niet opmaken in welke stad het verhaal speelt. Het is wel een stad met een school voor voortgezet onderwijs en er is een station. Het is dus geen dorpje.  Cazemier houdt de gegevens over de woonplaats nadrukkelijk uit de tekst. Bij de politie wordt de stad ook niet genoemd als de agent NAW-gegevens aan Sem vraagt.

Stijl

Cazemier kan erg goed overweg met de taal voor jongeren. Er is echt sprake van tienertaal. Er wordt diverse keren het woord 'fokking' genoemd. "Klootzak" is voor Yara en Sem ook geen vreemd woord. Daarnaast is de stijl van dit jeugdboek erg helder: er zijn geen lastige woorden en complexe zinnen. Er zijn wel veel vlotte dialogen. Door de ruime, prettige bladspiegel en de duidelijke structuur vlieg je als lezer door de tekst heen.

Ze gebruikt ook gemakkelijk te begrijpen ( en niet al te vaak) beeldspraak:
(blz. 49:"Het laat hem niet los. Geld is een monster geworden dat dag en nacht op zijn schouders drukt.")
(blz. 115: "Op de trap naar beneden komt ze Sem tegen, die uit zijn kamer tevoorschijn komt. Op zijn gezicht staat een probleem geplamuurd, als heeft ze geen idee wat er zou kunnen zijn.")

Slotzin

Hij neemt de bestelling van de klant op. Zodra dat gedaan is, kijkt hij in de richting die Linde uit liep. Hij kan haar nog net een stukje nakijken. Het is dat het al zonnig was, anders zou hij denken dat de zon net vis gaan schijnen.

Beoordeling

Een vlot en helder geschreven boek om de jeugd te waarschuwen voor een groot probleem. Als je niet goed nadenkt, geef je veel te veel gedl uit (Yara) of ga je foute dingen doen (Sem.) Beide situaties worden heel realistisch en vrij logisch  beschreven en kunnen een goede les zijn voor de lezers van het boek.
Caja Cazemier beschrijft meestal maatschappelijke problemen en uit haar boeken kun je dus heel goede informatie halen. Het is dus een aanrader voor leerlingen van de onderbouw (12-15 jaar) van mavo, havo en vwo. 

Niet geschikt voor de literatuurlijst van havo en vwo in de bovenbouw. Een mavo/vmbo-leerling zou het wel mogen lezen voor de leeslijst.

Recensies

"Bij Syncasso geloven we dat financiële problemen bespreekbaar moeten zijn. Daarom vroegen we jeugdboekenschrijfster Caja Cazemier om een meeslepend en spannend verhaal te schrijven over schulden dat jongeren aanspreekt. Dit Young Adult-boek, Geen Saldo, neemt de lezer mee in het leven van jongeren met schulden. Op een toegankelijke en herkenbare manier laat het zien hoe schulden gevoelens en keuzes beïnvloeden. Met levendige personages en een boeiende verhaallijn laat Caja Cazemier zien wat je in hun situatie juist wél en vooral beter níét kunt doen. Geen Saldo is niet alleen leerzaam, maar ook een boek dat jongeren met plezier zullen lezen." https://www.syncasso.nl/geensaldo/