Feitelijke gegevens
- 39e druk, 2021
- 198 pagina's
- Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
Flaptekst
Het fantasierijke werk van Borderwijk hoort tot de grote Nederlandse klassiekers. De nachtmerries of surrealistische droombeelden die de schrijver ons voorschotelt in Blokken (1931), Knorrende beesten (1933) en het onvergetelijke Bint (1934) doen Borderwijk hoog uitsteken boven het maaiveld van het oer-Hollandse realisme.
Blokken gaat over een rechtlijnige, blijkbaar communistische staat, en over de gevolgen die deze 'samenleving der onpersoonlijkheid' heeft voor de mensen die erin leven.
Knorrende beesten 'de roman van het parkeerseizoen', is eens schitterend visionair verhaal dat zich afspeelt in een badplaats, bevolkt door razende, glimmende en knorrende monsters: auto's.
Bint is de roman van de tucht, belichaamt in directeur Bint. De nieuwe leraar De Bree komt meteen voor zijn vuurproef te staan: hij krijgt klas 4d toegewezen, bijgenaamd 'de hel'.
Eerste zin
Blokken: "Het vliegtuig ging zijn weg, pijlrecht, een rood seinlicht voorop, versterkt door kristallen prisma's." Knorrende beesten: "De ondergaande zon der hondsdagen zette de kust in een machtig rood." Bint: "De Bree zijn denken was hoekig en nors."Samenvatting
Blokken: in dit dystopische verhaal wordt een perfecte, communistische staat beschreven. Het individuele is volledig weggevaagd en alles gaat om het groepsbelang. De Staat wordt geleid door de Raad, bestaande uit vijf mannen en vijf vrouwen. De rest van de bevolking moet allemaal vier dagen in de week werken en mag een dag uitrusten. Zij wonen in huizen in de vorm van blokken (alles in de staat is hoekig, cirkels bestaan zo goed als niet meer) en iedereen draagt dezelfde kleding. Verder staat iedereen altijd, mensen worden zelfs staand begraven. Er zijn ook mensen die liggend worden begraven, maar dit wordt als een grote straf gezien. Je komt dan op een apart kerkhof te liggen waar niemand je komt bezoeken. De Staat heeft geen religie, want die was gedood door de sterrenkunde. Alle kunst is anoniem, want het individu doet er tenslotte niet toe. Voor zowel de Raad als alle andere bewoners geldt: twijfelen is een grote fout en kan worden afgestraft met executie. Als de Raad over iets moet stemmen moeten ze het unaniem eens zijn en moeten ze meteen een mening hebben over het onderwerp. Op deze manier zorgt de Staat ervoor dat iedereen als het ware hersendood wordt; iedereen moet maar zo veel mogelijk met elkaar eens zijn en nooit nadenken over wat ze ergens zelf van vinden. De Raad heeft bijvoorbeeld ooit besloten dat mensen geen gordijnen meer mochten hebben. Dit werd weer ongedaan gemaakt, omdat het niet bleek te werken, maar veel mensen hebben nog steeds geen gordijnen. Wat betreft de levens van de bewoners gaat alles via loting: ze mogen helemaal niks zelf kiezen, zelfs niet wat voor werk ze doen. De Staat heeft ook een gevangenis waar, volgens de verteller, 'goed voor de gevangenen wordt gezorgd'. Aan het begin van het verhaal roept de Raad een gevangene, een 'stem uit het verleden', op om hen te vermaken. Deze persoon houdt een speech over het belang van de cirkel, die door de Raad niet serieus wordt genomen. Het enige wat ze over hem zeggen is dat hij door zijn ouderdom veel in herhaling valt.
In het centrum van de staat zit de stadskern: dit is een soort museum waar men kan zien hoe de Staat vroeger was voor het communistisch werd. 's Avonds wordt de stadskern op slot gedaan, waardoor niemand er meer in of uit kan. Wanneer de stadskern op slot gaat, laten een groep rebellen, De Groep-A, zich opsluiten om de hele nacht te praten. Alleen dan en daar kunnen zij hun kritiek op de Staat uiten, namelijk dat ze willen dat de persoonlijkheid weer mag bestaan. Echter, hier komt snel verandering in. De Raad komt erachter dat deze groep bestaat en dat ze elkaar ontmoeten in de stadskern en plannen een grootschalige executie. Met treinen van pantserauto's wordt alles en iedereen die zich vertoond platgereden, dus ook velen onschuldigen. Ook de stadskern wordt helemaal gesloopt en heet vanaf dat moment het Kernplein. Het historische museum wordt ergens anders naartoe verplaatst. Na al het oorlogsgeweld moet de bevolking hard werken om alle achterstanden in te halen. De Raad ziet dit en besluit een feest te geven, zodat de bevolking even kan ontspannen. De feestelijkheden bestaan uit de raket, de meteoriet en de luchtspiegeling die wordt versierd met vuurwerk. Ook de toeschouwers voor dit alles worden weer met loting uitgekozen. De rust in de Staat is weer wedergekeerd, maar de rebellie blijft bestaan. Het personenverkeer over lange afstand bestaat uit ondergronds goederenverkeer door lange, brede tunnels, waar 's avonds en 's nachts ook veel illegale zaken gebeurden, zoals de verkoop van goud en juwelen, absint en vermout. Omdat de Raad bang wordt voor een tweede opstand binnen een jaar, geven ze een wapenschouwing. Tijdens de wapenschouwing wordt een regiment het Kernplein opgebouwd, waarvan het dak de vorm heeft van een koepel, oftewel een cirkel. Het verhaal eindigt met de boodschap dat de rebellie in de nachttunnels blijft voortduren. Hieruit kunnen we concluderen dat de individualiteit niet uit de Staat te slaan valt, wat de Raad ook probeert om dit te bewerkstelligen.
Knorrende beesten: Dit verhaal gaat over een parkeerplaats in de buurt van een garage, verschillende hotels, een parade en een café. Bobsien en zijn vriendin Sofia Eufemia zijn parkeerwachters en letten daar op alle geparkeerde auto’s. Deze worden naar de garage gebracht als er iets mis mee is. De auto’s, in de novelle ‘beesten’, worden uitgebreid beschreven; ze worden dus ook beschreven als dieren die zelf kunnen handelen. Hun eigenaren zijn slechts hun baasjes. Op de parkeerplaats worden in het hoogseizoen ‘rennen’ gehouden voor de beesten. Normaal gesproken hebben Bobsien en Sofia het erg rustig, maar door de rennen hebben zij het ineens ontzettend druk. Op de eerste dag wordt er geraced en sneuvelen er een aantal auto’s door ongelukken tijdens de race. Op de tweede ‘dag van de beesten’ worden de auto’s versierd met bloemen en wordt er opnieuw geraced. Er wordt beschreven hoe iedereen zijn dagelijks leven even los kan laten dankzij de races. Aan het eind van het seizoen gaan de beesten weg en worden er geen races meer gehouden.
Bint gaat over de nieuwe docent De Bree die op de school van directeur Bint komt werken. Het plot beschrijft de periode van een schooljaar en het begin van het schooljaar daarop. Zijn eerste les vindt plaats in een vierde klas die hij ‘de hel’ gaat noemen. Voordat De Bree deze les betreedt vertelt Bint dat hij maar een eis van hem heeft, namelijk lesgeven met een stalen tucht. De Bree besluit om oorlog te verklaren aan de klas. Hij geeft ook nog les in andere vierde klassen: de grauwe klas, de bloemenklas en de bruine klas. Opvallend aan de manier hoe De Bree de leerlingen, vooral die uit de hel, omschrijft is dat hij ze dierlijke eigenschappen geeft. Later in het jaar komen de eerste rapportbesprekingen. Er zijn verhalen over de leerling Van Beek dat hij zelfmoord zal plegen als hij een onvoldoende voor zijn rapport krijgt. Desondanks geven ze hem en de rest van zijn klas een onvoldoende. Als een paar dagen later blijkt dat hij inderdaad zelfmoord heeft gepleegd, ontstaat er een protest vanuit de leerlingen. De leraren doen er niks tegen en na het protest wordt er vrijwel nooit meer over de dood van Van Beek en het protest gesproken door zowel medewerkers van de school als de leerlingen. Na het incident worden de conciërge in zijn vrouw, die in de school wonen, verjaagd. Later gaan de vierde klassen van de school op schoolreisje. De klassen worden onder de leraren verdeeld en de hel wordt in tweeën gesplitst en onder twee leraren verdeeld. Als Remigius een kind krijgt, mag De Bree met een helft van de hel op schoolreisje. Ze gaan op een fietstocht waarbij ze onderweg allerlei activiteiten doen en in hotels slapen. De Bree besluit tijdens de reis om de fietsroute in te korten, omdat Te Wigchel het anders niet volhoudt. Een aantal leerlingen zijn het hier niet mee eens. De volgende ochtend zijn er twee leerlingen weg (Punselie en Heiligenleven). Die avond als de groep op de nieuwe locatie is gearriveerd, keren zij terug. De Bree is erg ontdaan van deze gebeurtenis, vooral omdat hij bang is voor wat Bint en zijn andere collega’s ervan zullen vinden. Als hij er na terugkeer achter komt dat Nox geen problemen had met de andere helft van de hel, schaamt hij zich nog erger. Uit onder andere dit voorbeeld blijkt dat De Bree en de andere docenten allemaal erg zijn geïndoctrineerd door Bint. Aan het eind van het schooljaar wil De Bree stoppen op de school zoals hij had gepland, want hij wil verder werken aan zijn manuscript. Als Bint hem probeert over te halen om te blijven zegt hij eerst nee, maar blijft uiteindelijk toch. Als De Bree na de vakantie terugkomt op de school, komen hij en de andere docenten erachter dat Bint gestopt is. Iedereen denk dat dit komt door de zelfmoord van Van Beek. De Bree gaat aan het eind van het verhaal een paar keer langs bij Bint thuis, maar er wordt steeds gezegd dat hij er niet is. De Bree realiseert zich hierdoor dat Bint met niemand van de school meer wil praten en gaat weer weg.
Personages
De Raad (Bokken)
Omdat individualiteit in dit verhaal verboden is, zijn er ook amper personages. De Raad zijn de overheersers van de Staat. Zij beslissen alles wat er gebeurd en proberen elke vorm van individualiteit in te perken en uit te roeien
De Groep-A (Blokken)
Deze groep zijn tegen het beleid van de Raad en willen juist dat individualiteit weer wordt toegestaan. Zij doen een poging tot protest, maar worden allen ge-executeerd. De enige personages in het hele verhaal die bij naam worden genoemd zijn een aantal mensen uit deze groep: Glüschiant, De Marcas, Tannenhof, de vrouw Tekalopte, Ypsilinti.
De rest van de bevolking (Blokken)
Er wordt weinig beschreven over de bevolking, omdat hun individuen er voor het verhaal niet toe doen, maar je zou ze kunnen opdelen in mensen die netjes alles doen wat de Raad wil en mensen die tegen de Raad ingaan.
De 'stem uit het verleden' (Blokken)
Dit personage is een oude man die gevangen zit in de gevangenis van de Staat. Hij houdt in het verhaal een toespraak over het belang van cirkels. Zo ontdekken we dat hij in de gevangenis zit doordat hij zich hier in het verleden ook over uitgesproken heeft.
Bobsien (knorrende beesten)
Bobsien is een arme, kleine, gespierde parkwachter met zwart haar. Hij is ook socialist. Hij praat niet veel, maar geeft wel veel om zijn vriendin Sofia Eufemia.
Sofia Eufemia (knorrende beesten)
Ze is oppervlakkig en levenswijs. Net als Bobsien praat ze weinig en bondig.
De Bree (Bint)
Nors, eerzuchtig, nieuwsgierig, simpel, houdt van wandelen om te kunnen nadenken.
Bint (Bint)
Mager, staat altijd rechtop, dominant, houdt van 'stalen tucht', spreekt met weinig woorden, wordt door andere personages als superieur gezien.
Remigius (Bint)
Werkt al tien jaar onder Bint en weet veel over hem. Een van de weinige personages naast Bint die echt het gesprek aangaat met De Bree.
Van Beek (Bint)
Zenuwachtig, overspannen, suïcidaal, slaapt te weinig. De Bree ziet hem als 'slecht'.
De concierge
Wordt door Bint verjaagd uit de school. Hij is als het ware een pion in het spel wat Bint met de school speelt.
Quotes
""Zij spraken tot het dag was. Zij waren zich bewust niet buitengewoon gesproken te hebben, maar louter menselijk. Zij hadden herademd. De hekken van de stadskern waren open." (Blokken)" Bladzijde 34
""De Raad, desondanks, was tevreden. De stadskern was een broeinest van zonde. Daarmede had men voorgoed afgerekend." (Blokken)" Bladzijde 45
""Er waren geen eigenlijke renwagens bij en er was geen enkele beroepskenner. De voorzichtigen voorzagen ongeval." (Knorrende beesten)" Bladzijde 69
""Hun beesten hadden niets bijzonders. Zijzelf waren de rassen uit vreemde lucht en vreemde aarde gedistilleerd, maar hun beesten hadden slechts het ras van hun stal." (Knorrende beesten)" Bladzijde 74
""Bobsien had het alles opgenomen met klein gerimpeld voorhoofd. Hij schaamde zich te bekennen dat het mooi was. Wat een vermorst kapitaal, dacht hij. Toen dacht hij vanzelf aan Karl Marx." (Knorrende beesten)" Bladzijde 79
""Bint zei, wijzend omlaag: 'je eerste les is in die klas. Die klas is uniek. Zo een heb ik nog nooit kunnen vormen, vóór deze. Maar geen bespiegelingen nu. Ik houd van weinig woorden...' Naar mijn hart gesproken, dacht De Bree." (Bint)" Bladzijde 92
""De Bree overdacht dat Bint ook niet onfeilbaar was. Hij had aangestuurd op een scène tussen de conciërge, diens vrouw en de werkster. Hij had zó de conciërge willen wegkrijgen. Hij scheen geen bewijs te hebben tegen de conciërge als ondermijner van het gezag. Nu kwam het veel eenvoudiger uit door de dood van Van Beek. De conciërge en zijn vrouw weg, Fléau weg. de werkster vanzelf ook. Nog een paar oproerkraaiers eruit, en de school gezuiverd." (Bint)" Bladzijde 138
Thematiek
Collectiviteit vs. individualismeDit thema speelt een rol in 'Blokken' en in 'Bint'. Steeds wordt er tegen het heersende beeld van collectiviteit en socialisme aan geschuurd door neigingen van personages naar individualisme. Zo wordt de lezer aan het denken gezet over wat ze zelf vinden.
Socialisme/communismeIn alle drie de verhalen komt dit thema naar voren. In 'Blokken' doordat het verhaal gaat over een communistische staat, in 'Knorrende beesten', doordat Bobsien socialist/communist is en in 'Bint' doordat de school wordt bestuurd d.m.v. het communistische regime van Bint.
Aanklacht tegen de maatschappijIn 'Blokken' en 'Bint' wordt er op een aantal punten in het verhaal geprotesteerd tegen de heersende orde of tegen de ideeën van de heersende orde ingegaan.
Dood door schuldEr wordt in 'Bint' gesuggereerd dat de dood van Van Beek door Bint is geprovoceerd.
In alle drie de verhalen is de algehele sfeer vrij harteloos: het individu is niet belangrijk, de personages spreken weinig/amper met elkaar, over gevoelens wordt helemaal niet gesproken.
MaatschappijkritiekJe zou de verhalen 'Blokken' en 'Bint' als maatschappijkritisch kunnen interpreteren.
Zelfdoding/zelfmoordIn 'Bint' pleegt het personage Van Beek zelfmoord.
Technologie/technologische vooruitgangIn 'knorrende beesten' wordt technologische vooruitgang verheerlijkt. Technologie speelt daarnaast een grote rol in het verhaal.
Motieven
Beesten
In zowel 'Knorrende beesten' als 'Bint' worden dieren als metafoor gebruikt voor iets anders. In 'Knorrende beesten' voor auto's en in 'Bint' voor de leerlingen en hoe ze zich gedragen.
Blokken
Blokken komen in alle verhalen steeds terug. In het verhaal 'Blokken' het meest prominent, omdat alles hoekig is en de mensen en blokken wonen, maar in de andere verhalen wordt ook overal waar mogelijk het woord blokken gebruikt.
Eentonigheid
In met name 'Blokken' en 'Bint' heeft alles dezelfde, grauwe kleuren. Er komen in deze verhalen geen beschrijvingen voor waarin dingen wel kleurrijk zijn.
Opdracht
Blokken: "Aan S.M. Eisenstein en A. Einstein, filmcomponist en wijsgeer, meesters der verschrikking"
Knorrende beesten: "Voor mijn vrouw geschreven deze roman van het parkeerseizoen"
Bint: "Aan mijn rector en zijn staf"
Trivia
Borderwijk heeft rechten gestudeerd in Leiden.
In 1954 won Borderwijk de P.C. Hooftprijs.
De drie verhalen in deze novelle werden in eerste instantie alle drie los van elkaar gepubliceerd. 'Blokken' werd voor het eerst gepubliceerd in 1931, 'Knorrende beesten' in 1933 en 'Bint' in 1934.
Titelverklaring
Blokken: alles is hoekig en in de vorm van blokken in de communistische staat van dit verhaal. Cirkels zijn zelfs zo goed als verboden. De huizen van de bewonders worden bijvoorbeeld letterlijk blokken genoemd.
Knorrende beesten: deze titel is een metafoor voor auto's, die een terugkerend motief zijn in dit verhaal.
Bint: dit is de naam van de directeur van de school waar het hele verhaal over gaat. Het verhaal wordt verteld vanuit docent De Bree, maar Bint is desondanks de duidelijke hoofdpersoon.
Structuur & perspectief
In deze novelle staat eerst het verhaal Blokken, daarna Knorrende beesten en als laatste Bint.
Blokken bestaat uit 10 hoofdstukken en in totaal 52 blazijdes. In het eerste hoofdstuk 'de nacht' wordt er beschreven hoe een vliegtuig over de Staat heen vliegt en wordt de 'Mammoth', het grootste luchtschip van de Staat, beschreven. In het tweede hoofdstuk 'de dag' wordt een uitgebreide omschrijving van de Staat gegeven. In het derde hoofdstuk 'de lezing' wordt een stem uit het verleden opgeroepen om de Raad te vermaken. In het vierde hoofdstuk 'de stadskern' wordt de staat verder beschreven en wordt ook de stadskern beschreven. In het vijfde hoofdstuk 'de monoliet' wordt verteld over de Raad en over de Groep-A, die volgens de Raad uit de weg moeten worden geruimd. In het zesde hoofdstuk 'de Groep-A' wordt een samenkomst van de groep besproken. In het zevende hoofdstuk 'de executie' wordt beschreven hoe de Raad de Groep-A en vele andere onschuldige bewonders vermoord. In het achtste hoofdstuk 'de vreugde' wordt beschreven hoe de Raad een feest geeft voor de bevolking na de oorlogsdaden. In het negende hoofdstuk 'de zonde' wordt vertelt over de rebellie die na de executie nog steeds plaatsvindt. In het tiende hoofdstuk 'de wapenschouwing' geeft de Raad een wapenschouwing uit angst voor een nieuwe opstand, maar blijft de bevoling zich in het geheim verzetten.
Knorrende beesten bestaat uit tien hoofdstukken en 32 bladzijdes (bladzijde 55 t/m 86). In het eerste hoofdstuk ‘Parade, pier, park en beesten’ worden de omgeving, de hoofdpersonages Bobsien en Sofia Eufemia en de ‘beesten’ geïntroduceerd. In het tweede hoofdstuk ‘De claustrofobie’ worden een aantal beesten beschreven in de garage van de hoofdpersonen. In het derde hoofdstuk ‘De zondaar’ wordt de auto Mizar door zijn naamloze eigenaar naar de garage gebracht. Het vierde hoofdstuk ‘De stranding, de walvis’ gaat over de badplaats waar op een nacht een schip en een walvis aanspoelen. Bobsien gaat kijken en Sofia Eufemia komt ook langs. In het vijfde hoofdstuk ‘De rennen’ wordt beschreven hoe er een autorace, oftewel dierenrennen, worden gehouden op de pier. Er gebeuren een aantal ongelukken en er wordt onderling gewed over wie er gaat winnen. In het zesde hoofdstuk ‘De conferentie’ wordt er een conferentie over de autoraces gehouden. Het zevende hoofdstuk ‘De corso’ gaat over de tweede ‘dag van de beesten’, oftewel een tweede sessie van autoraces waaraan deze keer ook de vrouwen mee mogen doen. In het achtste hoofdstuk ‘De lichten’ wordt een rustdag op de badplaats beschreven. Het negende hoofdstuk ‘De beiden’ gaat over Bobsien en Sofia Eufemia; ze denken na over de races en over elkaar. In het tiende hoofdstuk ‘De hekkensluiter’ wordt opnieuw een omschrijving van de beesten gegeven en van een vreemdeling die zijn auto komt tanken in het gebied waar het verhaal zich afspeelt.
Bint bestaat uit 28 hoofdstukken en 99 bladzijdes (bladzijde 91 t/m 192). In het eerste hoofdstuk ‘Een stalen tucht’ wordt beschreven hoe De Bree aankomt op zijn eerste werkdag op de school. In het tweede hoofdstuk ‘De hel’ wordt de eerste les die De Bree geeft aan de hel beschreven. Hij sluit oorlog met de klas. In het derde hoofdstuk ‘De genoten’ ontmoet De Bree een aantal van zijn nieuwe collega’s. In het vierde hoofdstuk ‘De bloemen’ wordt een les van De Bree in de bloemenklas beschreven. In het vijfde hoofdstuk ‘De strafdag’ zien we hoe het nablijven bij De Bree verloopt voor de leerlingen uit de hel. De Bree beschrijft de leerlingen. In het zesde hoofdstuk ‘Bint’ praat De Bree met collega docent Remigius over hun directeur Bint. In het zevende hoofdstuk ‘De Bree’ wordt er meer achtergrond informatie gegeven over het personage van De Bree. In het achtste hoofdstuk ‘Bruinen, grauwen, de hel’ geeft De Bree les in de bruine klas, de grauwe klas en de hel. Er wordt beschreven hoe hij in de hel niet echt les geeft, maar alleen maar achter zijn bureau zit. In het negende hoofdstuk ‘Naar Kerstmis’ reflecteert De Bree op zijn tijd op de school tot dan toe, op de leerlingen en kort op zijn (a)seksualiteit. Leerlingen uit de hel komen naar hem om te vragen of hij vrede wil sluiten, maar hij zegt nee. In het tiende hoofdstuk ‘De samenkomst’ worden de leerlingen en de klassen als geheel door de leraren en Bint kort besproken en beoordeeld. In het elfde hoofdstuk ‘De samenkomst, de toespraak’ wordt de leerling Van Beek, die dreigt zelfmoord te plegen als hij een onvoldoende krijgt, besproken. Er wordt desondanks besloten hem een onvoldoende te geven. Bint geeft later nog een speech over hoe hij vindt dat de leraren met de leerlingen om moeten gaan; zo afstandelijk mogelijk. In het twaalfde hoofdstuk ‘Het herbegin’ hoort De Bree twee dagen na de samenkomst over de zelfmoord van Van Beek en reflecteert hierop en opnieuw op zijn (a)seksualiteit. In het dertiende hoofdstuk ‘Het oproer’ wordt er door de leerlingen geprotesteerd vanwege de dood van Van Beek. De leraren en Bint doen niets. In het veertiende hoofdstuk ‘Daarna’ geeft De Bree les aan de bloemenklas en reflecteert op de dood van Van Beek en wat Bints aandeel hierin is geweest. In het vijftiende hoofdstuk ‘Daarna, de hel’ worden de conciërge en zijn vrouw uit de school verjaagd door Bint en Donkers en wordt beschreven hoe trots Bint is op de hel. In het zestiende hoofdstuk ‘Naar Pasen’ reflecteert De Bree op zijn leven en zijn werk in het onderwijs. De klassen worden onder de leraren verdeeld voor een schoolreisje en De Bree krijgt in eerste instantie geen klas toegewezen. Als een van de docenten een kind krijgt, mag De Bree met de helft van de hel op schoolreisje. In het zeventiende hoofdstuk ‘De tocht’ De Bree vertrekt met de hel op hun fietstocht. In het achttiende hoofdstuk ‘De tocht’ fietsen De Bree en de leerlingen naar de eerste locatie waar ze zullen overnachten. In het negentiende hoofdstuk ‘De tocht’ onderneemt de groep een aantal activiteiten, zoals het bezoeken van een museum. Daarna fietsen ze verder naar het volgende hotel en kondigt De Bree aan dat de fietsroute iets anders zal worden. Dit vanwege Te Wigchel die het anders niet volhoudt, maar dat zegt hij er niet bij. In het twintigste hoofdstuk ‘De rustdag’ komt De Bree er ’s ochtends achter dat de leerlingen Heiligenleven en Punselie er met de fiets vandoor zijn gegaan. De Bree is hier erg van ontdaan, vooral omdat hij bang is voor want zijn collega’s en met name Bint ervan zullen vinden. Aan het eind van de dag keren de twee jongen bij de groep terug als die op de nieuwe locatie zijn gearriveerd. In het eenentwintigste hoofdstuk ‘De tocht, het einde’ breekt De Bree het laatste stuk van de fietstocht op, opnieuw omdat Te Wigchel het anders niet kan volhouden. De tocht komt ten einde en iedereen gaat weer naar huis. In het tweeëntwintigste hoofdstuk ‘Naar zomer’ praat De Bree met zijn collega Nox over hoe de reis met de andere helft van de hel hem begaan is. Ook keert de conciërge die nu arm is en honger heeft terug naar de school om De Bree te vragen of hij hem wil helpen, maar De Bree stuurt hem weg. In het drieëntwintigste hoofdstuk ‘Het afscheid’ neemt De Bree afscheid van de school en loopt door het lege gebouw heen. Onderweg komt hij Bint tegen die in zijn kantoor zit, wat De Bree een beklemmend gevoel vindt. In het vierentwintigste hoofdstuk ‘Examen’ wordt de examen- en afstudeerperiode van de vijfdeklassers op de school beschreven. Alle vijfdeklassers halen hun examen en studeren af. De Bree ziet aan Bint dat er fysiek iets niet goed met hem gaat. In het vijfentwintigste hoofdstuk ‘Vakantie’ probeert Bint De Bree over te halen om toch te blijven. De Bree zegt eerst dat hij dit niet wil, maar besluit uiteindelijk om toch te blijven, gezien hij het manuscript waaraan hij wilde gaan werken toch al veel te lang had laten liggen. Alle vierdeklassers gaan over. In het zesentwintigste hoofdstuk ‘Het herbegin’ wordt de herindeling van de vierdeklassers die nu vijfdeklassers zijn beschreven. De hel is de enige klas waaraan niets verandert. De docenten komen erachter dat Bint is gestopt met werken op de school vanwege de dood van Van Beek. In het zevenentwintigste hoofdstuk ‘5c’ realiseert De Bree zich dat de jongens uit de hel, nu 5c, al echte kerels zijn geworden (en Schattenkeinder een echte vrouw) en is trots. Hij bevestigt voor de zoveelste keer tegen de klas dat het nog steeds oorlog tussen hen is. In het achtentwintigste hoofdstuk ‘Bints praalgraf’ klopt De Bree een aantal keer aan bij Bint thuis in de hoop met hem te spreken, maar er wordt hem steeds verteld dat hij er niet is. De Bree realiseert zich hierdoor dat Bint zonder afscheid wilde weggaan en geen contact meer wil.
Blokken is geschreven vanuit het perspectief van een extradiëgetische verteller. We weten niet wie dit is, maar de persoon staat in ieder geval buiten het verhaal.
Knorrende beesten wordt ook verteld vanuit een extradiëgetische verteller.
Bint heeft een intradiëgetische verteller, namelijk het personage van De Bree.
Decor
Het décor van blokken is de communistische staat die uitgebreid in het verhaal wordt beschreven. Alles is er hoekig, de mensen wonen in blokhuizen en alles is erg eentonig.
Het décor van Knorrende beesten is de badplaats met daar vlakbij de garage van de hoofdpersonen. Deze liggen in een stad of regio genaamd Beteigeuze.
Het décor van Bint is de school waar Bint de directeur is en waar De Bree komt werken. Het verhaal speelt zich verder nog voor kleine delen af in de buurten waar de docenten wonen en onderweg op de fietsreis die wordt gemaakt door Nederland en België in zowel bestaande als imaginaire steden.
Er wordt in de novelle geen indicatie gegeven van wanneer de verhalen zich afspelen. Gezien de dystopische thematiek zou het kunnen dat blokken over een verre toekomst gaat, maar dit weten we dus niet zeker. Bij de andere twee verhalen vind ik het lastig om hier een uitspraak over te doen; het zouden meerdere verschillende periodes kunnen zijn, die in ieder geval rond de jaren negentig zouden hebben plaatsgevonden.
Stijl
De stijl van de novelle is realistisch. Er worden veel omschrijvingen gegeven met korte, directe zinnen en de verhalen zijn voor het merendeel ook realistisch van aard. De stijl van met name Knorrende beesten valt het best samen te vatten onder de omschrijving van de nieuwe zakelijkheid. Dit is een realistisch genre, waarin er een nadruk ligt op technologie en mechaniek. Verder is het taalgebruik erg to-the-point. Er wordt weinig beeldspraak gebruikt, alleen Knorrende beesten ligt er een nadruk op de metafoor van de beesten die symbool staan voor auto’s.
Slotzin
Blokken: "En deze menigten, heet van hun rusteloosheid, bleven onderaards rondschijveren, voortslieren in alle snelheden, tot de nieuwe dag doorbrak, vorstkoud, rulrood, staalhard." Knorrende beesten: "Zijn zeldzame stem hing alom in de ruimte, zijn schaduw verduisterde alle wegen." Bint: "Toen kwam het over hem, eenvoudigweg, het hoofd te ontbloten en zacht ging hij de trap naar boven."Beoordeling
Dit boek is een van mijn nieuwe, favoriete klassiekers. Borderwijk weet precies hoe hij je bij je keel moet grijpen met zijn vlijmscherpe realisme. Alledrie de verhalen hebben veel indruk op me gemaakt. 'Knorrende beesten' was bij mij het minst favoriet, omdat die in verhouding tot de andere twee wat onsamenhangender in elkaar zit, al zet het desondanks een sterk beeld neer. Ook de communistische staat in 'blokken' zal ik niet snel meer van mijn netvlies krijgen. Het meeste indruk maakte 'Bint': een complete novelle van begin tot eind. Hoe Borderwijk me heeft laten sympathiseren met deze weinig empathische en stijve karakters is mij een raadsel, maar het is zeker gelukt. Grote aanrader voor wie houdt van Nederlands realisme met raak en direct taalgebruik. Om deze redenen geef ik het boek vijf sterren.
Recensies
"Tucht is voor Bint een middel om leerlingen (leraren trouwens ook) beginselvast te maken, ze op te voeden, maar en hier wil Bordewijk dat we goed opletten níet tot slaafse navolgers en uitvoerders, maar juist tot wilskrachtige en zelfbewuste individuen: "De mens moet gehoorzaamheid leren en tucht. Daardoor onderwerpt hij zijn wil en ontdekt hij zijn wil."" https://www.groene.nl/art...l-van-bint
Bij wie kan jij terecht met vragen over jouw lichaam en seksualiteit?
REACTIES
1 seconde geleden