Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2013
- 359 pagina's
- Uitgeverij: De Bezige Bij
Flaptekst
Daniël in de vallei is de allereerste roman die Jan Siebelink schreef. Toen hij hem destijds ter publicatie voorlegde kreeg hij het advies het boek in een la te leggen, omdat het nog niet voldragen zou zijn. Daar is het gebleven totdat het ontdekt werd door Mirjam Rotenstreich en Lisa Kuitert voor de Oerboekreeks. Arjan Peters noemt het in zijn bijdrage een fascinerende roman: ‘Onvoldragen maar wel voltooid. Hét gebeurt hier nog niet, maar het komt eraan. Dat voel je.’
In Daniël in de vallei zijn alle obsessies en motieven uit het oeuvre van Jan Siebelink al expliciet aanwezig. De vader die met God spreekt, de school, de liefdes en ook het schrijven zelf. ‘Hij geloofde ook heilig dat de tijd dat hij eraan werkte God hem niets ernstigs zou laten overkomen.’ Daniël in de vallei is een ontroerend boek, een feest der herkenning voor iedere liefhebber en bewonderaar van het werk van Jan Siebelink.
Eerste zin
Geen dag als alle andere. De bus daalde zo snel dat we tegelijk wakker schrokken. Een bord gaf aan dat we een dorp naderden dat Nergena heette.Samenvatting
De hoofdpersoon doet verslag van zijn aankomst met zijn vader in het dorp Nergena. Hij zegt “Dit is het dorp ….” Deze passage komt later in de tekst nog een keer letterlijk voor.
Hoofdstuk: Vertrek
De hoofdfiguur is de 21-jarige student geschiedenis Daniël Folmer die zijn ouders enkele jaren daarvoor heeft verloren. Zijn vader is een zeer gelovige kweker in Velp, die vroeger met zijn zoon naar godsdienstige bijeenkomsten van een sekte ging. Daar spraken oefenaars hen toe en vader deed mee ten koste van zijn gezin. Daniël heeft een zwaarmoedige levenshouding van zijn vader geërfd en de behandelend therapeut heeft hem aangeraden een sabbatical year te namen en wat van de wereld te zien. Hij gaat vol goede moed op weg naar Parijs, maar besluit onderweg in Arnhem een bezoek te brengen aan zijn voogd, Oom Ruben. Ook die is min of meer een godsdienstwaanzinnige. Daniël neemt een taxi naar hem toe.
Episode 1: Paasvuur
Maar hij keert zonder zijn oom te bezoeken terug naar het centrum. Op een terras ontmoet hij een rokende vrouw Emmy Slager die hem aanspreekt. Hij is een verlegen jongen die dat soort vrouwen niet kan weerstaan. Ze haalt hem over in dienst te treden als technisch assistent op een school. De rector heet Rogier Vonk en zij is er kunstgeschiedenis lerares die bovendien een eigen galerie heeft. Eigenlijk wil Daniël helemaal niet werken als technisch-assistent, maar hij heeft de moed niet om dat te zeggen. Hij gaat dan ook aan het begin van het schooljaar aan de slag als de jongeman die de tuin van de school verzorgt. Hij werkt samen met Anita Dissel, de oude, onaantrekkelijk schoonmaakster, op wie hij vanwege de grote tieten toch wel geilt. Op verzoek van de godsdienstlerares Sabina Gijzena doet hij een keer de dagopening, maar die duurt dan bijna een lesuur tot ergernis van de docenten op school.
Zijn nichtje Julia zit ook bij hem op school (flashback over de verwonding die hij haar vroeger heeft toegebracht: met een mes in haar lies gestoken) Ook op haar geilt hij wel een beetje. Ze misbruikt hem min of meer: hij moet haar absenties wegstrepen. In het café “De Bospoort” ontmoet hij naast de eigenaar Eggink een gehandicapte ex-leraar aardrijkskunde Cor Schornagel, die bijna beide benen mist na een auto-ongeluk op de dag dat hij ontslag had genomen. De school heeft hem slecht behandeld en hij scheldt altijd op rector Rogier Vonk, die hij niet vertrouwt.
Episode 2: Brood voor “De Vallei”
Op school krijgt Daniël te maken met een klein jongetje Tymo, dat gepest wordt door de eigenaardige groepen die er op school rondbanjeren (o.a. de legerjacks, punkers, neutro’s). Daniël wordt mentor van de leerlingenvereniging en ze besluiten Herman Brood op school te laten optreden. Tymo is familie van de bekende zanger. Julia en hij organiseren het optreden en er worden veel kaarten verkocht. Emmy Slager wil als galeriehoudster graag een graantje meepikken, maar Herman Brood geeft naast een spetterend optreden ook een ter plekke gemaakt schilderij “Brood voor de Vallei” aan Daniël voor zijn inspanningen. Daniël zet het secuur weg in de school, want Emmy Slager wil het graag in haar galerie hangen. Intussen komt Daniël erachter dat er krachten aan de gang zijn om de school te slopen en elders weer op te bouwen. Er zijn financiële belangen van diverse partijen mee gemoeid. Het lijkt erop dat Daniël zoveel invloed kan uitoefenen met Julia dat het niet door kan gaan. Ook hier speelt de rector weer een schijnheilige rol: hij heeft vrienden die in de bouw zitten. De rector is helemaal een schijnheil want hij heeft een verhouding met Emmy Slager. Er zijn genoeg problemen op school (er wordt geld gejat en er worden leerlingen geterroriseerd o.a. Tymo) maar hij neukt er lustig op los met zijn kunstgeschiedenislerares.
Episode 3: Geheim vertrek
Met de ex-docent van school Cor Schornagel gaat hij een keer mee naar de torenflat waar Cor een prostituee bezoekt. Die kent zijn wensen, want vlak voordat Cor klaarkomt moet hij een hanekap en monster voordoen. Kukelend en kraaiend krijgt hij dan een orgasme. Daniël heeft een soort plaatsvervangende schaamte. Direct daarna bezoekt hij het huwelijksfeestje van Rogier en Christien. Christien kondigt aan dat ze de volwassenendoop zal ondergaan en dan haar naam zal veranderen in Ragnild. Wanneer hij naar de wc gaat, probeert Emmy Slager hem te verleiden, maar hij kan maar niet echt geil op haar worden. Dat lukt beter met zijn nichtje Julia.
In de kelders van de school heeft Daniël een ruimte gevonden waarvan niemand anders de sleutel heeft. Het is zelfs niet bekend of iemand weet dat die ruimte bestaat. Hij richt hem in als relaxruimte en trekt er zich vaak terug met zijn nichtje Julia. Ze noemen de ruimte “de rode grot.” Er komen steeds meer geruchten dat de school gedoemd is te verdwijnen om plaats te maken voor een project in de binnenstad. Er spelen een aantal krachten: bestuurders met een dubbele pet op en de rector die tegen Daniël zegt dat de school echt niet weggaat. Wat zijn seksuele ontwikkeling betreft, is Daniël nog altijd geil op de oude schoonmaakster Anita Dissel (dat komt o.a. door haar grote borsten).
Episode 4: Fragiel Bestaan
Hoewel Daniël en Julia vaak samenkomen in de rode grot, hebben ze in dit stadium nog geen echte seks met elkaar. Ze hebben een plan om de school te redden, nl. door een rondleiding door het oude maar prachtige gebouw te organiseren en zo de mensen wam te maken voor het behoud van de school. De rondleiding noemen ze Avond-uur, maar er komen slechts 12 mensen op af. De school loopt daardoor toch het risico te worden gesloopt.
Daniël betrapt Anita geld te stelen van de conciërge: hij gaat zelf geld terugleggen, omdat hij niet wil dat ze ontslagen wordt. Een ander naar feit is dat Tymo door de "legerjasjes" gepest en geslagen wordt. Daniël helpt hem, maar zijn ouders nemen hem toch van school. Dat contact is hij dus jammer genoeg kwijt. Hij trekt zich steeds meer terug op zijn geheime plek en hij maakt van alles aantekeningen: als het ware een kroniek van die jaren in Nergena. Hij blijft omgaan met Julia en de rector waarschuwt hem dat haar ouders geklaagd hebben voor die relatie. Daniël durft niets te vertellen over de verhouding van Rogier met Emmy, maar hij schrijft wel alles op. Hij kopieert ook zijn aantekeningen, maar hij is op een dag een blaadje kwijt, net van het stuk dat hij schreef over de verhouding tussen Rogier en Emmy.
Episode 5: Kruisiging
Het nieuwe jaar begint en er is een nieuwjaarsreceptie op school. Daniël wordt door zijn rector aan de schandpaal genageld, omdat hij heeft geschreven over de verhouding tussen Emmy en Rogier. Het docententeam is het met de rector eens en Daniël verliest veel goodwill. Hij beschouwt het als een kruisiging door de rector: de onschuldige aan het kruis genageld door de verrader. Wanneer hij daarna naar Julia in de rode grot gaat en het haar vertelt, hebben ze voor het eerst daadwerkelijk seks met elkaar.
Het voorjaar komt eraan. Het wordt steeds duidelijker dat de krachten die er aan werken om de school weg te krijgen, gelijk gaan krijgen. Omdat Anita nog steeds aantrekkelijk voor Daniël blijft, hebben ze een keer seks met elkaar, maar de beschrijving ervan is hilarisch en op het moment van het orgasme krijgt Anita een enorme hoestbui, waardoor alles meteen over is.
Op de avond van Goede Vrijdag is Daniël er getuige van dat Rogier en Emmy het beroemde schilderij van Herman Brood proberen te stelen. Op het allerlaatste moment laat Daniël zich zien en moet het stuk worden teruggezet. Daarna komt Julia weer naar de grot.
Hoofdstuk: Aankomst
Het gebouw wordt toch gesloopt. Maar er komt een sloopverbod op te rusten, waardoor er een hek om het gebouw wordt geplaatst. Intussen vinden er plunderingen plaats. Daniël bewaart nog steeds van alles in zijn geheime vertrek. Hij zet ook alles klaar waardoor hij op een laatste moment zou kunnen vluchten met de noodzakelijke spullen. Op één van de avonden betrapt hij Emmy Slager en Rogier Vonk weer in de school. Ze weten niet dat hij er is en hij sluit hen op in een ruimte. Ze kunnen er niet uit en raken in paniek. Het is in die weken heel slecht weer geworden: het regent voortdurend en de gedachte aan een zondvloed komen bij de lezer op. Julia en Daniël nemen een besluit: ze lopen eerst een heel stuk en nemen daarna een taxi naar Oom Ruben, de zeer godvruchtige broer van Daniels vader. Die heeft een Arke des Verbonds gebouwd, omdat hij vreesde dat God de wereld opnieuw zou verdoemen. Julia en Daniël gaan aan boord. Ze kunnen daar een hele tijd wachten totdat de regen ophoudt. Oom Ruben sluit de deur.
Personages
Daniël Folmer
Daniël Folmer is een 21-jarige student geschiedenis die zijn ouders heeft verloren en op zoek is naar zichzelf. Zijn psychotherapeut heeft hem aangeraden het leven wat eenvoudiger op te nemen en niet zo vast te houden aan het geloof van de vaderen, waar de angst voor de dood door de predestinatie een heel belangrijke rol speelt. Hij zou naar parijs moeten gaan, maar hij laat zich al direct overhalen als technisch assistent op een school te gaan werken. Maar hij steekt zich in een wespennest. Hij is nog maagd en dat lijkt een grote aantrekkingskracht op vrouwen te hebben. Op één na zijn ze allemaal ouder. Hij laat zich verleiden door Emmy Slager al heeft hij er geen seks mee. Ook de godsdienstlerares Sabine Gijzenij geilt op hem, evenals Christien Vonk, de vrouw van de rector. Deze vrouwen weet hij nog wel van zich af te houden, maar de onaantrekkelijke oudere schoonmaakster Anita (58 jaar0 krijgt hem zo ver dat hij handtastelijk wordt. Ze heeft dan ook een stel lekkere tieten, volgens de gehandicapte ex-leraar Cor Schornagel. Zijn grote liefde is natuurlijk Julia, zijn 16-jarige nichtje, die hij ooit eens heeft verwond met een mes. Ze komen samen in een geheim vertrek onder in de kelders van de school, een plek die ze de rode grot noemen. En daar treedt hij ook binnen in het rode grotje van Julia. Zo is hij zijn maagd-zijn kwijt. In dit opzicht is er dus sprake van een roman waarin “coming of age” een grote rol speelt. Een andere bijzondere angst is die voor de dood. Dat is hem ingegeven door de houding van zijn vader die toetrad tot een bijzondere sekte van het gereformeerde geloof en daarmee zijn gezin in zijn val meesleepte (Zie”Knielen op een bed violen.”) Daniël kan het niet uitstaan wanneer andere mensen tegen hem zeggend at ze een andere kijk op het geloof in God hebben (de rector Vonk, de godsdienstlerares Sabine, Christien die predikante wordt, Emmy Slager die niet meer gelooft.
Rogier Vonk
Rogier Vonk is de schijnheilige rector van “De Vallei.’Zijn vrouw is predikante van een sekte, maar zelf gaat hij vreemd met de eigenaresse van een kunstgalerie “Deep Blue.” Emmy Slager. Die geeft ook kunstgeschiedenis op “de Vallei.” Zij wil van verschillende bordjes eten, want ze probeert ook de jonge Daniël te verleiden op het huwelijksfeest van de rector. Maar dat mislukt en ze lijkt wraak te nemen met het uitlekken van de aantekeningen van Daniël. Rogier Vonk gaat overdag gewoon naar Emmy Slager toen, terwijl de problemen op zijn school behoorlijk toenemen (geweld onder de leerlingen en veel diefstallen).
Emmy Slager
Emmy Slager is het type van de femme fatale. Ze verleidt hem op het terras (ze rookt en dat is een stereotype motief in het werk van Siebelink: rokende vrouwen moet je wantrouwen) om te komen werken op “de vallei.” Ze heeft een kunstgalerie, lijkt uit op aandacht van allerlei mannen (de rector maar ook Daniël). Ook wil ze bij het optreden van Herman Brood diens aandacht en diens schilderij opeisen. Ze lijkt een erg egoïstische vrouw.
Cor Schornagel
Cor Schornagel is een ex-leraar van de school die op de dag dat hij ontslag heeft genomen door een auto overhoop wordt gereden en zijn beide benen verliest. Hij komt altijd in het café De Bospoort en praat daar met de bareigenaar en Daniël. Hij heeft veel op met hoogbegaafde kinderen en vindt dat die tekort komen in het onderwijs. Hij heeft een bijzondere seksuele voorkeur: hij laat zich rijden naar een torenflat waarin een bordeel is gevestigd en op het moment dat hij klaar gaat komen moet hij een hanekop opzetten om kukelend en kraaiend aan zijn gerief te komen. God houdt er bijzondere kostgangers op na.
Julia Aards
Julia Aards is het 16-jarige nichtje dat stapelverliefd is op Daniël. Ze misbruikt hem ook een beetje door de absenties van haar lessen door Daniël te laten regelen. Ze brengt menig uurtje in de krochten van de school met haar neef door (de rode grot). Eerst spaart hij haar lichamelijk nog. Op 6-jarige leeftijd heeft Daniël haar per ongeluk een mes in haar lies gestoken (ze heeft nog steeds een litteken) dat is natuurlijk wel een mooie, symbolische handeling. Thuis vertelt ze smoezen om met Daniël er vandoor te kunnen gaan. Op de dag van de symbolisch kruisiging hebben ze voor de eerste keer daadwerkelijk seks. Julia blijft achter Daniël staan en gaat met hem mee naar zijn oom Ruben. Het liefdespaartje neemt in de ark plaats.
Quotes
"“Daniël voor jou. Het was de kunstenaar die hem riep, die hem vanaf het toneel, met een zwierig gebaar het schilderij overhandigde. “Brood voor de Vallei”stond er oorspronkelijk. De laatste twee woorden waren doorgestreept. Daarvoor in de plaats stond ”voor jou.”" Bladzijde 136
"Daniël bleef staan, zag de ander de art gallery binnengaan. Overspelige Rogier. Kleine verdomde smeerlap. Leerling gemolesteerd, geld gejat, gebouw bijna verkwanseld en jij denkt alleen aan je liefje. De ziel bestaat zolang wij erin geloven. Ha ha, de ziel is verbeelding. Ha ha, Besef je wel wat je zegt. Ik die de ziel altijd…" Bladzijde 229
"… “met mijn vrouw Ragnild en kinderen een afschuwelijke kerstvakantie achter de rug. Een kerstvakantie die ik mijn ergste vijanden niet zou toewensen..”Hij beheerste zijn stem nauwelijks. Daniël schrok vooral van zijn aangedane toon, zag de nauwelijks beheerste afkeer en boosheid. Daniëls handen werden er nat van. Rogier fixeerde de zaal met onnatuurlijk harde blik…." Bladzijde 264
"Vol blijdschap zoog hij zo hard aan haar tepels dat ze een klein gilletje gaf. Aan “Het dagboek van een kamermeisje” dacht hij niet meer. Die uitvlucht was overbodig geworden, In één keer weg, die verschrikkelijke onberedeneerbare angst voor het lichaam van de vrouw, voor de afgrondelijke opening, waarin hij niet wilde verzinken en zichzelf verliezen. Weg met die hardnekkige blokkade." Bladzijde 271
Thematiek
Godsdienst en godsdienstwaanzinDaniël (een mooie Bijbelse naam van de profeet die in de leeuwenkuil werd geworpen) is een jongen die zwaar christelijk is opgevoed. Zijn vader heeft zich bekeerd tot een zware gereformeerde stroming nadat hij door God in zijn kwekerij was geroepen. Die mensen geloven sterk in de predestinatie: God kiest uit wie in hem mag geloven en zalig mag worden. Daniël gaat werken aan de christelijke school in Nergena (Epe) en hij probeert zijn christelijke identiteit te behouden, maar de leraren om hem heen hebben dat geloof niet meer. (de rector Vonk, zelfs de godsdienstlerares Sabine Gijzenij, de vrouw van de rector) Zij hebben allen een bijzondere kijk op de leer van Christus. Daniël wil het geloof in het hiernamaals en het bestaan van de ziel handhaven. Hij getuigt daarvan in een dagopening die tot ergernis van de docenten bijna een lesuur in beslag neemt. Alles is er bij Daniël op gericht om in de voetsporen van zijn vader te treden wat betreft het geloof. Daarvoor moet veel wijken en eigenlijk moet je je afkeren van de wereld en zijn verleidingen. Daarom verschanst hij zich eerst voornamelijk in de tuin en later heeft hij een ruimte in de kelders van de school waar behalve Julia niemand toegang heeft. Daniël is bang dat er na de dood misschien wel helemaal niets meer is. Hij bekeert zich in de laatste hoofdstukken tot de richting van zijn oom die uit zijn geloof een Arke des Verbonds heeft gebouwd. De tekenen van het verderf zijn er al: De Rector van de school gaat vreemd, de godsdienstlerares gelooft niets meer en de regen begint overvloedig te storten. Daniël en Julia treden binnen in de Ark van zijn oom Ruben. De boze buitenwereld wordt buitengesloten door Oom Ruben. De jonge geliefden hebben de tijd.
Motieven
Coming of age
Maar Daniël in de vallei is ook een boek over een jongeling naar zijn volwassenheid: coming of age. Als het verhaal begint is hij nog maagd, en blijkbaar is dat erg aantrekkelijk voor de andere vrouwen in zijn buurt. Hij wordt achtereenvolgens belaagd door Emmy Slager, die hem wil verleiden, Christien Vonk, Sabina Gijzenij, Anita Dissel en nichtje Julia. De laatste is de enige die eigenlijk een normale liefdesrelatie kan starten, ook al is ze nog een aantal jaren jonger dan Daniël die bovendien haar neef is. Toch hebben ze na het verraad van Vonk (in het deel “De Kruisiging “ voor de eerste keer seks, als Daniël lichamelijk troost zoekt bij zijn nichtje. Niet lang daarna viert hij zijn seksuele lusten bot op de veel oudere Anita met de mooie tieten. Onderdeel in dat leerproces van jongen tot man is ook zijn bezoek aan het bordeel in de torenflat als hij Cor Schornagel vergezelt wanneer die zijn hanenkamseks uitoefent. Dat moet voor de onschuldige (want maagdelijke) Daniël toch een flinke schok zijn geweest. Daniël ziet een relatie met een vrouw toch als eeuwig: wanneer de omgeving het niet goedkeurt, wil hij met zijn nichtje toch naar Parijs uitwijken om haar daar zijn hele leven trouw te blijven.
Schrijversleven
Tenslotte het vierde motief uit het werk dat Siebelink later herhaaldelijk aanhaalde: dat van het schrijverschap. Alle dingen die hij ziet, schrijft hij op in een aantekenboekje. Dat begint al in de trein van het eerste deel. Hij gaat ermee verder als hij in de school werkzaam is en gebruikt daarvoor vaak de geheime kelder. Hij maakt aantekeningen over de verhouding van de rector en diens kunstlerares, al wordt de slordigheid die hij bij zijn aantekeningen hanteert hem bijna fataal als de rector hem tijdens de nieuwjaarsdag van verraad beschuldigt. Voor de rector is hij daar een Judas die hij in verband brengt met de kruisiging. Op een zeker moment is Daniël ervan overtuigd dat hij een kroniek van alle gebeurtenissen moet schrijven o.a. ove het verzet tegen de sloop van de school. Hij zou die aantekeningen in ene kluis opbergen en na twee eeuwen zouden die dan gepubliceerd mogen worden, opdat iedereen zou kunnen zien wat er eeuwen daarvoor in de besloten leefgemeenschap van Nergena aan de hand was geweest. Het dagboek was “zijn enige thuis.’ Hij schreef als een bevrijdend ritueel: zolang hij schreef zou God hem niet doden, waardoor het schrijverschap weer gekoppeld wordt aan zijn godsdienstige opvatting.
Schoolleven
Het schoolleven is een derde motief dat in deze eersteling al een rol speelt. Siebelink schrijft vaak over zijn loopbaan als leraar Frans en zijn verzet tegen de nieuwe vormen van het onderwijs en de vreemde snoeshanen onder het personeel. Hij zonderde zich in zijn schoolloopbaan steeds meer af van het gewone personeel en kreeg op zijn verzoek vaak een eigen lokaal in een afgesloten deel van de school ( dat zie je later in Laatste schooldag en Suezkade ook terug) Ook in deze eerste roman is het element van de afgesloten ruimte (om gevrijwaard te blijven van andere, lees slechtere invloeden) terug, nl. in het geheime vertrek later ook, de roze grot genoemd.
Motto
Siebelink geeft wel vaker Franse motto’s mee aan zijn romans. Hij heeft namelijk Frans gestudeerd en was enige tijd leraar Frans ana het Marnix College te Epe.
Quelquún, au nom de ciel, quelqu’un ! Je na sais pas qui je prie, mais je prie. (Maurice Barrès)
Vrij vertaald: Iemand, in hemelsnaam, iemand. Ik weet niet wie ik iets vraag, maar ik vraag iets.
Trivia
De titel ‘Daniël in de vallei’ dateert uit 1955, toen Siebelink als zeventienjarige kweekschoolleerling een opstel schreef over een jongen die op de dag des oordeels gered wordt. Het opstel groeide uit tot roman, een ‘mengelmoes van ongelijksoortige bestanddelen’, die hij in 1982 op verzoek van Meulenhoff herschreef. Een eenheid werd het echter niet en het is begrijpelijk dat zijn toenmalige redacteur Laurens van Krevelen het afwees. Het boek werd ter gelegenheid van de 75e verjaardag van Jan Siebelink door De bezige Bij uitgegeven als zogenaamd “oerboek.” In het boek herken je echt de latere Jan Siebelink terug.
Titelverklaring
“Daniël in de vallei” is niet zo moeilijk te verklaren. De hoofdfiguur is de 21-jarige student geschiedenis Daniël Folmer. Hij gaat na de dood van zijn ouders werken aan een school als technisch- assistent. De school heet “De Vallei”. Maar hij ligt dan ook in de Gelderse Vallei. Het gaat in deze eerste roman van Siebelink om een jonge hoofdfiguur die volwassen wordt in de Gelderse Vallei. Hij moet allerlei problemen overwinnen op weg naar zijn volwassen-zijn (o.a. met betrekking tot zijn seksualiteit en zeker ook tot zijn geloof).
Structuur & perspectief
De opbouw van deze roman is als
- Een zeer korte proloog.
- Hoofdstuk : Vertrek (onderverdeeld in 6
- Episode 1: Paasvuur (onderverdeeld in 8 hoofdstukken)
- Episode 2: Brood voor “De Vallei” (onderverdeeld in 13 hoofdstukken)
- Episode 3: Geheim vertrek (onderverdeeld in 9 hoofdstukken)
- Episode 4: Fragiel Bestaan (onderverdeeld in 9 hoofdstukken)
- Episode 5: Kruisiging (onderverdeeld in 11 hoofdstukken)
- Hoofdstuk: Aankomst (onderverdeeld in 7 hoofdstukken)
De volgorde van de episodes is chronologisch. Wel worden er in enkele episodes flashbacks opgehaald. Dat gebeurt o.a. naar de jeugd van de verteller, die zijn vader in een godsdienstwaanzinnige bui ziet afglijden. Dat motief wordt uitvoerig uitgewerkt in het magistrale boek van Siebelink “Knielen op een bed violen” (2005).
Het verhaal wordt verteld door een personale verteller, de 21-jarige student geschiedenis Daniël Folmer, die zijn beide ouders verloren heeft en van een therapeut de opdracht heeft gekregen het leven wat gemakkelijker op te nemen. Hij krijgt het advies naar Parijs te gaan, maar zover komt hij niet. Hij blijft hangen in het Gelderse dorp Nergena, waarvoor Ede model heeft gestaan.
Decor
Het verhaal is sterk autobiografisch getint. De jongeling vertelt dat hij in Nergena op school gaat werken als zijn vader een paar jaar geleden ervoor is gestorven. De vader van Siebelink is in 1971 overleden. Het zou kunnen betekenen dat Daniël omstreeks 1973 daar werkte.
Daniël begint aan het begin van de zomer op die school te werken. Op blz. 355 staat dat zijn eerste aantekeningen dateerden van 23 augustus en dat het op die dag 6 juli. De vertelde tijd loopt dus ongeveer parallel met een cursusjaar op school.
Het decor van de handeling is vooral in het dorp Nergena, waar de middelbare school staat waar Daniël Folmer als technisch assistent werkt. Nergena staat model voor het Gelderse stadje Ede. Een plaats die ook gelegen is in De Bijbelbelt van Nederland. Die ruimte is niet alleen typografisch van belang, maar het is ook een belangenruimte, waar zich het leven van de jonge student ontwikkelt. Hij raakt er verstrengeld in een spel van machten op de school. Ook komt hij in aanraking met zijn ontluikende seksualiteit. Er zijn op de school diverse vrouwen die het wel met hem willen proberen (Emmy Slager, Sabina Gijzenij, Anita en Julia).
Stijl
Het boek is in 2013 niet-gecorrigeerd uitgegeven. Van degenen die het boek hebben gebracht tot een druk, kun je lezen dat ze alleen pertinente fouten (vergissingen in namen hebben rechtgezet) maar geen spelling-, interpunctie- en stijlfouten hebben verbeterd. Voor een kwekeling van de vijftiger jaren is het uitzonderlijk goed geschreven, maar in wezen is de stijl nog onrijp, zoals dat zo mooi heet. Het zou normaal gesproken ook door een redacteur verbeterd zijn geweest. Nu heeft men voor de authenticiteit gekozen. Er komen veel verwijzingen naar de Bijbel (en de tale Kanaäns voor) Ook in de beschrijving van seksueel getinte passages is Siebelink nog erg voorzichtig. De vrijpartij met Julia wordt beschreven als “hij bedreef de liefde.”
Slotzin
Hield het slechte weer nog een tijdje aan. Wat wel de voorspelling was. Ze zouden het hier wel een tijdje volhouden. Ze hadden nog een heel leven voor zich. Oom Ruben kwam binnen. Achter hem sloot de deur zich toe.Beoordeling
Het is een bizar gegeven dat er al een roman van de jonge Siebelink op de plank lag waarvan de uitgever in 1982 dacht dat die niet goed genoeg was om te worden uitgegeven. Op zich is het een knappe prestatie om als kwekeling (in 1958 was Siebelink twintig jaar oud) een dergelijk uitvoerige roman te schijven, maar je kunt zien dat de ontwikkeling van Siebelink als schrijver op dat moment nog gewoon in de kinderschoenen stond. Er zijn nog veel stijlongeregeldheden en de roman zit te vol met gegevens waar de schrijver nog niet goed raad weet. Het schrijven-is-schrappen adagium beheerst hij nog niet.
Maar goed, op jonge leeftijd heeft hij al een roman voltooid, die alleen nog wat onrijp is. In het proces van Siebelink om schrijver te worden kun je het echter wel zien als een opstapje voor zijn latere romans: de thematiek van de godsdienstige vader die door God geroepen werd, zit in veel van zijn latere romans verweven , vooral in zijn succeswerk “Knielen op een bed violen.” Ook de schoolloopbaan van Siebelink (niet zo’n heel groot succes, omdat hij wel wat bijzonder was) komt terug in latere romans als 'Laatste schooldag' en 'Suezkade.' Het verzet tegen de sloop van een gebouw en een servituut dat op een gebouw rust, is terug te vinden in de dikke roman 'De herfst zal schitterend zijn' uit de eerste periode van Siebelinks carrière.
Of de roman zijn weg zal vinden naar de leeslijsten van de middelbare scholieren, is sterk de vraag. Wat de monumentale betekenis van deze eerste roman betreft , die is er onmiskenbaar. Dit oerboek staat aan het begin van de loopbaan van een van de beste vertellers in de moderne Nederlandse literatuur. Daarmee is het misschien ook gewild voer voor leesclubs die de eersteling van Siebelink nader willen analyseren. Ik heb me prima vermaakt.
Recensies
"Behalve dan in die ene roman, Knielen op een bed violen, waarin Siebelink bijna een kwart eeuw na het gestamel in het ‘oerboek’ de godsdienstige extase van de vader en de impact die dat op de zoon heeft gehad, trefzeker wist over te brengen. En dat geeft alle voorafgaande pogingen, inclusief Daniël in de vallei, met terugwerkende kracht zin en betekenis." http://www.nrclux.nl/dani.../1074291/
"Daniël in de vallei zit zo barstensvol dat het een beetje onontwarbaar wordt, net als de afwisseling tussen Daniëls onrust en zijn kalmere overwegingen. Misschien is het maar goed dat het typoscript destijds in de kelder verdween, want in dit oerboek ligt zo veel besloten dat een publicatie in 1982 enkele waardevolle kiemen had kunnen smoren. De onbesuisde bokkensprongen waarmee hij begon, hebben in de loop der jaren plaatsgemaakt voor een schijnbaar moeiteloze beheersing van de thematiek. " http://www.volkskrant.nl/...llei.html
Bronnen
Verantwoording van de wijze waarop dit oerboek is uitgegeven.
http://www.textualscholar.../?p=12292Website van de auteur voor nadere informatie over zijn oeuvre.
www.jansiebelink.nl
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je als docent voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze leuk gevonden hebben. Dat is een van de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is.
Ik heb tot nu ( 1 januari 2025) 1510 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan aan het einde van het verslag vragen over de inhoud, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
REACTIES
1 seconde geleden