Feitelijke gegevens
- 7e druk, 1979
- 164 pagina's
- Uitgeverij: De bezige bij
Flaptekst
De doodshoofdvlinder is het aangrijpende verhaal van de dood van een vader. Zoon Paul is bang dat zijn vader nooit echt van hem gehouden heeft. Vijf dagen lang danst hij bezwerend rond het lijk, om de emoties als boze geesten te verdrijven. Een schokkend ritueel, opgeschreven in Wolkers' fysieke taal van verrotting, verborgen angsten, heftige gevoelens, harde spot, ironie en bevrijdende humor.
Eerste zin
Paul droomde die maandagochtend van de supermarkt.Samenvatting
Als Paul op een ochtend wakker wordt, belt zijn zus dat zijn vader op sterven ligt en dat hij onmiddellijk naar zijn ouderlijk huis moet komen. Paul besluit om onmiddellijk naar zijn ouders toe te gaan. Hij is bang dat het afscheid met zijn vader ongemakkelijk wordt, maar hij beseft zich dat hij niet kan maken om niet te komen.
Als Paul in de auto zit, start in de eerste instantie de auto niet. Hij besluit de wegenwacht te bellen. Zodra de wegenwacht zijn auto weet te starten, gaat Paul zo snel mogelijk weg. Omdat het buiten erg mistig is, is het lastig om een goed overzicht van het verkeer te hebben. Uiteindelijk wordt Paul op een rotonde aangereden door twee dames.
Paul heeft niks en besluit meteen naar de andere auto te gaan. Daar zit één van de dames, Carla, met haar neus tegen het raam aan. Haar hele gezicht zit onder het bloed. Het enige wat ze kan zeggen is dat ze zo snel mogelijk naar het ziekenhuis moeten, omdat de andere dame zich in haar vagina gesneden heeft.
Als Carla met de ambulance naar het ziekenhuis is afgevoerd, besluit Paul zijn familie te bellen. Hij krijgt te horen dat hij veel te laat is en dat zijn vader inmiddels overleden is.
Als Paul vervolgens bij zijn ouders aankomt, is voornamelijk de moeder van Paul diep in rouw. Ze is erg verdrietig en kan niet meer haarzelf zijn. Paul schrikt ervan als hij zijn vader aanraakt. Hij had zich namelijk nooit voor kunnen stellen dat een lijk zo koud kon worden.
Vervolgens begint een deel van het gezin met het schrijven van een rouwadvertentie. Niemand is het eens met de tekst die op de rouwadvertentie moet komen, waardoor er onenigheid is. Naast het schrijven van een rouwadvertentie, moet er ook een kist uitgezocht worden.
Als het merendeel voor de begrafenis geregeld is, besluit Paul Carla op te zoeken in het ziekenhuis. Carla is verbaasd dat Paul er ook is en stuurt hem weg omdat ze erge hoofdpijn heeft. Ze geeft hem de opdracht om wat spulletjes bij haar thuis te halen.
Paul is als hij thuis komt alleen maar met de dood van zijn vader bezig. Hij kan zijn vader niet uit zijn gedachten krijgen, waardoor hij erg onrustig wordt. De dood van zijn overleden broertje komt ook ineens naar boven.
Ondertussen wisselt Paul de bezoekjes tussen Carla en zijn ouderlijk huis af. Omdat hij de hele tijd in de weer is, heeft hij nauwelijks tijd om tijd voor zichzelf te nemen.
Als hij op een gegeven moment bij Carla is krijgt hij eindelijk duidelijkheid over de vriendin van haar. Het blijkt dat ze zich inderdaad in haar vagina gesneden heeft, waardoor ze met spoed naar het ziekenhuis moesten. De vriendin van Carla heeft zich gesneden omdat ze jaloers was dat Carla interesse in jongens had.
Het leven van Paul gaat door. Hij blijft naar zijn ouderlijk huis en Carla gaan. Daarnaast bezoekt hij een prostituee. Hij heeft haar al vaker bezocht, waardoor ze elkaar kennen. Omdat hij er niet met zijn hoofd bij is gaat de seks moeizaam.
De dag daarna wordt de vader van Paul begraven. Het is een mooie dienst. Na de begrafenis besluit Paul onmiddellijk naar Carla te gaan. Ze heeft goed nieuws: ze is ontslagen uit het ziekenhuis. Paul besluit haar om thuis te brengen. Op dat moment moet hij aanzien hoe Carla en haar vriendin elkaar om de hals vliegen.
Personages
Paul
Paul is leraar Engels. Van oorsprong is hij erg chaotisch, waardoor hij af en toe het overzicht verliest over de dingen die hij moet doen. Hij is wel erg zorgzaam en wil graag dat iedereen het naar zijn zin heeft. Wel is hij vaak erg onrustig en vindt hij het moeilijk om tijd voor zichzelf te nemen. Ook is hij iemand die weg kan dromen en eigenlijk altijd in gedachten zit.
Carla
De lesbische Carla is degene die Paul aan heeft gereden. Carla is een lieve jonge vrouw, maar heeft haar mondje bij zich. Ze weet wat ze wil en deinst er niet voor terug om haar mening te geven. Hierdoor kan ze af en toe erg bod uit de hoek komen.
Laura
Laura is de dochter van Paul. Haar vriend heeft heel veel invloed op haar, waardoor Laura nog nauwelijks zelf beslissingen kan nemen.
Quotes
"Als hij vanmiddag Carla uit het ziekenhuis ging halen en naar huis brengen zou hij er met haar langsrijden. Zoals je met een hond doet om hem van zijn fouten te laten leren, dacht hij met een glimlach. Hij vroeg zich af hoe haar neus eruit zou zien als het masker afging. " Bladzijde 142
"Hij liep naar de tafel en pakte een rouwkaart van de stapel. Hij zag het meteen, ingegaan tot het feest van zijn heer. Hij bleef ermee staan en keek naar de rouwfoto’s van zijn ouders alsof hij er iets bijzonders aan ontdekte. Maar ze bleef geduldig zitten, haar arm naar hem uitgestrekt. " Bladzijde 88
"Ineens liep hij naar het hoofdeinde, boog zich over zijn vader heen en zoende hem op zijn voorhoofd. Om haar te laten zien hoeveel hij van die man hield. Tegelijkertijd voelde hij een pijn in zijn nek schieten alsof hij een klap kreeg. Zijn vader was ijskoud. " Bladzijde 32
Thematiek
DoodDe dood vormt de rode lijn van het verhaal. Als de vader van Paul op sterven ligt, wordt het hele gezin bij elkaar geroepen. Al snel overlijdt de vader van Paul aan ouderdom. Een mooie dood vindt iedereen. Na de dood wordt onmiddellijk alles voor de begrafenis in werking gezet: er wordt een rouwadvertentie geschreven, een kist uitgezocht en de begrafenis wordt doorgesproken met de begrafenisondernemer. Paul is de dagen na de dood van zijn vader nog steeds erg met de dood bezig. Zijn broer is al eerder overleden. Ineens komt de dood van deze broer ook naar boven. Regelmatig zit Paul in gedachten over de dood van zijn broer en zijn vader.
Motieven
Vriendschap
Als Paul door Carla wordt aangereden, ontstaat er een soort vriendschap tussen de twee. In de eerste instantie is deze vriendschap alleen van Paul zijn kant en wil Carla weinig met hem te maken hebben. Op een gegeven moment zien ze dat ze elkaar kunnen waarderen, en hebben ze het samen erg gezellig tijdens de bezoekuren in het ziekenhuis.
Familiebanden/familiebetrekkingen
Familiebanden/familiebetrekkingen speelt een rol in dit verhaal. Paul komt niet uit een heel hecht gezin, waardoor het gezin zelden bij elkaar is. Veel van de broers en zussen van Paul komen zelden op bezoek bij hun ouders. Één van de broers van Paul is al tientallen jaren niet meer op bezoek bij zijn ouders geweest. Ondanks dat het gezin geen hechte band heeft, weten ze toch zonder al teveel gezeur de begrafenis van de vader te regelen. Er is alleen wat gezanik bij het regelen van de rouwadvertentie. Ineens blijkt het gezin dus toch een hechtere band te hebben dan ze van te voren dachten.
Motto
Er zijn twee verschillende motto’s in dit verhaal.
Het eerste motto:
- “I think we are in rats’ alley
Where the dead men lost their bones.”
‘The Waste Land’, T.S. Eliot
Het eerste motto slaat op de dood van zijn vader en de eerdere dood van zijn broertje. De vader wordt begraven op het familiegraf. Omdat er nog weinig plek is op het familiegraf, en de dood van Paul zijn broertje al lang geleden is, wordt het broertje van Paul opgegraven en in een beenderkistje gelegd. Het motto slaat op het feit dat het enige reststand van dode mensen de botten zijn. Op het moment dat het broertje van Paul opgegraven wordt en in een beenderkistje gelegd wordt, wordt Paul dat erg duidelijk.
Het tweede motto:
‘’You’ve got yourself in another jam, I see’
he said cheerfully. ‘Why don’t you try some quiet business like embalming?’”
‘The Long Goodbey’, Raymond Chandler
Na de dood van de vader van Paul behandelen ze hem als een mummie. Ze dragen hem continu bij zich. Daarnaast ligt de vader van Paul in de huiskamer opgebaard, omdat ze moeilijk afscheid van hem kunnen nemen.
Trivia
Jan Wolkers gebruikt altijd elementen in zijn eigen leven voor het schrijven van zijn boeken. In dit verhaal heeft hij zijn band met zijn ouders gebruikt. In het verhaal ziet de hoofdpersoon Paul zijn ouders nauwelijks. Als zijn vader dood gaat heeft hij zijn vader dan ook al een hele lange tijd niet gezien. Jan Wolkers heeft in het echte leven een afgunst tegen (schoon)ouders. Dit element heeft hij dus gebruikt voor het schrijven van dit verhaal.
Titelverklaring
Een doodshoofdvlinder komt maar één keer in het verhaal voor. Op dat moment zit Paul in gedachten en ziet hij in gedachten zijn vader aan komen drijven in een vaarttuig. Het vaarttuig waar hij zijn vader in ziet aan komen drijven, doet hem denken aan een doodshoofdvlinder.
Verder kan een doodshoofdvlinder figuurlijk bedoeld worden. In het verhaal staat de dood van de vader van Paul centraal.
Structuur & perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit het hij/zij-perspectief. Het hele verhaal wordt door de ogen van Paul geschreven, waardoor de lezer de gedachten en de handelingen van Paul volgt.
Onderstaand een quote van het gebruikte perspectief:
‘Langs de Amstel zag hij plotseling midden op de linker weghelft een zwaan onder een straatlantaarn liggen. In het wazige licht leek het grote verenlichaam uit broos piepschuim gevouwen. Zijn hals stak recht omhoog alsof hij dobberde. Paul reed naast hem de berm in en deed zijn hazardlight aan.’ – bladzijde 79
Het verhaal is opgedeeld in vijf hoofdstukken. Deze hoofdstukken zijn te herkennen aan een cijfer boven een nieuwe bladzijde.
Decor
Paul woont vlakbij Amsterdam. Het hele verhaal speelt zich dan ook in en rondom Amsterdam af.
Wanneer het verhaal zich precies afspeelt is niet bekend. Aangezien er gebruik gemaakt wordt van mobiele telefonie zal het verhaal zich in de huidige tijd afspelen. De verteltijd van het verhaal is ongeveer vijf dagen. Dit is de tijd waarin de vader van Paul komt te overlijden en begraven wordt.
Stijl
Door het overvloedig gebruik van details, bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden weet Jan Wolkers het verhaal heel beeldend op papier te zetten. De lezer ziet het hele verhaal gedetailleerd voor zich.
Daarnaast is de schrijfstijl van Jan Wolkers eenvoudig. Af en toe wordt er gebruik gemaakt van lange zinnen. Dankzij uitvoerig gebruik van interpunctie, zijn deze zinnen makkelijk te lezen. Daarnaast wordt er geen gebruik gemaakt van moeilijke woorden en/of zinsstructuren.
Onderstaand een quote van de gebruikte schrijfstijl:
‘Hij zette het potje terug in de kast en hield zijn mond een poos onder de kraan. In de kamer trok hij zijn judojas uit en liep langs de boekenkast om iets te lezen te vinden dat ze glashelder was dat het die gedachtestroom over deze dag zou doen ophouden. Hij pakte over de methode van Descartes en schoof daarmee onder de dekens.’ – bladzijde 50
Slotzin
Toen hij glimlachte, lachte ze terug. Toen reed hij weg.Beoordeling
Al een lange tijd stond een boek van Jan Wolkers op de planning. Nog nooit had ik een boek van hem gelezen en ik was dan ook benieuwd wat ik van dit boek vond. Het verhaal is me niet tegengevallen. De dood staat centraal in het verhaal, waardoor het verhaal een soort psychologische roman is. Persoonlijk vind ik dit altijd erg leuk om te lezen.
Daarnaast is het verhaal erg eenvoudig te begrijpen. Als je niet zo heel veel van lezen houdt, is dit zeker een aanrader om voor de Nederlandse lijst te lezen. Het verhaal is eenvoudig opgebouwd, waardoor je het verhaal zo wegleest. Daarnaast is de verhaallijn boeiend en interessant, waardoor het boek moeilijk weg te leggen is.
REACTIES
1 seconde geleden