Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2025
- 92 pagina's
- Uitgeverij: CPNB
Flaptekst
Eden is met haar twee broers op weg naar een meteorietkrater ergens in Duitsland. Ze heeft een missie: haar jongste broertje redden. Benjamin heeft een depressie, Johnny een rijbewijs. Benjamin weetalles van sterren en meteorieten. Johnny weet de weg- hopelijk. En Eden. Die zit ertussenin. Altijd ertussenin.
Eerste zin
Het eerste wat Johnny vroeg was hoe dat Duitse stinkgat heette. "Steinheim", zei ik. "Klinkt kut."Samenvatting
De volgende dag gaan ze op weg en Eden heeft 300 € van de bankrekening van haar moeder geplukt. Haar vader heeft tien jaar ervóór zelfmoord gepleegd door tegen een trein aan te lopen. Johnny heeft altijd beweerd dat hij er getuige van was.
Moeder heeft een nieuwe vriend, Joep. Eden schrijft haar een briefje met de mededeling dat ze weggaan.
Johnny rijdt op het kompas van Google Maps. Al snel moeten ze gaan tanken, want de benzine raakt op, maar hij wil wachten totdat ze in Duitsland zijn, omdat de benzine daar goedkoper is. Bij een 'vrouwenparkeerplaats' schroeft hij een verkeersbord af en neemt het mee in de achterbak. Ze praten onderweg vooral over sterren en planeten.
Maar Google Maps begeleidt hen naar de verkeerde plaats Steinheim. Ze moeten naar het andere Steinheim bij Stuttgart. Maar ze worden onderweg staande gehouden door de politie en Johnny moet mee naar het bureau vanwege de diefstal van het verkeersbord. Hij heeft als hobby verkeersborden 'jatten'. Het kost hem een flinke boete, die Eden betaalt van 'de bijdrage' van haar moeder.
Op weg naar het tweede Steinheim, ruim 400 kilometer zuidelijker. Benji vertelt het een en ander over meteorieten en hoe inslagen werken. De benzinetank is bijna leeg en Eden moet 'pissen'. Bij een Raststätte stoppen ze en op de WC krijgt Eden een rare gewording. Het is net alsof ze niet van deze wereld is. Een lange man achter haar zegt: "Anadanish loeshoemoe." Ze weet niet wat hij bedoelt. Als ze het toiletgebouw verlaat, ziet ze Benji en Johnny niet. Gelukkig duurt het niet lang of daar komt de oude, rode Golf aanrijden.
Wanneer ze weer rijden, duurt het niet lang of de auto valt weer stil, midden op de snelweg. Benji en Eden moeten hem naar de kant duwen. Opnieuw is de politie snel ter plekke. Wanneer de agenten de achterklep openen, ligt er weer een gepikt verkeersbord in, nu met de P van Polizei. Johnny kan weer mee naar het bureau.
Eden en Benji gaan samen wandelen naar de plek waar de meteoriet ooit is ingeslagen. Vijftien miljoen jaar geleden, de dino's waren al dood. Benji vertelt en hij vraagt ineens of Eden non-binair is (een jongen of een meisje?) Eden werd vroeger namelijk wel eens voor een jongetje aangezien. Eden geeft toe dat ze zowel op jongens als op meisjes valt. Benji geeft daarna toe dat hij op jongens valt. Het is zijn coming out.,
Daarna vertelt Benji over "dark matter en dark energy." ("Dark betekent niet slecht, maar onzichtbaar' ) Hij wil daarna even op zichzelf zijn.
Dan krijgt Eden weer een vreemde gewaarwording. Ze zit weer in een restaurant en ze krijgt een boodschap van vier mensen. De man spreekt weer het zinnetje "Anadanish lushoemoe "uit. Ineens staat Benji naast haar en zegt: "Hello from the children of Planet Earth". Dan is ook Benji weer weg en Eden herinnert zich dat dit het zinnetje was dat Benji (toen hij klein was) vaak zei.
Ineens staat Johnny weer voor haar neus. Hij is boos en hij vernedert haar om te zeggen dat ze 'zeker zelf een pik wilde hebben.' Ze reageert op hem door hem een bloedneus te slaan. Johnny steekt een joint op en als ze vertelt van die vreemde gewaarwording, denkt hij te weten dat die vreemde familie hun eigen gezin was.
Hij geeft aan Eden toe, dat hij nooit bij de zelfmoord van zijn vader was. Hij heeft het verhaal verzonnen. Maar het is wel de diepere oorzaak van zijn rare neiging om overal verkeersborden af te schroeven. Ze moeten terug naar de auto. Johnny heeft de motor laten draaien, anders zou hij afslaan. Door de joint die ze heeft gerookt, valt ze in slaap en droomt over Benji die door aliens wordt meegenomen.
Ineens staat Benji weer voor de auto. Johnny zegt dat ze een 'bad trip' heeft. Benji laat een steen (Sueviet) zien die hij gejat heeft in het museum van de krater.
Daarna opent Johnny de achterbak en hij laat het bord van 'Meteoorkrater museum 2 km' zien, dat hij cadeau wil geven aan Benji.
Ze gaan weer op weg. Johnny wil via Oostenrijk rijden. De benzine is weer bijna op. Benji legt de vreemde zin uit. De Voyager 1 en 2 zijn in de zeventiger jaren de ruimte in gestuurd met een Golden Record, een plaat met begroetingen in groot aantal talen. De eerste begroeting was in het Akkadisch, een dode taal die eeuwen voor Christus in het Midden-Oosten werd gesproken. Benji vertelt ook wat de rare spreuk betekent: " Dat alles goed mag zijn of zoiets."|
Later in de auto praten ze over zelfmoord. Johnny zegt dat hij het niet met een trein zou doen, maar met zijn auto 's nachts in een kanaal zou rijden. Eden zegt dat ze het nooit zal doen of anders pillen zou nemen. Benji geeft aan dat hij van een flinke hoogte zou springen.
Dan gebeurt het: Er komt een groot blauw licht, een verblindend lichtspoor, alsof de zon op de aarde viel. Johnny refereert aan de roman van W.F. Hermans "Nooit meer slapen" waarin de hoofdfiguur aan het eind een meteorietinslag ziet, waarnaar hij op zoek was.
Benji zegt dat deze meteoriet al in de dampkring is verbrand. Maar hij heeft een gezellige dag gehad.
Op de berg begeeft de auto het: de benzine is op. Johnny laat hem in zijn vrij de berg aflopen. Eden ervaart het alsof ze in de ruimte zweven.
Personages
Eden
Een non-binair meisje(16) dat nog op de middelbare school zit. Ze heeft fijne gevoelens voor haar jongste broertje Benji, die depressief is. en al twee jaar niet naar school gaat.. Ze wil hem een leuk dagje bezorgen met een uitstapje naar een plaats die hem interesseert.. Onderweg praat ze met Benji o.a. over haar seksuele geaardheid. Helemaal zuiver op de graad is ze ook niet: ze heeft 300 € van haar moeders bankrekening gehaald.
Johnny
Johnny is twintig jaar en een stoere rouwdouwer. Hij heeft een heel oude auto op de kop getikt, waarin je niet zo betrouwbaar verre reizen kunt maken. Dat vraagt natuurlijk om moeilijkheden. Johnny heeft altijd verteld dat hij gezien heeft hoe zijn vader voor de trein is gesprongen. Op hun reisje geeft hij toe dat dit niet het geval is geweest. Wel heeft hij er een vreemde tic aan over gehouden . Bij het spoor stond een bekend verkeersbord en hij is nu een handige 'verkeersbordenpedofiel'. Heel misschien is hij toch een ruwe bolster met een beetje blanke pit.
Benji
Benji is de jongste Reiziger. Hij is al twee jaar depressief. Mogelijk heeft hij de zelfmoord van zijn vader niet goed verwerkt. Mogelijk krijgt hij daarbij ook weinig hulp van zijn moeder, die zich liever bezig houdt met haar nieuwe vriend Joep. Benji is homoseksueel, geeft hij ook toe aan Eden. Hij weet alles van het heelal, planeten en de meteorieten. Ook hij jat iets: een bepaalde steen uit het museum van de meteoriet.
Quotes
"Waar ik bang voor ben? Dat weet ik zelf niet eens, ja, ik ben bang voor Benji, voor wat hij kan aanrichten, voor de krater die hij kan slaan. Misschien is die krater er allang. Misschien is die krater er allang, misschien probeer ik al schrijvend te bewaren wat ik al kwijt ben." Bladzijde 34
"Ik had in de veronderstelling verkeerd dat Johnny en ik een bondgenootschap hadden, Benjamin redden, dat was een heilig verbond. Het was verdomme niet een of ander televisieprogramma, zo'n spel waarin half bekende Nederlanders elkaar de hele tijd naaien." Bladzijde 40
"Hij wilde mij natuurlijk eerst stevig inwrijven dat ik hem in de steek had gelaten, al dat liet ik maar begaan, al waren de beledigingen niet mails. Een en al pistool, geen kogels. Hij noemde mij een landverrader (sinds wanneer was hij een land?) een rat en een lafbek. In het laatste had hij gelijk." Bladzijde 69
"Toen gebeurde het. Echt waar. De hemel kleurde blauw, diep kobaltblauw. Benji veerde op van de bank, duwde zijn hoofd tussen de twee voorstoelen. Johnny liet het gas los, alsof hij was vergeten dat hij in een auto reed. Ik weet nog dat ik dacht, dit is het einde van de wereld. Het was geen schrik, daar was het veel te mooi voor." Bladzijde 90
Thematiek
QueesteDe roadnovel is eigenlijk een eigentijdse variant op de Middeleeuwse queeste.(Koning Arthur en zijn ridders) Die queeste moest voldoen aan drie kenmerken. - Het verhaal begint en eindigt op dezelfde plek - De gebeurtenissen spelen in een vreemde omgeving, waar ook nog problemen overwonnen moeten worden. De opdracht die vervuld moet worden. - De queeste heeft vaak een goede afloop. De ridders keren terug naar de Ronde Tafel van Arthur. De hierboven genoemde kenmerken komen ook in "De krater" voor. - De reis begint van huis uit naar een vreemde omgeving. Ze rijden zelfs op aanwijzing van Google Maps naar het verkeerde Steinheim. - Er zijn op het vreemde terrein problemen te overwinnen (benzine is op, de verkeerde route, de opladers van telefoons zijn leeg, de politie houdt hen aan vanwege de gepikte verkeersborden, Eden ervaart rare gebeurtenissen, ze ontmoeten vreemde mensen die een vreemde taal spreken, Benji raakt een tijdje zoek, er aan het einde zien ze magisch natuurverschijnsel) Maar het verhaal eindigt op een berg in Oostenrijk (dus niet thuis) Daar het een open einde is, weet je als lezer niet of ze veilig thuiskomen. De o.v.t. waarin Eden vertelt (in een achteraf gesteld perspectief) zou hoop kunnen bieden.
Motieven
Relaties tussen broers en zussen
De drie kinderen Reiziger zijn erg verschillend, ook in relaties naar elkaar. Benji is de jongste , maar hij heeft het zwaar. Hij heeft last van depressies. Eden (het meisje) heeft medelijden met hem en wil hem een reisje aanbieden naar Steinheim. Ze weet dat ze hem een plezier kan doen met een reisje naar de plek waar ooit een meteoriet ingeslagen is. Johnny is de oudste, maar hij is het onverschilligste. Hij beweert dat hij Eden haat. Ook wat seksuele geaardheid zijn ze verschillend. Johnny is hetero, heeft al seks gehad met meisjes. Eden is non-binair ( ze weet nog niet wat ze is- blz. 33) en Benji geeft op de roadtrip aan Eden aan dat hij waarschijnlijk homo is. Op de cover van het geschenk staat dat Eden er altijd 'tussenin' zit: tussen hetero en homo, dat klopt dus.
Roadtrip - zie thema
De drie kinderen maken een roadtrip vanuit Nederland naar Duitsland. Op een roadtrip kom je problemen tegen. Een roadtrip is vaak gerelateerd aan een queeste, die ook vaak moeilijkheden oplevert om te overwinnen. De problemen op deze roadtrip zijn: benzine raakt op, naar de verkeerde plaats rijden, de batterijen van de telefoons zijn leeg, verkeersborden stelen, in aanraking komen met de politie, vreemde ervaringen meemaken, een soort natuurwonder zien aan het einde.
Homoseksualiteit
Zie voor de uitleg hiervan onder (motief relaties tussen broers en zus) Benji openbaart aan Eden dat hij waarschijnlijk homoseksueel is.
Depressie / zelfmoord
Benjamin heeft last van depressies. Hij is op school al twee jaar uit de running. Eden wil hem uit die sfeer halen en verwacht dat de plek waar de meteoriet is neergekomen magische krachten heeft om hem te kunnen genezen. Aan het einde van de roadtrip praten de drie over zelfmoord. Het blijkt dat Benji daar al heel lang over nagedacht heeft, ook over de manier waarop. Bij een depressieve gedachten hoort ook het nadenken over een mogelijke zelfmoord. Niet voor niets staat aan het einde van dit boekje een telefoonnummer wanneer je gedachten hebt over zelfmoord. Toen Eden zes jaar oud was, heeft haar vader zelfmoord gepleegd door voor de trein te springen. Johnny heeft altijd beweerd dat hij het ongeluk gezien heeft, maar tijdens de reis vertelt hij dat hij het verzonnen heeft. Hij heeft er wel een tic aan over gehouden: namelijk verkeersborden stelen.
Heelal
Benji weet heel veel van het heelal: de planeten, de astroïden, de meteorieten, de Pale Blue Dot, de manen, de lancering van de Voyager 1 en 2. Het interesseert Johnny helemaal niets: hij vindt zijn broertje maar een vreemde jongen.. Tijdens de rit denkt Eden, dat Johnny en zij manen zijn die om haar broertje heen cirkelen (blz.27)
Motto
Er zijn twee motto's
But what exactly is dark energy? The short answer is:
We don't know. But we do know that it exists.
Chelsea Gohd, website NASA
Ana dannish lü shulmum
Golden Record, aan boord van ruimtesondes
Voyager 1 en 2
Opdracht
Voor J.
Titelverklaring
De drie leden van het gezin Reiziger (Eden, Johnny en Benjamin) gaan op reis naar de krater in de Duitse stad. Vijftien miljoen jaar geleden is daar een meteorieteninslag geweest. Benjamin is gek op sterren en meteorieten.
Maar op blz. 34 staat nog een overweging van Eden: "Waar ik bang voor ben? Dat weet ik zelf niet eens, ja . ik ben bang voor voor Benji, voor wat hij kan aanrichten, voor de krater die hij kan slaan. Misschien is die krater er allang, misschien probeer ik als schrijvend te bewaren wat ik al kwijt ben."
Betekent dat er iets gebeurd is met Benji ? Eden is een achterafverteller.
Structuur & perspectief
Eden is de ik-verteller. Structuur: er zijn in deze novelle hoofdstukjes die van elkaar worden gescheiden door een typografisch teken (een ster).
Eden vertelt in de o.v.t. Ze is dus een achterafverteller, wat ze ook enkele keren benadrukt.
(blz. 27: "Toen begreep ik dat nog niet, die Pale Blue Dot")
(blz. 51:" Let wel. ik schrijf dit allemaal achteraf, hè?")
( blz,65):"Van hier wordt het ongeloofwaardig, maar daar kan ik niks aan doen, ik vertel alles precies zoals het gebeurd is.")
(blz. 86: "Ik heb het later allemaal opgezocht, over Cassini-Huygens, donkere materie en de Voyager, Mijn geheugen is niet zo goed dat ik het allemaal in één keer onthoud, zoals Benjamin")
Het verhaal omvat een reis van ruim een dag.
Het wordt chronologisch verteld.
Er is een open einde.
Decor
Het belangrijkste decor is de Duitse stad: Steinheim. Of liever gezegd twee Duitse steden Steinheim. Johnny rijdt geleid door Google Maps naar de eerste (verkeerde stad) en hij moet daarna ruim vierhonderd kilopmeter naar hetzuiden rijden naar de tweede Duitse stad met die naam.
Het decor is ook de reis ernaar toe,(een road novel) waarbij vooral Johnny wat stunts uithaalt. Het vertrekpunt, de woonplaats van het gezin wordt niet bekend gemaakt.
De tijd
Het is een dag in de zomervakantie: Eden hoeft alleen nog maar haar rapport op te halen. Maar er wordt niet vermeld in welk jaar dat is. Uit enkele tekstgegevens kun je opmaken dat het een actueel verhaal is (Google Maps, Whatsapp. Taylor Swift - blz. 19)
Stijl
De stijl van de schrijver is helder, geen lastige woorden behalve de geografische termen die uit de mond van Benji komen, omdat hij zijn kennis over het heelal e.d.. wil spuien. Eden is de verteller en zij vertelt herhaaldelijk dat ze het hele verhaal achteraf heeft opgeschreven. Ze heeft een humoristische stijl van vertellen, heel relativerend. Over Johnny zegt ze enkele keren: "Wel een pistool, maar geen kogels." (oftewel: veel geschreeuw, maar weinig wol)
Er staan ook grappige woorden i de tekst. Zo noemt Eden Johnny 'een verkeersbordenseksueel." en Johnny noemt op zijn beurt Benji een 'kosmoseksueel, geil van het universum." Het stopwoord van Johnny is "Godverdekut."
Slotzin
De weg begon weer iets te dalen. Toen de motor ging sputteren en even later stilviel zette Johnny hem in zijn vrij. We rolden kalm de berg af. De bergrug voor ons verzonk in het diepste duister, en we gleden met zijn drieën door de nacht alsof we door de ruimte zweefden.Bijzonderheden
1. Op woendag 12 februari 2025 bekendgemaakt dat het geschenk bij de 90e Boekenweek is geschreven door Gerwin van der Werf. De 55-jarige schrijver uit Leiden is met zijn ingezonden verhaal De krater de winnaar van de Boekenweek Novellewedstrijd waar nog 148 andere manuscripten voor werden ingezonden. Van der Werf werd gekozen door de eenmalig geformeerde vakjury onder leiding van Rik van de Westelaken.
2.De negenkoppige jury bestond uit oud–Boekenweekgeschenkauteurs Hanna Bervoets en Tom Lanoye, literaire kenners Lidewijde Paris en Tiziano Perez, boekinkoper Jan Peter Prenger en fanatieke lezers Noah de Campos Neto, Ernestine Comvalius, Liesbeth Rasker en voorzitter Rik van de Westelaken.. Uit de 149 geanonimiseerde manuscripten kozen zij gezamenlijk voor het verhaal van Gerwin van der Werf. Het juryoordeel is lovend:
3.Het winnende manuscript van de schrijfwedstrijd voor de 90e Boekenweek vertelt een gelaagd verhaal over een tragikomische roadtrip van drie jongeren. De personages zijn volstrekt authentiek, geloofwaardig en ontroerend. Bijna achteloos wordt de lezer meegenomen in hun belevingswereld. Hun gedachten en opmerkingen lijken de tijdgeest te reflecteren, maar zijn in tijd en plaats universeel. Hoewel het decor herkenbaar is, had het verhaal zich op veel plaatsen in de wereld kunnen ontvouwen. Toch past het hier precies bij de personages, hun belevenissen en gedachten. De schrijfstijl is sprankelend en licht; maar achter de humor, nonchalance en flauwe grappen van de jongeren schuilt een groot verdriet, dat – net als een overwoekerde krater miljoenen jaren na een meteorietinslag – op het oog nauwelijks waarneembaar is. Als het verhaal ten einde is, had je als lezer nog best wel even verder met ze willen reizen…
Beoordeling
De keuze voor het geschenk van de 90e Boekenweek is een gelukkige geweest: voor het eerst sinds jaren een anonieme wedstrijd. Er waren veel inzendingen en de jury heeft een mooi verhaal uitgekozen. Het is een fraai en ook humoristisch verteld reisverhaal van drie kinderen Reiziger.
Achter hun simpele reisverhaal( een dagje naar Duitsland) lijken er schrijnende zaken aan de orde: een zelfmoord van hun vader, een broertje dat depressief is en al heeft nagedacht over zelfmoord, een moeder die nauwelijks naar haar kinderen omkijkt, omdat ze alweer een nieuwe vriend heeft, haar oude personal coach.
De drie gaan op weg volgens het plan van Eden. Op de roadtrip komen ze problemen tegen, die ze moeten overwinnen. Er blijft een merkwaardige sluier boven hun verhaal hangen. Eigenlijk weet je als lezer niet hoe je het open einde moet invullen. Dat komt o.a. door het feit dat Eden een aantal keer vermeldt dat ze het verhaal achteraf heeft opgeschreven Is er in de tussentijd iets gebeurd met de jongste Reiziger? Die vraag blijft na het lezen boven het verhaal hangen.
Voor de lezers die Gerwin van der Werf nog niet kennen, een mooie aansporing om zijn romans te lezen. "Strovuur"(2020), "De droomfabriek" (2022)en 'Wilgeneiland" (2024)zijn alleszins de moeite waard. Longlists en Shortlists zijn Van der Werf al toegekend. Maar de mooiste bekroning voor zijn talent is nu het Boekenweekgeschenk 2025.
Recensies
"Grappig is ook hoe Van der Werf via Eden schrijftechnische veiligheidskleppen inbouwt. Zij herhaalt een paar keer dat ze het achteraf opschrijft en ook dat een bepaalde ‘buitenaardse’ ervaring van het trio, van Eden eigenlijk, vooraf wordt gegaan door: ‘vanaf hier wordt het ongeloofwaardig, maar daar kan ik niks aan doen, ik vertel alles precies zoals het gebeurd is.’ Eigenlijk is de hele roadtrip een start van een volwassenwording van Eden, zijn Johnny en Benji eerder haar manen." https://www.tzum.info/202...20wachten.
"Op twee derde van het boek kondigt Eden bovendien aan ‘vanaf hier wordt het ongeloofwaardig’, en dan wordt De krater inderdaad pas echt een leesavontuur. En dat is precies wat Van der Werf lijkt te willen bereiken met De krater: het leesplezier aanwakkeren bij de honderdduizenden lezers die dit Boekenweekgeschenk in handen krijgen. Hij beklaagde zich in deze krant eerder over het plichtmatige karakter van recente geschenken, en nu heeft hij duidelijk willen laten zien hoe het anders kan: speels, spannend en fantasierijk." https://www.trouw.nl/boek...gle.com%2F
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je als docent voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze leuk gevonden hebben. Dat is een van de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is.
Ik heb tot nu ( 1 januari 2025) 1510 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan aan het einde van het verslag vragen over de inhoud, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
Stel je bent leraar
REACTIES
1 seconde geleden