Genotmiddelen

Drugs Je hebt vele soorten drugs, maar ik doe het alleen over: Smartdrugs en ecodrugs cocaïne, XTC, hasj en weed, tripmiddelen en heroïne. Ik ga beginnen over cocaïne.

Wat is cocaïne? Cocaïne is een drugs in de vorm van een wit, kristalachtig poeder. Het wordt gehaald uit de bladeren van de cocaplant die in Zuid-Amerika groeit. De Latijnse naam voor die plant is Erythrolon Coca. De concentratie van de werkzame stof in de cocabladeren varieert van 0.5 tot 1%. De cocaïne kan op een vrij eenvoudige manier aan de bladeren worden onttrokken, totdat vrijwel zuiver cocaïnepoeder verkregen is.

Waar komt het vandaan? De cocaplant komt oorspronkelijk uit het hoge Andesgebied. Daar worden de bladeren sinds mensen-heugenis gekauwd, omdat ze stimulerend werkten en ademhalingsmoeilijkheden op grote hoogte verlichten. De Inca\'s gebruikten de bladeren alleen voor religieuze doeleinden. Na verovering van Zuid-Amerika door de Spanjaarden is het gebruik verder verspreid.

Wat zegt de wet? In illegale drugs wordt onderscheid gemaakt. Minder gevaarlijke, zoals marihuana en hasj worden ‘softdrugs’ genoemd. Drugs met een groter risico zoals heroïne, speed en LSD heten ‘harddrugs’. Ook cocaïne wordt tot de harddrugs gerekend. Het produceren, verhandelen en bezitten van harddrugs is strafbaar. Maar het in bezit hebben van een kleine hoeveelheid cocaïne wordt in de praktijk niet met voorrang opgespoord en vervolgd.

Wat voelt de cocaïnegebruiker? Cocaïne stimuleert het centrale zenuwstelsel, versnelt de hartslag en ademhaling en verhoogt de bloeddruk. Wat de gebruiker voelt, is afhankelijk van de dosis en de manier waarop hij gebruikt. Ook de lichamelijke conditie, het lichaamsgewicht en het verwachtingspatroon spelen een rol. Maar in grote lijnen zijn de effecten als volgt. Het uithoudings-vermogen wordt groter, honger gevoel en vermoeidheid verdwijnen. Pijn wordt minder snel voelbaar. De gebruiker wordt opgewekt en vrolijk, voelt meer energie en denkt de hele wereld aan te kunnen. Deze effecten doen zich voor, als de gebruiker af en toe cocaïne neemt. En niet te veel tegelijk. De effecten zijn binnen een half uur verdwenen. Als de gebruiker het gevoel terug wil krijgen, moet hij opnieuw nemen. Zwaardere gebruikers worden vaak rusteloos en raken snel geïrriteerd. Zelfvertrouwen kan doorslaan tot overmoed. En de zware gebruiker gaat in een schijnwereld leven. De contacten met anderen zijn oppervlakkig, alle drukte gaat om niets en ook intieme gevoelens blijken achteraf schijn. Matig gebruik van cocaïne kan seksueel stimulerend werken. Bij toenemend gebruik neemt dat effect af en kan de zin in seks helemaal verdwijnen. Cocaïnegebruik kan zich tot een probleem gaan ontwikkelen, als het moet dienen om een ander mens van de gebruiker te maken. Iemand met meer zelfvertrouwen bijvoorbeeld. Wie daar gevoelig voor is, kan na ‘een keertje proberen’ al snel in de verleiding komen om het nog eens te doen.

Hoe wordt cocaïne gebruikt? Meestal wordt cocaïne gesnoven. Het poeder wordt daarvoor in een ‘lijntje’ gelegd en met behulp van een kokertje in de neus opgehaald. Als het eerst wordt opgelost in water, kan cocaïne ook in een ader geïnjecteerd worden. Het roken van cocaïne heeft geen zin, het is verbrand voordat het de longen bereikt. Cocaïne kan wel gerookt worden als het eerst is omgezet in cocaïnebase, dat ‘crack’ wordt genoemd. Wordt de crack gerookt in een waterpijp of een speciaal crackpijpje, dan spreek je van basen. Het snuiven van een ‘lijntje’ cocaïne heeft al na een paar minuten effect. Dat effect gaat ongeveer een half uur door. Bij spuiten of basen werkt de cocaïne nog sneller, maar is het effect na een minuut of 10 alweer verdwenen.

Wie gebruiken het? Het hedendaagse cocaïnegebruik is begonnen in de jaren ‘60. En wel in trendy kringen die zich deze dure drugs konden veroorloven: de reclame, de mode, de jetset. Nu komt cocaïnegebruik in alle lagen van de bevolking voor. Voor veel gebruikers van heroïne is het een populaire tweede drug geworden.

Kun je aan cocaïne verslaafd raken? Je kunt onderscheid maken tussen lichamelijke afhankelijkheid en geestelijke afhankelijkheid. We spreken van lichamelijke afhankelijkheid, als het lichaam protesteert wanneer met gebruik van een middel wordt gestopt (ontwenningsverschijnselen). Bij het gebruik van cocaïne treedt dit niet op. Geestelijke afhankelijkheid houdt in dat de gebruiker steeds sterker naar het middel verlangt en zich eigenlijk niet meer prettig kan voelen zonder. Cocaïnegebruik kan wel leiden tot geestelijke afhankelijkheid. Want als iemand vaker of meer gaat gebruiken dan is dat vanwege de effecten die cocaïne op de persoonlijkheid heeft. De gebruiker neemt het dan om zijn zelfvertrouwen op te krikken, bijvoorbeeld in stressvolle situaties. Dit kan toename van gebruik in de hand werken, omdat op een gegeven moment elke onzekere situatie met behulp van cocaïne te lijf wordt gegaan. Het vervelende daarbij is, dat onzekerheidsgevoelens toenemen naarmate vaker gebruikt wordt. Zo kan de gebruiker in een vicieuze cirkel terechtkomen. De meeste gebruikers zien dat gevaar wel, maar denken dat het hen niet zal overkomen. Ze maken zichzelf wijs, dat ze elk moment kunnen stoppen, problemen met cocaïne worden dus in eerste instantie veroorzaakt doordat de gebruiker een lage dunk van zichzelf heeft: hij denkt dingen niet aan te kunnen. Cocaïne geeft het gevoel van ‘alles onder controle hebben’. Dat lijkt een mooie oplossing, maar is het niet. Want dat gevoel is maar schijn. De gebruiker heeft het alleen niet in de gaten. Het risico van afhankelijkheid is bij elke vorm van gebruik aanwezig. Met name bij het gebruik van crack is het risico groot. Het effect komt heel snel en hevig maar is ook snel verdwenen: de wereld lijkt erg leeg zonder. Wil de gebruiker het gevoel weer ervaren, dan moet hij al heel snel weer gebruiken.

Wat zijn de risico\'s ? Naast afhankelijkheid brengt cocaïne de volgende risico\'s met zich mee:  Wie regelmatig en veel cocaïne gebruikt, verliest eetlust, vermagert en doet een aanslag op de lichamelijke conditie. De weerstand tegen infecties neemt af, er doen zich trillingen, bewegingsstoornissen en verstoringen van het hartritme voor.  Cocaïne neemt vermoeidheidsgevoelens weg. De gebruiker kan daardoor energie gaan gebruiken ten koste van zijn reserves, omdat hij de natuurlijke grens niet meer voelt. Samen met slapeloosheid leidt dat tot uitputting: voor een deel van de gebruikers een reden om opnieuw te gebruiken.  Dat risico speelt extra bij de combinatie cocaïne - alcohol. De alcohol verdooft en maakt dronken, de cocaïne pept weer op. Dat lijkt een welkome combinatie voor een lang avondje uit, maar gezond is anders. Je voelt niet meer hoeveel je gedronken hebt en gaat dus gewoon door. Dat kan de volgende dag(en) een flinke kater opleveren: voor een deel van de gebruikers een reden op opnieuw te gebruiken.  Zwaar gebruik kan leiden tot waanvoorstellingen die beangstigend zijn. De gebruiker wordt achterdochtig en voelt zich bedreigd. Dat kan omslaan in agressie.  Wie vaak cocaïne gebruikt, kan het gevoel krijgen dat er beestjes onder zijn huid zitten en gaat tot bloedens toe krabben.  Door het snuiven van cocaïne trekken de bloedvaten in de neus samen. Bij frequent gebruik kan het slijmvlies in de neus hierdoor beschadigen. Dat geeft een heftige pijn in de neus. Als cocaïne bij het snuiven in de voorhoofdsholte terechtkomt, kan het daar verstoppingen en hoofdpijn veroorzaken.  Door het niet steriel spuiten van cocaïne kunnen spuitabcessen ontstaan.  Gebruik van crack brengt extra lichamelijke risico\'s met zich mee, zoals aantasting van de longen door de bloedvatvernauwing.  Mensen met een zwak hart, zwakke vaten, hoge bloeddruk, suikerziekte of epilepsie lopen extra risico\'s.  Voordat het bij de gebruiker terechtkomt, is cocaïne vaak vermengd met andere stoffen. Die zijn meestal niet gevaarlijk, maar het betekent wel dat je niet krijgt waarvoor je (veel) betaald.

Kun je zien of iemand cocaïne gebruikt? Het is niet echt te zien. Cocaïnegebruik brengt wel bepaalde symptomen met zich mee. Maar ze kunnen ook het gevolg zijn van iets anders. Gebruik wordt waarschijnlijker, naarmate meer symptomen tegelijk voorkomen. Eigenlijk kan alleen een open gesprek duidelijk maken of iemand wel of niet gebruikt.

Hoe ga ik om met cocaïnegebruik van een ander? Verbieden of gebruik proberen tegen te houden is niet zo zinvol. Paniek en dreigementen hebben eerder een averechts effect. Openhartige gedachtewisseling op basis van goede informatie en zonder vooroordelen kan wel helpen. Op die manier is het mogelijk om ter sprake te brengen hoeveel en waarom de ander eigenlijk gebruikt. Regelmatig gebruik duidt op problemen waar wellicht iets aan gedaan kan worden. Door de gebruiker zelf en zo nodig met (professionele) hulp van anderen. Zowel voor de probleemgebruiker als zijn omgeving geldt: schroom niet om advies te vragen en hulp te zoeken.

Wat is XTC? XTC is een drugs. In het Engels uitgesproken geven de letters de woordklank ecstasy, wat extase betekent. XTC is in de vorm van pillen of capsules te koop. Ze hebben verschillende kleuren en vormen en zijn vaak voorzien van een afbeelding. Vaak hebben de pillen een naam die verband houdt met de vorm of de afbeelding die erop staat: bijvoorbeeld ‘tonnetje’, ‘hartje’, ‘dolfijntje’ en ‘duifje’.

Wat zit in XTC? De werkzame stof die in XTC zit, heet MDMA (3,4 methyleendioxymethamfetamine). MDMA heeft een dubbel effect. Enerzijds is het een stimulerend middel met een oppeppende werking. Anderzijds is er een bewustzijnsveranderend effect: de waarneming wordt intenser en het gevoel van verbondenheid met anderen neemt toe. Met de vraag ‘wat zit in XTC?’ is meteen een van de problemen rond XTC aangeroerd: vaak worden pillen als XTC verkocht, terwijl ze het in werkelijkheid niet zijn. Dan zit er geen MDMA in, maar iets wat er op lijkt of totaal andere stoffen. Stoffen die heel anders en onvoorspelbaar kunnen werken. Of helemaal niet.

Wat zegt de wet? Ook XTC wordt tot de hard drugs gerekend. Het produceren, verhandelen en bezitten van XTC is strafbaar. Maar het bezit van een kleine hoeveelheid XTC wordt in de praktijk niet met voorrang opgespoord en vervolgd.

Waar komt XTC vandaan? MDMA werd rond 1900 voor het eerst in een laboratorium ontdekt. In de Verenigde Staten is het in de jaren ‘70 af en toe experimenteel in de psychiatrie gebruikt, omdat patiënten er opener en spraakzamer van werden. Het middel kwam daarna op de zwarte markt terecht en werd onder de naam XTC populair in discotheken. In de jaren tachtig dook het op in Europa. Ondanks wettelijke verboden, zoals in de verenigde staten in 1985 en in Nederland in 1988, is de verspreiding toegenomen. XTC wordt gemaakt in illegale laboratoria. Via netwerken van dealers (vaak zelf feestgangers) komt het bij de gebruikers terecht. De prijs per pil of capsule ligt rond de 25 gulden.

Wat voelt de XTC-gebruiker? De gebruiker wordt opgepept. Hij krijgt zowel lichamelijk als geestelijk een energiek gevoel. Vermoeidheid wordt onderdrukt. Dat wil niet zeggen dat deze verdwenen is. Als de pil uitgewerkt is, komt de vermoeidheid in versterkte mate terug. Tegelijkertijd wordt de waarnemingen intenser. Onder invloed van XTC worden mensen sneller intiem
en vertrouwelijker met anderen. De sterkte van deze effecten hangt af van de sterkte van de pillen en de ingenomen dosis. Maar ook van de stemming, de verwachting en de conditie van de gebruiker. Een ingenomen pil of capsule begint na 20 tot 60 minuten te werken. Het eerste uur daarna is het effect het sterkst. Na 4 tot 6 uur is het weg. Sommige gebruikers blijven ook de volgende dag een licht na-effect voelen. Dat kan een prettig maar ook een leeg en gedeprimeerd gevoel zijn. Een depressieve of chagrijnige stemming kan dagen blijven hangen. Daarnaast komen een stijf gevoel in de kaken, hartkloppingen, een droge keel en mond, misselijkheid en benauwdheid voor. Af en toe zijn de bewegingen moeilijk te coördineren. Deze onaangename bij-effecten kunnen tot paniek leiden.

Wie gebruiken XTC en waarom? XTC heeft vooral een reputatie als ‘uitgaansdrugs’ of ‘dansdrugs’ voor jongeren en wordt vaak in verband gebracht met grote dansfeesten, de zogenaamde houseparties. In combinatie met lichteffecten en house-muziek kan het een trance veroorzaken waarin het dansen urenlang volgehouden kan worden. Het is zeker niet zo dat elke bezoeker van een disco of houseparty XTC gebruikt. En menigeen is in staat om ook zonder XTC een halve nacht in trance door te dansen: de sfeer en het ritme zijn dan al genoeg. Uit onderzoek is bekend dat 3 tot 5 % van de scholieren tussen de 12 en 18 jaar wel eens een XTC-pil heeft geslikt. Een minderheid gebruikt XTC thuis in de verwachting daarmee een sfeer van intimiteit op te roepen. Hoeveel iemand slikt, wisselt natuurlijk per persoon. Veel gebruikers nemen heel af en toe een pil in het weekend. Bij de meeste beperkt zich dat tot een bepaalde levensfase. Maar er blijven natuurlijk mensen voor wie een feest geen feest is zonder een paar pillen. Wie XTC gebruikt, doet dat vanwege de effecten die het middel veroorzaakt of waarvan anderen zeggen dat ze optreden. Dit betekent, dat de gebruiker niet altijd vindt wat hij zoekt. Ook andere drijfveren spelen een rol. Sommige mensen vinden dat je ‘alles moet proberen’. Anderen gebruiken om mee te doen, om de werkelijkheid te ontvluchten of vanwege de spanning (het mag immers niet).

Hoe gevaarlijk is XTC?  Mensen met astma, een zwak hart, hoge bloeddruk, suikerziekte of epilepsie moeten zeker geen XTC gebruiken. Bovendien kan XTC depressies, angstaanvallen en psychoses versterken. Ook tijdens zwangerschap en borstvoeding is XTC af te raden, omdat het kind ‘meegeniet’.  Wie XTC of een ander stimulerend middel gebruikt, voelt geen vermoeidheid en kan uren achter elkaar dansen. Als het dan ook nog warm en vochtig is en er onvoldoende gedronken wordt (fris of water!), bestaat het risico dat het lichaam oververhit raakt en uitdroogt. Het gevolg kan zijn dat de spieren en sommige organen, zoals de nieren, niet meer werken. Oververhitting is (levens) gevaarlijk en moeilijk te behandelen. Dit risico speelt minder wanneer in de disco of feestruimte voldoende ventilatie en afkoeling is.  Daarnaast bestaat het eerder genoemde risico dat een als XTC verkochte pil in werkelijkheid een andere stof bevat. Bij testen gedurende feesten in de eerste helft van 1995 bleek het bij 53,5 % van de pillen om MDMA te gaan, bij 27% om MDEA, bij 12,5% om speed (amfetamine) en bij 1% om MDA. Bij de resterende 6% bleek het te gaan om andere middelen of was de samenstelling helemaal niet te achterhalen. Afgezien van de soort stof verschilt de zuiverheid en de dosering ook nog behoorlijk per pil. En er kunnen meer werkzame stoffen in een pil zitten. MDEA en MDA zijn aan MDMA verwante stoffen. Van MDEA is het oppeppende effect sterker dan het bewustzijns-veranderende effect. De werkingsduur is korter: 3 tot 5 uur. Het lijkt daardoor meer op speed, dat alleen oppeppend werkt. Een gebruiker die op zoek is naar het bewustzijnsveranderende effect, kan daardoor gemakkelijk in de verleiding komen om een tweede of zelfs derde MDEA-pil te nemen, met alle risico\'s van dien. Van speed is overigens bekend dat het een harddrug is die veel schade aan kan richten. Bij MDA overheerst de bewustzijns-veranderende werking. En MDA werkt 8 tot 12 uur, dus langer dan echte XTC. Soms worden stoffen aangetroffen die een hele onverwachte en daardoor beangstigende uitwerking hebben, zoals DOB, een sterk tripmiddel dat 24 uur werkt.  Er zijn inmiddels ‘XTC-doden’ gevallen. In enkele gevallen heeft het gebruik van XTC (of wat er voor doorging) geleid tot zulke beschadigingen van de lever, dat transplantatie noodzakelijk was. Waarschijnlijk moet de oorzaak van deze ernstige gevallen gezocht worden in (de combinatie van) oververhitting, een verkeerd uitgepakte combinatie met andere middelen, een lichamelijke afwijking en/of overgevoeligheid bij de gebruiker. Maar niet ieder geval is op deze manier te verklaren.  In kringen van mensen die gedurende langere perioden of regelmatig XTC gebruiken, wordt melding gemaakt van grotere vatbaarheid voor griep, verkoudheid en keelontstekingen. Vrouwen krijgen sneller een blaasontsteking of urineweginfectie. Bij langdurig gebruik kunnen zich ook depressies, angsten, paniekreacties en slaapstoornissen voordoen. Niet zelden gaat het dan om bestaande problemen die in verhevigde mate terugkomen. In kringen van gebruikers wordt overigens eveneens melding gemaakt van verschijnselen van impotentie.  De combinatie met andere middelen, zoals alcohol en medicijnen, is riskant. Er is meer kans op vervelende en gevaarlijke complicaties. Eens temeer omdat pillen wisselend van samenstelling en dosering zijn. Voor zover bekend beïnvloed XTC de werking van de anticonceptiepil niet. Wel kunnen gebruikers onder invloed van XTC gemakkelijker tot seksueel contact komen. Als daarbij geen condoom wordt gebruikt, bestaat het risico van Aids en andere geslachtsziekten.  XTC maakt overmoedig en kan het coördinatievermogen aantasten. XTC in het verkeer is dus gevaarlijk.

Tenslotte: vergeleken met andere drugs is XTC betrekkelijk nieuw. Er is nog veel onbekend. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk of langdurig en/of zwaar gebruik van XTC blijvende schade oplevert.

Kun je XTC veilig gebruiken? Elk gebruik brengt risico\'s met zich mee, ook als het maar voor een keer is. Ten eerste weet een gebruiker nooit precies welke stof in een pil zit, en hoeveel. Ten tweede is altijd het gevaar aanwezig dat iemand verkeert reageert op XTC (of wat daarvoor doorgaat). Soms kunnen gebruikers pillen laten testen. Dit kan voorkomen dat ze zonder het te weten een nog gevaarlijker stof slikken. Maar ook als het om zuivere XTC (MDMA) gaat, is er nog geen garantie dat gebruik veilig is.

Is XTC verslavend? We praten liever over ‘afhankelijkheid’ dan over verslaving. En je kunt weer onderscheid maken tussen lichamelijke afhankelijkheid en geestelijke afhankelijkheid. Er zijn stoffen waarvan het lichaam steeds meer nodig heeft om hetzelfde effect nog te voelen. Dit verschijnsel heet ‘tolerantie’. Tolerantie hangt samen met lichamelijke afhankelijkheid, al gaat het er niet altijd mee gespaard. En hoe zit het met XTC? Voor het oppeppende effect bestaat tolerantie: Er is steeds meer nodig om hetzelfde effect nog te voelen. Het bewustzijnsveranderende effect treedt pas weer op na een periode van onthouding. Het snel na elkaar slikken van XTC-pillen heeft wat dat betreft geen enkele zin. Dat versterkt alleen de oppeppende werking en vergroot daarmee de kans op complicaties. Wat de lichamelijke afhankelijkheid betreft: XTC geeft geen ontwenningsverschijnselen. Er kan wel geestelijke afhankelijkheid van XTC ontstaan. Dat komt met name doordat sommige mensen moeilijk zonder ‘kicks’ kunnen. XTC en andere middelen kunnen hierin voorzien.

Kun je zien of iemand XTC gebruikt? XTC-gebruik brengt wel bepaalde symptomen met zich mee. Maar die kunnen ook het gevolg van iets anders zijn. Bovendien zijn ze nauwelijks waarneembaar. Eigenlijk kan ook hier alleen een open gesprek duidelijk maken of iemand wel of niet gebuikt. Daarbij is het belangrijk om het slikken van XTC niet op voorhand te veroordelen. Want dat maakt de kans op een open gesprek klein.

Hoe ga ik om met XTC-gebruik van een ander? Wie disco\'s en houseparty\'s bezoekt, kan met (de gevolgen van) XTC-gebruik te maken krijgen. Wanneer iemand zich niet lekker voelt na gebruik van een pil of onwel wordt, raak dan niet in paniek. Probeer hem in een koele, rustige ruimte te kalmeren. Wanneer hij erg onrustig blijft en na verloop van tijd nog steeds niet aanspreekbaar is, schakel dan professionele hulp in (EHBO bijvoorbeeld). Een hoge temperatuur en een sterk wisselende hartslag zijn duidelijke
alarmsignalen. In het onderwijs, het jongerenwerk en in gezinnen met opgroeiende kinderen zal XTC zeker ter sprake komen. Botweg verbieden is niet zo zinvol. Belangrijk zijn:  Goede informatie over XTC;  Openhartige gedachtewisselingen over gebruik, zonder vooroordelen. Wie zich zorgen maakt over het gebruik van een ander, kan er alleen maar op die manier achter komen hoeveel en waarom de ander eigenlijk gebruikt. Frequent gebruik kan duiden op problemen waar iets aan gedaan kan worden. Door de gebruiker zelf en zonodig met (professionele) hulp van anderen.  Duidelijkheid over gestelde grenzen, voor de ander en voor jezelf. Je geloofwaardigheid wordt groter wanneer je je als opvoeder of partner ook aan afspraken houdt.  Een experimenteerfase zal niet snel ontsporen als een kind zich niet verveelt, zelfstandig is, ‘nee’ kan zeggen en met tegenslag kan omgaan. Blijf in gesprek; paniek en dreigementen hebben eerder een averechts effect.  Schroom niet om zonodig advies te vragen en hulp te zoeken.

Wat is heroïne? Heroïne is een drugs. Het behoort tot de opiaten: stoffen die uit de Papaver (Latijn: papaver somniferum) worden gehaald. Door de onrijpe zaadbol in te kerven en het vrijkomende melksap in te drogen, ontstaat ruwe opium. Uit die ruwe opium kan morfine worden gehaald. En uit die morfine kan via een chemische bewerking heroïne worden gemaakt. In het laboratorium kan zuivere heroïne worden gemaakt. Maar in de praktijk is heroïne nooit in die sterkte te koop. Want als het uiteindelijk de gebruiker bereikt, is het door de opeenvolgende handelaren vermengd met allerlei andere stoffen. Zoals cafeïne, paracetamol, suikers, zetmelen of stophoest. Ook vermenging met gevaarlijke stoffen komt voor. In Nederland varieert het heroïnegehalte van de ‘straatheroïne\' van 20% tot 80%. Het varieert in uiterlijk van grof wit poeder tot geelbruine brokjes. Heroïne wordt ook wel ‘bruin’ of ‘smack’ genoemd.

Waar komt het vandaan? Drieduizend jaar voor het begin van onze jaartelling werd in het huidige Zwitserland al papaver geteeld. En in de 3e eeuw voor Chr. maken de Grieken melding van opium. In de 18e eeuw werd het roken van opium in veel Aziatische landen een wijdverbreide gewoonte. De handel in opium vormde een belangrijke inkomstenbron voor de koloniale mogendheden, waaronder ook ons land. Opium was ook in Europa gemakkelijk te krijgen, maar tot grote problemen leidde dat niet. In het begin van de 19e eeuw werd ontdekt dat morfine de werkzame stof in opium is. Sinds het begin van de 20e eeuw mag morfine uitsluitend voor medische toepassingen als pijnstiller worden gebruikt. Dit vanwege het verslavingsrisico. Heroïne werd voor het eerst in 1898 gemaakt. Het werd verkocht als sterke pijnstiller, als medicijn tegen TBC, hoest en morfineverslaving(!). Toen bleek dat heroïne nog verslavender is dan morefine, werd het medisch gebruik van heroïne in de meeste landen geleidelijk stopgezet. De eerste verboden werden afgekondigd in 1914. Dit maakte heroïne interessant voor de drugshandel, waar het opium en morfine verdrong. Internationaal werd het verbod pas definitief geregeld in 1961. In 1972 verscheen heroïne grootschalig op de Europese drugsmarkt.

Wat zegt de wet? Ook heroïne wordt tot de harddrugs gerekend. Het produceren, verhandelen en bezitten van harddrugs is strafbaar. Maar het bezit van een kleine hoeveelheid heroïne wordt in de praktijk ook niet met voorrang opgespoord en vervolgd.

Wat voelt de heroïnegebruiker? Bij het gebruik van heroïne worden de ademhaling en de hartslag langzamer. De lichaamstemperatuur gaat iets omlaag. De pupillen vernauwen zich sterk. Opiaten verminderen de werking van de darmen en kringspieren. Seksuele behoeften kunnen minder worden. In het begin kan de gebruiker last krijgen van braken, hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, jeuk en een ‘vreemd’ gevoel in het hoofd. De werkzame stof veroorzaakt op zich geen beschadigingen aan weefsels en organen. De lichamelijke effecten voor de gebruiker vallen in het niet bij wat hij voelt en ervaart: de sterk verdovende werking, die heel snel komt (de ‘flash’). Deze werking treedt al vanaf de eerste keer op en gaat overheersen wanneer de gebruiker na een aantal malen niet meer zo\'n last heeft van de bij-effecten. De heroïne geeft dan een aangenaam effect: pijn, verdriet, angst, honger en kou worden niet meer gevoeld. De gebruiker raakt ontspannen, wordt in zichzelf gekeerd en ook onverschillig: de buitenwereld doet er niet meer zo toe. Gemiddeld werkt heroïne 4 tot 6 uur. Het effect hangt af van de gebruiker, de ervaring met het middel, de genomen hoeveelheid en de manier waarop het wordt gebruikt.

Hoe wordt heroïne gebruikt? Heroïne wordt meestal ‘gechineesd’ of gespoten. Bij chinezen wordt heroïnepoeder op een stukje aluminiumfolie gelegd en verhit. De vrijkomende dampen worden door een kokertje opgezogen en komen zo rechtstreeks in de longen terecht. Spuiten: de heroïnepoeder wordt op een lepel of blikje gelegd, opgelost in water en zuur (ascorbinezuur of citroensap) en dan verhit. De oplossing wordt in een injectiespuit getrokken en in een bloedvat gespoten. In Nederland is chinezen de meest voorkomende manier van gebruik. Het percentage spuiters is sterk gedaald, tot minder dan een kwart van de gebruikers. Dat heeft vrijwel zeker met de risico\'s van het spuiten te maken. Overdracht van Aids door het gebruik van vuile spuiten is daarvan de belangrijkste. Heroïne kan ook werden gesnoven of vermengd met tabak worden gerookt.

Wie gebruiken het? Het aantal heroïnegebruikers in Nederland ligt volgens schattingen ronde de 25.000. De laatste jaren komen er steeds minder gebruikers bij. In de ogen van de meeste mensen, ook jongeren, is het een drugs voor ‘losers’, oftewel verliezers. Heroïne is een verleidelijke drugs voor mensen die problemen hebben, omdat het alles verdooft. Ze gaan er niet echt op vooruit, integendeel: heroïnegebruik leidt op zich al snel tot nieuwe problemen. De markt is voornamelijk in criminele landen. De prijs van heroïne is daardoor hoog. Het valt niet mee dagelijks aan de benodigde hoeveelheid te komen.

Een deel van de gebruikers ziet zich daarom gedwongen om langs criminele weg aan geld te komen. Volgens onderzoek in Amsterdam zit 15% van de verslaafden in de drugshandel en maakt 22% zich schuldig aan diefstal e.d. De meeste heroïnegebruikers gebruiken ook andere middelen, zoals cocaïne, alcohol, hasj en geneesmiddelen die een bepaalde roes veroorzaken. Het gebruik van meerdere middelen wordt ‘polydruggebruik’ genoemd.

Kun je aan heroïne verslaafd raken? In vergelijking met andere middelen treedt afhankelijkheid bij het gebruik van heroïne vrij snel op. Dit wil niet zeggen dat iemand er na één keer aan vastzit. Maar wordt het intensiever gebruikt, dan wordt de lichamelijke afhankelijkheid snel groot. Dat intensievere gebruik wordt in de hand gewerkt door een ander lichamelijk verschijnsel: tolerantie. Dit betekent dat het lichaam snel went aan heroïne. Er is al gauw meer nodig om hetzelfde effect te voelen. Als heroïne is uitgewerkt doen zich de volgende ontwenningsverschijnselen voor: de gebruiker voelt zich ziek, transpireert, is klam en koud, heeft kippenvel, een lopende neus, buikkrampen en pijn in armen en benen. Ook kan hij last hebben van braken en diarree. Deze klachten verdwijnen zodra opnieuw heroïne wordt gebruikt. Zo komt de gebruiker gemakkelijk in een vicieuze cirkel terecht. Heroïne maakt ook geestelijk afhankelijk. Het verdooft alles, zowel lichamelijk als geestelijke pijn. Dat maakt dat mensen met ernstige problemen (daklozen, werkloos, mishandeld en dergelijke) ontvankelijk worden. Daarom is experimenteren met heroïne riskant.

Wat zijn de risico\'s? Naast lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid brengt heroïne de volgende risico\'s met zich mee:  Overdosis, niet zelden met de dood als gevolg. Want de vertragende effecten op de ademhaling kunnen fataal zijn. Een overdosis kan verschillende oorzaken hebben: een te hoge dosis ineens, dezelfde dosis als vroeger na een periode van stoppen, verrast worden door heroïne van een ongebruikelijke zuiverheidgraad;  Ontstekingen en infecties door onzorgvuldig en onhygiënische spuiten;  Omdat heroïne pijnklachten onderdrukt, kan een ziekte niet of te laat worden opgemerkt;  Heroïnegebruik verstoort de menstruatiecyclus, soms verdwijnt de menstruatie helemaal;  Pasgeboren baby\'s van heroïnegebruikende moeders vertonen ontwenningsverschijnselen;  Combinatie van heroïne met andere dempende middelen is gevaarlijk, omdat de effecten elkaar kunnen versterken. Dit kan dodelijke gevolgen hebben.

Kun je met gebruik stoppen? Stoppen met heroïnegebruik is een grote opgave voor mensen die er afhankelijk van zijn geworden. Wordt zonder meer gestopt, dus zonder medicijnen, dan kunnen de lichamelijke afkickverschijnselen heftig zijn en 7 tot 10 dagen duren. Afkicken kan ook onder doktersbegeleiding, met behulp van methadon waarvan de dosis langzaam wordt afgebouwd. In de meeste gevallen wordt methadon echter verstrekt in een blijvende ‘onderhoudsdosis’. Methadon is een kunstmatig opiaat, dat langer werkt dan heroïne (24uur). Het voordeel is dat het lichaam niet zo snel om een nieuwe dosis vraagt. Hij kan in een normaal dag- en nachtritme gaan leven en hoeft niet voortdurend op jacht naar heroïne. Door de regelmaat kan zijn situatie verbeteren, in lichamelijk, geestelijk en sociaal opzicht. Bijkomende voordelen zijn dat methadon zuiver is en via de mond ingenomen wordt. Verder zijn de risico\'s van methadon dezelfde als die van heroïne: het is en blijft een zwaar verdovend middel. Het is moeilijk definitief van de heroïne af te kicken. De geestelijke afhankelijkheid vormt de grootste hinderpaal. De onderliggende problemen bestaan immers nog steeds en het opbouwen van een nieuw leven is moeilijk en zwaar. Intussen blijft de heroïne lokken. Het gevaar om terug te vallen is dan ook groot.

Wat doet de overheid? De overheid vindt bestrijding van de georganiseerde criminele drugshandel belangrijk. Daarnaast ondersteunt ze voorlichtings- en preventie-activiteiten. Ten aanzien van de gebruikers is het beleid gericht op het beperken van de gezondheidsrisico\'s, bijvoorbeeld door het verstrekken van methadon (of andere middelen) en het zorgen voor schone spuiten. Waar afkicken mogelijk is, biedt de verslavingszorg voldoende mogelijkheden. Om overlast terug te dringen is de laatste jaren meer nadruk komen te liggen op ‘drang’: verslaafden die regelmatig met de politie en justitie in aanraking komen, kunnen kiezen tussen straf of behandeling.

Hoe ga ik om met iemand die heroïne gebruikt? Heroïnegebruik brengt symptomen met zich mee. Maar eigenlijk kan ook weer hierbij alleen een open gesprek duidelijk maken of iemand gebruikt.

Wat zijn hasj en weed? Hasj en weed zijn afkomstig van een plant met de Latijnse naam cannabis Sativa, kortweg cannabis. In het Nederlands noemen we die plant hennep. Als je de vrouwelijke bloemtoppen ervan droogt en verkruimelt, krijg je marihuana. Marihuana is groen-bruin van kleur en wordt meestal ‘weed\' of ‘wiet’ genoemd. Als je de hars van de plant tot blokken of plakjes perst, krijg je hasj. De kleur daarvan varieert van licht bruin tot zwart. Via een speciale bewerking kan een sterk geconcentreerde stof uit de plant worden gemaakt: hasj-olie. Weed, hasj en hasj-olie verspreiden een heel karakteristieke geur. Wie die eens heeft geroken, herkent hem in het vervolg onmiddellijk.

Wat zit er in? Het bestanddeel waar het om gaat, wordt kortweg ‘THC’ genoemd (voluit: delta-9-tetrahydrocannabinbol). Hoe warmer het klimaat waarin de hennep groeit, hoe meer THC er in zit. Ook Nederlandse ‘wiet’ die onder vrijwel ideale omstandigheden in kassen is gekweekt, bevat vaak veel THC. Hasj-olie kan zelfs voor meer dan de helft uit THC bestaan.

Wat staat in de wet? Het kweken van weedplanten en het bezitten van hasj of weed is altijd strafbaar, ook al gaat het om kleine hoeveelheden. In de praktijk bestaat er echter geen actief opsporingsbeleid wanneer iemand voor eigen gebruik maximaal 5 planten kweekt of maximaal 30 gram hasj of weed in bezit heeft. (NB koffieshops mogen per dag niet meer dan 5 gram tegelijk aan een klant verkopen). Het niet actief opsporen en vervolgen wordt ook wel ‘gedogen’ genoemd. Minderjarigen -mensen onder de 18 jaar - bij wie bovengenoemde strafbare feiten worden geconstateerd, krijgen een proces-verbaal. Politie en justitie geven prioriteit aan het opsporen en vervolgen van de kweek, de handel en het bezit van grotere hoeveelheden. Daarop staan ook aanzienlijk zwaardere straffen. Worden hasj en weed beschouwd als ‘softdrugs’, hasj-olie valt onder de ‘harddrugs’. Die worden niet gedoogd, op bezit staan forse straffen.

Waar komt cannabis vandaan? Hennep wordt op diverse manieren gebruikt. In het grootste deel van de wereld is het een heel gewone plant. De vezels ervan worden al 12.000 jaar gebruikt voor het maken van touw en kleding. Hennep wordt door boeren wel aangeplant als windscherm. Een kleine 5000 jaar geleden werd in China ontdekt dat de plant ook een geneeskrachtige werking heeft. Ook nu nog wordt THC medisch toegepast, bijvoorbeeld om de bijwerkingen van chemotherapie tegen te gaan. In de dertiger jaren werd cannabis in de VS verboden, andere landen volgden. Vanaf het begin van de jaren ‘60 kwam cannabisgebruik in Nederland in opmars, terwijl het toen nog streng verboden was. In de 10 jaar daarna nam het gebruik fors toe. Rond 1980 liep het gebruik weer wat terug, maar daarna heeft de stijging zich voortgezet.

Wat voelt de gebruiker van hasj of weed? THC versterkt de stemming. Wie zich niet zogelukkig voelt, kan zich er nog rottiger door voelen. Bij iemand die zich goed voelt, valt het meestal prettig. Hij wordt er ‘high’ van. Het woord ‘stoned’ wordt gebruikt vanwege het zwaar aanvoelen van met name armen en benen. THC beïnvloedt ook de waarneming. Kleuren worden intenser ervaren, muziek wordt intenser beleefd. Het gevoel voor ruimte en tijd verandert, de fantasie slaat op hol. Sommige mensen krijgen ineens zin om veel te eten (‘vreetkick’), anderen de slappe lach. Maar ook kun je door angst overvallen worden. THC verslapt de spieren, maakt de mond droog, de ogen rood, verwijdt de pupillen en versnelt de hartslag. Sommige van deze effecten kunnen als vervelend worden ervaren.

Hoe wordt het gebruikt? Hasj en weed worden meestal vermengd met tabak en dan met een of meer vloeitjes tot een sjekkie gerold. Dat heet dan een ‘stickie’ of ‘joint’. Het roken heet ‘blowen’. Er zijn ook mensen die het in eten verwerken, meestal een taart of zogenaamde ‘space-cake’. Een stickie of joint werkt al na een paar minuten, 2 tot 4 uur later is het effect weg. Hasj en weed in het eten begint vaak pas na een uur te werken (wat risico\'s met zich meebrengt).

Wie gebruiken het? Hasj en weed zijn in Nederland vrij gemakkelijk te krijgen. De prijs die ervoor betaald wordt, varieert van 5 tot 15 gulden per gram. Mensen gebruiken het om zich er lekker en ontspannen door te voelen, of om de werkelijkheid te ontvluchten. De interesse is het grootst in de puberteit, omdat dan de behoefte om te experimenteren het grootst is. Van de 12/13 jarigen heeft 6% ooit hasj of weed geprobeerd. Dit percentage neemt toe met de leeftijd: bij 16/17 jarigen is dit 34%. De meeste jongeren gebruiken dit middel maar een of een paar keer. Een kleinere groep blijft vaker gebruiken. Het zijn veel vaker jongens dan meisjes die blowen. In de groep scholieren van 12 jaar en ouder heeft 14% van de jongens en 8% van de meisjes kortgeleden nog hasj of weed gebruikt. Verder komt gebruik van hasj en weed voor onder alle leeftijdsgroepen, rangen en standen. De schatting omtrent het aantal gebruikers in Nederland varieert van 300.000 tot 600.000.

Kun je er verslaafd aan raken? Bij hasj en weed treedt geen lichamelijke afhankelijkheid op. Ook heeft de gebruiker niet steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. Tenslotte leidt het gebruik niet automatisch tot een behoefte aan zwaardere drugs. Bij een deel van de gebruikers treedt er wel geestelijke afhankelijkheid op. Met name bij degenen die vaak gebruiken (bijvoorbeeld elke dag). Dit geldt nog sterker wanneer gebruikt wordt om de werkelijkheid te ontvluchten, bijvoorbeeld uit verveling of gebrek aan toekomstperspectief. Voor deze gebruikers kan de situatie ontstaan dat alleen hasj of weed nog belangrijk zijn, de rest is niet interessant.

Wat zijn de risico\'s?  Wie niet lekker in zijn vel zit, kan beter helemaal geen hasj of weed gebruiken: de kans is groot dat het er alleen maar erger van wordt.  Een te hoge dosis kan heftige angstgevoelens of neerslachtigheid veroorzaken. Lichamelijk kan het heel onbehaaglijke gevoelens veroorzaken (duizeligheid, misselijkheid), tot paniek en flauwvallen toe. Dit wordt ‘flippen’ genoemd. Wachten tot het over gaat, is het enige wat diegene dan kan doen. Wel kan een ander proberen te kalmeren. Het ‘flippen’ door een te grote dosis komt vooral voor bij onervaren gebruikers (jongeren, buitenlandse toeristen, e.d.). Dit risico is een stuk groter wanneer hasj gegeten wordt, omdat de gebruiker dan minder goed in de gaten heeft hoeveel hij binnen heeft gekregen.  THC vermindert het concentratievermogen, het reactievermogen en het korte termijn geheugen. Logisch nadenken wordt moeilijker, de draad van een gesprek wordt uit het oog verloren. THC en werken, huiswerk maken of studeren gaan dan ook niet samen. Deelname aan het verkeer onder invloed van THC is gevaarlijk en daarom verboden.  Mensen die veel en vaak THC gebruiken, kunnen geremd worden in hun ontwikkeling. In plaats van problemen op te lossen en daarvan te leren, ‘blowen’ ze hun problemen en onvrede weg. Ze lopen bovendien het risico in een sociaal isolement terecht te komen.  Mensen die kampen met onderliggende psychische problemen of die aanleg hebben voor psychotische stoornissen vormen een risicogroep. Het gebruik van hasj kan deze problemen verergeren en wordt daarom afgeraden.  De rook van joints en stickies wordt doorgaans diep geïnhaleerd en lang in de longen vastgehouden. Die rook bevat meer kankerverwekkende stoffen dan die van alleen tabak. Op langere termijn kan hierdoor schade optreden aan de luchtwegen.  THC is aangetoond in moedermelk. Voor hasj en weed geldt hetzelfde als voor alcohol, tabak en andere drugs: gebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding is af te raden.  Een mogelijk effect van langdurig en intensief gebruik is een verminderde vruchtbaarheid. Na stoppen met gebruik herstelt dit zich.  De meeste wetenschappers achten het niet bewezen dat langdurig gebruik leidt tot blijvende invloed op de hersenen en het immuunsysteem.

Wat doet de overheid? Handel in hasj en weed is strafbaar. Toch wordt de verkoop in koffieshops niet met voorrang opgespoord en vervolgd. Deze situatie is door de overheid bewust gecreëerd. Men acht hierdoor de kans kleiner, dat gebruikers van softdrugs in aanraking komen met de wereld van de harddrugs. Koffieshops mogen geen harddrugs verkopen, geen reclame maken, niet verkopen aan jongeren onder de 18 jaar en niet meer verkopen dan 5 gram per klant. In veel andere landen zijn de wetten en de vervolgingspraktijk voor gebruikers aanzienlijk harder. Bezit van een beetje hasj of weed kan jaren gevangenisstraf opleveren. Wie het over de grens meeneemt - al is het voor eigen vakantiegebruik - neemt een groot risico.

Kun je probleemgebruik herkennen? Cannabisgebruik brengt bepaalde symptomen met zich mee. Maar die symptomen hoeven niet persé door het gebruik van hasj en weed te worden veroorzaakt. Het ligt duidelijker wanneer iemand elke dag stoned is. Dat duidt op probleemgebruik en geestelijke afhankelijkheid.

Hoe ga ik om met cannabisgebruik van een ander? In vrijwel ieders omgeving wordt wel eens hasj of weed gebruikt. Het kan voorkomen dat iemand flipt. Dit is geen reden voor paniek. Probeer de persoon in een rustige omgeving te kalmeren. Meestal lukt dat door hem gerust te stellen en door hem iets zoets te laten drinken of eten . Wanneer iemand verward en angstig blijft, is het verstandig een arts te raadplegen. In het onderwijs, het jongeren werk en in gezinnen met opgroeiende kinderen zal cannabis zeker ter sprake komen. Botweg verbieden is niet zo zinvol. De kans is dan groot dat de ander het eventuele gebruik probeert te verbergen en gesprekken erover vermijdt. Af en toe blowen kan dan ongezien overgaan in probleemgebruik. Belangrijk zijn:  Goede informatie over hasj en weed;  Openhartige gesprekken zonder vooroordelen. Wie zich zorgen maakt over het gebruik van een ander, kan er alleen op die manier achter komen hoeveel en waarom iemand moeilijk zonder kan. Waarschijnlijk zijn er onderliggende problemen waar iets aan gedaan moet worden. Door de gebruiker zelf en zo nodig met (professionelen) hulp van anderen. Vaak zijn er dan ook andere signalen zoals verminderde prestaties op school e.d.;  Duidelijkheid over gestelde grenzen. De geloofwaardigheid van een opvoeder of partner is groter wanneer deze zich ook aan afspraken houdt;  Het experimenteren van een jongere zal niet snel ontsporen als deze zich niet verveelt, zelfstandig is, nee kan zeggen en met tegenslagen kan omgaan;  Blijf in gesprek, paniek of dreigementen hebben een averechts effect;  Schroom niet om zo nodig advies te vragen en hulp te zoeken.

Wat zijn tripmiddelen? Tripmiddelen zijn drugs. Ze veroorzaken onder andere hallucinaties. Dat betekent dat ze de waarneming van de zintuigen veranderen. Officieel worden ze dan ook ‘hallucinogenen’ genoemd. De natuur maakt tripmiddelen: ze zitten in de huid en urine van bepaalde padden, in sommige soorten paddestoelen en in sommige cactussoorten, zoals de Peyote. Ook in veelgebruikte kruiden als foelie en nootmuskaat zitten hallucinogenen, maar de hoeveelheid is zo klein dat hun effect niet te merken is. Daarnaast worden tripmiddelen in laboratoria gemaakt. Het bekendste voorbeeld daarvan is LSD.

Om welke stoffen gaat het? Bij LSD gaat het om d-lysergzuurdiethylamide. Dat is een chemische stof, die wordt gemaakt door een bepaalde schimmel in een laboratorium chemisch te bewerken. LSD is kleurloos en het ruikt en smaakt nergens naar. Bij paddestoelen, het meest gebruikte natuurlijke tripmiddel, is de werkzame stof psilocybine. Die zit in meer dan 20 verschillende soorten paddestoelen. Bij de peyote-cactus gaat het om mescaline. Waar komen tripmiddelen vandaan? Sinds de mens heeft ontdekt dat de natuur tripmiddelen maakt, worden ze gebruikt. Oorspronkelijk gebeurde dat voornamelijk voor magische en religieuze doeleinden, nu is die toepassing wat naar de achtergrond verdwenen. De eigenschappen van LSD werden in 1943 bij toeval in een laboratorium ontdekt. Aanvankelijk is LSD medisch gebruikt, als hulpmiddel bij de psychotherapie. In de jaren ‘60 vond het op grote schaal zijn weg naar de ‘alternatieve’ jongeren.

Wat doen tripmiddelen? Een tripmiddel versterkt bestaande emoties en verandert de beleving van tijd en ruimte. De gebruiker krijgt hallucinaties: hij ziet en ervaart dingen die er niet zijn (maar voor de gebruiker zijn ze echt). De versterking van emoties kan heel hevig zijn. Een prettig gevoel kan zich ontwikkelen tot een extase. Angst kan ontaarden in paniek. Maar het is van tevoren niet te voorspellen, hoe de gebruiker die emoties zal ondergaan. De effecten van een tripmiddel kunnen terugkomen, zonder dat er direct daarvoor gebruikt is. Zo\'n ‘flashback’ kan zich maanden en zelfs jaren later nog voordoen. De lichamelijke effecten van tripmiddelen zijn niet zo groot. In paddestoelen en de peyote-cactus zitten echter ook nog andere stoffen. Deze kunnen misselijkheid en braken veroorzaken.

Wat is een ‘trip’? Effect en aard van de trip worden bepaald door het soort middel, de dosis en de stemming en omgeving
van de gebruiker. Ook het gewicht, de maaginhoud en de lichamelijke conditie van de gebruiker spelen een rol. Gewoonlijk begint de trip een half uur tot een uur nadat het middel ingenomen is. Bij LSD is daarvoor maar heel weinig nodig, 100 a 150 miljoenste gram is een gebruikelijke dosis. De piek van de trip komt 2 tot 3 uur later. Na 8 tot 10 uur is hij voorbij. Er zijn ook varianten waarbij een trip wel 24 uur kan duren. Een voorbeeld hiervan is het middel DOB, dat overigens niet zo veel voorkomt. Een enkele keer duikt het op in het uitgaanscircuit. De gebruiker denkt dan doorgaans dat hij XTC heeft gekocht. Bij paddestoelen is de trip meestal minder hevig en varieert het effect met de ingenomen hoeveelheid. Uit de beleving van gebruikers valt het volgende te noteren: gehoor, reuk en gevoel worden intenser. Ze kunnen zelfs in elkaar overlopen: muziek wordt gezien, een foto gehoord, kleuren geroken. Soms stralen voorwerpen licht uit en gaan dingen die normaal stilstaan, bewegen. De tijd kan vertragen of helemaal stoppen. De waarneming van ruimte verandert. Gevoel en beweging kloppen niet meer met elkaar en de gebruiker ervaart dat zijn gedachten heel helder zijn. Gedurende de trip wisselt de kracht ervan. Meestal kan contact met de werkelijkheid behouden blijven. De gebruiker beseft dan, waar de effecten die hij ervaart vandaan komen. Soms kan dat besef helemaal verdwijnen. Dan kan een gebruiker in een trip gevangen raken. Dit kan zeer angstaanjagend zijn en tot paniek leiden. Met name als de trip niet goed valt en de ervaringen eng en bedreigend zijn.

Hoe worden tripmiddelen gebruikt? LSD is te krijgen als ‘papertrips’ en in de vorm van kleine tabletjes. Het meest gangbaar is de papertrip: een stukje papier waarop wat vloeibare LSD is gedruppeld. Het papier is vaak van een afbeelding voorzien. Mede door hun grootte lijken ze daardoor wel wat op kleine postzegels. De papertrip wordt op de tong gelegd of opgelost in een glas water. Er wordt wel beweerd dat LSD ook via de huid opgenomen kan worden. Dit is niet waar. Paddestoelen worden gegeten. Er wordt ook wel thee van getrokken. De hoeveelheid werkzame stof varieert met het seizoen, het klimaat, de grootte en de leeftijd van de paddestoel. Bij paddestoelen is moeilijk te bepalen hoe sterk ze zijn en om welke soort het gaat. Zelf plukken heeft hetzelfde bezwaar als eekhoorntjesbrood zoeken: giftige paddestoelen lijken vaak bedrieglijk veel op onschuldige. Sommige kunnen dodelijk zijn. De peyote-cactus wordt in schijven gesneden en daarna vaak gedroogd. Die schijven kunnen worden gekauwd. Dat veroorzaakt eerst misselijkheid en braakneigingen. De trip begint na ongeveer 1 uur en houdt 10 tot 12 uur aan. Hij lijkt op die van LSD. Gebruik van de peyote-cactus komt weinig voor.

Wie gebruiken tripmiddelen? Het lijkt of LSD samen met de hippie-cultuur van de aardbodem verdwenen is, maar dat is schijn. Het ‘wereldje’ rond LSD en andere tripmiddelen is vrij onopvallend. Gebruikers trippen meestal in een vertrouwde omgeving, samen met anderen die er ervaring mee hebben. Met de ‘revival’ van de 60-er jaren staan ook de tripmiddelen de laatste tijd weer meer in de belangstelling. De belangstelling gaat met name uit naar de paddestoelen: de zogenaamde ‘magic Mushrooms’. Vooral bij jongeren die willen experimenteren. In het algemeen gebruikt iemand een paar keer en houdt het dan voor gezien.

Kun je aan tripmiddelen verslaafd raken? Wanneer iemand stopt met het gebruik van tripmiddelen zoals LSD doen zich geen ontwenningsverschijnselen voor. Een lichamelijk verschijnsel dat wel optreedt is dat het nemen van een dosis vlak na de vorige geen enkel effect heeft. Het lichaam wordt er als het ware voor een tijd ongevoelig voor. Pas na 3 of 4 dagen zonder, doen zich bij gebruik weer tripeffecten voor. Praktisch gesproken is het dus bijna onmogelijk om vaker dan tweemaal per week te trippen. Geestelijke afhankelijkheid komt bij tripmiddelen eigenlijk niet voor. Wanneer iemand moeilijk zonder kan is dat eerder het gevolg van de eigenschappen van die persoon: grote hang naar – spannende - ervaringen die de trip met zich meebrengt. Alles met elkaar is de kans op lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid vrijwel te verwaarlozen.

Wat zijn de risico\'s? Toch zijn tripmiddelen niet ongevaarlijk  Ze brengen risico\'s met zich mee voor mensen die instabiel, depressief of angstig zijn of die een psychotische aanleg hebben. Ook jonge mensen die de wereld aan het ontdekken zijn maar zichzelf nog niet zo goed kennen, kunnen nare ervaringen opdoen;  Tripmiddelen kunnen een psychose oproepen en panieksituaties veroorzaken. En een angstige ervaring kan lang na-ijlen. Het optreden van genoemde flashback, waar sommige gebruikers last van hebben, kan dit nog eens versterken;  Een flashback komt onverwacht en bijna altijd ongelegen. Hij kan een paar minuten tot een paar uren duren;  Tripmiddelen veranderen het beoordelingsvermogen, wat gevaarlijke situaties kan veroorzaken. Zo kunnen auto\'s worden gezien als speelgoedautootjes;  De onbekende sterkte (met name van natuurlijke middelen) kan een onaangename verrassing inhouden;  Gebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding is, net als bij andere drugs, af te raden.

Hoe ga ik om met gebruikers? Gebruik van tripmiddelen komt niet veel voor. Bovendien zijn het niet het soort drugs waar mensen in vluchten om er vervolgens niet meer buiten te kunnen. Toch is een confrontatie met gebruik van tripmiddelen niet ondenkbaar. Probeer in een open gesprek te achterhalen waarom iemand gebruikt. Er is reden voor bezorgdheid, als een gevoel van onbehagen de aanleiding tot gebruik is. Proberen iets te doen aan de onderliggende problemen is dan het beste. Paniek en dreigementen hebben een averechts effect. Verder is het zaak om de risico\'s te kennen. Het is moeilijk te voorspellen of iemand problemen krijgt of niet, al zijn er mensen bij wie van tevoren al is vast te stellen dat de risico\'s groot zijn. Wie iemand treft die een slechte trip doormaakt (‘flipt’), die lukt het meestal wel om de gebruiker te kalmeren en gerust te stellen. Dat kan even duren: totdat de trip voorbij is. De gebruiker kan daarna nog wel een tijdje verward of angstig blijven.

Gokken Er kan op vele manieren gegokt worden. Men kan onder andere meedoen aan loterijen, aan roulette en men kan zijn geluk beproeven op fruitautomaten. Bij gokspelletjes zijn de uitkomsten altijd gebaseerd op toeval. Kennis, kunde of vaardigheden spelen geen enkele rol. Verder wordt bij gokken altijd om geld gespeeld. Er wordt geld ingezet in de hoop dat men wint. Of dat gebeurt hangt af van het toeval. Dat maakt gokken spannend: verliest men geld of maakt men een grote klapper. Er zijn ook spelen waarbij men wel invloed heeft op de uitkomst bijvoorbeeld bij het spelen op flipperkasten. Dit zijn geen gok maar behendigheidsspelletjes. Volgens de wet mag bij behendigheidsspelletjes nooit geld verdiend worden.

Riskante gokspelen Riskant zijn vooral gokspelletjes waarbij een hele korte tijd zit tussen inzet en uitkomst. Dit is vooral zo bij roulette en bij het spelen op fruitautomaten. Bij fruitkasten gooit men geld in de kast, drukt op een knop en drie seconden later is bekend of men gewonnen of verloren heeft. Onmiddellijk daarna kan men er weer geld ingooien en is er opnieuw kans op winst of verlies. Hierdoor blijft het spel voortdurend spannend. Zo spannend dat sommigen te vaak en teveel gaan spelen. Bij loterijen zit een lange tijd tussen de aankoop van het lot en de uitslag. De spanning voelt men alleen even op het moment van de uitslag zelf. Loterijverslaving komt dan ook niet voor.

Bestaat geluk? Spelen op een fruitkast hangt af van het toeval en gemiddeld zal een speler wel verliezen, maar iemand kan toch ook wel eens een keertje gokken en geluk hebben. Geluk bestaat toch? Natuurlijk bestaat geluk en natuurlijk kan men bij gokken best wel eens geluk hebben. Bij gokspelletjes krijgt geluk echter alleen een kans als men zo nu en dan gokt

Tips om gokken leuk te houden:  Van tevoren met zichzelf afpreken hoeveel geld hij wil verspelen.  Weet dat als hij vaak speelt hij gemiddeld f 50,- per uur verlies.  Weet dat er altijd meer kansen zijn op verlies dan op winst

De kick die tot verslaving leidt. Heel veel mensen kopen wel eens een staatslot of doen mee met de loterij van de postgiro. Dat kost geen handenvol geld, de spanning rond de uitslag is leuk en je steunt er soms ook nog een goed doel mee. Niets mis mee dus. Op zoek naar spanning, gezelligheid en snelle rijkdom kunnen mensen ook de stap zetten naar een casino of een gokhal. Soms is het gelijk raak en rinkelen de munten verleidelijk in de bak. Bingo!! Geld genoeg om nog even door te gaan. Andere keren verdwijnt er veel geld in de machine zonder dat dit iets oplevert. Pech. Reden te meer om door te gaan tot het geïnvesteerde geld is terugverdiend…. Ongemerkt kan de gokker zo verslaafd raken aan de spanning van het gokken. Gokverslaafd is iedereen die teveel tijd en teveel geld aan het gokken besteedt. Een probleemgokker kan zijn gokgedrag nog enigszins in de hand houden. Bij een gokverslaafde is de afhankelijkheid zo groot geworden dat hij, net als een alcoholist of drugsverslaafde, dagelijks zijn portie gokken moet krijgen. Dat hij zich daarbij diep in de schulden steekt en problemen thuis of op het werk krijgt, kan hem er niet meer van weerhouden de gokhal op te zoeken.

Signalen en verschijnselen Het is niet makkelijk toe te geven dat je gokverslaafd bent. Toch zijn er duidelijke signalen die iemand die regelmatig gokt aan het denken moeten zetten. Kun je bijvoorbeeld nauwelijks ergens anders aan denken dan aan gokken? Raak je paniekerig, geïrriteerd of agressief als je een tijdje niet kunt gokken? Is langs een gokhal lopen zonder binnen te lopen onmogelijk geworden? En lopen die bezoekjes altijd uit? Probeer je het gokken voor de omgeving te verbergen? Kenmerkend is dat een gokverslaafde zich niet meer aan de grenzen kan houden die hij zichzelf had gesteld: zo lang, tot dat bedrag. Steeds als de grens is bereikt, wordt die wat verlegd. De spanning van het gokken brengt een gokverslaafde net zozeer in een roes als iemand die dronken is. Zolang hij gokt vergeet de gokverslaafde alles om zich heen, inclusief de problemen die het gevolg zijn van zijn verslaving. De omgeving van de verslaafde is zelden van de verslaving gediend. Daarom houden gokverslaafden hun ‘hobby’ zo veel mogelijk geheim. Omdat het gokken de verslaafde in zijn ban heeft, vergeet deze afspraken en loopt bijvoorbeeld de lunchpauze eindeloos uit.

Cijfers en achtergronden Gokken is een wijdverbreid verschijnsel: zo’n 800.000 mensen spelen wel eens op een fruitautomaat, 400.000 mensen zijn wel eens in een casino te vinden. Van alle mensen die wel eens een gokje wagen, zijn er naar schatting zo’n 30.000 verslaafd. Het zijn vooral mannen: tien mannen op een vrouw. De wens om even de werkelijkheid te ontvluchten is net als bij andere verslavingen een oorzaak van gokverslaving. Soms wordt die wens ingegeven door gevoelens van verlies en mislukking. Dat er op zoveel plaatsen mogelijkheden zijn om te gokken, werkt gokverslaving in de hand, evenals het feit dat het gokgedrag soms wordt ‘beloond’ doordat het gokapparaat geld uitkeert.

De gevolgen Een gokverslaving kan iemands leven en dat van zijn omgeving soms totaal ruïneren. Want dwangmatig gokken leidt zelden tot rijkdom, maar meestal tot grote financiële problemen en schulden. Gemiddeld verliezen gokverslaafden f 50,- per uur aan het gokapparaat. Doordat gokken tijd kost, gaat het gespaard met verwaarlozing van het werk, het gezin en de sociale contacten van de gokverslaafde. Dat kan werkeloosheid en sociaal isolement tot gevolg hebben. Bestaande sociale en psychische problemen verdwijnen door de verslaving uiteraard niet.

Wat is alcohol? Alcohol is een reukloze en kleurloze stof. Het ontstaat uit gisting van vruchten of granen. Puur gedronken is het zeer giftig. In het alledaagse spraakgebruik bedoelen we met ‘alcohol’ vaak een drank waarin de alcohol verdund is.

De belangrijkste eigenschappen van de stof alcohol zijn:  Het ontvet; met spiritus (=ondrinkbaar gemaakte alcohol) kun je ramen schoonmaken.  Het ontsmet; de dokter ontsmet de huid met alcohol voordat hij iemand een injectie geeft.  Het bevat veel calorieën; een glas bier bevat 110 calorieën.  Het verdooft; in oorlogssituaties gebruik(t)en de dokters het bij gebrek aan beter om mensen te kunnen opereren.  Het heeft een bijtende of etsende werking; dit is goed te merken wanneer je de eerste slok sterke drank doorslikt. Je voelt het in je slokdarm ‘branden’.

Wat is alcoholisme? Van alcoholisme is sprake wanneer iemand langdurig teveel alcohol gebruikt en daarvan geestelijk en lichamelijk afhankelijk is geworden. Vaak is het zo dat er dan al schade is ontstaan, bijvoorbeeld op sociaal of lichamelijk gebied. Toch blijft men doordrinken. Het probleem met het woord verslaving is dat het vaak wordt gekoppeld aan het beeld van een armoedige en verwaarloosde zwerver die met een fles jenever in zijn jaszak loopt. Dit is een nogal eenzijdige invulling van het begrip verslaving. Veel mensen die verslaafd zijn aan het gebruik van alcoholhoudende dranken zien er gewoon uit, hebben nog een baan en kunnen zich redelijk tot goed redden in de maatschappij.

Is alcoholisme erfelijk? In sommige families blijkt alcoholisme van generatie op generatie voor te komen. Er wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar de erfelijkheid van alcoholisme. Er zijn aanwijzingen dat er zoiets is als een erfelijke aanleg. Dat houdt in dat bepaalde mensen een verhoogde gevoeligheid hebben voor alcohol waardoor ze er sneller dan anderen afhankelijk van kunnen worden. Dit betekent natuurlijk niet dat iemand met zo’n erfelijke aanleg ook daadwerkelijk verslaafd raakt. Iemand die matig drinkt of afziet van alcoholgebruik kan nog zo\'n erfelijke belasting hebben, verslaafd aan de drank zal hij niet raken. Een vermoedelijk grotere rol in het ‘overbrengen’ van alcoholisme van de ene generatie op de andere, speelt de opvoeding, de verzorging en de voorbeeldfunctie van ouders. Een verslaafde ouder verkeert nu eenmaal niet in een ideale positie om op te voeden. Zo kan het voorkomen dat een kind hierdoor in de knel komt, waardoor het later bij volwassen worden ook zelf problemen krijgt. Wanneer zo iemand dan ook nog alcohol gebruikt, is de kans groot dat alcohol als probleemoplosser of als verdover van pijn/verdriet gaat functioneren. Op die manier kan alcoholisme worden doorgegeven zonder dat er sprake is van erfelijkheid.

Wat is teveel drinken? Teveel drinken, ook wel riskant drinken genoemd, is dat je zoveel drinkt dat je hierdoor problemen krijgt. Bijvoorbeeld een geïrriteerde maag of een geïrriteerde partner.

Hoeveel alcohol is medisch verantwoord? De lever van een gezonde volwassene kan ongeveer vier alcoholische consumpties per dag verwerken zonder in de problemen te komen. Bij vrouwen ligt dit iets lager. Iemand die elke dag vier glazen drinkt en dat jaren volhoudt krijgt echter waarschijnlijk te maken met gewenning aan de effecten van alcohol. Met als gevolg dat hij langzaam maar zeker
steeds meer gaat drinken. Dus veilig drinken is: niet meer dan vier glazen en niet elke dag. Kinderen, zwangere vrouwen, medicijngebruikers en bejaarde mensen kunnen ook bij matig gebruik al problemen krijgen door alcohol.

Bij hoeveel glazen ben je verslaafd? De hoeveelheid zegt niet alles. Er zijn definities waarbij men ervan uitgaat dat iemand die 8 glazen per dag drinkt een problematische drinker is. Iemand die 12 glazen per dag drinkt noemt men een verslaafde drinker. Maar er zijn mensen die niet eens zo verschrikkelijk veel drinken, maar toch zeggen niet zonder te kunnen. En er zijn mensen die ongelooflijk veel drinken, maar toch zo kunnen stoppen. Het is natuurlijk wel zo dat als je je lichaam laat wennen aan regelmatig veel drank, het moeilijk wordt om met minder genoegen te nemen. De kans wordt groot dat je lichaam ‘op alcohol gaat lopen’. Echt verslaafd ben je als je, ondanks problemen die door het drinken zijn ontstaan, toch doordrinkt. Er is dan sprake van zo’n sterk verlangen dat andere zaken niet meer zo belangrijk zijn. Bovendien lukt het mensen dan niet meer om het bij een paar glazen te laten. Ze ‘moeten’ dan meer drinken. Omdat verslaving iets extreems is wordt het praten erover al gauw een ver-van-je-bed-show. Mensen die eens kritisch naar hun eigen drinken durven kijken, kunnen daarom beter bij zichzelf nagaan hoe belangrijk het drinken voor hen is geworden.

Kan alcohol goed zijn voor je gezondheid? De stof alcohol is weliswaar giftig, maar bij matig gebruik kan het ook voordelen hebben. Bijvoorbeeld voor oudere mensen die last hebben van het verkalken van de bloedvaten. Een kleine hoeveelheid alcohol zorgt ervoor dat deze bloedvaten wijder worden zodat het bloed er makkelijker doorstroomt. Maar je moet wel oppassen om te zeggen dat alcohol goed is voor oudere mensen. Ouderen die medicijnen gebruiken kunnen zelfs bij matig gebruik in de problemen komen. Een ander voorbeeld is het effect van alcohol op het voorkomen van een hartinfarct. Uit wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat er onder matige drinkers minder hartinfarcten voorkomen dan onder niet-drinkers. Daarentegen neemt de kans op een hersenbloeding weer toe. Het gaat te ver om alcohol te gaan beschouwen als een medicijn of een gezondheidsmiddel. Je kunt het beter zo zeggen: voor mensen die in staat zijn om het bij een glas te houden kan alcohol in bepaalde gevallen een gunstige werking hebben op de gezondheid. Daarnaast moesten we niet vergeten dat voor veel mensen alcohol plezier en ontspanning betekent. En dat is op zich weer gezond.

Beschadigt alcohol je hersenen? Bij een flinke dronkenschap treedt er schade aan de hersenen op. Gelukkig kunnen onze hersenen wel wat hebben. Maar bij langdurig overmatig alcoholgebruik gaan de hersenen echt minder goed functioneren. Het duurt lang voordat het zo ver is en het gaat geleidelijk aan. Daardoor valt het niet zo op. Het voornaamste verschijnsel is het minder goed werken van het geheugen. Bij sommige verslaafde drinkers kan zelfs een soort dementie ontstaan. Het korte-termijn geheugen is dan zo aangetast dat mensen opgenomen moeten worden in een verpleeghuis. Deze ziekte wordt het Korsakov Syndroom genoemd. Ook nog jonge mensen kunnen deze ziekte krijgen. Wel hebben jongeren meer kans dat na het helemaal stoppen met drinken er een verbetering van het geheugen optreedt.

Wat kan er met je lever gebeuren door alcohol? De lever speelt een grote rol bij het verwerken van giftige stoffen. Wanneer de lever te vaak moet overwerken omdat het gif alcohol weer in het bloed zit, vergroten de levercellen zich op den duur. Hierdoor kunnen ontstekingen ontstaan en komen eerst de galvaten en daarna de bloedvaten in de lever in de knel. De lever kan dan te vet worden en gaat opzetten waardoor hij minder goed werkt. Wanneer mensen dan stoppen met drinken, herstelt de lever zich. Maar wanneer men doorgaat met drinken, kunnen er gedeeltes van de lever afsterven. Dit noemt men een leververharding of levercirrose. Als dit proces van verharding niet op tijd wordt stopgezet, blijven giftige stoffen in de bloedbaan circuleren.

Kun je ook maagklachten krijgen door alcoholgebruik? Het orgaan dat als eerste last kan krijgen van overmatig alcoholgebruik is de maag. Doordat alcohol een ontvettende en bijtende werking heeft (denk maar eens aan spiritus) kan het de beschermlaag in je maag aantasten. De gevolgen hiervan beperken zich eerst tot het geen trek hebben in eten de volgende morgen. Het komt echter ook voor dat de maagwand het zo vaak zwaar te verduren heeft dat er kleine bloedinkjes optreden. Daar ga je van overgeven. Mensen die het heel bont maken kunnen zelfs een maagbloeding krijgen; dan moet iemand meteen naar het ziekenhuis. Wanneer de maagwand blijvend is aangetast, kan er een gat in ontstaan waardoor het maagzuur zomaar in de buik terecht komt. Ook dan valt er aan een ziekenhuisopname niet te ontkomen.

Is er een relatie tussen hart- en vaatziekten en alcohol? Ja, bij meer dan drie glazen alcohol per dag heeft het een bloeddrukverhogend effect. Dit kan zodanige vormen aannemen dat het hart en de bloedvaten eronder gaan lijden. Omdat alcohol ook een negatief effect kan hebben op spieren in ons lichaam, kan ook de hartspier schade oplopen.

Wat heeft overmatig alcoholgebruik met onze spieren te maken? Alcohol verwijdt de bloedvaten. Door de vaatverwijding wordt de bloedcirculatie in de spieren verminderd. Hierdoor wordt de kwaliteit van de spieren slechter en kunnen er spierbeschadigingen optreden. Verder wordt door alcohol extra melkzuur gevormd. Melkzuur zorgt ervoor dat men lang last heeft van vermoeide en stijve spieren. Ernstige spierpijnen en krampen worden met name in de kuiten gevoeld.

Heeft alcohol ook iets met kanker te maken? Uit onderzoek is naar voren gekomen dat mondholte-, keelholte-, strottenhoofd-, en slokdarmkanker vaker voorkomen bij zware drinkers dan bij de bevolking in het algemeen. Het gaat dan om die plekken die in direct contact zijn gekomen met alcohol.

Wat heeft de alvleesklier te lijden onder alcohol? Uit de alvleesklier kunnen door alcoholmisbruik spijsverteringssappen niet goed worden afgevoerd. Ze hopen zich daardoor op en gaan de alvleesklier zelf verteren. Als dit proces niet wordt gestopt kan een ernstige kwaal ontstaan waaraan je kunt overlijden.

Welke minder bekende medische klachten kunnen met alcohol te maken hebben? Jicht, epileptische insulten, chronische vermoeidheid, chronische bronchitis, bloedarmoede en hyperventilatie.

Waarom kunnen vrouwen slechter tegen alcohol dan mannen? Bij vrouwen is de verhouding tussen vocht en vet in het lichaam anders dan bij mannen. Vrouwen hebben meer vetweefsel en minder spierweefsel dan mannen. Spierweefsel is rijk aan vocht. Vrouwen hebben dus een lager vochtgehalte. Dezelfde hoeveelheid alcohol levert dus een hogere alcoholconcentratie op dan bij een man met hetzelfde gewicht. (Vergelijk het maar wat er gebeurt met limonadesiroop in een klein glaasje water en dezelfde hoeveelheid in een groter glas water. Het ene is mierzoet en het andere waterig). Overigens, hetzelfde gaat op voor oudere mensen. Na je vijfentwintigste levensjaar neemt de hoeveelheid vocht in je lichaam langzamerhand met de jaren af. Rimpels zijn daar een teken van.

Hoe komt het dat sommige mensen zo goed tegen veel alcohol kunnen? Als iemand er ‘goed’ tegen kan betekent dit dat zijn lichaam zich heeft aangepast aan het consumptieniveau. Eigenlijk is dit een signaal dat het de verkeerde kant opgaat. Immers, het lichaam is gewend geraakt aan alcohol. Dus zal het ook moeilijker genoegen nemen met minder drank. Zo’n lichaam loopt al een beetje op alcohol. Terug naar matig drinken zal dan niet meer zo eenvoudig zijn. Iemand heeft op deze manier een belangrijke stap gezet in het verder afhankelijk worden van alcohol met mogelijk verslaving als eindpunt.

Zit in een glas jenever evenveel alcohol als in een glas bier? Ja, als we tenminste uitgaan van standaardglazen. Dus bier in een bierglas en jenever in een jeneverglaasje. Bier heeft een lage concentratie pure alcohol (5%) maar zit in een groot glas (250 cc). Jenever heeft een veel hogere concentratie pure alcohol (35%), maar zit in een klein glas (35cc). In beide gevallen kom je uit op 12cc pure alcohol.

Hoelang duurt het voordat een glas bier is afgebroken? Of het nu om een glas bier, een glas wijn of een glaasje jenever gaat, het lichaam heeft bij iedere consumptie ongeveer anderhalf uur nodig om de alcohol te verwerken. Mensen die ‘s avonds erg veel drinken, kunnen de volgende dag nog onder invloed zijn. De lever heeft dan nog niet genoeg tijd gehad om alle alcohol te verwerken.

Een voorbeeld: Iemand heeft op een feestje stevig gedronken. Om middernacht heeft hij tussen de 10 en 15 glazen op. Zijn bloedalcoholgehalte bedraagt dan ongeveer 2,0 promille. Om 7.30 uur ligt dat gehalte nog op 1,3 promille.

Wat is een kater? De kater is het vervelende gevoel na teveel drinken. Het wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren. Enkele van deze factoren zijn: slaapgebrek, het verkeren in een ruimte waar veel wordt gerookt, de wering van het giftige tussenproduct bij de afbraak van alcohol en een verstoorde waterbalans in het lichaam.

Wordt je sneller dronken wanneer je op een lege maag drinkt? In het algemeen wel. Bij een lege maag wordt de alcohol sneller opgenomen in je bloed waardoor je het effect eerder voelt.

Is bier een goede dorstlesser? > Nee, ook al lijkt het wel zo. Natuurlijk kan het heerlijk zijn om op een warme dag een koel pilsje te drinken. Toch is daarmee je dorst niet gelest. Het is vooral het ontspannende effect van alcohol waardoor je even je dorst niet meer voelt. Hoe meer je gaat drinken, hoe groter je dorst wordt, want bier stimuleert vochtverlies. Hierdoor ontstaat er op den duur een vochttekort. Je gaat dan weer drinken om dit tekort op te heffen. Wordt je lichaam warmer als je alcohol drinkt? > Nee, je lichaamstemperatuur daalt zelfs. Toch kun je je warmer voelen wanneer je op een koude winterdag iets sterks drinkt. Dit komt doordat alcohol de bloedvaten wijder maakt, dus ook de bloedvaatjes die dicht onder je
huid liggen. Hierdoor geeft het lichaam warmte af aan de omgeving. Je voelt je warmer, maar in feite ben je kouder. Is een glas bier gelijk aan twee bothammen? > Alcohol bevat veel calorieën. Het is brandstof voor je lichaam. Maar als het opgebrand is, heeft je lichaam er niets aan gehad. Het zijn namelijk wat men noemt ‘loze calorieën. Je krijgt er geen bouwstoffen mee binnen en daar zit het lichaam nu juist wel op te wachten. Alcohol te gebruiken als voedsel is dus onverstandig. Zolang je alcohol consumeert komt je lichaam niet toe aan de verwerking van echt voedsel. Kan alcohol kwaad bij zwangerschap? Ja, aanstaande moeders doen er goed aan zeer voorzichtig te zijn met alcohol. Eigenlijk zou men helemaal geen drank moeten nemen. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat er al schade bij het kind kan ontstaan bij een paar glazen per dag. Alcohol wordt namelijk opgenomen in het bloed van de moeder en komt dan ook in het bloed van de baby. Gevolgen hiervan kunnen een lager geboortegewicht en een verminderde intelligentie zijn. Bij vijf a zes glazen per dag is er zelfs een grotere kans op zwakzinnigheid aanwezig. Is alcohol goed voor de seks? Het is maar hoe je het bekijkt. Alcohol neemt door de verdovende wering op de hersenen, remmingen weg. Daardoor doe je dingen makkelijker dan wanneer je nuchter bent. Ook op seksueel gebied. Maar of dit dan ook altijd goed voor jezelf en de ander is, is daarmee niet gezegd. In een tijd waarin duidelijk de gevolgen zichtbaar zijn van via seks overdraagbare ziekten, is het van belang je hoofd erbij te houden. Op lange termijn loopt iemand die verslaafd is geraakt aan alcohol een grote kans impotent te worden. Hoe komt het dat mensen onder invloed van alcohol zo agressief kunnen worden? Wanneer we nuchter zijn kunnen we eerst tot tien tellen voordat we iets doen dat wellicht grote gevolgen kan hebben. Als ons vermogen om tot tien te tellen is verdoofd door alcohol, dan laten we onszelf eerder gaan; we raken ontremd. Boosheid, verdriet of een andere emotie gaat met ons op de loop. Uit onderzoeken is naar voren gekomen dat 40% van de agressieve criminaliteit (vechtpartijen, moord, verkrachting, etc.) onder invloed van alcohol is gebeurd. Is er een pil tegen alcoholverslaving? Er bestaat geen pil die alcoholverslaving kan voorkomen of kan genezen. Wel is er een pil die er voor kan zorgen dat iemand zich ziek gaat voelen wanneer hij alcohol gebruikt. Deze pil (Antabus of Disulfiram) kan iemand nemen wanneer hij zich nog niet in staat voelt om van de alcohol af te blijven. Wanneer zo iemand nu de behoefte voelt om te gaan drinken, weerhoudt de gedachten aan de uitwerking van de pil hem ervan eraan toe te geven. Het heeft alleen zin deze pil te gebruiken wanneer iemand zichzelf een tijdje op weg wil helpen. Je kunt het vergelijken met een wandelstok. Zodra je weer goed ter been bent zet je hem in de hoek. Helaas wordt het middel ook wel eens ingenomen om andere een dienst te bewijzen, bijvoorbeeld om van het gezeur over het drinken af te zijn. Je kunt je voorstellen dat op den duur dan ook gezeur gaat ontstaan over het feit of iemand zijn pil wel heeft ingenomen. Wat zijn de effecten van alcohol op je rijgedrag? Doordat alcohol de hersenen beïnvloedt, veranderd er iets in je zonder dat je daar veel van hoeft te merken. Je kunt zeggen dat je controlekamer ontregeld raakt. Hierdoor kun je allerlei dingen niet meer goed waarnemen. Je reactievermogen wordt beduidend minder en je schat situaties verkeerd in. Daarnaast ga je slechter zien. Kleuren vallen minder op (rood licht) en je ziet niet meer wat er links en rechts gebeurt. Omdat je je door de alcohol prettiger voelt, denk je dat je beter rijdt dan ooit, terwijl je in feite veel slechter rijdt. Je wordt overmoediger en neemt extra risico\'s. Er zijn mensen die beweren dat ze, omdat ze goed tegen drinken kunnen, ook nog goed autorijden als ze veel gedronken hebben. Uit testen is echter gebleken dat iedereen na alcoholgebruik slechter gaat rijden. Met hoeveel glazen mag je nog autorijden? In Nederland ben je strafbaar als je een voertuig (auto, motor, brommer, fiets). bestuurt terwijl je een alcohol-concentratie in je bloed hebt die 0,5 promille of meer bedraagt. Deze concentratie bereik je al gauw. Een glas alcoholhoudende drank geeft gemiddeld een alcoholconcentratie van 0,2 promille. Het is echter niet verstandig om te zeggen dat je er dus twee mag hebben. Want hoe hoog de alcoholconcentratie precies is, hangt onder andere af van je gewicht. En bij vrouwen bijvoorbeeld moet de alcohol zich verspreiden over minder lichaamsvocht dan bij mannen waardoor de alcoholconcentratie hoger wordt. Bovendien werkt alcohol ontremmend. Het wordt daardoor moeilijk om na twee glazen opeens te stoppen omdat je nog moet rijden. Het allerbeste is daarom deze regel te hanteren: MOET JE RIJDEN: DAN NIET DRINKEN, EN WIL JE DRINKEN: DAN NIET RIJDEN. Kun je door koffie te drinken sneller nuchter worden? Nee. De enige die alcohol kan afbreken is je lever en die doet ongeveer anderhalf uur over een glas. Nu komt het wel voor dat mensen na bijvoorbeeld een feest nog een kop koffie drinken voordat ze in de auto stappen. Ze voelen zich dan weer wat fitter. Maar ze bedriegen zichzelf behoorlijk. Want het gaat er in het verkeer niet om hoe je je voelt maar om wat er in werkelijkheid met je rijvaardigheid gebeurt. Als er nog teveel alcohol in je lichaam circuleert, ben je een gevaar op de weg. Ook al heb je het idee dat je nog prima rijdt. Welke straf kan rijden onder invloed opleveren? Dat kan variëren van een geldboete tot een gevangenisstraf. Daartussen zit de meest voorkomende straf bij rijden onder invloed, namelijk dat je voor een bepaalde tijd niet meer je auto, motor of brommer mag besturen. Dit wordt een ‘ontzegging van de rijbevoegdheid’ genoemd. Welke straf je precies krijgt, hangt af van hoe hoog de alcoholconcentratie in je lichaam was en of je al eens eerder voor rijden onder invloed bent veroordeeld. Om een voorbeeld te geven: als je voor de eerste keer wordt gepakt met een promillage van 1,51 (zeg maar 6 glazen teveel), dan kun je je rijbewijs al kwijtraken voor 6 maanden en daarbij nog een geldboete krijgen van f 1500,- wanneer het je tweede veroordeling is, dan wordt de ontzegging al gauw drie maanden langer en de geldboete enkele honderden guldens hoger. Bij het weigeren van een bloed- of ademproef kun je ook al voor langere tijd je rijbewijs kwijtraken. De wetgeving is de laatste jaren strenger geworden ten aanzien van alcohol in het verkeer. Dit komt omdat er nog steeds jaarlijks een paar honderd doden en duizenden gewonden vallen door alcohol in het verkeer. Kun je het rijbewijs voor altijd kwijtraken als je voor rijden onder invloed bent gepakt? Hoewel aan de straf die de rechter oplegt altijd een limiet zit, kan via een verplichte medische keuring van het CBR het rijbewijs voor onbepaalde tijd ongeldig worden verklaard. Dit kan gebeuren bij mensen die geregeld veel te veel drinken en van de alcohol afhankelijk zijn geworden. Ook kan het CBR chauffeurs verplichten mee te werken aan de Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer; een cursus van drie en een halve dag. Wanneer deze cursus niet wordt gevolgd, verliest het rijbewijs zijn geldigheid voor minimaal drie jaar. De nadelen van roken op korte termijn: Sommige nadelige gevolgen van het roken ervaren rokers dagelijks. U kunt daarbij denken aan:  Een slechte lichamelijke conditie die u belemmert bij sporten, traplopen, stoeien met de kinderen, enz.;  Hoesten;  Last van nicotine-aanslag op uw vingers, tanden, plafond, gordijnen, muren, enz;  Naar rook stinkende haren en kleren;  Partners, kinderen, vrienden, collega\'s die last hebben van uw tabaksrook;  Steeds minder gelegenheid om te roken omdat roken op veel plaatsen niet meer toegestaan is;  De zorg geen of niet voldoende sigaretten in de buurt te hebben. De nadelen op langere termijn: Naast de direct waarneembare nadelen die hiervoor genoemd zijn, heeft roken natuurlijk het grote nadeel dat het heel slecht is voor uw gezondheid. Waarbij u op termijn zelfs ernstig ziek kunt worden tengevolge van het roken. Dit verhoogde risico is iets om goed rekening mee te houden. In Nederland overlijden elk jaar maar liefst 24.000 rokers voortijdig ten gevolge van ziekten die door het roken zijn veroorzaakt. DAT ZIJN BIJNA TWEE VOLLE AUTOBUSSEN PER DAG!!! Roken is slecht voor hart- en bloedvaten, het veroorzaakt of verergert astmatische klachten en bronchitis, en het veroorzaakt longkanker. Bovendien verhoogt roken het risico op andere soorten kanker, zoals kanker aan de slokdarm, de alvleesklier, het strottenhoofd, de mondholte, de keel, de blaas, de nieren en de baarmoederhals. Verder heeft roken negatieve effecten op de voortplanting. Het kan de vruchtbaarheid bij man en vrouw nadelig beïnvloeden. Bij de man kan roken de seksuele potentie verminderen. En wat natuurlijk heel belangrijk is: als een zwangere vrouw rookt of meerookt (passief roken), kan dat nadelige gevolgen hebben voor de baby. Kortom: er zijn genoeg redenen om te stoppen met roken. Vooral als u zich realiseert dat de risico’s op gezondheidsschade direct verminderen als u stopt met roken! De voordelen van stoppen: Stoppen met roken is niet makkelijk, maar het levert u al direct veel voordelen op. In onderzoek is ex-rokers die zes weken waren gestopt, gevraagd naar de voordelen van het stoppen met roken. De volgende zaken werden genoemd:  Meer zelfrespect, een trots gevoel, niet meer te hoeven roken, zelf kunnen kiezen;  Gewoon lekkerder voelen;  Meer lucht krijgen/hebben;  Fitter voelen, vooral ’s-ochtends,  Niet meer hoesten (rokershoest);  Lichamelijk meer en beter presteren;  Betere smaak en reuk;  Gezondere huidskleur;  Stem krijgt weer natuurlijk klank;  Warmere handen en voeten. Nicotineverslaving: Doordat uw lichaam gewend is aan nicotine vraagt het steeds weer om aanvulling. Ruim een uur na het roken van uw laatste sigaret, is het nicotineniveau met ongeveer de helft gedaald. Na een poosje niet roken voelt u zich daardoor minder behaaglijk en krijgt u zin in roken. Als het niet-roken langer duurt, wordt het onbehaaglijke gevoel sterker. U krijgt op dat moment te maken met ontwenningsverschijnselen. Door te roken verdwijnt dit onbehaaglijke gevoel snel. Er wordt immers nieuwe nicotine aangevoerd. Na een trekje van uw sigaret heeft de nicotine slechts 7 seconden nodig om een effect in uw hersenen te hebben. Gelukkig is echter niet iedereen even gevoelig voor nicotineverslaving. De geestelijke afhankelijkheid: De nicotineverslaving bent u als roker vrij vlug kwijt. Na een week is vrijwel alle nicotine uit uw lichaam verdwenen. In de weken daarna went uw lichaam aan de nieuwe situatie. Wat overblijft is de geestelijke afhankelijkheid van het roken. Sommige rokers missen het roken dan nog in veel situaties. Anderen slechts nog af en toe. Dat verschilt sterk van persoon tot persoon. Wat niet verschilt is het feit dat de behoefte om te roken afneemt naarmate u langer niet rookt. Ook wordt de moeite die u er voor moet doen om niet te roken steeds kleiner. Veel ex-rokers spreken in dit geval over het omdraaien van de knop. Hiermee wordt bedoeld dat u op een of andere manier uw gedachten op een ander spoor probeert te zetten, waardoor u roken zoveel mogelijk uit uw gedachten bant. Ontwenningsverschijnselen: Onderzoek toont aan dat de helft van de rokers die stoppen met roken, flink last heeft van ontwenningsverschijnselen. De andere helft heeft er weinig of helemaal geen last van. Ontwenningsverschijnselen worden veroorzaakt door de vraag van het lichaam om nicotine. Als het die nicotine niet krijgt, geeft dat een onbehaaglijk gevoel. Gelukkig went uw lichaam ook weer snel aan een situatie zonder nicotine, zodat uw lichaam al vrij snel weer normaal kan functioneren. Ontwenningsverschijnselen zijn het hevigst in het begin. Na een paar dagen worden ze al minder. Van enkele verschijnselen, zoals onrust en moeite met concentreren, kunt u wat langer last hebben. Maar wat kunt u er tegen doen? De beste houding is ontwenningsverschijnselen te beschouwen als koorts bij griep. Koorts is een teken dat het lichaam tegen ziektekiemen vecht. Net als griep na korte tijd overgaat, zullen ook ontwenningsverschijnselen vrij vlug grotendeels verdwijnen. Als u er erg veel last van heeft, kunt u nicotinepleisters of kauwgom gebruiken. Zij helpen u de nicotinetoevoer geleidelijk af te bouwen. Ontwenningsverschijnselen zijn niet gevaarlijk. Wat gebeurt er als je stopt: 0 - 2 dagen  Uw bloeddruk wordt weer normaal  de temperatuur van uw handen en voeten stijgt  nicotine en alle bijproducten zijn verwijderd uit je lichaam
3 dagen - 2 weken  je kunt gemakkelijker ademhalen  je longcapaciteit neemt toe
2 weken - 4 weken  je kunt makkelijker sporten  je hebt meer energie
1 - 3maanden  je longfunctie is verbeterd met 30 %  je longweefsel begint zich te herstellen  je hebt minder last van luchtweg infecties
3 maanden -1 jaar  je risico om een longziekte te ontwikkelen verminderd sterkt.  je risico om een hartziekte - met name de kransslagaders - te ontwikkelen vermindert met 50%.  je risico om longkanker te krijgen vermindert sterk  je voelt je lichamelijk en geestelijk veel beter Interview: met een drugsverslaafde uit Rotterdam (leeftijd: 25): Hoe is het om drugsverslaafde te zijn? Stom en nog eens stom. Hoe komt het dat je drugs gebruikt? Dat gebeurde allemaal zo 5 tot 6 jaar geleden toen ik een knap meisje tegen kwam en verliefd werd. (Ik wist niet dat zij drugs gebruikte) en toen liep ik naar haar toe en vroeg verkering en ze zei “ja” sindsdien ben ik verslaafd aan drugs en ik ben van school af gegaan en ik heb mijn goede vrienden verlaten en de slechte gehouden. Maar sinds 11 maanden geleden heb ik dat meisje verlaten en haar vrienden ook. En sinds 3 maanden heb ik ook met een ander lief, knap meisje dat niet gebruikt, drinkt of rookt. Ik ben sinds kort ook aan het afkicken. Op welke school heb je gezeten? VWO, ik ging net van school af toen ik ging gebruiken. Mijn doel was advocaat worden of politie. Werk je? Ja, zeker. De eerste twee jaar van mijn verslaving stal ik in Rotterdam. Ben je wel eens door de politie opgepakt? Nee, nog nooit maar mijn ex-vriendin wel al best vaak zo’n 4 keer. Wat gebruik je zowel? XTC, Cocaïne en heroïne. Maar vroeger ook nog veel sterke drank. Hoe kwam je aan de spullen? Handel in de koffieshops, discotheken en van sommige nachtclubs. Hoe reageerden mensen op je verslaving? Mensen die het weten die reageren meestal verbaast. Maar ze doen ook vaak raar en stom over me, en soms lachen en praten ze gewoon met me. Hoeveel drugs gebruik je nu en hoeveel vroeger? Nu een zakje in het weekend. Maar vroeger waren dat er wel 4 ongeveer. Nu gebruik ik helemaal geen XTC of cocaïne. Je bent aan het afkicken, hoe is de band tussen jou en de psychiater? Goed, en ze begrijpt al mijn problemen ook. En ze probeert me met heel haar hart mee te helpen. Krijg je veel steun? Jazeker, van mijn nieuwe vriendin, haar ouders en haar zusje. (Van 17). Hoe reageerde je nieuwe vriendin over je gebruik? Ze vond het erg maar ze steunt me wel heel erg. Als ik over 3 jaar nog ben gestopt dan gaan we zelfs trouwen als we nog bij elkaar zijn. En hoe reageerden je ouders? Erg, ze waren heel erg geschrokken. Ze dachten dat ik voor advocaat ging studeren. Maar ik ging drugs gebruiken. Heb je spijt dat je je ouders hebt bedrogen? Ja, heel erg ik moet er nu soms nog om huilen maar gelukkig heb ik het goed gemaakt met mijn ouders. Hoe kwam het goed? Door de psychiater. Die heeft mij weer een leven gegeven. Wat is je wens? Nou, ik ga 2 november 2000 samenwonen met mijn vriendin. En hoop dat we over 3 of 4 jaar samen kunnen trouwen en 3 heel lieve kinderen kunnen krijgen. Mogen je kinderen weten van jou verslaving? Zeker, en ik ga ze echt alles vertellen en ook dat ik er spijt van heb en dat het echt heel slecht is. Heb je een goede tip? Ja, maak je school af en doe daarna wat je wens is. En ga nooit maar ook echt nooit drugs gebruiken. Je komt er namelijk bijna niet meer vanaf. En met drugs ben je niet stoer. Om nee te zeggen dan ben je pas stoer. Interview: met een alcoholverslaafde uit Rotterdam? (leeftijd: 19 jaar) Hoe vindt je het om verslaafd te zijn? Eerst super stoer maar nu echt niet meer. Het is alleen maar geldverspilling. Hoeveel glazen drink je per week? Zo’n 20 tot 30 glazen per week. Wat drink je wel allemaal? Nou, dat is verschillend soms whisky, wodka, Palm, Bacardi, Cognac. En nog veel meer sterke dranken. In wat voor glazen drink je zowel? Echt hele grote glazen. Niet waar het in hoort in ieder geval. Sinds wanneer drink je? Sinds mijn achtste verjaardag. Met wat voor alcohol begon je? Gewoon bier. Werk je of zit je op school? Allebei. Op welke school zit je? Ik ben van de havo naar de mavo gegaan. En ik ben één keer blijven zitten op de mavo en nu zit ik op de MIAO. Komt dat terugstromen en blijven zitten door de drank? Ja, ik weet zeker dat als ik niet was begonnen dat het niet zo was gelopen. Had de school problemen met je? Jazeker ik ben wel 5 keer geschorst (ook op de basisschool). Vinden je ouders het goed? Nou, mijn vader en mijn moeder zijn gescheiden. Mijn vader en mijn stiefmoeder zijn ook verslaafd aan drank dus als het aan hun ligt vinden ze het goed. Maar mijn moeder is het er helemaal niet mee eens ze vindt het verschrikkelijk voor mij en ze hoopt dat het gauw voorbij is (mijn verslaving dan). Wanneer was je verslaving het ergst? Op mijn 17e. Ik snap niet waarom mensen drank lekker vinden er is toch niets aan? Ja, het is zo maar ik dronk vroeger omdat ik dan stoer was maar ik ging toen steeds meer drinken en zo ben ik verslaafd geraakt aan drank. Doe je er niks aan? Ja, ik heb een deal met mijn zus, moeder en vriendin. Als ik vanaf volgende week op mijn verjaardag steeds onder de 20 glazen per maand blijf dan krijg ik een reis voor 2 naar Londen. Wat hoop je of denk je over de resultaten? Ik hoop dat het me lukt en dat het een blijvend resultaat is. Waarvan heb je het geld om drank te kopen? Ik werk elke vrijdag en zaterdag en van mijn zakgeld. Hoeveel geld besteed je ongeveer aan drank? Zo ongeveer 300 tot 400 gulden per maand en ik dronk tot mijn 17e bij mijn vader (hij betaalde dus). Heb je nog een tip? Ja, afblijven van dat spul. Interview met psychiater Welke mensen komen bij u binnen? (vanaf welke leeftijd) Er komen zeer verschillende mensen binnen bij ons. En ook zeer verschillende leeftijden maar gemiddeld tussen de 18 en de 95 jaar oud. Hoe komen de mensen bij u terecht? (b.v. via de huisarts) Meestal door de omgeving (familie of kinderen of huisarts) maar ook vaak omdat de mensen zelf er vanaf willen. Hoe bepaald u hoe u iemand gaat behandelen? (kunt u iedereen behandelen) Wij houden eerst een gesprek (intake gesprek) en daaruit concluderen wij hoe wij iemand gaan behandelen. Hoeveel gebruiken de meesten? Dat kan ik niet zeggen dat is per persoon verschillend. Hoe is de band tussen u en uw cliënt? Dat is een gewone professionele band. De meeste komen wanneer ze er behoefte aan hebben. Dat is ook per persoon verschillend maar meestal zo’n 2 keer per week. Aan welke middelen zijn de meeste mensen verslaafd? Aan alcohol. Namelijk 800.000 mensen in Nederland en aan drugs of andere genotmiddelen maar 200.000. (Hier hebben mensen heel vaak een vooroordeel over). Gebruiken de meeste mensen ook meerdere middelen? Ligt eraan waaraan ze verslaafd zijn. Bij alcohol bijna niet. Dat komt een enkele keer voor maar bij drugs wel daar blowen ze vaak er nog bij, zo ongeveer 50/50. Hoe lang duurt een afkickprogramma gemiddeld? Heel verschillend. Als iemand 2 weken gebruikt veel korter dan iemand die al 2 jaar gebruikt en het hangt er ook vanaf hoeveel iemand gebruikt. Komen mensen vaak terug, omdat ze toch weer zijn begonnen met een middel? Ja, heel vaak. Meestal lukt het pas na 5 of 6 keer. Houd u na het afkicken nog contact? Ja, het is wel de bedoeling om nog contact te houden ook om andere problemen op te lossen. Dat heet de nazorg. Hoe zijn de meeste mensen rustig of juist onrustig? Eigenlijk heel rustig. Maar alleen als ze heel agressief zijn komt het in de krant, dus lijkt het of ze altijd heel onrustig zijn. Eigenlijk zijn het bijna altijd hele lieve en leuke mensen.