Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2018
- 223 pagina's
- Uitgeverij: Das Mag
Flaptekst
Eerste zin
Er zijn talloze mythen waarin iemand door een geheimzinnig personage een enkel verbod krijgt opgelegd. Steeds is er iets wat echt niet mag, op straffe van verstoting.Samenvatting
'Drift' is het verhaal van de opkomst en ondergang van een liefde.
De verteller, Bregje, en haar geliefde, Luc, ontmoeten elkaar op de middelbare school, een gymnasium. Ze zitten vanaf de tweede klas bij elkaar in de klas en hij ergert haar. Tijdens de Rome-reis krijgt Bregje interesse voor hem en niet lang daarna zoenen ze voor het eerst.
Na de middelbare school gaan ze beiden studeren in Utrecht. Als ze gaan samenwonen, wint haar inboedel het van de zijne en zij vult een groter deel van de kast met haar boeken (dagboeken, fotoboeken, andere papieren). Ze lijkt weinig ruimte in te nemen maar wat ze niet zegt, bewaart ze voor haar dagboeken. Dat ergert hem. Haar ergert het dat hij fysiek zo aanwezig kan zijn in een ruimte. Ze hebben een fijne relatie maar ook een benauwende en Bregje denkt na over andere mannen, flirt met hen, wat Luc onzeker en jaloers maakt. Dit leidt tot ruzies en goedmaakseks, seks is iets wat hen bindt.
Als Luc is afgestudeerd en Bregje bijna gaan ze samen in Arnhem wonen. Luc vindt geen betaalde baan - het is crisis - en start met zijn vader een eigen bedrijf. Bregje loopt de ene na de andere onbetaalde stage en maakt zich zorgen over de huur. Ze gelooft niet in Lucs bedrijf en als ze stage mag komen lopen in New York, wil Luc vanwege dat bedrijf niet dat ze gaat. Ook dit leidt tot ruzies, waarbij Luc aangeeft zijn vader niet in de steek te willen laten.
Als ze zeven en een half jaar samen zijn, trouwen ze en niet snel daarna kan Luc in Brussel bij een advocatenkantoor komen werken. In Brussel lijkt het beter te gaan. Bregje is voor Luc altijd op vrouwen gevallen en ze experimenteren met een trio. Bregje blijft zich onvrij voelen en heeft fantasieen over Lucs dood, waarbij ze hem zowel kan behouden als weer vrij kan zijn. Ze slaapt slecht tot niet, heeft uitslag die steeds erger wordt en wordt niet meer ongesteld. Ze gaat naar een meditatiecursus en een therapeute die haar uitlegt dat ze misschien een bepaalde energie of kant van zichzelf onderdrukt.
Ze kent niet veel mensen in Brussel en krijgt een vriend met wie ze veel tijd doorbrengt. Luc is zo jaloers dat hij uiteindelijk haar dagboeken leest. Hij beschuldigt haar ervan een geheime wereld in stand te houden: ze lijkt lief maar haar dagboeken vertellen een harder verhaal. Als ze na de ruzie in haar dagboek wil schrijven, gooit Luc het kastje met dagboeken om. Bregje pakt haar dagboeken in een backpack en verdwijnt na tien jaar samen zijn naar een hotel.
Hierna slaapt ze op verschillende Airbnb-adressen en herleest haar dagboeken, op zoek naar een reden voor deze breuk. Ze wil ruimte en tijd om na te denken maar dat vindt Luc lastig en hij blijft contact met haar zoeken. Ze bezoeken ook twee keer een relatietherapeute. Bregje logeert tijdelijk bij haar ouders en gaat weer naar Napels, de stad van hun huwelijksreis, maar beeindigt uiteindelijk definitief de relatie.
Personages
Bregje
Bregje is tenger, haar moeder is directrice van de school, ze wilde vroeger bijzonder zijn en kreeg te horen dat ze agressief en arrogant was, een kreng. Haar moeder gaf toen het advies het de mensen gemakkelijk te maken van haar te houden. Bregje denkt dat ze eigenlijk geen leuk mens is, dat haar dagboeken dat bewijzen, ze is vaak somber en Luc kan haar uit die buien halen. Ze kan zich terugtrekken in haar hoofd, wegzakken in gedachten. 'Omdat ik jong, tenger en blauwogig ben, lijkt dat [mond dicht houden] bescheidenheid, maar het is precies het omgekeerde. Ik ben gierig met mijn woorden, houd alles voor mezelf, stouw ze 's avonds heimelijk in schriftjes die ik uit het zicht bewaar.' (p. 118) Ze heeft kunstgeschiedenis gestudeerd, is fel en mediteert. Haar doel gedurende het boek is om antwoord te vinden op de vraag waarom ze ondanks al haar woorden een verhaal leeft dat aan haar grip ontsnapt. Ze is op zoek naar een conflict dat de breuk tussen Luc en haar kan verklaren maar komt erachter dat ze gewoon los wilde.
Luc
Luc is de geliefde van de hoofdpersoon Bregje. Hij is een tengere en mooie jongen en opgegroeid met zijn vader, zijn moeder woont in Parijs. Hij heeft een sterke band met zijn vader maar voelt zich ook klein bij hem. Hij is stoer, charmant, heeft een grote bek, maar is onzeker over zijn tanden. Hij wilde cabaretier worden maar is nu advocaat. Hij dreef de spot met het modelgezin van Bregje maar wordt liefdevol door hen opgenomen. Waar Bregje alles onthoudt, onthoudt hij alleen de leuke en luchtige dingen. Zijn liefde voor haar, wat zij met hem doet, maakt hem kwetsbaarder dan hij prettig vindt. Ook zegt hij dat voor haar nooit iets goed genoeg is.
Quotes
"Elk schrift heeft een label, een woord om die periode van mijn leven mee te vatten. Het rijtje eindigt nu met: Huwelijk. Brussel. Debuteren. Insomnia. En dan? Therapie? Hysterie? Wat moet ik doen voor ik Harmonie kan schrijven?" Bladzijde 26-27
"De wachttoon die ze te horen krijgen wanneer ze me proberen te bereiken is de beste samenvatting van mijn situatie." Bladzijde 28
"Ook toen we samen waren bleef dit de beste manier om de afstand te overbruggen. Als ik teruggetrokken was, of ver afgedwaald in een voor hem onbegrijpelijke bui, was een fysieke krachtmeting de makkelijkste manier waarop hij me bereiken kon. Hij pakte mijn polsen en dwong ze boven mijn hoofd, of drukte me achterover op het bed. Altijd verzette ik me. Mijn zoenen leek op bijten, maar ik hapte tenminste." Bladzijde 53
"Ik houd niet van beenhaar. Maar nu ik heb ontdekt wat het eigenlijk is - een dansend verlengde van de huid - vraag ik me verward af welke doodgewone, ja zelfs afstotelijke dingen nog meer hun essentie verborgen houden." Bladzijde 101
"Jarenlang heb ik gedacht dat jij bij mij weg zou gaan, omdat ik, als ik dat kon, allang bij mezelf was weggelopen." Bladzijde 105
"Zolang ik een arm en een been om je heen kon slaan, was ik zo tevreden als een telefoon aan zijn lader." Bladzijde 247
Thematiek
Liefde: verbroken relatieHet thema is een liefde, een liefde zo groots dat die de geliefden opslokt. Zowel Luc als Bregje raakt hierdoor een deel van zichzelf kwijt: 'Ik hou van zwijgen. Ik zwijg omdat ik wil weten hoe mijn gedachten eruit zien voor ik ze een herkenbare, ontcijferbare vorm geef (en ze daardoor al een beetje jouw vorm geef).' (p. 148) En over Luc: 'Jij was leven. En uiteindelijk ben ik erin geslaagd daar een speld doorheen te jassen, met daaronder, keurig, de omschrijving van het beestje. ... Ik heb je ingelijfd tot ik je haatte als mezelf.' (p. 369) Bregje wil niet alleen ware liefde beleven, ze is ook kunstenaar, schrijfster en uiteindelijk offert ze de liefde op aan de kunst. Zoals de vulkaan het leven in Pompeii vernietigd en bewaard heeft, zo heeft Bregje haar liefde bewaard in haar dagboeken en die daarmee vernietigd. Haar rol is te vergelijken met die van de beeldhouwer Pygmalion in de 'Metamorphosen' van Ovidius: ' Pygmalion maakt als beeldhouwer met blote handen een beeld. Hij wordt verliefd op zijn eigen schepping en smeekt een godin om het leven in te blazen. Dat gebeurt. Hij trouwt met zijn schepping. Maar het bestaan brengt vergaan met zich mee, zowel van de tot leven gewekte vrouw (die nu van vlees en bloed is en dus sterfelijk) als van hun liefde (want blijft hij nog wel van haar houden nu ze veroudert en er niet meer zo fraai en ongeschonden uitziet als het ideale beeld dat hij gecreëerd heeft). De schrijfster Bregje (uiteraard niet te verwarren met de hoofdpersoon, we hebben hier te maken met autofictie en niet met een autobiografie) heeft net als Pygmalion een idee over ware liefde en net als hij schept zij kunst. Het vastleggen van haar leven in taal is net als het beeldhouwen bij Pygmalion een daad van liefde. Hun creaties (een beeld en een boek) zijn een vorm van gestolde hartstocht. Het offer dat zij brengen is niet gering: zij zijn bereid hun concrete liefde om zeep te brengen, om zo een groot verhaal aan de mensheid te kunnen schenken.' (Piters 2018)
Motieven
Schrijven
Woorden, lezen en schrijven spelen een grote rol in het leven van de verteller. Ze observeert en beschrijft in haar dagboeken, maar zet de werkelijkheid wel naar haar hand. Als ze haar geliefde verlaat, gaat ze in die dagboeken op zoek naar hun liefde maar 'Hoe meer ik lees, op zoek naar jou, hoe meer ik op een ander stuit: die dagboekschrijver, die alles verzuipt in inkt als in sterk water.' (p. 175) Luc leest haar dagboeken en de woorden die ze daarin gebruikt, vindt hij hard, harder dan hij haar kent. Hij denkt zich te verplaatsen in de ik van de dagboeken, zoals wij lezers dat ook denken te doen als we dit boek lezen, maar tijdens het lezen voegt hij ook iets van zichzelf toe. De ik over wie hij leest en over wie wij lezen, is een andere ik dan de de ik die de schrijver opgeschreven heeft. Zo kunnen woorden een bijzonder spel spelen. Luc speelt dat spel minder groots dan Bregje, wat onder meer blijkt uit de brief met loze woorden die hij haar schrijft.
Insomnia
Bregje leidt aan slapeloosheid en beschrijft dit heel treffend. Wat er gebeurt tijdens de slapeloze nachten en hoe ze zich daardoor gedurende de dag voelt, komen pijnlijk tot leven. Hoe groter haar twijfels worden over de relatie, des te slechter ze slaapt en als ze Luc verlaat, slaapt ze iets beter.
Trouwring
Natuurlijk staat de trouwring symbool voor de liefde. Heel lang houdt ze die om, wat Luc opvalt en hij interpreteert dit als een bewijs dat ze terug wil komen. Ze voelt er ook regelmatig aan. Als ze bij haar ouders logeert, slikt ze hem eerst bijna in en daarna valt die achter het bed. Luc schrikt als ze de ring niet meer om heeft. Niet lang daarna maakt ze het echt uit.
Motto
Ik kan wel jouw naam op mijn werk zetten, het is toch voor 'hen' geschreven (de anderen, de lezers). ... Wanneer ik schrijf moet ik buigen voor het volgende feit (en dit is voor mij hartverscheurend): het schrijven kent geen enkele welwillendheid, hoogstens een terreur: ze verstikt de ander, die er helemaal geen geschenk in kan vinden, maar wel een bevestiging van overheersing, van macht, wellust, eenzaamheid. Vanwaar de wrede tegenstrijdigheid van de opdracht: ik wil jou koste wat kost geven wat jou verstikt.
Roland Barthes, Uit de taal van een verliefde
' Bregje Hofstede bevraagt in haar tweede, monumentale roman Drift de relatie tussen literatuur en leven. Dat begint al bij het motto van Barthes, waarin de paradoxale werking van de daad van het schrijven wordt weergegeven. Een auteur wil net als een geliefde koste wat kost het essentiële vastleggen in taal voor de betekenisvolle ander, maar diezelfde taal verstikt degene tot wie het gericht is.' (Piters 2018)
Titelverklaring
De titel komt letterlijk in het boek voor. Bregje werkt in een veilinghuis en 'een verstandige investering werkt niet de drift van een bieder. 'Het mag kosten wat het straks weer opbrengt' is een heel andere categorie dan 'koste wat het kost'. Pas wanneer iemand voelt dat dit object speciaal bij hem hoort - dat ze zijn voorbestemd - zal hij losgaan.' (p. 57) Dit is natuurlijk ook van toepassing op de liefde.Structuur & perspectief
Het verhaal is opgebouwd uit een proloog en drie delen: 'Er was eens', waarin de liefde nog een sprookje lijkt, 'De anderen', waarin de liefde minder wordt en Bregje fantaseert over andere geliefden, en 'Onderwereld', waarin Bregje teruggaat naar Napels en Pompeii en de relatie definitief beeindigt. De delen zijn onderverdeel in hoofdstukken die zijn vernoemd naar de dagen. Het verhaal over de liefde in het heden en verleden wordt afgewisseld met citaten uit haar dagboeken en uit haar roman 'De welp'.
Het verhaal wordt verteld door een ik-verteller: Bregje. In interviews heeft ze gezegd dat dit boek gebaseerd is op een eigen liefdesgeschiedenis maar het is geen autobiografie: in het boek zegt ze dat het de waarheid min de feiten is, de waarheid met meer ruimte voor haarzelf.
Decor
Het verhaal speelt zich af in Brussel, waar de liefde eindigt, in een plaats in het oosten van het land, waar de liefde begint, en in Napels, waar de huwelijksreis heen ging. De tijd is 2015, dat staat boven de hoofdstukken, De vertelde tijd is 40 dagen: zo lang doet ze erover om haar dagboeken te herlezen en de relatie definitief te beeindigen. Ook dat staat boven de hoofdstukken.Stijl
'Het lezen van een weergaloze roman als Drift levert een dubbelzinnig gevoel op. Je voelt je verrijkt door de rijke, nieuwe beeldspraak die van de pagina’s afspat (een klein voorbeeld: ‘samen staan we in een glazen bol die iemand maar blijft schudden’ over de onrustige fase na het uit elkaar gaan). Hofstedes verhaal zindert nog tijden na en zorgt zelfs voor enige onrust in je leven.' (Piters 2018)
'Want het zijn de details waarin Hofstede excelleert. Bregje gaat na haar eerste week alleen naar het zwembad, en komt ‘met elk baantje op hetzelfde punt een pleister tegen die tussen de latjes is blijven hangen, nog keurig in de vorm van de teen waar hij omheen zat’. Die verwijzing naar de wonden van anderen kan ze er dan niet bij hebben, en zeker niet op die manier.' (Peters 2018)
Slotzin
Er blijft een omtrek staan die ook meteen weer verdampt als ik mijn hand weghaal. Terwijl de afdruk oplost, zie ik door de vlekken heen hoe de blauwharige jongen zijn schouders ophaalt en zijn scheve tanden bloot lacht.Bijzonderheden
Bregje Hofstede probeerde eerst een ander boek te schrijven maar dat lukte niet. 'Ze voltooide de roman ‘Het aanzien van Emma’, over een vrouw die door een ongeluk verminkt raakt in haar gezicht. Maar het bleef een ‘doods verhaal’ dat integraal in de prullenbak belandde. Daarna volgde het boek ‘De Welp’, losjes gebaseerd op haar eigen kindertijd. Dat was al beter, maar nog steeds niet wat ze diep van binnen wilde schrijven. Pas na lang aarzelen waagde Hofstede zich aan het verboden verhaal. “Het bleef zich opdringen”, verklaart ze. “Na drie jaar heb ik mijn scrupules overboord gezet. Ik ben geen leuk mens als ik het doe, dacht ik, maar so be it. Daarna heb ik het in een zucht opgeschreven – een bevrijding.”' (Becker 2018)Beoordeling
Ik las in de recensie op Tzum dat 'Drift' bij de schrijfster nog dagen nagezinderd heeft. Ik kreeg dat gevoel al tijdens het lezen. Door de gedetailleerde stijl van het boek en de treffende vormen van beeldspraak moest ik het boek af en toe weg leggen om even rustig te overdenken wat ik had gelezen, vooral bij de passages over het slaapgebrek van de verteller. De verteller ging echt in mijn hoofd zitten en gedurende de dag dacht ik vaak aan haar en aan haar verhaal over de liefde. Ik had hetzelfde gevoel toen ik 'Slaap' las van Annelies Verbeke en hoewel de boeken enorm van elkaar verschillen, kun je ze qua originaliteit en thematiek ook met elkaar vergelijken. 'Drift' is geen makkelijk maar wel een mooi boek: een echte aanrader voor de wat ervarener lezer.Recensies
"Tegelijkertijd voel je je medeplichtig aan het teloorgaan van de daadwerkelijke relatie van schrijfster Bregje Hofstede. Zij is haar geliefde kwijt, maar wij zijn een grootse en meeslepende liefdesgeschiedenis rijker." https://www.tzum.info/201...ede-drift/
"Bregje Hofstede excelleert in de details van haar tweede roman. " https://www.volkskrant.nl...~b6b9f029/
REACTIES
1 seconde geleden