Tsjernobyl

Inleiding

We vonden het erg interessant en leerzaam om iets over Tsjernobyl te vertellen. We wisten eigenlijk amper wat de naam Tsjernobyl betekent dus alles wat je leert is nieuw!
We vroegen ons eigenlijk na het maken van dit werkstuk wat af. Namelijk: is de mens zo hardleers, dat men na zo’n ramp nog doorgaat met kernenergie? Het is nu toch wel bewezen dat het verschrikkelijke gevolgen heeft. Nadat het kalf verdronken is, dempt men niet eens de put!

www.energiewereld.nl
www.chernobyl.info/en
www.rampen.pagina.nl
www.rd.nl
www.rdnet.nl
www.telgraaf.nl
www.dagbladvanhetnoorden.nl
www.ad.nl

Wie of wat is Tsjernobyl?

Tsjernobyl is tot 26 april 1986 een heel gewoon plaatje in Rusland. Het heeft zo’n 15.000 inwoners en ademt rust en vrede uit. Helaas staat er ook wat zware industrie. In de 1960 beslist de Sovjet-Unie namelijk dat er aan de rivier (voor koelwater) een kerncentrale gebouwd moet worden. Zo kan men elektriciteit leveren aan de stad Kiev met 2,5 miljoen inwoners. Helaas zit er een luchtje aan.

De ramp

In april wordt de kerncentrale in gebruik genomen. Maar daarvoor moeten er eerst nog een paar test worden gedaan. Op een gegeven ogenblik neemt het vermogen sterk af. Om dat te compenseren namen de verantwoordelijken een verkeerde beslissing. Ze trokken te veel regelstaven omhoog. Veel meer dan was toegestaan. Toch neemt het vermogen niet bijzonder veel toe. Totdat het ook nog verkeerd ging met de watertoevoer. Het vermogen stijgt plotseling veel te snel. De onervaren verantwoordelijken laten zo snel mogelijk de regelstaven weer zakken, maar dat lukt niet door een verkeerde constructie. Het vermogen neemt toe tot 100 keer het maximale. Het water verdamt en wordt stoom. Door de druk wordt het dak van de reactor dat 2.000 ton zwaar is opgetild. Doordat het water reageerde, kreeg je ook waterstof dat goed brand. Er volgt een tweede explosie. Ondertussen woed er een felle brand en grote hoeveelheden radioactieve stoffen krijgen vrij spel. Tijdens de brand kwamen 31 mensen om. Dat is echter slechts een fractie van het aantal mensen dat omkomt als gevolg van de ontploffing.

Maatregelen

Eerst wist men in Europa nog niks van het ongeval. De Sovjet-Unie hielt het geval stil. Zo konden de Europeanen zich niet beschermen tegen de gevolgen van de ontploffing zoals radioactieve neerslag.
Zondag 27 april krijgen de Zweden argwaan. Een Zweedse vlieger ontdekt na een vlucht over Rusland dat zijn schoenen radioactief zijn. Er wordt verhoogde radioactiviteit gemeten. Ook in andere plaatsen in Europa wordt het gemeten.
Maandag 28 april zien de Amerikanen op foto’s dat er nog steeds brand woed. Men begint met het blussen van de brand door middel van lood en zand. De soldaten en reddingswerkers die helpen worden blootgesteld aan een stralingsdoses die onvoorstelbaar is. wat een mens in zijn hele leven krijgt, kregen zij in vier minuten. Ondertussen laat de Sovjet-Unie niets los over de omvang van de ramp. Zo beweerden ze dat er slechts twee mensen waren omgekomen. Mensen in de meest nabijgelegen stad zeiden echter tegen westerse journalisten dat er twee a drieduizend mensen omgekomen waren.
Dinsdag 29 april. Een Russische tv-zender meldt dat er 2 doden zijn gevallen en dat er straling is vrijgekomen. In het wordt gezegd dat de straling afkomstig is van reactor nummer 4. Nummer 4 is nu weer onder controle en wordt scherp in de gaten gehouden en de andere 3 reactoren zijn op non-actief ingesteld en verkeren in goede staat meldt het journaal. Veertigduizend mensen uit omliggende plaatsen woorden geëvacueerd omdat er aardig wat straling is vrijgekomen meldt het journaal. In Polen beperkt men de verkoop van melk en men stelt jodiumtabletten beschikbaar.
Woensdag 30 april. Een aantal West-Europese landen bieden aan Oekraïne hulp aan. In Hongarije, Joegoslavië, Italië, Zwitserland, België en Frankrijk wordt verhoging van de radioactiviteit geconstateerd. In Scandinavië en Polen neemt de activiteit af. In Zweden is een invoerverbod ingesteld op voedsel uit de Sovjet-Unie.
Op Donderdag 1 mei vertelt de Sovjet-Unie aan het IAEA (Internationaal Bureau voor Atoomenergie) in Wenen weten dat het vuur gedoofd is, dat er geen radioactiviteit meer wordt uitgestoten en dat het stralingsniveau 1,5 tot 2 maal is gedaald (zonder te zeggen hoe hoog het is geweest). Westerse diplomatieke bronnen in Oekraïne melden dat alle kernreactoren van het type Tsjernobyl buiten bedrijf zijn gesteld (dit blijkt later onjuist te zijn). Op het vliegveld van Kiev worden alle mensen die uit het land vertrekken, gecontroleerd op radioactieve besmetting. In veel West-Europese landen worden mensen uit de Sovjet-Unie gecontroleerd op radioactieve besmetting. Denemarken kondigt een invoerverbod af op voedselproducten en kleding uit Oost-Europa.
Vrijdag 2 mei: In Nederland is de eerste verhoging van radioactiviteit in de lucht gemeten. De hoeveelheid radioactiviteit geeft geen aanleiding tot het nemen van maatregelen. In Tsjernobyl wordt vanuit helikopters lood en zand op de centrale gegooid. Foto’s van een Amerikaanse satelliet bevestigen dat er geen brand meer woedt in de reactor. In Duitsland mag geen melk meer worden verkocht.
Zaterdag 3 mei. De Russische tv-zender meldt dat de straling rond het gebied van de centrale aanzienlijk is afgenomen. Er zijn 49.000 mensen geëvacueerd en 25 mensen zijn er erg aan toe. In Nederland wordt een graasverbod voor koeien en schapen ingevoerd.

Maandag 5 mei: Het graasverbod wordt goed nageleefd, Tegen enkele veehouders die hun koeien niet op stal hebben gezet, wordt een proces-verbaal ingediend .
Op dinsdag 6 mei wordt uit Oekraïne gemeld dat de brand nog steeds niet is geblust en dat
de uitstoot van radioactief materiaal nog steeds doorgaat. Op de tv-zender van de Sovjet-Unie wordt toegegeven dat de autoriteiten de ramp hadden onderschat. De Wereld Gezondheids Organisatie meldt dat iedereen gewoon melk en water kan drinken en niet hoeft binnen te blijven.
Woensdag 7 mei: de consumptie van verse spinazie wordt afgeraden. Alle verse spinazie die op veilingen wordt binnengebracht, moet worden vernietigd. ‘s Avonds wordt het graasverbod opgeheven.
Donderdag 8 mei, er worden extra treinen en vliegtuigen ingezet om de verontruste inwoners van Kiev buiten de stad te brengen. In Salzburg worden alle sportevenementen in de openlucht verboden. In West -Duitsland worden er veel stadions en openluchtzwembaden gesloten.
Vrijdag 9 mei. Door het Internationaal Atoombureau en een Russisch onderzoekscomité wordt gemeld dat de brand in de centrale is gedoofd. Er wordt ook gemeld dat er bij het blussen van de brand in de centrale 18 brandweermanen er slecht aan toe zijn. Er wordt nog altijd volgehouden dat er maar 2 doden zijn.
Zaterdag 10 mei: Er wordt bekend gemaakt dat er nog een derde slachtoffer is gevallen door de blootstelling aan de radioactieve straling. De Oekraïense regering zegt dat ze bereid is informatie door te geven, zodra die beschikbaar is.
Zondag 11 mei. De leden van de Europese gemeenschap (tegenwoordig EU) stellen een invoerverbod in op alle levensmiddelen uit de Oostbloklanden.
Maandag 12 mei. De Russische autoriteiten zeggen dat het gevaar is geweken. Ze zijn van plan om de andere 3 reactoren te starten als de veiligheidstoestand dat toelaat.
Dinsdag 13 mei: De Europese Gemeenschap (EU dus) is er in geslaagd te komen tot een invoerverbod van bepaalde levensmiddelen uit Oost –Europa. De maatregelen gelden tot eind mei. Uit Rusland wordt er gemeld dat er 92.000 mensen zijn geëvacueerd.

Aantal Slachtoffers

Over het aantal slachtoffers is een enorme discussie ontstaan. Sommige mensen beweren net zoals de Sovjet-Unie dat er enkele tientallen mensen aan overleden zijn. Andere praten in honderdduizendtallen.
Wel staat vast dat er zo’n 600.000 mensen zijn die een gevaarlijke dosis straling hebben gehad. Daarvan zijn er ongeveer 200.000 reddingswerkers, 270.000 mensen uit omliggende gebieden en 116.000 geëvacueerden.
Over het effect van een dosis straling wordt nog steeds veel gediscussieerd. Een belangrijk argument is het volgende: Water bij honderd graden is gevaarlijk, maar wil dat zeggen dat het met 25 graden ook gevaarlijk is? Ook twee recente Duitse studies vertellen totaal verschillende verhalen. De ene zegt dat de ramp nauwelijks gevolgen heeft gehad, terwijl de ander ons verteld dat er nu nog steeds elk jaar honderden mensen sterven als gevolg van de ramp.

Tsjernobyl in 2007

Ook vandaag de dag zijn er nog kerncentrales in gebruik als hetzelfde type als de centrale in Tsjernobyl. De laag beton die tijdens de ramp op de centrale is gestort raakt in verval. Het is natuurlijk vluchtig gebeurt, maar het betekend wel dat er in de toekomst wat aan gedaan moet worden. Men bedenkt al allemaal plannen om te zorgen dat er nooit meer radioactief afval uit de plaats kan ontsnappen.
Omdat Tsjernobyl altijd al een heel bosrijke plaats was, is er nu een bijzonder mooie natuur. In een straal van 45 kilometer rond de kerncentrale zijn de toegangswegen afgesloten. Ook kom je bloemen tegen die je nergens anders op de wereld tegenkomt. De hoge dosis straling heeft namelijk het DNA van de planten aangetast. Sommige gingen dood, terwijl anderen plotseling de mooiste kleuren vertoonden. De 45 kilometerzone wordt bewaakt…

Meer informatie over moeilijke woorden

Kerncentrale:
Een kerncentrale gebruikt de brandstof uranium, een metaalsoort, om energie op te wekken, d.m.v. atoomsplitsing. Bij de atoomsplitsing komt een enorme warmte vrij. Eén gram uranium kan evenveel water laten koken als 3000 kilogram steenkool maar de kans dat er met uranium iets mis gaat is veel groter dan met steenkool.
Reactor:
Een reactor is gevuld met brandstofstaven waarin zich uranium bevindt. Tussen de brandstofstaven door stroomt water. Als de reactor werkt, wordt het uranium heel heet. Door de hitte gaat het water koken en veranderend in stoom en laat een dynamo draaien. Maar er moet wel voor gezorgd worden dat het water niet te warm wordt anders explodeert de reactor.
Radioactieve straling:
Bij het splitsen van de atomen ontstaat niet alleen warmte. Er ontstaat ook een levensgevaarlijke straling. We noemen dat radioactieve straling. De reactor is zo gemaakt dat er geen radioactieve straling vrijkomt. Maar door een ontploffing kan de reactor scheuren en er komt dan radioactieve straling in de buitenlucht.
Kerncentrale en atoombom:
Kerncentrales en de atoombom komen allebei op het zelfde neer, namelijk kernsplijting. Kernsplijting komt neer op het splijten van een kern in twee kleinere kernen. Daarbij komt gigantisch veel energie vrij.
Het probleem met kettingreacties is hoe je ze in bedwang houdt. Zonder enige controle, kan een kerncentrale ontploffen. Na het splijten van twee kernen ontstaan zogenaamde neutronen. Als je deze reactie niet kunt regelen, levert elke reactie drie nieuwe neutronen op, die elk weer een nieuwe kernsplijting kunnen veroorzaken. Op deze manier kan het erg snel uit de hand lopen. Het is dus zaak om een manier te vinden om de neutronen die bij elke kernsplijting vrijkomen, te verhinderen een nieuwe kernsplijting te veroorzaken. Dit gebeurt vaak door het plaatsen van cadmiumstaven of koolstofstaven. Beide staven zijn in staat veel van de neutronen die bij kernsplijting vrijkomen op te vangen.
Een kernsplijting (kettingreactie) die niet meer in bedwang wordt gehouden door bijvoorbeeld staven, veroorzaakt een nucleaire ramp; er ontstaan dan oneindig veel neutronen. Het verschil tussen een kerncentrale en een atoombom is dus dat bij een kerncentrale de meeste neutronen worden opgevangen. Bij een atoombom is het een ongecontroleerde reactie wat een enorme explosie veroorzaakt.
Sarcofaag:
Een schild om de kerncentrale heen om te vooromen dat er nog meer radioactieve straling vrijkomt.

Andere grote rampen met radioactief afval

1957: Brand in de opwerkingsfabriek in Windscale in Groot-Brittannië.
1957/1958: Mysterieus ongeluk bij de Russische stad Kysjtyn in de Oeral. Begraven kernafval zou geëxplodeerd zijn. De Sovjetautoriteiten laten niets los. Pas in de jaren zeventig meldt een Russische geleerde dat er honderden mensen zijn overleden.
1978: Bij een ongeluk in een kerncentrale bij het Belgische Tihange komen talrijke medewerkers bloot te staan aan straling.
1979: Een deel van een reactor smelt in de kerncentrale in Harrisburg, VS. Omwonenden moeten worden geëvacueerd.
1983: Radioactief afval van de opwerkingsfabriek in Sellafield, Groot-Brittannië, komt in de Ierse zee terecht.