Feitelijke gegevens
- 1925
- 192 pagina's
- Uitgeverij: Wordsworth
Flaptekst
Translated, with an introduction, by John Williams.
When people use the adjective 'Kafkaesque', it is The Trial they have in mind -- the nightmarish world of Joseph K., where the rules are hidden from even the highest officials, and any help there may be comes from unexpected sources. K. is never told what he is on trial for, and when he says he is innocent, he is immidiately asked 'innocent of what?'. Is he perhaps on trial for his innocence? Could he have freed himself from the proceedings by confessing his guilt as a human being? Has the trial been set up because he is incapable of admitting his guilt, and hence his humanity? The Trial is a chilling and at the same time blackly amusing tale that maintains, to the very end, a constant, relentless atmosphere of disorientation and quirkiness. Superficially the subject-matter is bureaucracy, but the story's great strength is its description of the effect on the life and mind of Josef K. It is in the last resort a description of the absurdity of 'normal' human nature.
Eerste zin
Someone must have been telling lies about Josef K., hee knew he had done nothing wrong but, one morning, he was arrested.Samenvatting
Op zijn dertigste verjaardag ontwaakt Josef K. door een rammelende maag omdat zijn hospita zijn ontbijt niet heeft gebracht. Snel ontdekt hij waarom, er zijn twee politieagenten in zijn huis die hem arresteren voor een misdaad die zij niet aan hem mogen/kunnen vertellen. Na lang wachten en veel onbegrip mag K. (hij wordt in het boek "K." genoemd) met hun opperste spreken die de zaak ook niet kan verhelderen aan K., maar hem alleen kan vertellen dat hij met zijn gewone leven mag doorgaan en alleen in zijn vrije tijd bezig hoeft zijn met het proces van zijn misdaad.
Hij vertrekt hierna naar zijn werk en realiseert zich dat de drie mannen die door de spullen gingen van de bewoners - vermoedelijk om bewijsmateriaal te vinden - eigenlijk drie collega's van hem zijn. Hij voelt zich ontnuchterd op zijn werk, besluit hierna na zijn werk zijn scharrel/prostituee niet te bezoeken en gaat naar huis. Hier vertelt hij zijn hospita dat hij onschuldig is en zij zegt dat hij er niet al teveel over in moet zitten. Hij wil graag sorry zeggen tegen Mej. Bürstner omdat de agenten haar kamer hebben gebruikt zonder toestemming. Ze komt pas laat thuis, K. vertelt zijn verhaal toch (en veroorzaakt overlast door te hard te praten) en zij zoenen voordat zij naar bed gaan.
De volgende dag wordt hij op zijn werk gebeld dat de eerste proces in de rechtbank op zondag is. Dezelfde dag had hij een afspraak met zijn werkgever maar besluit dat zijn proces belangrijker is. Op zondag kan hij de locatie van de rechtbank niet vinden (het is in de zolder van een woonhuis) en komt hierdoor te laat. Eenmaal daar vertelt hij dat het vast een vergissing is omdat hij onschuldig is, maar niemand geeft daar gehoor aan. Tijdens zijn monoloog ziet hij dat iedereen dezelfde pin op hun kleding draagt (zowel de voor- en tegenstanders in de jury) en krijgt hij het gevoel dat het een complot is. Hierdoor vertrekt hij.
Volgende zondag is er weer een proces, maar wanneer hij aankomt is niemand daar behalve de vrouw van de portier van de rechtbank. Hij grijpt zijn kans om in de boeken van de rechter te kijken maar dat blijken boeken met pornografische afbeeldingen te zijn. De vrouw biedt hem aan om hem te helpen en na wat twijfel neemt hij haar hulp aan -- echter blijkt het dat zij hem in feite wil verleiden. Op dit moment komt een student van de rechter aan en neemt haar mee. De portier ziet dit en besluit K. te helpen door hem naar het kantoor van de rechtbank te brengen. Dit kantoor is zo absurd (en muf) dat K. er onwel van wordt, hij wordt door de assistente en een informatiegever weggebracht. Eenmaal buiten het kantoor is hij weer beter.
Thuis wil hij met Mej. Bürstner praten over die ene nacht, maar zij ontwijkt hem steeds. Omdat ze hem nog steeds niet wil zien laat zij Mej. Montag (ook een huurder van hetzelfde pand) voor haar praten en die vertelt hem dat Mej. Bürstner niet met hem wil praten door het proces (en omdat ze ziek zou zijn). Na dit gesprek spiekt K. toch in haar kamer en ziet hij dat het leeg is. Hij wordt door Mej. Montag en de neef van de hospita betrapt en voelt zich beschaamd.
De volgende dag werkt hij een aantal uur langer op zijn werk. Uit de voorraadkamer van zijn kantoor hoort hij rare geluiden. Wanneer hij gaat kijken wat het zou kunnen zijn treft hij de twee politieagenten aan die hem onder arrest hebben gebracht met een beul. De agenten worden gestraft/gemarteld door de beul omdat K. in de rechtbank had gezegd dat zij hem slecht hebben behandeld. K. probeert de marteling te stoppen omdat dat niet was wat hij wilde maar merkt snel dat niks wat hij zegt invloed heeft op de beul. De volgende dag op zijn werk blijkt het dat de agenten nog steeds in de voorraadkamer worden gemarteld.
Een tijd later komt de oom (en voogd) van K. langs op zijn werk om van K. zelf te horen of het waar is dat hij een proces heeft. K. voelt zich vreselijk dat het nieuws zich heeft verspreid en om nog grotere verspreiding tegen te gaan nemen ze een wandeling waarbij K. aan zijn oom het verhaal verteld. Zijn oom is woedend omdat K. hiermee de familie ten schaamte brengt. Om het op te lossen breng zijn oom hem naar een kennis van hem, Dr. Huld, die advocaat is.
Dr. Huld besluit K. te helpen omdat zijn zaak erg interessant en uniek is. Het dienstmeisje (Leni) gooit een vaas kapot om de aandacht te trekken van K., wanneer hij komt kijken wat er aan de hand is verleid zij hem. Wanneer hij hierna terug komt bij Dr. Huld en zijn oom is alles ongemakkelijk maar besluit Dr. Huld hem alsnog te helpen. Achteraf is K.'s oom woedend omdat blijkbaar K.'s moment met Leni het dienstmeisje erg lang duurde en dat beschamend is.
De volgende dag helpt K. een man op zijn werk die connecties heeft met een kunstenaar (Titorelli) die wat over zijn zaak weet. De man adviseert K. om Titorelli te bezoeken en K. neemt zijn advies op. Na de meeting vertrekt hij meteen na de kunstenaar (ook al wordt zijn werk er door opzij gezet, maar het ging toch al slecht op zijn werk). De kunstenaar blijkt een schilder te zijn die rechters portretteert en praat tijdens het werk met hun over verschillende zaken. Hierdoor heeft Titorelli veel kennis over juridische zaken en vertelt K. dat er geen mogelijkheid is om vrijgesproken te worden. Er bestaan alleen drie manieren om de vonnis uit te stellen en de zaak in een vroeg stadium te behouden -- hiermee blijft de zaak voort gaan maar kan K. toch zijn normale leven behouden. K. besluit hierna naar huis te gaan en koopt als dank een aantal (identieke) schilderijen van depressieve landschappen van Titorelli.
De volgende dag besluit K. zijn advocaat te ontslaan omdat hij van Titorelli heeft geleerd dat hij toch niet vrij kan worden gesproken en een advocaat daarom waardeloos is. Wanneer hij bij Dr. Hulst aankomt kan hij niet direct ontvangen worden en spreekt hij hier met een andere client van Dr. Hulst. Deze client is al vijf jaar bezig met zijn zaak en heeft vijf advocaten die hem helpen (zonder succes). K. raakt gedesillusioneerd en besluit de advocaat meteen te ontstaan. De advocaat probeert K. te overtuigen om dit niet te doen door te laten zien dat hij K. erg goed behandeld ten opzichte van Block (de andere client). K. is niet overtuigd en walgt van de manier hoe Dr. Hulst met Block om gaat.
Het gaat niet goed op K.'s werk en wil daarom zo lang mogelijk op zijn werk zijn iedere dag (ook omdat zijn documenten gecontroleerd worden als hij weg is en men op die manier kan ontdekken dat hij niet productief is). Die dag moet hij een Italiaanse cliënt rondleiden door zijn stad -- maar daar heeft hij geen zin in, daarnaast is zijn Italiaans achteruit gegaan en begrijpt hij weinig van wat de Italiaan vertelt. Naar zijn geluk blijkt de Italiaan het druk te hebben en kan hij alleen maar de grote kathedraal bezoeken.
K. komt op de afgesproken tijd bij de kathedraal. De Italiaan is er nog niet en K. besluit maximaal 30 minuten op hem te wachten. In de kathedraal is de priester echter bezig om een mis te beginnen en K. besluit daarom weg te gaan. Hij wordt teruggeroepen door de priester die hem vervolgens een verhaal vertelt over een man die tot zijn dood wachtte om inzicht op de wet te krijgen (die zich in een kamer bevindt) maar tot zijn dood tegen werd gehouden door de deurwaarde om de kamer te betreden. K. identificeert zich met de man en is van mening dat de man door de deurwaarde wordt verraden, maar de priester vertelt hem dat er veel verschillende analyses en meningen bestaan op dit verhaal. De priester is ook de priester van de gevangenis die verbonden staat met het gerechtshof waar K. wordt terecht gesteld. K. concludeert dat 'de wet' een leugen is, en de wereld door een leugen wordt geleid.
Een dag voor K.'s 31ste verjaardag komen er twee net geklede mannen aan zijn deur. Ze nemen hem mee, op straat ziet K. mej. Bürstner en wil zich loswringen maar snel realiseert hij zich dat dit geen zin heeft. Hij wordt naar een veldje gebracht waar hij wordt neergestoken door een van de mannen. Hij hoort, vlak voor hij sterft, dat een van de mannen zegt dat hij als een hond sterft.
Personages
Josef K.
Het hoofdpersonage. Voordat het proces begon en nog een tijdje tijdens het proces is K. een erg successvolle, zelfverzekerde, 30 jarige man die veel vrouwen om zich heen heeft die hem aantrekkelijk vinden. Het allerbelangrijkste in zijn leven is dat alles eerlijk gaat en dat hij weet waar dingen over gaat waardoor hij door het proces langzaam maar zeker zich steeds slechter gaat voelen. Hij wordt paranoïde, angstig, chagrijnig, negatief, geïsoleerd, hij werkt minder goed, heeft seks met veel verschillende vrouwen zonder reden -- en wanneer hij eenmaal helemaal gedesillusioneerd is besluit hij om niet verder met het proces te gaan maar de straf op zich te nemen (de doodstraf). Voor zijn desillusie was hij nog in de veronderstelling dat alles goed zou komen omdat hij in feiten onschuldig is. Dit personage is gebaseerd op Kafka zelf.
Mej. Bürstner
Een huisgenoot waar K. een oogje op heeft die hem, nadat hij vertelt dat hij een proces gaande heeft, niet meer wil spreken. Dit is de eerste desillusie voor K. Nadat hij heeft begrepen dat zij hem niet meer ziet zitten begint zijn aftakeling. Voor zijn executie ziet hij haar nog vluchtig, maar wanneer zij niet naar hem omkijkt geeft hij het tegenstribbelen op.
Dr. Huld
De advocaat die de oom van K. aanraadt aan K. omdat hij een vriend van hem is. De advocaat is ziek en gaat langzaam te werk waardoor het proces geen vooruitgang boekt. Nadat K. met de de kunstenaar heeft gesproken realiseert hij zich dat er geen mogelijkheid is om vrijgesproken te worden en dat de advocaat hem voorliegt. Hierna wil hij de advocaat ontslaan en ziet hij pas wat voor gruwelijk persoon de advocaat is en dat hij alleen K. goed helpt door de goeie connecties en vriendschap. Dr. Huld is dus een personage dat staat voor de kritiek die Kafka heeft op het feit dat je in de moderne maatschappij pas iets bereikt als je connecties hebt met belangrijke mensen.
K.'s oom
Was toen K. succesvol was, erg trots op K. Wanneer hij te weten komt dat K. een proces gaande heeft, is hij boos en vindt hij K. een schande voor de familie. Als laatste hoop brengt hij K. naar Dr. Huld om de familienaam goed te maken en om K. weer op het goeie pad te plaatsen. Kafka's vader was ook altijd erg kritisch over Kafka waardoor het mogelijk is dat K's oom gebaseerd is op Kafka's vader.
Titorelli
De kunstenaar die Kafka vertelt dat er geen mogelijkheid is dat hij vrijgesproken wordt en dat alles afhangt van indrukken en connecties (maar dat dat vaak niet eens helpt). Door dit gesprek geeft K. het eigenlijk op om vrijgesproken te worden en is dit het begin van het einde. De kunstwerken die Titorelli aan K. geeft van depressieve landschappen staan symbool hier voor.
Leni
Het dienstmeisje van Dr. Huld waar K. constant seks mee heeft en hem ten schande brengt. Echter let Dr. Huld hier niet echt op en helpt hij K. alsnog.
Quotes
"Lie made into the rule of the world." Bladzijde 166
"K. had been informed by telephone that a brief investigation into his cas would be held the following Sunday. He was told that these investiogations would take place regularly; not every week, perhaps, but at frequent intervals." Bladzijde 25
"He had found he atmosphere in the room more and more oppressive, and had frequently cast puzzeled glances at a small iron stove in the corner, which was clearly not working; the room was inexplicably stuffy." Bladzijde 111
Thematiek
MaatschappijkritiekHoewel er een aantal andere belangrijke thema's zijn in dit boek (zoals desillusie) is het allerbelangrijkste thema van het boek de maatschappijkritiek die Kafka uit door dit verhaal te beschrijven. Zoals ik eerder in het stuk "tijd en decor" in dit boekverslag hed beschreven, had in de periode waarin Kafka dit verhaal schreef (1915) het liberalisme zich gevestigd maar het bleek door de Eerste Wereldoorlog dat niet alles altijd goed verliep in Europa. Veel landen (maar vooral Duitsland en Rusland -- waar Tsjechië tussenin zit) neigden naar totalitaire regimes. Iets wat kenmerkend is van zowel die regimes als de liberale democratie is de dikke laag van bureaucratie waardoor het individu het gevoel krijgt dat hij niks betekent en geen invloed heeft op juridische/politieke zaken. Het feit dat in dit verhaal het gerechtshof niet genoodzaakt is om aan K. duidelijk te maken waar alles over gaat duidt dat het al een aanloop is naar totalitaire regimes omdat zij toch wel doen wat zij willen doen. Hoewel het dus voornamelijk gaat over hoe de (westerse-)wereld was in 1915, is de kritiek die Kafka in dit boek over bureaucratie uit nogsteeds toepasbaar op de huidige maatschappij.
Motieven
Desillusie
K. begint in het boek erg positief en besteedt geen tijd aan het proces aangezien hij toch denkt dat hij vrijgesproken wordt omdat hij in feiten onschuldig is. Door het boek heen realiseert hij zich steeds meer hoe vreemd het systeem werkt en hoe weinig invloed hij heeft. Hij weet tot zijn dood ook niet waar hij voor aangeklaagd wordt. Niet alleen op het gebied van het juridische systeem en zijn proces raakt hij gedesillusioneerd, maar zijn hele leven loopt in de soep en hij wordt zelf ook depressief. Uiteindelijk kiest hij er zelf voor om de straf op zich te nemen hoewel hij onschuldig is.
Eenzaamheid & isolement
Door zijn proces waarderen mensen hem niet zoals ze dat deden (ook al proberen ze het wel). K. voelt zich onbegrepen en onterecht gestraft waardoor hij zich eenzaam en geïsoleerd voelt (ook angstig, paranoïde en gehaaid).
Identiteitsverlies
Het proces neemt zoveel tijd en zenuwen in beslag dat K. zijn hele carrière op het spel zet. Daarnaast daalt zijn reputatie bij mensen aanzienlijk (de vrouw waar hij van houdt wil niet meer met hem praten) en verliest hij hiermee zijn identiteit van optimistische, hardwerkende, knappe 30 jarige man.
Seks
Op het begin van het boek was hij verliefd op een vrouw (Mej. Bürstner), maar hoe gedesillusioneerder hij raakt hoe meer hij toegeeft aan de verleidingen van andere vrouwen die hij niet per se leuk vindt. In 1915 was dit niet gebruikelijk en sociaal geaccepteerd, hierdoor is dit een symbolisch beeld van zijn neergang.
Trivia
De achternaam van de hoofdpersonage wordt nooit gezegd (hij heet 'Josef K.') maar is toch is het duidelijk dat deze personage een afspiegeling van Kafka zelf is. Kafka was erg depressief en gedesillusioneerd over de wereld en heeft de meeste hoofdpersonages in zijn verhalen op zichzelf gebaseerd. Kafka begint zoals K. ook met een K wat een hint van de schrijver is dat een semi-autobiografisch verhaal is.
In 1962, 1985 en 1993 zijn er verfilmingen gemaakt van het boek.
Een van de politieagenten op het begin van het boek heette ook Franz net als Franz Kafka.
Kafka heeft rechten gestudeerd en weet daarom zoveel over het juridische systeem uit deze periode. Hierdoor kon hij makkelijk een boek schrijven dat het systeem bekritiseert.
Titelverklaring
De titel luidt 'Het Proces' (origineel 'Der Prozess', of 'The Trial' bij de vertaling die ik las). Dit duidt het ongedefinieerde proces aan dat Josef K. doorgaat voor de onbekende aanklacht die tegen hem is gemaakt. Alles in het boek draait om het proces en het is logisch dat het Het Proces heet omdat er geen naam aan te plakken is. Gedurende het hele boek wordt nooit uitgelegd waar het precies om gaat.
Echter is het proces ook de aanduiding voor het (niet-juridische maar het psychologische) proces dat K. doormaakt door het proces. Hij wordt er zwaar psychologisch door aangetast, van een zelfverzekerde succesvolle man verandert hij in een angstig, sekslustig verstrooid persoon. Het gaat niet goed op zijn werk door het proces, hij brengt zijn familie tot schaamte met het proces en is steeds in een slecht humeur. Hij raakt gedesillusioneerd en besluit uiteindelijk gewoon de (dood)straf zonder het proces aan te gaan op zich te nemen omdat hij voor het proces in zich in de piek van zijn leven bevond en dit niet meer goed te maken is.
Structuur & perspectief
Het verhaal wordt door een alwetende verteller in het hij-perspectief verteld. Josef K. wordt exclusief als enige door de verteller gevolgd, zijn gedachtes worden ook verteld maar wat de buitenwereld weet (bijvoorbeeld de reden waardoor K. vervolgd wordt) wordt nooit naar voren gebracht. In feite weet je dus alleen wat K. weet hoewel je als lezer verwacht dat de verteller meer weet. Hierdoor wacht je steeds op een clue die uiteindelijk nooit komt.
Het boek is opgedeeld in tien korte hoofdstukken (ieder hoofdstuk is gemiddeld 20 pagina's lang) die belangrijke aspecten of personages als titel hebben. De continuiteit van het verhaal is soms vreemd, dat is niet helemaal zo bedoeld omdat Kafka het verhaal in zijn leven nooit af heeft kunnen schrijven. Zijn vriend (Max Brod) heeft het een jaar na zijn dood toch uit laten geven omdat Kafka wel het einde van het verhaal had geschreven.
Decor
Kafka geeft in dit boek (en de meeste van zijn boeken) nooit een tijds- of locatie aanduiding. Het verhaal speelt zich echter vermoedelijk af in de negentiende-/begin twintigste eeuw omdat het een kritiek is op de moderne samenleving waarin Kafka zelf leefde, en vindt plaats in Tsjechië (Praag).
Het verhaal is erg absurdistisch en niet-realistisch, het is een uitvergrote variant van de werkelijkheid waarin Kafka leeft, waardoor het verhaal zich daarom bevindt in een fantasie-variant van de tijd/locatie die ik net aanduidde.
De tijd en locatie zijn echter wel redelijk essentieel in dit boek omdat in de 19e eeuw, liberalisme als politieke ideologie zegeviert en het product is van het feit dat de ideeën uit de verlichting zich hebben gevestigd in de samenleving. Deze ideeën houden in dat wettelijk iedereen gelijk is in de samenleving en iedereen dezelfde kansen verdient. Hierdoor kan K. succesvol in een bank werken en krijgt hij de mogelijkheid om via een rechtbank zijn onschuld te verdedigen.
Kafka heeft dit boek in 1915 geschreven, wat vlak na de Eerste Wereldoorlog was. Hierdoor komt er toch een vorm van desillusie in de liberale ideologie naar voren en een voorbode is op de opkomende totalitaire regimes zoals het Nationaal-Socialisme in Duitsland en het Communisme in Rusland. Hierdoor is het mogelijk dat in het verhaal nooit wordt uitgelegd waar de hoofdpersoon schuldig aan is en het voor hem onmogelijk is om inzicht te krijgen op de wettelijke systemen, omdat dit ook altijd in totalitaire regimes niet altijd even eerlijk wordt gedaan.
Tsjechië was in deze tijd verder onderdeel van de Duitstalige wereld (daarom schrijft Kafka ook in het Duits) en werd later een satellietstaat van Rusland waardoor het erg beïnvloed werd door zowel het communisme als het nationaal socialisme. Hierdoor is het ook logisch dat een boek die een bepaald politiek fenomeen bekritiseerd zich afspeeld in een wereld die gelijk is aan de locatie waar het is geschreven.
Verder is de verhalende tijd in het boek zelf precies een jaar -- hij wordt gearresteerd op zijn dertigste verjaardag en geëxecuteerd in de nacht van zijn eenendertigste verjaardag. Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het centrum van de stad (vermoedelijk Praag) en af en toe gaat K. naar de buitenwijken om zijn processen bij te wonen of bepaalde personages te bezoeken. Zijn appartement, zijn kantoor en het huis van Dr. Hulst zijn locaties die hij vaak bezoekt. Ook is het belangrijk dat alle juridische zaken in dit verhaal in een zolder worden ondernomen waar de lucht muf is wat symbool staat voor het ondoordringbare systeem.
Stijl
Het boek is, zoals het Engelse begrip luidt, in een matter-of-fact stijl beschreven. Dit houdt in dat de verteller in het verhaal redelijk droog en uitgebreid beschrijft wat er gebeurt en wat K. denkt.
Bij personages wordt vaak de kleding die zij dragen beschreven om aan te tonen uit welke stand van de maatschappij zij afkomstig zijn (wat in de negentiende-, begin twintigste eeuw nog erg belangrijk was in Europa). Ruimtes en locaties worden beschreven in dienst van de sfeer die neer moet worden gezet in het boek. De zolderkamers waar alle juridische zaken worden gehouden zijn donker, ondoordringbaar en muf omdat dit een afspiegeling is van hoe de juridische wereld/de bureaucratie in feiten ook is.
Echter zijn er wel veel tijdssprongen en rare, onverklaarbare gebeurtenissen in het boek waardoor Kafka afstand nam van de typische matter-of-fact stijl die in de Duitstalige literatuur populair was in deze periode en zelf een absurdistisch/fragmentarisch stuk heeft geschreven wat niet gebruikelijk was.
Slotzin
"Like a dog!" he said, it was as if the shame of it should outlive him.Beoordeling
Hoewel dit niet mijn favoriete boek van Kafka is, of mijn favoriete boek in het algemeen is, is het wel een erg goed en interessant boek en zeker de moeite waard voor scholieren die interesse hebben in geschiedenis en politiek.
Kafka weet met zijn absurdistische stijl toch op een perfecte manier een weergave te schetsen van hoe de maatschappij in de periode waarin hij schreef was. Hoewel veel critici beweren dat hij schreef over de totalitaire regimes, ben ik van mening dat de kritiek die Kafka in dit boek uitoefent op de bureaucratie vandaag de dag nog geldig is. Bedenk maar hoe lang je moet wachten en hoeveel onzinnige acties je moet ondernemen als je een nieuwe ID kaart aanvraagt. Hoewel dit niet zo dramatisch is als in het verhaal, komt het wel overeen met hoe ondoorzichtig en waardeloos bureaucratie over het algemeen functioneert.
Omdat dit boek pas echt interessant is als je een redelijk duidelijk beeld hebt van Midden-Europa in de 19e-, begin 20e eeuw op politiek gebied raad ik eigenlijk alleen havo 5, vwo 5 en vwo 6 aan om dit boek te lezen. Anders is het voornamelijk een saai verhaal over een man die depressief wordt van een onoplosbaar proces waarin het niet duidelijk is waarvoor hij wordt aangeklaagd en tegelijkertijd zonder reden seks heeft met een heleboel vrouwen.
Recensies
"Franz Kafka was a true genius. What is this sign of genius? When you can write a classic novel that wasn't even properly completed. " https://www.goodreads.com...rue&page=1
"Met Kafka kun je alle kanten op, en juist dat maakt hem zo’n populair rolmodel voor schrijvende satirici, pessimisten, mystici, magisch-realisten, profeten en symbolisten uit alle landen. " http://nrcboeken.vorige.n...ka-franz-0
"The Trial is deeply thought-provoking in its uncomfortable presentation of a world where people are observed by secret police and suddenly arrested, reflecting the social turmoil in Europe around the time Kafka wrote it in 1914. " http://www.theguardian.co...afka-trial
REACTIES
1 seconde geleden
M.
M.
jammer dat een zekerwetengoed verslag over een vertaling van het originele boek gaat. Ik had liever de originele duitse namen, zinnen en quotes gezien. Verder prima verslag hoor!
8 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Goede samenvatting, maar wel aardig wat grammaticafouten en spellingfouten. Verder heel erg bedankt!
7 jaar geleden
Antwoorden