Feitelijke gegevens
- 10e druk, 2007
- 173 pagina's
- Uitgeverij: De Arbeiderspers
Flaptekst
Een man heeft niet lang meer te leven. Voor zijn laatste verjaardag speuren zijn kinderen hun rebelse broer Bardo op, die dertig jaar eerder door zijn vader het huis uit is gezet en nooit is teruggekeerd. De bedoeling is dat vader en zoon zich - voor het te laat is - met elkaar verzoenen. Maar de verschillen zijn niet zomaar te overbruggen: de schijnbare zekerheden van het leven in een verzorgingsstaat botsen met de ongebondenheid van Bardo. Een nog altijd sluimerende vete tussen hem en zijn oudste broer dreigt weer op te spelen. En wie moet straks hun vader op zijn sterfbed verzorgen?
Eerste zin
Ach mijn lieve Ida, kon ik maar geloven dat ik binnenkort bij jou zal zijn.Samenvatting
Gerlof de Windt is bijna tachtig en was ooit rector van een gymnasium. Hij is ziek en grotendeels verlamd. Hij heeft nog maar kort te leven. Hilde, zijn enige dochter, organiseert daarom zijn tachtigste verjaardag met de hele familie, ook met Bardo, de 'zoon uit Spanje'. Edwin, Floor, Steffie en Frank zijn ook van de partij.
Edwin en Bardo waren ooit verliefd op hetzelfde meisje: Floor. Floor koos doen voor Bardo. Toen Floor zwanger raakte, stuurde hij Bardo het huis uit. Floor kreeg een relatie met Edwin, omdat hij wel de verantwoordelijkheid voor de zwangerschap op zich wilde nemen. Het werd uiteindelijk een miskraam. Later kregen Edwin en Floor een dochter, Steffie. Na een periode van liefde, ging Edwin helemaal op in zijn aandelen.
Bardo is al dertig jaar weg. Zijn moeder 'Ida/Ma' bleef stiekem contact met hem houden. Ook Hilde was min of meer op de hoogte van zijn zwerversbestaan. Na zijn uitzetting uit het ouderlijk huis, werkte Bardo eerst in de Amsterdamse haven. Daarna reisde hij met zijn saxofoon door allerlei landen en bleef uiteindelijk in Zuid-Spanje. Tegen vaders wens, maar met zijn medeweten, ging moeder Ida hem daar opzoeken. Op de terugweg verongelukte ze met haar auto. Diep in zijn hart verwijt Pa Bardo dat hij indirect de dood van zijn moeder heeft veroorzaakt.
Wanneer Bardo op de verjaardag komt, is daar veel verbazing: pa herkent hem niet eens. Frank en Edwin spotten met hem om wat voor werk hij doet (het verzorgen van oude bomen). Bardo heeft ook een gezin met twee zoontjes. Gerlof ontdooit en Bardo gaat muziek spelen en iedereen gaat dansen.
Maar er is iets: Gerlof wil niet in een verpleeghuis, maar kan niet verzorgd worden door Hilde, Edwin of Frank. Bardo wil de zorg wel op zich nemen. Pa is dolblij.
Na het feest blijven alleen Bardo en Floor nog over om op te ruimen. Ze raken aan de praat met en fles wijn en het verleden wordt opgehaald: ze hebben seks. Ze worden gevonden door Edwin, die Floor is komen zoeken. Edwin is heel boos en verwijt Bardo van alles en nog wat.
De volgende ochtend is Bardo pa aan het scheren. Edwin komt weer langs met Floor, Hilde en Frank. Ze besluiten dat Bardo weg moet omdat hij de sfeer verpest, ook al wil pa dat niet.
Hoe het iedereen verging na dit alles wordt slechts terloops vermeld. Pa werd opgenomen in het ziekenhuis en stierf daar. Frank ging zich naar Schotland voor zijn werk. Floor liet Edwin in de steek en vertrok met Steffie naar Spanje.
Personages
Gerlof
De vader. Was altijd heel streng voor zijn kinderen, maar mist zijn overleden vrouw enorm. Hij lijkt spijt te krijgen van het wegsturen van Bardo, iets dat hij gelukkig in het heden een beetje goed kan maken.
Bardo
De zoon uit Spanje. Was dertig jaar geleden weggestuurd door zijn vader en heeft al die tijd alleen contact met zijn (inmiddels overleden) moeder gehouden. Hij komt naar de verjaardag van zijn vader, omdat hij er toch wel spijt van zou hebben hem niet meer te zien voordat hij zou overlijden. Hij doet zijn best om weer een betere band te krijgen met zijn vader. Als hij Floor weer ziet, komen alle verliefde gevoelens van vroeger weer boven.
Frank
Eén van de zoons van Gerlof en Ida. Hij is kunstenaar. Hij komt wat cynisch over, maar heeft verder geen grote rol in het verhaal.
Edwin
Eén van de zoons van Gerlof en Ida. Hij doet aan beleggen en is getrouwd met Floor. Zijn leven is een beetje veranderd in een saai huwelijk en de enorme drang om zoveel mogelijk geld te verdienen.
Floor
Getrouwd met Edwin. Ze hebben een dochter: Steffie. Floor was op haar zestiende met Bardo en werd zwanger van hem. Bardo werd weggestuurd en Floor kreeg een miskraam. Ze hoopte in Edwin toch ook een beetje Bardo terug te zien. Inmiddels is ze heel ongelukkig in haar huwelijk.
Steffie
Dochter van Floor en Edwin, ze is zestien jaar. Ze vind het heel spannend dat er ineens een oude oom in de familie is gefietst. Ze ziet ook heel goed dat haar ouders' huwelijk helemaal is vastgelopen en hoopt dat haar moeder weer geluk gaat kunnen vinden.
Hilde
De enige dochter van Gerlof en Ida. Ze is therapeute als werk en heeft de hele familieverjaardag georkestreerd. Ze speelt een soort moederrol en is vaak mediator tijdens ruzies.
Ida
De overleden vrouw van Gerlof. Wanneer Gerlof aan het woord is, richt hij zijn verhaal tot haar. Hieruit blijkt hoeveel hij van haar houdt. Ida is omgekomen in een ongeluk.
Quotes
"Floor: Alleen in België heb je van die smalle huizen met blinde muren aan weerszijden alsof er nog huizen naast gebouwd zouden worden, maar dat is niet doorgegaan, niemand weet waarom, alleen een paar gepensioneerde ambtenaren misschien." Bladzijde 9
"Pa: Wie gelooft er nou nog in een hiernamaals. De voorstelling van hemel en hel als beloning en straf had zin in een primitieve fase van de mensheid, toen barbarij algemeen was, om de mensen een notie van goed en kwaad bij te brengen. De hel vind je hier gewoon op aarde, anders lag ik hier niet, laat de artsen dat nou maar gewoon toegeven en mij m'n Bokma geven als medicijn tegen de zwartgalligheid." Bladzijde 8
"Edwin: Arme Pa, de tijdgeest keerde zich tegen hem. De jongere generaties bekogelden de oude waarden en conventies met rookbommetjes, deden assertiviteitscursussen en groepstherapieën, en loerden met spiegeltjes in hun vagina. Daarna kozen ze een beroep dat vroeger niet had bestaan of ze rotzooiden maar wat aan, zoals Bardo, en waren er trots op dat ze het systeem te slim af waren en schijnbaar een leuker, origineler leven hadden dan de workaholics en de strebers." Bladzijde 36
"Steffie: Deze oom komt net op tijd! Ik dacht al dat er nooit iets zou veranderen, dat mijn enige bestemming was mijn moeder langzaam te zien wegglijden tussen potten met pillen om te kalmeren, te slapen, de angst te bestrijden en potten met pillen voor de pep, om het effect van de andere ongedaan te maken. Op het laatst weet je niet meer wie je echte moeder is, waar ze zich schuilhoudt tussen al die chemicaliën." Bladzijde 67
"Frank: Ik zit hier mooi opgesloten tijdens de uitoefening van mijn beroep. Degenen die me om de glamour ervan benijden zouden eens moeten zien hoe ik hier lig op een doodenge glibbersprei, overgeleverd aan mijn gedachten die, als een tong naar een holle kies, steeds weer de richting van Pa's verjaardag uit gaan." Bladzijde 87
"Floor: Wat ik maar verzwijg is dat ik heimelijk hoopte in zijn broer iets van mijn verjaagde geliefde terug te vinden, de vanzelfsprekende aantrekkingskracht die er tussen ons was geweest, de bij het minste geringste oplaaiende sensualiteit - we hoefden elkaar maar aan te kijken en de hele wereld kreeg de kleur van onze begeerte." Bladzijde 109
"Edwin: Bardo en Floor voor het uitdovende vuur en ik, onhoorbaar binnengekomen want we hebben allemaal een sleutel, als de klassieke hoorndrager in de deuropening." Bladzijde 118
"Hilde: Ik werp een korte blik op de huwelijksfoto. Ma, in een wolk van kant en crêpe georgette met een lange sluier, lacht gul en gretig naar de camera, dezelfde sproeten. Trouw niet schat, drukt ze met op het hart als ik zestien ben, wees nooit zo dom om te trouwen en kinderen te krijgen. Een verwarrende raad als je haar dochter bent, je eigen bestaan wordt als het ware ontkend in de vorm van een welgemeend advies." Bladzijde 76
Thematiek
LevensopvattingenMet de terugkeer van de verloren zoon, botsen de levensopvattingen van de gezinsleden. Vooral die van Edwin en Bardo: Edwin als heel los en één met de natuur, Edwin als voortdurend stressvol en met sociale verplichtingen.
Liefde en bedrogDe hele affaire tussen Floor en Bardo en Edwin zorgt ervoor dat Edwin Bardo weer wegstuurt, maar daarmee ook zijn vrouw Floor. Zij kiest eindelijk voor haar eigen liefde.
Motieven
Verlorenzoonmotief
Bardo is de 'verloren zoon'.
Titelverklaring
'De zoon uit Spanje' verwijst naar Bardo, één van de zoons van Gerlof en Ida. Ze hebben elkaar dertig jaar niet gezien, nadat Gerlof Bardo uit huis had gezet. Ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Gerlof, komt Bardo langs op uitnodiging van Hilde. Dat Bardo er weer is, legt veel bloot van de familierelaties: daar gaat het verhaal over.
Structuur & perspectief
Het verhaal is gestructureerd als 'mozaïek': verschillende personages komen in ik-perspectief aan het woord. 'Pa' (Gerlof) komt vaker aan het woord dan de rest, Bardo komt niet aan het woord (terwijl het hele verhaal over hem gaat). Floor komt wel aan het woord, net als Steffie. Het boek is dus een serie van monologen, waardoor je de familierelaties nog duidelijker te weten komt. Ieder personage is daarnaast een soort eenling: eenzaamheid is onderdeel van de familierelatie in dit boek.
Decor
Het verhaal speelt zich af in het huis van Gerlof. Waar dat huis staat, is niet bekend. Floor noemt wel een keer 'België', maar het is niet zeker of het huis daar is. In het verhaal wordt duidelijk dat Floor en Steffie naar Bardo in Spanje toegaan, maar dit is een soort vooruitblik.
De tijd waarin het verhaal zich afspeelt, zal aan het einde van de 20e eeuw zijn (het boek kwam uit in 2004). Er wordt namelijk onder andere gebruik gemaakt van mobieltjes. Het hele verhaal lijkt niet zo'n lange tijd te beslaan, hoogstens enkele weken tot enkele maanden: Gerlof heeft nog maar kort te leven.
Stijl
Het taalgebruik is niet moeilijk te noemen. Er komen veel dialogen in het boek voor. Ieder personage heeft een eigen stijl van denken en zeggen, iets dat zich weerspiegeld in de verschillende hoofdstukken (met verschillende perspectieven).
Slotzin
Gerlof, ontspan een beetje, welkom in de eeuwigheid!Beoordeling
Ik vind dit best een leuk boek. Het is prettig om te lezen en ik ben prettig verrast door hoe observaties van personages beschreven zijn. Het is ook een leuk inkijkje in de mogelijke gedachten van iemand die niet lang meer te leven heeft. Daarnaast zijn het ook wel herkenbare familiezaken: hoe vader en moeder bijvoorbeeld heel verschillend waren en wat voor weerslag dat op kinderen kan hebben (Bardo vs. Edwin).
Recensies
"Tessa de Loo bedacht een originele manier om het verhaal te vertellen. Elk nieuw hoofdstuk wordt verteld door de ogen van een ander familielid. Hierdoor wordt de verhaallijn van het verjaardagsfeest toch steeds verder gezet en men leest steeds andere houdingen tegenover en gevoelens over het feestje. Zo leert men ook de personages op een originele manier kennen. Het verhaal op zich is echter een beetje te doorzichtig. De titel is "de zoon uit Spanje" en reeds in één van de eerste hoofdstukken verneemt men al dat Floor onderweg is naar Spanje. Als men dan leest dat Bardo in Spanje woont, is de link al wel erg snel gelegd en het geheim van de familie direct achterhaald." https://literom-nbdbiblio...tail/81927
"In De zoon uit Spanje wil de schrijfster soms ook te veel uitleggen. Op het einde van deze roman zijn er weinig open plekken meer over. In het laatste hoofdstuk reflecteert de vader op de bijbelse gelijkenis van de verloren zoon en verwijt de bijbelschrijver gebrek aan psychologisch inzicht. Alsof de psychologische ontwikkelingen in De zoon uit Spanje zo overtuigend zijn. De schrijfster heeft in de roman eigenlijk twee levensopvattingen tegenover elkaar willen stellen en daar haar karakters aan opgeofferd." https://literom-nbdbiblio...tail/62968
REACTIES
1 seconde geleden