Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2013
- 202 pagina's
- Uitgeverij: Prometheus
Flaptekst
Na een klassenuitje naar het strand lijkt Boy van de aardbodem verdwenen. Zelfmoord, concludeert de politie nadat zijn lichaam weer is opgedoken. Maar met die conclusie kan zijn (adoptie)moeder niet leven.
Vastbesloten om degene te vinden die verantwoordelijk is voor Boys dood, volgt ze het spoor naar dramadocente Hannah, die de klas die dag begeleidde. Zij is inmiddels een nieuw leven begonnen op het platteland van Bulgarije en verwelkomt haar nietsvermoedend. Terwijl de sneeuw begint te vallen, raken de twee vrouwen verwikkeld in een beklemmende relatie waarin niets is wat het lijkt. Als het vertrouwen groeit begint Hannah haperend aan het verhaal van Boy. Zijn moeder denkt ondertussen maar aan een ding: wraak.
Boy is een scherp, subliem boek over de invloed van verdriet. Het is de indrukwekkende opvolger van De wezenlozen, Wytske Versteegs weergaloze debuutroman, die op de longlist van de AKO Literatuurprijs en de Opzij Literatuurprijs terechtkwam
Eerste zin
Het lichaam komt altijd naar boven, zo zei de vrouw het. Mensen denken dat het eenvoudig is, om te verdwijnen.Samenvatting
Deel I (blz. 7-45)
De naamloze ik-vertelster is psychiater van beroep. Ze is een vrouw van middelbare leeftijd Haar geadopteerde zoon Boy (14) is na een klassenuitje met de dramadocente Hannah ineens verdwenen. Enige tijd later spoelt hij aan. De vrouw en haar man Mark (die in ontwikkelingswerk zit) kunnen geen kinderen krijgen, ook niet op kunstmatige manier. Daarom besluiten ze een kind te adopteren. Boys moeder is bij de bevalling omgekomen en zoiets voorspelt weinig goeds, is de Afrikaanse boodschap. De politie meldt bij de vondst van het lijk van Boy dat er een briefje is gevonden dat op zelfmoord zou kunnen duiden. De moeder gelooft dat niet. Ze gaat op onderzoek uit en komt terecht bij Timothy, een klasgenootje van Boy, die aangeeft dat Boy een bijzondere jongen was die vaak op school werd gepest. Hij werd zelfs “flikker” genoemd. De klasgenoten wijzen met een beschuldigende vinger naar dramadocente Hannah.
Deel II (blz.49-118)
Het verhaal speelt zich in dit deel vier jaar later af: Boy zou 18 zijn geweest. De vrouw en Mark hebben hun huwelijk zien verzanden. Zij wil op zoek naar Hannah met de bedoeling wraak op haar te nemen. Van collega’s op school hoort ze dat Hannah naar Bulgarije vertrokken is. De vertelster meldt zich bij Hannah als iemand die vrijwilligerswerk wil doen. Ze mag overkomen van Hannah, die haar van het vliegveld afhaalt. Ze woont in een klein dorpje op het platteland waar ook het meeste werk op het land moet worden verricht. De ik-figuur is de hele dag in de nabijheid van Hannah, die de regie voert over haar werkzaamheden. Pas later vertelt de ik-figuur aan Hannah dat ze een kind is kwijtgeraakt (blz.74). Hannah daagt haar uit door haar te laten vertellen wie hij was. Maar ze wil haar herinneringen niet delen, omdat ze bang is dat ze in dat geval vager worden.
Hannah stuurt op een bepaald moment de vertelster weg, maar ze raakt gewond bij het houthakken en daarom keert de vertelster terug in het huis van Hannah. Ze zal de vrouw verzorgen, nota bene degene die ze verantwoordelijk acht voor de dood van haar kind. Die vertelt daarna over haar loopbaan in het onderwijs. Ze werd niet serieus genomen door de klas.
Deel III (blz.121-190)
Het is winter geworden en de vertelster verblijft nog steeds in het huis van Hannah die ze verzorgt. Eigenaardig wordt de vertelstructuur. De ik-figuur gaat over in de algemene je-vorm. Het lijkt erop alsof ze daarmee afstand wil scheppen van haar personage. Omdat ze steeds vragen aan Hannah stelt, vertelt die in de ik-vorm verder als antwoord op de vragen van de moeder van Boy.
Hannah vertelt in deel III voornamelijk over de dramalessen in de klas van Boy. Ze focust zich helemaal op het lesgeven, want ze voelt zich in de steek gelaten door Maureen, die gaat trouwen. In de klas is Timothy de baas, maar een enkele keer doet die ook wat zij van hem vraagt. Boy blijft een buitenbeentje. De andere kinderen zien hem als een “flikker.” Ze laat hem na de les nablijven en dan zegt hij dat hij theater haat. Ze spelen met de klas het toneelstuk van Richard de Derde van Shakespeare. Hij geeft haar een briefje waarop geschreven staat dat hij niet verder kan. Ze bouwt een steeds betere band met hem op. Op een dag laat ze hem haar rode laarzen passen en hij vertelt haar dat hij goed kan tekenen. Hij wil de tekeningen laten zien, maar alleen in de duinen. Dat doet ze hoewel het op de grens van het toelaatbare is tussen docent en leerlinge. Wanneer hij haar wil aanraken, vlucht ze voor hem. De laatste les gaan ze tijdens een klassenuitje op het strand vieren. Eerst doen ze presentaties, maar dan blijft er na de BBQ een klein groepje over. Timothy besluit dat ze naakt gaan zwemmen. Alle leerlingen doen dat behalve Boy die zijn zwembroek aanhoudt. Hannah ziet dat hij daarna steeds gepest wordt en onder water wordt geduwd. Ze grijpt niet in. Later zitten ze samen nog in de duinen, maar Boy wil liever alleen gelaten worden. Ze zien hem nooit meer terug. De verteller loopt uit huis, ze weet niet wat ze moet doen. Ze was gekomen om wraak te nemen op Hannah, ze wilde haar huis in de fik steken met Hannah erin. Maar of ze het doet... Het einde is open.
Personages
Moeder van Boy
Ze is psychiater maar tussen het leven van een patiënt en je eigen ervaringen zijn grote verschillen. In deel I komt ze niet zo sterk over als verzorgende moeder voor Boy. Ze weet eigenlijk niets van hem en dat komt o.a. omdat ze altijd werkt en geen tijd voor hem vrijmaakt. Als hij dood is, weet ze met haar verdriet geen weg. En dat voor een psychiater. Voor haar zijn de ontboezemingen van zijn klasgenootjes verschrikkelijk. Boy werd gepest. Ze wil wraak nemen op Hannah die ze in eerste instantie van moord op haar zoon verdenkt. Als ze in Bulgarije landt, zegt ze van zichzelf dat ze een vrouw van middelbare leeftijd is. Ze laat Hannah haar verhaal vertellen zonder zich bekend te maken. Als ze weet dat Boy erg gepest werd op school, de waarschijnlijke reden van zijn zelfmoord, houdt ze aan het einde van de roman de mogelijkheid open het huis van Hannah met de vrouw erin in de brand te steken.
Hannah
Hannah is de oud- dramadocent van Boy. Ze is naar Bulgarije verhuisd en werkt daar in haar eentje op het platteland. Het is allemaal niet zo belangrijk. Ze is docente drama geweest maar werd door de klas niet serieus genomen. Ze is mank en dat helpt niet echt voor de klas. Op een bepaald moment heeft ze het in de klas van Boy in zekere zin voor elkaar, maar ze niet de baas over Timothy. Ze wendt zich tot Boy, die ze apart vindt. Ze laat hem nablijven en overschrijft bijna de grens van het toelaatbare door met hem naar de duinen te gaan. Ze is een vervangende moeder voor hem, maar als hij haar gezicht wil aanraken, vlucht ze. Ook kijkt ze toe, wanneer hij op de laatste avond tijdens het klassenuitje onder water wordt geduwd. Ze laat hem bovendien in de steek wanneer ze samen overblijven. In zekere zin is ze toch schuldig aan zijn dood. Ze vlucht om met zichzelf in het reine te komen door hard te werken op het Bulgaarse platteland. In deel III vertelt ze de ik-figuur hoe de vork in de steel zit.
Boy
Boy is veertien als hij zelfmoord pleegt. Hij is een adoptiekind uit een Afrikaans land. Zijn ouders hebben toch niet al te veel tijd voor hem, zeker zijn moeder niet. Op school wordt hij gepest; hij vertoont afwijkend gedrag en dan ben je het haasje. Ook van school veranderen helpt niet. In de klas van Hannah wordt hij vooral door Timothy te grazen genomen. Hij lijkt de lezer een zachtaardige jongen met vrouwelijke trekjes (hij kleedt zich in een jurk van zijn moeder, trekt de laarzen van Hannah aan en wordt door de klas “flikker” genoemd.’) Met sporten (softbal) kan hij niet meekomen en hij is een beginnend goed tekenaar. Daarmee is hij een buitenbeentje in de klas, dat waarschijnlijk door de geringe ondersteuning thuis, zich eenzaam heeft gevoeld en de druk van de klas niet meer aankan. Hoewel het niet expliciet wordt vermeld, mag je aannemen dat hij toch zelfmoord heeft gepleegd en dat Hannah met zijn feitelijke dood niets te maken heeft gehad.
Quotes
"De doden komen altijd weer naar boven en misschien is het daarom dat we grafstenen voor hen maken, van glanzend maar zwaar marmer, deuren die nooit meer open hoeven. Die rituelen zijn er niet voor niets. Hoe we de doden opmaken om hen nog op hun oude zelf te laten lijken, ze blosjes op de wangen geven en hun mooiste kleren aan. Dat we kaarten schrijven met de hand. En dat we die aan iedereen versturen om het bericht te brengen van hun dood." Bladzijde 8
"Ik zag de walging in haar zwaar opgemaakte ogen toen ze me van top tot teen opnam - mijn vervallen gezicht en slordige kleren – en ik schaamde me even. “Ik ben de moeder van Boy. Kende je hem, zat hij bij jou in de klas? Waren jullie misschien vrienden?” “Het was die bitch van drama, die heeft hem gek gemaakt. Je moet bij haar zijn, niet bij ons.”" Bladzijde 45
"Wat ik niet met Mark deelde was de dag dat ik Boy in een van mijn jurken voor de spiegel trof. Het was niet zomaar een verkleedpartijtje voor de lol, het was te serieus daarvoor: de manier waarop hij zichzelf in de spiegel bewonderde, zijn geïmproviseerde borsten op zijn plaats probeerde te houden. Ik keek lang naar hem, zonder dat hij merkte dat ik er was. De jurk stond hem goed, zag ik onwillekeurig." Bladzijde 77
"Later zullen al die leerlingen van haar, zijn klasgenoten vertellen over de jongen die plotseling verdween. In de loop der tijd zal zijn verdwijning steeds belangrijk voor hen worden. Tegen die tijd was er niemand meer die hem ooit gepest had, geeft het nog twintig jaar en dan waren ze allemaal zijn beste vriend." Bladzijde 189
Thematiek
DoodGevoelens van verdriet overheersen bij de dood van een kind. De ik-figuur gaat in haar verdriet op zoek naar de waarheid. Ze wil wraak nemen voor zijn dood of zelfmoord.
Motieven
Zelfmoord
Uit de verhaalgegevens kun je er als lezer toch opmaken dat Boy zelfmoord heeft gepleegd. Uit een soort eenzaamheid die hij beleefde.
Wraak
De moeder van Boy wil wraak nemen op de moordenaar van haar zoon. Ze krijgt een tip dat Hannah dat wel eens kan zijn en omdat ze niets meer kent dan haat en wraak (er is dan geen plaats voor liefde in je hart) wil ze per se naar Bulgarije om Hannah in de val te lokken. Na lange tijd vertelt die het verhaal. Is ze schuldig aan de dood van Boy?
Pesten op school
Boy is een buitenbeentje: hij heeft een zachtmoedig karakter, niet sportief en veel meer gericht op het maken van tekeningen. Hij heeft vrouwelijke trekjes (trekt jurk aan van zijn moeder, de laarzen van Hannah) en wordt gepest als “homo.” Dat gaat soms ver zoals het onder water duwen tijdens het laatste klassenuitje. Er staat in deel I dat hij al eerder van school was verwisseld, omdat hij het niet naar zijn zin had op school. Jongens als Boy zijn vaak het pispaaltje op school.
Schoolleven
Vooral Hannah vertelt over de manier waarop het op de school van Boy toegaat in haar dramalessen. Boy is het buitenbeentje en moet het ontgelden. Ze heeft niet alle macht in de klas. Timothy regeert.
Moeder-zoonrelatie
De moeder van Boy krijgt problemen als haar kind dood is. Ze kon zelf geen kinderen krijgen en ze besloot een kind te adopteren en het te halen uit een Afrikaans land. Ze blijft echter haar werk als psychiater ook houden en daardoor zorgt ze ervoor dat er nooit iemand thuis is als Boy thuiskomst uit school Die voelt zich eenzaam: hij heeft geen vriendjes, wordt gepest en richt zich op een eenzame hobby tekenen, als sporten niet echt zijn interesse heeft. De ik-figuur krijgt een soort wroeging als Boy zelfmoord heeft gepleegd en gaat op zoek naar de mogelijke dader. Ze zit vol wraak-en haatgevoelens, wat ook het einde van haar huwelijk met Mark betekent.
Trivia
Wytske Versteeg (1983) studeerde in 2005 cum laude af in de politicologie, en werkt momenteel aan een promotieonderzoek aan de Universiteit Twente.
Titelverklaring
De titel hoeft weinig uitleg: Boy is de naam van de geadopteerde zoon van de vertelster. Overigens is het een naam die helemaal niet bij de verlegen, bijna vrouwelijke jongen past.
Structuur & perspectief
Er zijn drie delen die overigens geen titel hebben. In deel I vernemen we dat Boy verdronken is (zelfmoord). Hij is veertien en een geadopteerd kind van Mark en de ik-figuur. Dit deel wordt verteld door zijn adoptiemoeder.
Deel II speelt vier jaar later en de ik-vertelster die haar rouw nog niet goed verwerkt heeft, vertrekt naar Bulgarije om daar de oud-docent drama van Boy (Hannah) aan de tand te voelen over zijn dood. Ze vertelt niet dat ze de moeder van Boy is, Hannah vertelt over haar leven in de klas. Ze is in dit deel nog steeds de ik-figuur.
In Deel III is het al winter en Hannah vertelt in de ik-vorm het verhaal van haar dramalessen en haar contact met Boy. De ik-figuur van deel I en II vertelt nu alleen nog in de veel algemenere je-vorm (vgl. “je doet zulke dingen niet”). Dat is waarschijnlijk gedaan door afstand te creëren van haar personage.
De drie delen staan ten opzichte van elkaar in een chronologische volgorde, maar in deel I worden verleden en heden (de ontmoeting met Mark, de regeling van de adoptie, het ophalen van Boy uit Afrika) afgewisseld.
In deel II wordt voornamelijk chronologisch verteld wat er in het dorp in Bulgarije gebeurd, maar in deel III vertelt Hannah voornamelijk over het verleden van vier jaar daarvoor. Ze vertelt hoe ze in de klas dramalessen gaf en hoe Boy werd gepest.
Decor
Er worden geen data en jaartallen in de tekst genoemd. Je weet als lezer wel dat deel II vier jaar na deel I speelt. In deel II komen wel termen voor als wifi en internet, wat zou betekenen dat het een actuele roman is. We komen er ook achter dat de ik-figuur in de zomer naar Bulgarije vertrekt en dat ze er zeker verblijft tot de winter invalt.
Het decor is in deel II de woonplaats van de ik-figuur. Dat is een stadje met strand en duinen in de buurt, gezien het feit dat de klas een BBQ heeft aan het strand en hij ook met Hannah naar de duinen gaat. In deel II en III verblijven de personages in een dorp op het platteland in Bulgarije. Het is in the middle of nowhere. De omstandigheden zijn niet best en armoedig. Toch gaat deel III natuurlijk ook over het stadje aan zee waar de hoofdfiguur met Boy woonde, omdat er eigenlijk heel veel verteld wordt over het schoolleven van Boy.
Stijl
De stijl van Versteeg in deze roman is sober, bijna ontdaan van elke opsmuk. Ze schrijft weinig metaforen. De stijl in het eerste deel is bovendien vrij cynisch.
- (bl.14) Twee maatschappelijk werksters hadden het recht om te beslissen of wij wel voor het moederschap “geschikt“ waren, enkel en alleen omdat hun baarmoeder het wel deed en de mijne niet.
- (blz. 33) In al die lessen waarin we onze geschiktheid als adoptieouders moesten bewijzen- iedere idioot mag een kind op de wereld zetten, maar als je ene kind van een ander kunt redden, moest je eerst bewijzen wel geschikt te zijn – in al die lessen in het verlaten klaslokaal met om ons heen de tekeningen, kleiwerkjes, al die te kleine tafeltjes van de kinderen, in al die lessen had ik nooit echt begrepen hoe het anders zou zijn daar en wat dat betekende.
Het laatste voorbeeld bewijst ook dat Versteeg er niet voor terugdeinst om zinnen langer te maken en uit te breiden met weer een bijzin. Op blz. 27 staat een zin (Nadat de politie ... Boy misschien nog ergens leefde) die maar liefst twaalf regels van de bladzijde in beslag neemt.
Ook schrijft ze vaak filosofische overpeinzingen op (zie het voorbeeld over dood-zijn onder de quote blz. 8), maar ook in deel II:
Waarom geef ik haar mijn herinneringen, die alles zijn wat ik nog heb, cruciaal dat ze blijven zoals ze zijn, onaangetast en levendig en echt. Want deze dingen, herinneringen, gedachten slijten wanneer je ze deelt. Ze worden valer, raken gemakkelijk besmet, vervuild, één onhandige opmerking en alles raakt vervormd. Zoals ook de politie in elk gesprek een nieuwe versie van Boy had gecreëerd, totdat de hele kamer vol stond met bordkartonnen varianten op ons kind en Mark en ik elk aan een andere kant daarvan. (blz. 76)
In deel III wordt de stijl veel minder cynisch. Het is vier jaar na de dood van Boy. Een deel van het proces van verwerking is al voltooid. Ze heeft nog wel wraakgevoelens voor Hannah, maar in deel III wordt dat allemaal toch veel minder haatdragend dan daarvoor.
Slotzin
Haar stem klonk zacht en bijna smekend, en het duurde even voor je haar verstond.Beoordeling
Boy is een roman die zeker tot nadenken stemt. Het verhaal gaat over de verwerking van rouw bij de dood van een kind. Maar er is ook een belangrijk motief in het schoolleven van Boy te vinden. Hij wordt gepest en vindt eigenlijk alleen bij Hannah enige steun. Wanneer hij meer toenadering zoekt, vlucht ze voor hem. Hij maakt daarna een einde aan zijn leven.
Dat schoolleven over pesten is een aantrekkelijk gegeven motief voor leerlingen om het boek te lezen. In deel I wordt de spanning van een thriller opgewekt, deel II vind ik wat spanning en inhoud wegzakken, maar de spanning wordt weer hersteld door de onthullingen van Hannah.
De stijl van Versteeg is in deel I wat cynisch (bijvoorbeeld over de adoptie en de houding van de politie), maar in deel III verzacht die stijl aanmerkelijk.
Als je je door Deel II geworsteld hebt, is “Boy” toch een lezenswaardige roman voor havo-en vwo-scholieren.
Recensies
"Metaforen zijn dun gezaaid in Wytske Versteegs proza, maar dat wil niet zeggen dat ze het avontuur van het schrijven niet ten volle aangaat. Metaforen dienen bij haar niet om via het associatief opgeroepen beeld meerduidig te vertellen. Bij Versteeg staan ze juist volledig in dienst van de vertelling, bijna in het gelid. Ze drukken de lezer nóg dichter op het vertelde. Bij monde van de ik-persoon in Versteegs tweede roman Boy, de naamloze (adoptie)moeder van de veertienjarige Boy, staat in het begin: ‘Woe¬dend was ik omdat hij me niet gewaarschuwd had, hen binnenliet terwijl mijn verdriet in vale strengen langs mijn slapen hing (…).’ " http://www.vn.nl/Boeken/R...ew/Boy.htm
"Interessante lijnen van verantwoordelijkheid, kwetsbaarheid en zichzelf blootgeven, de waarheid naar boven halen – de waarheid die Hannah heeft ‘(…) begraven onder dikke lagen woorden; wat er echt gebeurd is leeft diep in haar lijf’ – komen op een knappe manier samen in het boek. Niet direct in het einde van het boek, hoewel je als lezer dan wel te weten komt wat er echt is gebeurd. Het zijn veel meer de niet-feitelijkheden, de gedachten en de emoties, juist het verlangen naar en tegelijk het uitstellen van de waarheid, die dit boek voor mij tot een mooi werk maken." http://recensieweb.nl/rec...rwerken-2/
"Over de opbouw van het verhaal heeft Versteeg wel nagedacht. Ze kan een elegante alinea schrijven. Inhoudelijk echter raakt Boy kant noch wal; de schrijfster ondergraaft haar verhaal door een volstrekt gebrek aan inlevingsvermogen. Waarom het oude werk van Hemmerechts of Enquist er niet op nageslagen? En daarna een Baantjer gepakt? Met een beetje verdiepen had Versteeg haar roman aan het luchtledige kunnen onttrekken en wellicht het gemis aan persoonlijke rijping ondervangen." http://www.volkskrant.nl/...1/Boy.html
"De roman heeft te lijden onder een aantal vergezochte aspecten. Waarom heeft Versteeg ervoor gekozen om de van wraakgevoelens wegkwijnende moeder psychiater te laten zijn? Wil ze ons duidelijk maken dat ook psychiaters met zichzelf in de knoop kunnen zitten? Of misschien zelfs wel dat er een groot verschil kan zitten tussen het uitoefenen van je beroep en het leiden van je leven volgens de adagia die je aan je patiënten propageert? Het levert in ieder geval tenenkrommende psychologische prietpraat op als “Gezond is wat je in staat stelt om te functioneren.” De naam van de adoptiezoon ligt er eveneens te dik bovenop." http://www.tzum.info/2013...steeg-boy/
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 maart 2025) 1513 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
REACTIES
1 seconde geleden