Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2023
• 334 pagina's
• Uitgeverij: Prometheus

Flaptekst

Eerste zin

‘Waar is je broer?’ vroeg meneer Silbernberg terwijl hij zijn loep neerlegde. ‘Die is thuis,’ zei Levi, die met ingehouden adem naar het esje vloeistof en het krabbertje in de handen van de oude man keek. ‘Gaat het hem goed?’ vroeg Silbernberg. Heel voorzichtig ging hij met een kwastje over de rand van de ring van Levi’s moeder en keek belangstellend naar hem op.

Samenvatting

Personages

Levi

Levi is de oudste broer. Hij is serieus. Zijn moeder heeft nooit een man kunnen binden. Hij neemt de rol van de afwezige vader op zich: dat heet parentificatie. Hij kookt elke dag het avondeten. Zijn moeder ligt de hele dag op bed en heeft steeds veranderende pijntjes. Hij schaamt zich voor de armoede thuis in vergelijking met de rijkdom van zijn klasgenootjes. Maar Cola en fastfood is rijkelijk aanwezig. Zijn jongere broer Ze'ev is anders, maar ze kunnen toch goed met elkaar opschieten. Ze praten over toekomstdromen.

Ze'ev

Ze'ev is een jaar jonger dan Levi. Hij is veel minder serieus. Het liefst ging hij niet naar school en zou hij al willen werken in zijn eigen bedrijfje. Hij heeft plannen om een website te maken die hij One Shop noemt. Ze bieden dan één product per week aan en dat zal veel geld opleveren. Ze'ev is veel meer puber dan Levi. Hij protesteert tegen zijn moeder en dat doet hij in rake bewoordingen. Hij durft ook meer. Maar hij laat zich niet door tegenslagen belemmeren. Als de juwelier Silbernberg met de grote diamant ervandoor gaat, pakken ze het toch weer luchtig op. Maar van het eerste (en naar later blijkt het enige) deel van het vindersloon leven ze er beiden goed van: Ze'ev koop een computer en ene dure zonnebril.

Silbernberg

De Joodse juwelier Silbernberg is ongeveer zeventig jaar en hij heeft de concentratiekampen overleefd. In juni 1944 is hij vrijgekomen. Hij heeft er wel een oorlogstrauma over gehouden. Hij vertelt de jongens tijdens hun vakantiebaantje zijn verhaal uit de oorlog. Daarin komt ook de gestolen grote diamant voor. Hij vermoedt dat die in handen is van een oorlogsmisdadiger Udo Korf. Silbernberg is een slimme man, zeker met de in- en verkoop van goud zit hij altijd aan de goede kant. Als hij een hartinfarct heeft gekregen, zet hij de jongens aan tot inbraak in de woning van Korf. Ze vinden de diamant en leveren die aan een vriend van de juwelier Koetsier. Maar kort daarop zijn de beide mannen spoorloos. Het vermoeden bestaat dat Silbernberg de grote diamant niet naar New York zal brengen.

Quotes

"Van hun eerste jaren konden Levi en Ze’ev Maxilari zich nauwelijks meer iets herinneren, maar hun moeder had hun altijd verzekerd dat het een van de gelukkigste perioden uit hun leven was geweest. Volgens haar waren het de tijden waarin ze onbezorgd forten bouwden in de woonkamer, eindeloos knutselden aan de eettafel en elke dag urenlang in de zandbak in het Vondelpark zaten." Bladzijde 14

"Ze snakte naar een sigaret en dacht continu aan de Griek die haar dochter tijdens een vakantie had ontmoet en die haar meteen zwanger had gemaakt. Hij was naar Nederland gekomen, maar was tijdens de eerste maanden van de zwangerschap al verdwenen met een andere vrouw en was door het gemis van zijn geboorteland zelfs aan de drugs geraakt" Bladzijde 16

"Levi dacht aan wat zijn grootmoeder jarenlang tegen hem gezegd had: "Je grootvader is een oplichter, een sjoemelaar van de ergste soort, maar wel een dood-en doodgoede man."" Bladzijde 85

""Neem je ons nou in de zeik?" zei Ze'ev toen. "Heb je het echt over inbreken? Wij, die inbreken in het huis van die oorlogsmisdadiger." "Ik ben bloedserieus", zei Silbernberg om zich heen kijkend." Bladzijde 232

""Hij moet hier zijn", begon Levi. maar totaal onverwachts maakte Ze'ev een geluid dat geklonken had als een jammerende kerm. Hij was plotseling op het nachtkastje van Korf afgestormd en had met wilde bewegingen alles wat erop lag op de grond gegooid, was door zijn knieën gegaan en had zich over het nachtkastje gebogen."" Bladzijde 273

Thematiek

Een dubbeltje wordt een kwartje

De jongens Maxilari groeien op in armoede. Zeker valt die op in een rijke buurt als Amsterdam-Zuid. Ze schamen zich wel voor de kleding en de woning. Hun moeder is altijd ziek en ligt de hele dag op bed. Kansarm zou je denken, maar Levi en Ze'ev denken er toch anders over, Levi doet het goed op school, maar Ze'ev zou het liefst stoppen en een eigen bedrijf beginnen. In de vakantie gaan ze werken voor de Joodse juwelier Silbernberg. Dan begint hun grote avontuur, op zoek naar de grote diamant. Die vinden ze en ze krijgen een aardig vindersloon. Dat verbrassen ze vrijwel allemaal weer, want er komt immers nog veel meer aan. Dat valt echter tegen. Maar niet getreurd: Levi heeft nog twee gouden manchetknopen achtergehouden. Levi en Ze'ev zijn kwartjes geworden, terwijl ze vroeger dubbeltjes waren. Ze kunnen zich in ieder geval staande houden in het leven.

Motieven

Oorlogstrauma

Zowel de grootmoeder van Levi en de juwelier Silbernberg heeft een oorlogstrauma. Grootmoeder heeft ondergedoken gezeten , ondergronds met lijken die als mummie waren verpakt tussen hen in. Dat was een verschrikkelijke tijd. Silbernberg heeft in een concentratiekamp gezeten, en hij heeft elk jaar juli nog verschrikkelijke herinneringen aan het kamp. Beiden vertellen hun verhalen aan de jongens. De jongens luisteren wel goed naar de twee verhalen, maar lijken er toch niet bijzonder ondersteboven van geraakt

Relatie moeder-zoons

De moeder is op zich wel een moedig mens, maar ze is ziekelijk en ze komt zo langzamerhand haar bed helemaal niet meer uit. Levi is de oudste zoon en hij probeert de sfeer in huis zo goed mogelijk te houden. Er treedt een soort parentificatie op: een kind neemt de rol van een ouder op. Hij kookt dagelijks, wat eigenlijk de taak van de moeder is. Ze'ev is veel brutaler en hij reageert fel op zijn moeder. Als ze ven wel weer geld heeft, gaat ze die niet gebruiken voor de schulden die ze heeft opgebouwd, maar ze koopt dan bijvoorbeeld een mooie,. leren tas of dure schoenen.

Queeste (op zoek naar)

In de oorlog zijn er mensen die gebruik maken van hun positie. Diamanten horen bij Joodse gevangenen en en er zijn misdadigers die zich verrijken. Na de oorlog gaan mensen op zoek om de oorlogsbuit terug te krijgen. Voor juwelier Silbernberg en zijn maatje Koetsier is er een groot verlangen een grote diamant terug te pakken die in handen moet zijn van ene Udo Korf. Silbernberg vraagt de twee jongens om op zoek te gaan naar 'de schat.' M<in of meer bij toeval vinden ze de diamant: ze worden afgekocht met een vergoeding die laag is. Het lijkt erop dat Silbernberg hun heeft beetgenomen en de met de vele miljoenen waardevolle diamant aan de haal zijn gegaan.

Toekomstdroom

Vooral Ze'ev heeft een toekomstdroom. Hij is erg optimistisch en ook kritisch van aard. Levi is serieuzer en zorgt voor de goede sfeer in huis. Ze'ev gelooft in het opzetten van een handeltje in de One Shop: een website waarop je maar één product verkoopt en de volgende week weer een ander product aanbiedt. Als hij merkt dat ze misschien door Silbernberg beetgenomen is, wordt hij niet heel erg boos. Hij blijft geloof houden in de toekomst.

Opdracht

Voor mijn broer, die nooit ergens de dupe van wilde worden.

Titelverklaring

Silbernberg, de Joodse juwelier,  noemt de jongens Levi en Ze'ev 'de gebroeders Maxilari'. (o.a. op blz. 13)

Structuur & perspectief

De structuur is eenvoudig. Het verhaal van de gebroeders wordt verteld in 55 genummerde hoofdstukken. Die hebben geen titel. Het is een verhaal dat zich afspeelt tijdens de zomervakantie in 1999 en wordt min of meer chronologisch verteld. Er komen wel stukjes verhaal uit het verleden voor, maardie zijn niet heel uitvoerig. Ook vertellen mijnheerSilbernberg en Oma verhalen uit de oorlogstijd.
Het verhaal heeft een hij-verteller en het wordt meestal verteld vanuit het personage Levi, de zestienjarige Maxilari en af en toe z'zwenkt de camera uit en lijkt er iets van een alleswetende verteller te bespeuren. De vertelde tijd is de o.v.t.
De roman heeft een open einde: je weet als lezer niet wat er met de diamant is gebeurd en wat er van de toekomstdroom van de jongens overblijft.

Decor

Het decor is een gedeelte van Amsterdam-Zuid, waar de moeder van Levi en Ze'ev terecht is gekomen. De wijk is rijk en het gezin valt stevig uit de toon vergeleken met de buurt. De jongens zitten op een school met rijkeluiskinderen, Levi haalt wel eens wat voorwerpen weg bij de vuilnisbakken. De jongens nemen geen vriendjes mee naar huis, omdatze zich schamen voor de armzalige woning en hun altijd zieke moeder.

De tijd is gemakkelijk vast te stellen: het is de zomervakantie van 1990. De euro is er nog niet: de jongens worden door juwelier Silbernberg betaald in guldens. De vertelde tijd is dus enkele weken in de zomer.

Stijl

De stijl van Pefko is eigenlijk heel eenvoudig. Uitermate geschikt voor scholieren. Soms lijkt het erop alsof Pefko een young adult-roman heeft geschreven. Er staan geen moeilijke woorden in de tekst en er zijn geen complete zinsconstructies, geem 'mooischrijverij' derhalve.

Er staan wel wat beeldspraken in de tekst, maar die zijn niet heel lastig te begrijpen.
- ( blz. 8: "Hij wierp de ring nonchalant op het weegschaaltje, alsof hij een kroket in het frituurvet gooide.")
- (blz. 174: "Ondertussen sneed hij punten uit de boterkoek die hij, liggend in zijn strandstoel, als een haring in zijn mond liet glijden.")
- (blz. 211:" Korf zag eruit als een hond, of een ander dier. Hij had dik grijs haar, dat in lange zweterige strengen tot op zijn schouders kwam, en zijn gigantische oren staken er als twee schotelantennes doorheen.")


Ze'év heeft een puberprotesttoon in zijn spreken: hij provoceert graag. Een voorbeeld:
- (blz. 27O: "O, die kutserie die je met je grootmoeder keek", zei Ze'ev. "Ik haat die oude detectives, die shitzooi."
Maar het waardevolle van de roman zit ook in de lichtvoetige toon die ondanks het tragische verleden een hoopvolle toekomst van twee jonge mensen schetst. 

Slotzin

"Maak je geen zorgen:, zei Levi. Hij deed een greep in zijn broekzak, bracht zijn gevulde hand langzaam naar zijn broer en opende hem voorzichtig voor zijn neus. "Wauw, is dat echt goud?, zei Ze'ev opgewonden. Levi knikte. "Vertel maar niet aan mama", zei hij en hij stopte de manchetknopen van Udo Korf weer veilig terug in zijn zak.

Beoordeling

Een prachtige roman , één van de mooiste boeken van 2023.
- het is fraai uitgegeven met een harde kaft
- de bladspiegelis fijn om te lezen
- er staan geen moeilijke woorden en complexe zinnen in het boek
- de toon is humoristisch
- het boek heeft iets weg van een young adultroman
- de ionhoud is aantrekkelijk
- maar het niveau van het verhaal is literair.
Kortom, een door mij zeer aanbevolen boek voor scholieren van havo en vwo

Recensies

"De reden dat de roman nog net het hoofd boven water weet te houden is de opvoering van die juwelier Silbernberg – een man die in een mogelijke verfilming alleen maar door Dustin Hoffman gespeeld kan worden. Hij is ontzettend innemend en een heel lieve vervangvader voor de broers, maar er hangt tegelijkertijd ook iets oplichterigs om hem heen, waarschijnlijk omdat hij ze zo slinks bij de speurtocht naar een in WOII geroofde diamant probeert te betrekken. De grote verrassing bestaat er dan uit dat de verrassing zo lang op zich laat wachten." https://nrcwebwinkel.nl/d...s-maxilari

"Het verhaal dat volgt is tegelijkertijd spannend en hilarisch, al voel je de ontknoping al vrij snel aankomen. Maar dat is niet erg, want in dit boek draait het niet om het oplossen van een mysterie, maar om twee broers die dwars tegen de verdrukking in gewoon doorgaan en vertrouwen in de toekomst houden. Een boek waar je een beetje blij van wordt." https://www.conserve.nl/c...-maxilari/

"In tegenstelling tot ‘Het Voorseizoen’ en vooral ‘Daar komen de Vliegen’ durft hij het nu eenvoudig te houden en dicht bij zichzelf te blijven. Geen fictieve personages meer en waar hij die wel inzet zijn ze geloofwaardig en onderdeel van een groter verhaal. Dat is een ontwikkeling die, na alle voorgaande successen, van moed getuigt en van groot talent. Gaf Grünberg woorden aan de tweede generatie oorlogsslachtoffer problematiek, David Pefko beschrijft de derde generatie met verve en laat ons lachen om de menselijke conditie in het algemeen en is in staat om in het ontroostbare schoonheid te zien." https://www.hebban.nl/rec...s-maxilari

"Langzaam voert Pefko ons naar de crux van het boek, waarin een oorlogsverhaal verscholen zit rond de oude, wat schimmige en tegelijk zo charmant manipulatieve diamantslijper Silbernberg. Dat hij niet zuiver op de graat is, sijpelt pas langzaam binnen bij de jongens, die voor hem tijdens de zomer zijn boekhouding op punt zetten. En er is een link met de beroemde Amsterdamse Asscher-familie, die zich na de oorlog bezighield met het terugkrijgen van geroofde Joodse diamanten." https://www.demorgen.be/t...oogle.com/

Bronnen

Mooie recensie en kort verslag van deze roman.

https://davidmanospefko.f....24.09.png