Feitelijke gegevens
- 9e druk, 2019
- 279 pagina's
- Uitgeverij: Lemniscaat
Flaptekst
Rahmane groeit op in een klein dorp in Afrika. Zijn familie is arm en Rahmane helpt zijn vader op het land. In zijn vrije tijd doet hij niets liever dan voetballen met zijn vrienden. Ze hebben geen echte bal en bij gebrek aan schoenen voetballen ze op hun blote voeten, maar dat maakt het spel er voor Rahmane niet minder om.
Als er op een dag een scout langskomt en Rahmane selecteert om in de stad een opleiding tot professioneel voetballer te volgen, heeft hij het gevoel dat er een droom uitkomt - hij krijgt de mogelijkheid om aan een leven in armoede te ontsnappen en zijn familie een betere toekomst te bieden.
Eerste zin
'Looppas!' Meneer Baouri keek de rij jongens langs.Samenvatting
Deel I
Rahmane en zijn vrienden uit het Afrikaanse dorp voetballen onder leiding van meneer Baouri. Hij draagt voor het eerst een stropdas naar de training en ze mogen met kalkverf de lijnen van een voetbalveld schilderen. Hun training lijkt ineens een stuk serieuzer te worden. Het gevoel van Rahmane is juist. Er komen scouts kijken van een club uit de stad. En dat bij een groepje voetballers die niet eens met een echte voetbal spelen, maar met een plastic ding. Ook spelen deze jongens op blote voeten en niet op voetbalschoenen, daar is geen geld voor.
De scouts komen vooral kijken naar drie jongens uit het team, Rahmane, Henri en Tigani. Zij zijn de besten en zetten tijdens het oefenpotje hun beste beentje voor. Ze worden alle drie uitgenodigd voor de selectiedagen in de grote stad. Ze moeten daar met de bus naartoe. Henri kan de druk niet aan en laat niet zijn beste spel zien. Hij moet daardoor al vroeger dan Tigani en Rahmane het complex verlaten.
Tigani is altijd al een showman geweest en wil ook op het veld al zijn trucs laten zien. Hij luister niet goed naar de trainers en doet wat hij zelf wil. In tegenstelling tot Rahmane, want hij probeert zo goed mogelijk de tips van de trainers op te volgen. Tigani lijkt niet helemaal gelukkig en zoekt afleiding in de grote stad, terwijl ze het complex eigenlijk niet mogen verlaten, zeker niet in de nacht. Een jongen die niet kan slagen als voetballer neemt Tigani mee naar illegaal straatvoetbal. Het publiek kan daar inzetten op de winnaar en hij krijgt dan een deel van het geld. De bende waar hij deel van is, berooft het publiek ook nog eens tijdens de wedstrijden.
Het heeft veel invloed op Tigani's voetbalkwaliteit. Rahmane waarschuwt hem, ook namens de coach. Rahmane en de andere jongens willen hem helpen, maar het is te laat. Tigani moet nog veel geld terug betalen en komt in de problemen. Het escaleert op een avond zo erg dat Rahmane, Brûlé en Sunday samen Tigani helpen als Youssa, de leider van de bende, hem op komt zoeken. Er ontstaat een gevecht waarin Brûlé met een mes wordt geraakt en in het ziekenhuis beland. Tigani moet naar huis en daarmee spat zijn voetbaldroom uiteen.
Rahmane blijft over en geeft alles om een betere voetballer te worden. Hij mist Tigani wel, maar weet dat hij door moet. Ondertussen hoort hij van meneer Baouri dat het goed gaat met zijn familie. Brûlé komt terug naar het complex, maar zal nooit meer kunnen voetballen.
Deel II
Samen met andere voetballers, sommigen ouder, vliegt Rahmane naar Nederland. Ze gaan voor een paar weken op stage om beter te worden en meer te leren. Rahmane komt in een gastgezin terecht, daar zorgen Gert en Ria goed voor hem. Hij is onder de indruk van de manier van leven in Nederland, omdat het contrast heel groot is. Van Ria mag hij cadeaus uitzoeken voor thuis. Ze nemen hem ook mee naar de zee en hij vindt de regen een bizar fenomeen.
De trainingen zijn heel anders dan hij gewend is. Niemand lijkt plezier te hebben, het is allemaal vrij streng. Rahmane kan wel goed meekomen en laat mooi voetbal zien.
Hij maakt een aantal dingen mee in Nederland, waaronder de ontmoeting met de buurvrouw van Ria. Zij denkt dat Rahmane en de andere jongens gebruik maken van de situatie en het geluk zoeken in Nederland. Daarnaast heeft hij moeite met de taal, maar hij doet zijn best.
Een paar dagen voor ze vetrekken verdwijnt Sidou, één van de oudere voetbaljongens. Hij is weggelopen in de hoop een baan te vinden en niet terug te hoeven naar Afrika. Sunday, Ndanko en Rahmane willen hem zoeken, maar worden aangevallen door een groep Nederlandse jongens. Ze delen een paar stoten en trappen uit en komen net weg.
De voetbalbond heeft gezegd dat ze pas thuis te horen krijgen of ze zijn geselecteerd om nog langer in Nederland te verblijven, door het voorval met Sidou. Olifantje weet al wel dat hij terug mag komen. Sidou kreeg te horen dat dit niet zo was en besloot toen het heft in eigen handen te nemen.
Rahmane keert terug naar zijn dorp. Hij ziet zijn familie weer, dat is heel fijn. Het gaat allemaal goed, zijn moeder is blij, zijn zusje weer beter en zijn vader verdient wat geld. Tigani heeft aan zijn verwijdering van het complex een eigen draai gegeven, waardoor hij nu slachtoffer lijkt. Henri moet zorgen voor zijn zieke vader, maar waardeert Rahmane wel. Als Rahmane weer een keer mee wil doen met de voetbal in zijn eigen dorp, wordt dat niet gewaardeerd. De jongens daar zeggen het niet, maar zijn jaloers. Rahmane wilde niet stoer doen met zijn voetbalschoenen, maar zijn vader zei hem dat hij ze moest dragen.
Personages
Rahmane
Dromer en doener. Het hoofdpersonage met een belangrijk doel, waar hij veel voor over heeft. Geeft veel om vriendschappen, maar kan hard zijn als het moet. Hij begint ietwat onzeker, maar naarmate het boek vordert weet de lezer dat hij zal slagen.
Tigani
De brutale showvoetballer die net niet op tijd inziet dat hij zijn gedrag moet aanpassen. De beste vriend van Rahmane, tot hij moet vertrekken.
Henri
Een trouwe vriend, die niet tegen de hoge druk kan. Hij leeft prima in het dorpje.
Meneer Baouri
De trainer die ervoor heeft gezorgd dat de drie jongens de kans van hun leven kregen.
Quotes
"Hij breidde zijn armen uit in een gebaar dat de hele winkel omvatte, en alles wat daarbuiten lag. 'Cadeau Rahmane.'" Bladzijde 228
"Hij probeerde Tigani in zijn manier van spelen te betrekken, zodat ze combinaties konden opbouwen zoals ze dat altijd deden, elkaar aanvullend, voorvoelend wat de ander van plan was, maar Tigani wilde niet reageren, wilde hem niet begrijpen, verdiept als hij was in zijn eigen spelletje. Het voelde als een vorm van verraad, maar Rahmane stond zichzelf niet toe daar nu aan te denken." Bladzijde 44
Thematiek
DroomDit boek is de droom van elke jongen uit het Afrikaanse dorp van Rahmane. Maar hem lukt het, hij is er voor geboren en wil er alles voor laten. Hij begrijpt dat sommige vriendschappen zullen sneuvelen, maar dat er nieuwe voor in de plaats staan.
Motieven
Vriendschap
Het gehele boek lang sluit Rahmane vriendschappen. Meestal pakt dit goed voor hem uit, hij heeft ook veel voor ze over. Toch laat hij zich soms door hen beïnvloeden, meestal niet ten goede.
Voetbal
Alles in dit boek draait erom. Door zijn talent voor voetbal kunnen er anderen geld verdienen, een beter leven krijgen en hij vindt het ook nog eens geweldig om te doen.
Tegenstellingen
Dit boek zit ook vol met tegenstellingen. Eerst tussen het dorpje en de stad en daarna tussen de stad en Nederland. Daarnaast worden ook de verschillen tussen witte en zwarte mensen aangekaart.
Titelverklaring
Aan de bal, degene die aan de bal is, heeft de controle. In dit boek is Rahmane in letterlijke en figuurlijke zin degene aan de bal. Hij houdt zichzelf onder controle, ondanks alle verleidingen waar hij mee te maken krijgt. Zo gaat hij niet mee in de gevaren van de stad met Tigani en in Nederland probeert hij ook alles volgens de regels te doen. Door keihard te werken en goed te luisteren naar de trainers, komt hij ook in het veld veel aan de bal. Rahmane laat hierdoor mooie acties zien en kan goed samenspelen.
Structuur & perspectief
Structuur:
Deel I (Hoofdstuk 1 t/m 14)
De reis van Rahmane van de ontdekking totdat hij de enige uit zijn dorp is die nog overblijft op de club in de grote stad.
Deel II (Hoofdstuk 15 t/m 25)
De reis van Rahmane naar Nederland, de trainingen en het gezin daar en de terugkomst in zijn dorp.
Perspectief:
De focalisatie ligt bij Rahmane en er is sprake van een alwetende vertellen. De vertellen hangt als het ware boven het verhaal en kan de emoties van Rahmane weten.
Dat zie je terug in bijvoorbeeld deze zin:
'Die matras kon hij vergeten, wist Rahmane.' (p. 25)
'Rahmane had met een jongen zitten praten die hem verteld had dat vijftien de uiterste leeftijdsgrens was.' (p. 101)
Je weet erg veel over Rahmane en over hoe hij zich voelt. Er blijft maar weinig verscholen. Alleen zijn emoties als het gaat om zijn familie zijn minder aanwezig, hij mist ze niet vaak bijvoorbeeld. Dit kan natuurlijk komen door het feit dat ze als personages niet heel erg belangrijk zijn voor het verhaal.
Decor
Decor:
Het decor van dit verhaal wordt niet heel specifiek gemaakt. Zeker in deel I is het erg vaag. Je weet dat het gaat om een arm dorpje in Afrika en dat de kust niet dichtbij is. Als Rahmane naar de grote stad gaat is dat twee dagen met de bus.
Deel II speelt zich af in Nederland en specifieker in een wijk/dorpje in de buurt van Schiphol en Amsterdam. Vooral het contrast tussen deel I en deel II is te voelen, omdat Rahmane veel dingen opvalt.
Tijd:
Ook de tijd wordt niet heel concreet vermeld in het boek. De gehele vertelde tijd beslaat niet langer dan een jaar. Rahmane gaat bijvoorbeeld voor een paar weken naar Nederland. De tijd daarvoor voelt lang, omdat er veel gebeurt. Er zitten wel een aantal aanwijzingen in het boek die doen denken aan de tijd van ongeveer een half jaar. Het gaat dan om 'na een paar dagen', 'een week later', 'na een tijdje' etc.
Stijl
Het boek is bedoeld voor kinderen tussen de 12 en 15 jaar oud. Dat klopt wel als je de lengte van de zinnen bekijkt. Ze zijn niet enorm lang, maar sommige hebben wel een bijzin. Het niveau ligt dus zeker hoger dan de basisschool. Het woordgebruik past deels bij deze doelgroep. Het is 2004 geschreven en toen konden woorden als 'blank' nog wel gebruikt worden. Nu is dat iets problematischer. Dijkzeul heeft ervoor gekozen om met duidelijke veelvoorkomende woorden te werken, je kunt het zo goed volgen. Zo af en toe zit er iets moeilijkers tussen, maar niet op een vervelende manier. Je kunt zo juist leren wat de woorden betekenen.
Er zit heel veel dialoog in het boek. De gesprekken tussen de jongens zijn veelal helemaal uitgeschreven. Je snapt hierdoor snel de relaties tussen de verschillende jongens. Er zitten niet veel metaforen in. Toch wordt niet alles letterlijk opgeschreven. Je merkt aan de beschrijving van de manier waarop personages iets zeggen wat ze ermee bedoelen.
Slotzin
Hij raapte het tasje met zijn voetbalschoenen op en begon de lange rode zandweg af te lopen, terug naar het dorp.Bijzonderheden
Zonder dat er plaatsnamen genoemd worden, voel je toch waar het verhaal zich afspeelt.
Beoordeling
Aan de bal is het boek dat voetballende kinderen willen lezen. Iedereen die doordeweeks naar de training gaat en op zaterdag zijn wedstrijd speelt, heeft dit boek als droom. Natuurlijk is er in dit boek een duidelijk verschil met de lezer en het hoofdpersonage. Rahmane groeit namelijk op in een arm Afrikaans dorp en daarmee is zijn belang om te slagen als voetballer nog groter.
Er zitten in dit boek veel voetbaltermen, iets dat kinderen kunnen waarderen. Ze voelen zich waarschijnlijk en hopelijk begrepen in dit boek, dat overigens niet heel verrassend is (ook volgens NRC, 2004). Het valt namelijk niet mee om je als 12-jarige te ontplooien tot een persoon met een eigen mening en wil. In dit boek wordt duidelijk gemaakt dat je je niet altijd moet laten meeslapen door de 'stoere' jongens, want dat loopt niet goed af. Als je je eigen pad bewandelt en je doel in zicht houdt, komt die droom uit.
De versie die ik las komt uit 2019. Stiekem had ik dan een aantal woorden niet meer willen lezen. Het boek kan heus nog worden uitgegeven, maar kleine aanpassingen zouden op hun plek zijn.
Recensies
"Wie een kinder- of jeugdboek vooral waardeert als het 'vernieuwend' of 'origineel' is, laat Aan de bal van Lieneke Dijkzeul ongelezen. De psychologische diepgang van de hoofdpersonen is gering, het verhaal heeft geen verrassende plotwending en Dijkzeuls taalgebruik is niet poetisch, soms zelfs clichematig. En toch - toch boeit Aan de bal een heel boek lang. https://www.nrc.nl/nieuws/2004/10/01/lieneke-dijkzeul-vertelt-over-een-voetbaldroom-7704442-a1022605" www.nrc.nl
"Het is een verhaal over leven in Afrika, over tegenstellingen tussen arm en rijk, over verschillen tussen culturen en over een eenvoudige jongen die opvalt door zijn enorme talent en alleen daardoor in een wereld belandt vol verkeerde verleidingen. (recensies zijn zo lang geleden dat ze vaak niet meer op de site te vinden zijn, waaronder deze, gevonden via Nexis)" www.ad.nl
REACTIES
1 seconde geleden