Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2016
• 303 pagina's
• Uitgeverij: Atlas Contact

Flaptekst

Eerste zin

Als ze maar niet naar Luxemburg waren gegaan. Dan was alles anders geweest, vertelden ze zichzelf. Alle vijf. Ewald, Louis, Matthieu, Ido en Hent.

Samenvatting

Personages

Matthieu

Matthieu is de jonge man die misschien het meest gebukt gaat onder de schuldgevoelens. Hij gaat terug naar Luxemburg en ontmoet de ouders van Trudi Molling. De jaren daarna geeft hij geld aan de ouders dat hij uit eigen mond bespaart. Hij blijft nadenken over de vriendschap en het verraad daaraan. In het laatste deel schrijft hij een afscheidsbrief aan zijn vrienden waarin hij aangeeft dat het nooit echte vriendschap is geweest. Hij pleegt daarna zelfmoord.

Louis

Louis is de homo die niet uit de kast durfde te komen. Hij is laf en hij trouwt met een meisje voor wie hij niets voelt. Hij heeft ook geen seks met zijn vrouw, die hem bedriegt want ze verwacht een kind. Hij heeft Hent aangegeven bij de politie, terwijl hij niet eens zeker eet dat hij het gedaan heeft.

Ido

Ido is de fotograaf en de meest kunstzinnige van de vrienden. Hij ziet overal materiaal en geld in. Hij krijgt een relatie met Sofia die later echter in Westerbork gevangen komt te zitten. Eigenlijk krijg je van deze jongen weinig hoogte als lezer. Het lijkt erop alsof alles langs hem heengaat.

Ewald

Ewals is de moordenaar. Hij voelde zich afgewezen en wordt kwaad waarna hij Trudi heeft vermoord. Die woede komt ook later terug als zijn vrouw Loes een verhaal voorleest over een driehoeksverhouding. Hij slaat haar. Hij vermoedt dat ze overspel pleegt. Hij wordt kantoormedewerker in Maastricht en ontmoet na de bevrijding nog een Duitser die later een einde aan zijn leven maakt. Hij moet verder leven met een schuldgevoel.

Hent

Hent is de womanizer en de meest spectaculaire persoon. Hij heeft altijd vrouwen en vriendinnen. o.a. een overspelige relatie met de kunstenares Fem. Hij heeft een verhouding gehad met Loes, die hij na haar huwelijk met Ewals niet met rust laat. Hij geeft haar een boek over een driehoeksverhouding. Hij is echter wel de beste vriend van Matthieu en gaat hem in de oorlog opzoeken. Hij gaat zijn vriend ook opzoeken nadat hij de brief heeft gekregen, maar dan is het al te laat. Hij regelt de begrafenis van Matthieu en houdt als enige een speech.

Quotes

"Hij had hem nooit teruggezien- Nederland had meer bruggen nodig- maar sinds die dag begreep Louis dat hij anders was dan zijn vrienden. Hij had er zelfs nooit met hen over gesproken, en Ewald had hij zelfs gemeden. Eigenlijk had hij alles gemeden wat voorheen onrustige gevoelens in zijn maagstreek teweegbracht, Maar het zat er nog steeds." Bladzijde 41

"Gistermorgen vroeg is aan de oever van de Klierf, drie kilometer stroomafwaarts van Clervaux het levenloze lichaam van een vrouw aangetroffen. Haar kleding was op diverse plaatsen gescheurd. Nader onderzoek wees uit dat het gaar om de 21-jarige Trudi M. werkzaam in het Sanatorium der Barmherzigen Schwestern te Clervaux. " Bladzijde 89

"(Ewald) Zo, precies zo, met haar benen opgetrokken, en haar arm, beschermend voor haar verbijsterde gezicht, lag het meisje erbij. Doodstil. Hij had naar het bloed aan zijn handen gestaard. En zich- hoe lang wel niet?- wijsgemaakt dat het het bloed van een vos was, of een haas, die hij uit een klem had bevrijd. Als de Barmhartige Samaritaan. Terwijl hij een ordinaire moordenaar was." Bladzijde 149

"(Hent) Hij schudde het stijve lichaam door elkaar. Het gaf geen krimp. Er kwam alleen maar meer onaangename lucht vrij. "Je was mijn beste vriend!"Hij liet zijn hoofd op Matthieu's borst zakken. "Kijk verdomme wat je met me doet". Hent zakte terug op zijn stoel. "Wat is er van ons geworden?"" Bladzijde 297

"Jullie zullen dat wel een te groot woord vinden. VERRAAD. Jullie vonden altijd dat ik te grote woorden gebruikte. Ook al zeiden jullie dat niet. En ik zei niet dat ik het wist, at jullie dat vonden. Onze vriendschap, die natuurlijk nooit een vriendschap is geweest, was me dat niet waard. Wat een misvatting. We hebben elkaar nooit de waarheid verteld." Bladzijde 247

Thematiek

Vriendschap

De roman is een verhaal over vriendschap en het verraad aan de vriendschap. Het zijn vijf jongens die elkaar kennen vanuit hun schooltijd en hun met elkaar doorgebrachte jeugd. Ze zwommen buiten in de rivier en klommen aan boord van rijnaken. Ze zagen ooit samen hoe het ijs in de rivier kruide en de opkruipende ijsschotsen een aantal mensen doodden, terwijl zij werden gespaard. Dat schiep volgens hen een band voor het leven. Ze maken als jonge volwassenen in 1939 een reis naar Luxemburg, waarbij zich een drama voltrekt. Een van hen, Ewald, vermoordt het meisje Trudi (dat een man is) en de vijf vrienden gaan daarna in de onmiddellijk uitbrekende oorlog hun eigen gangetje. Eigenlijk zijn ze nooit echt in elkaar geïnteresseerd geweest en hebben ze nooit belangstelling voor elkaars problemen gehad. Louis heeft nooit aan hen kunnen vertellen dat hij homoseksueel was en de anderen hebben nooit gevraagd, waarom de ouders van Matthieu niet bij de diploma-uitreiking waren en Ewald nooit zijn school heeft afgemaakt. De vriendschap is dus onwaarachtig gebleken en dat wordt in het laatste deel in een brief van Matthieu aan zijn vier vrienden pijnlijk blootgelegd. Bij de begrafenis van Matthieu die overmand door schuldgevoelens zelfmoord heeft gepleegd, komen ze nog een keer bijeen. Ze zwemmen nog één keer in de rivier, maar eigenlijk mislukt dat ook. Ze snappen dat ze nog een keer bij elkaar zouden moeten komen om alles wat in het verleden en in Luxemburg is gebeurd met elkaar uit te praten, maar eigenlijk hebben ze niets met elkaar. Die bijeenkomst komt er dus niet. Een belangrijk citaat over vriendschap is de gedachte van Matthieu in Luxemburg als hij teruggaat naar de plaats delict. "Kan een vriend die iets onbegrijpelijks heeft gedaan nog een vriend zijn? Tot hoever reikt loyaliteit? Mag je een vriend verraden? Moet je een vriend verraden, als het recht daarom vraagt? Wat blijft er dan van je leven over? De mensheid had het allemaal al eens meegemaakt, ver voor zijn tijd."(blz. 186)

Motieven

Verkrachting/seksualiteit

Trudi wordt in Luxemburg eerst verkracht voordat ze wordt vermoord. De zus van Matthieu (Maria) laat zich door Hent ook misbruiken voor geld. Ze is in haar milieu niet gelukkig en heeft de oorlogstijd aangegrepen om met Jan en Alleman (ook de vijand) naar bed te gaan.

Homoseksualiteit

Louis is homoseksueel, maar er wordt door de vrienden niet over gesproken. Hij durft niet uit de kast te komen en trouwt voor de vorm met Henriëtte met wie hij trouwens nooiot seks heeft.

Moord

Tijdens de reis naar Luxemburg ontmoeten de vrienden een meisje. Ze geilen er vrijwel allemaal op. Er gebeurt iets wat de verteller nog niet beschrijft. Als ze weer thuis zijn, krijgen ze een krantenartikel opgestuurd waarin staat dat het meisje Trudi vermoord is. Later blijkt Ewald de dader van dit misdrijf te zijn.

Tweede wereldoorlog

De gebeurtenissen van de verraden vriendschap spelen zich af tijdens het decor van de Tweede Wereldoorlog. Vooral het uitbreken ervan. Het is een symbolisch decor dat voor schuld, bezetting en bevrijding staat.

Queestemotief

In het eerste deel is de reis van Nederland naar Luxemburg een queeste. De vrienden beleven avonturen met een anti-climax die later ook symbool staat voor de rest van hun leven.

Schuld (gevoel)

De vrienden worden gekweld door schuldgevoelens. Degene die er het meest onder gebukt gaat, is Matthieu. Hij maakt diverse keren de reis naar Luxemburg en betaalt maandelijks d eouders van Trudi een geldbedrag. Ze waren arm en konden de inkomsten van Trudie niet missen. Aan het eind van de oorlog is het schuldgevoel nog niet afgekocht en met een brief waarin hij het verraad van de vriendschap beschrijft, kondigt Matthieu aan dat hij een einde aan zijn leven zal maken.

Overspel

Hent is bij overspel betrokken. Het kunstenaresje Fem met wie hij regelmatig vrijt, is getrouwd. Ook heeft hij achter de rug van zijn vriend Ewald om contact met Loes, de vrouw die hij maar niet kan loslaten. Er wordt niet expliciet gesteld dat ze seks hebben. Henriëtte- de vrouw van Louis- moet ook overspel gepleegd hebben, want ze vertelt hem dat ze zwanger is terwijl ze beiden nooit seks met elkaar hebben gehad.

Kunstwereld

Ido begeeft zich in de wereld van de film en de fotografie. Hij begint aan een documentaire over de inundatie van Nederland onder leiding van een Joods-Duitse regisseur. Later maakt hij foto's van koppen van inwoners in de hoop dat Polygoon er iets mee kan in de bioscoop. Van de reis naar Luxemburg heeft hij ook kunstzinnige foto's gemaakt.

Ongelukkige liefdesrelatie

Louis is homoseksueel, maar laat zich toch tot een huwelijk dwingen met Henriëtte. Het wordt natuurlijk niets en ze meldt zelfs dat ze een kind van een ander verwacht. Ook de liefdesrelatie tussen Ewald en Loes (die vroeger ook een relatie met Hent) is niet op liefde gebaseerd. Ze krijgen wel vijf kinderen, maar Loes blijft ook met Hent een afspraak maken. Hij pleegt ook fysiek geweld tegenover als hij zijn woede weer de baas kan. Matthieu heeft nauwelijks relaties en Ido heeft een tijdelijke relatie met Sophia, die echter van Joodse afkomst is en naar Westerbork wordt afgevoerd. Nee van echte liefde is in deze roman geen sprake.

Motto

"What have I become, my sweetest friend"(Trent Reznor)

Een passend motto bij een boek dat voornamelijk over vriendschap en het verraad aan de vriendschap gaat.

 

Opdracht

Er is geen opdracht

Titelverklaring

" De beste dagen van ons leven " slaat terug op de reis die de vijf vrienden naar Luxemburg maakten toen ze nog jong en "onbedorven"waren. In Luxemburg vindt echter de moord op het meisje plaats die hun hele vriendschap en leven daarna zal veranderen.
Maar de titel zou ook betrekking kunnen hebben op de jeugdtijd toen de vrienden met elkaar zwommen in de rivier en op rijnaken klommen om zich verder te laten vervoeren. Die onbezorgde jeugdperiode als men nog geen weet heeft van welke ellende je in het leven te wachten staat.
Er komt ook nog een letterlijke verwijzing naar de tekst voor. Op blz. 158 zegt Fem, de vriendin van Hent dat  het "de beste dag van haar leven was", toen ze Hent had ontmoet.

Structuur & perspectief

Het boek heeft de volgende indeling:
I Vooravond  zomer 1939 (Onderverdeeld in hoofdstukken die de naam van een rivier dragen)
II Oorlog (Vijf hoofdstukken met de namen van de vijf vrienden)
III Bezetting (idem)
IV Bevrijding (idem)
Soort epiloog 15 mei 1945 (De begrafenis van Matthieu)

Deel I  en de epiloog hebben een alwetende, alles overziende verteller. Maar ook aan het einde van deel III Oorlog komt er een laatste deel voor waarin een alles overziende verteller zich richt tot de lezer.
De andere 3 delen hebben hoofdstukken waarin de personale verteller steeds de titel van het hoofdstuk draagt.  Steeds in dezelfde volgorde Matthieu, Ido, Louis, Ewald, Hent. Deze vertellers vertellen in d e o.v.t.

Decor

De tijd wordt boven de hoofdstukken steeds helder aangegeven.

De reis naar Luxemburg vindt plaats in de zomer van 1939.
Deel II voorjaar 1940
Deel III zomer 1940 en 1941
Deel III  mei 1945
Epiloog 15 mei 1945
De hele tijdsperiode van de roman omvat dus de jaren 1939-1945. Over de oorlogsjaren zelf wordt eigenlijk niet veel verteld.

De decors:
Deel I: De reis op de fiets naar Luxemburg met de climax in Clervaux.
De rivieren de Waal, Maas, La Meuse, La Petrusse en de Klierf zijn eigenlijk de meer precieze plaatsaanduidingen.
In deel II, III en IV  hebben de vrienden hun eigen plaats gevonden. Matthieu is naar Rotterdam gegaan, Ido naar Amsterdam, Ewald, Louis en Hent zijn in de buurt van Nijmegen blijven rondhangen. In het laatste deel is Ewald met zijn vrouw Loes naar Maastricht verhuisd. 
In de epiloog zijn ze verenigd bij de begrafenis van Matthieu in Puiflijk
 

Stijl

De stijl is helder, en af en toe poëtisch en filosofisch, wat op zich niet zo vreemd is, want Linssen heeft filosofie gestudeerd. Ook haar andere studie (filmwetenschappen) zie je wel terug in de stijl en dat niet alleen in het verhaal van fotograaf Ido. De schrijfster kijkt goed rond en beschrijft de omgeving waarin de hoofdpersonen zich bewegen nauwkeurig.
Linssen gebruikt wel een techniek waarbij ze bewust informatie weglaat. Dat verhoogt enerzijds de spanning en anderzijds moet de lezer daarbij goed nadenken wat er precies is gebeurd in Luxemburg. Door de vijf verschillende vertellers moet hij ook nog kunnen interpreteren welke informatie en van wie die hij krijgt de juiste is.
Opvallend is de stijl van de laatste brief waar Matthieu zich tot zijn vrienden richt. Die staat vol met correcties,  doorhalingen, vetgedrukte woorden en onderstrepingen. De laatste uiting van een desperate man. Eigenlijk vond ik dat qua spanning nog het aantrekkelijkste stuk van de roman om te lezen. Want er gebeurt  niet zo heel veel in het verhaal.

Slotzin

Maar hier, met hun natte haren op de dijk, was het te koud om daar verder over te praten. Over dit en over sl die andere zaken die er de afgelopen jaren gebeurd waren. Ze moesten snel bij elkaar komen om dat te doen. Dat zeiden ze tegen elkaar. En ze meenden het. Maar het gebeurde niet.

Beoordeling

De roman van Linssen is filosofisch gekleurd. Eigenlijk gaat het verhaal  veel minder over de oorlogstijd dan over vriendschap en het verraad aan de vriendschap. De vijf vrienden zijn nooit echte vrienden geweest, schrijft Matthieu in zijn laatste brief. Ook de zin van het bestaan komt daarmee aan de orde. Maar "De beste dagen van ons leven" is geen gemakkelijke roman. Voor jonge lezers valt de inhoud misschien tegen, omdat er -relatief gezien - te weinig in gebeurd. Voor niet- ervaren lezers daarom niet direct een aanrader.

Aan de andere kant kun je het boek ook weer gemakkelijk combineren met andere recent verschenen boeken over vriendschap en ook nog met vrienden die besluiten samen een (fiets)  reis te maken. Het verleden speelt in die boeken vaak een grote rol.

Denk daarbij o.a. aan:
- Bert Wagendorp - Ventoux (2013) (aanrader!)
- Rick Nieman - Altijd Viareggio (2015) (idem)
- P.B. Gronda - Onder vrienden (2011) 
- Gerrit Komrij - De loopjongen (2012) 

Fietsende vriendinnen kom je o.a. tegen in 
Liza van Sambeek -Zadelpijn en ander damesleed (2003)
Van Sambeek - Koninginnerit  (2008) 
Vrouwen ook met op elkaar op reis:
Renate Dorrestein - De leesclub (2010)