Jivaro indianen

1.Inleiding

Ofschoon er vele koppensneller culturen bestonden, toch is er maar 1 groep die al eeuwenlang bekend staat voor de gekrompen hoofden. Dit volk wordt Jivaro genoemd en wonen diep in de Amazone in Ecuador en Peru. De Jivaro’s zijn één van de meest primitieve maatschappijen die de aandacht hebben getrokken van de Westerse wereld door hun ongebruikelijke gewoonten.

2. Lokalisering

Aan de Noordwest kust van Zuid-Amerika ligt de Republiek Ecuador met een grootte van 280 000 km2 . Het land is verdeeld in 3 continentale regio’s: Costa, Sierra en de Oriënt. In de Oriënt, het gebied dat ten oosten van de Andes ligt, wonen de Jivaro indianen.

3. Vestiging

De Jivaro indianen worden verdeeld in 6 stammen; deze zijn: Shuar, Canelos, Huambisa en Aguaruna. Elke stam bestaat uit verschillende huishoudens (families) die ongeveer 804 meter van elkaar verwijderd zijn. De families leven afzonderlijk en voorzien elk hun eigen bestaan. Een Jivaro familie bestaat meestal uit negen gezinsleden; deze zijn: een man, 2 vrouwen, een aantal kinderen en vaak een ouder familielid of ongetrouwde broer.

Als kinderen trouwen of hun eerste kind werd geboren, dan maken ze hun eigen familie die meestal niet ver af woont van de oorspronkelijke geboorteplaats.

Het mannelijk gezinslid moet zijn familie beschermen, jagen, vissen en hout hakken voor het vuur. Mannen moeten fysisch en mentaal sterker staan dan de vrouwen.

De vrouw zorgt voor de landbouw, bereidt het eten, maakt het bier en verzorgt de dieren en brengt de kinderen groot. Zonen helpen hun vader en de dochters hun moeder.

Jivaro mannen hebben meestal meerdere vrouwen zodat ze ook meer kinderen hebben, wat dan op zich weer gunstiger is voor de uitbreiding van de families.

Hun woonsten zijn ovaalvormig gebouwd en zijn meestal ongeveer 9 meter op 15. Het huis wordt in 2 secties verdeeld: De Tankamash; dit is de plaats voor de mannen, diens familie en de gasten. Een vrouw mag het mannengedeelte enkel betreden om het maal op te dienen.

Het gedeelte voor de vrouwen noemt men de Ekent en buiten de vrouwen mag enkel het gezinshoofd deze plaats in het huis betreden.

4. Bezigheden

Er zijn 3 hoofdbezigheden van de Jivaro indianen. Het belangrijkste is de landbouw. Elk huishouden heeft een grote tuin waar men vooral zoete maniok, zoete aardappelen, witte maïs, kalebas, bananen, pinda’s, suiker en katoen kweekt. Sommige Jivaro’s kweken geneeskrachtige en hallucinogene drugs. Vooral de zoete maniok wordt veel gegeten. Maniok wordt ook gebruikt om maniokbier te maken. Het bier wordt door de vrouw gemaakt en wordt dagelijks door de mannen gedronken, maar op feesten drinken vrouwen en kinderen het ook.

De tweede bezigheid is de jacht en visvangst. Men jaagt vooral op anaconda’s, toekans en apen. De man gaat meestal op jacht met zijn jongste vrouw, jachthond en zijn oudste zonen. Hij neemt zijn zonen mee zodat zij alvast kunnen leren jagen en het gevaar leren kennen van het woud. Hij heeft een blaasgeweer met pijltjes waarmee hij het dier kan verwonden.

Ze vissen in de lokale beekjes en rivieren. Soms vangen ze vis met hun handen, maar ze kunnen ook vissen met een lijn.

Verzamelen van insecten, fruit en planten is eveneens een bezigheid. Een familie houdt zelf ook dieren zoals kippen, eenden en varkens.

5. Politiek Systeem

Bij de Jivaro’s is er niet echt sprake van een politiek systeem maar toch worden de personen die misdaden begaan bestraft.

Het opzettelijk doden of verwonden wordt zwaar bestraft. Ook incest en seksuele overtredingen worden bestraft; maar niet met de dood.

De vrouw mag haar man een slag geven en de man moet dan wachten tot zijn vrouw hem heeft vergeven.

Na de dood van een man krijgt diens oudste broer het gezag over zijn vrouwen.

Het is het stamhoofd, meestal en wijste man van het dorp, die de straf bij een overtreding bepaald.

6. Religie

De religie van de Jivaro’s is niet beïnvloed geweest door ons Christendom.

Ze geloven in twee bovenmenselijke wezens: Nungui en Shakema.

Nungui is de moeder van de aarde en Shakema is haar echtgenoot. Men bidt enkel tot Nungui. Deze gebeden zijn poëtisch, over de natuur en worden altijd gezongen. Het doel van de gebeden is kwade geesten weg te krijgen of verering omdat ze de gratie van Nungui willen krijgen.

Ze houden niet echt gebedsdiensten maar er wordt wel eten geofferd voor de geesten van de doden.

Vrouwen zijn belangrijker voor de religie omdat ze noodzakelijk zijn voor de plechtigheden door hun innerlijke kwaliteiten.

De Jivaro indianen geloven dat elk persoon drie zielen heeft en elk van deze drie belangrijk is voor de persoon en begrijpen door hen het leven, de dood en de oorlogvoering.

Arutam, de eerste ziel wordt na een bezoek aan de ‘Heilige Waterval’ ontvangen, de tweede kan men echter pas ontvangen als men de eerste al heeft.

Deze tweede, de Muisak, krijgt men nadat men een persoon gewroken heeft die aan tovenarij is gestorven.

De derde ziel is Nekas Wekani en deze heeft men reeds bij de geboorte ontvangen. Hij verlaat het lichaam bij de sterfte van de persoon.

Jivaro’s geloven ook dat elke plant en elk dier een ziel heeft en zullen daarom enkel het noodzakelijke doden.

7. Opgroeien

JONGEN: Beginnend op jonge leeftijd leren de jongens van hun vader hoe ze met een blaasgeweer moeten omgaan. Voor de rest leren ze ook alle mannelijke taken en hoe ze moeten oorlogvoeren. Als ze zestien worden moeten ze zichzelf bewijzen. Men moet dan het woud in en moet daar een tsantsa (gekrompen hoofd) maken van een boom. Als dat gelukt is, gaat zijn familie een groot feest geven om zijn volwassenheid te vieren. Nadien mag hij voor het eerst een etsemat dragen. Een etsemat is het belangrijkste hoofddeksel voor jivaro mannen. Daarna is de jongen klaar om zijn bruid te kiezen.

MEISJE: Ongeveer hetzelfde feest en vieringsysteem is er voor meisjes. Hen wordt een hallucinerend drug toegediend dat haar tot de bovennatuurlijke wereld toegang verleent. Als zij dit doorstaat, zo vindt men, kan ze een tuin verzorgen en voor een huisgezin zorgen.

Kinderen worden van geloof en spiritualiteit afgehouden tot ze hun volwassenheidsproeven doorstaan hebben.

8. De dood

Volgens de Jivaro is dood een gevolg van hekserij en dat dood wordt gebracht door tovenaars van andere stammen.

Doden worden over het algemeen begraven onder het huis van een familielid; dit om kwade geesten te verjagen en het huis tegen koude en regen te beschermen.

9. Oorlog

Jivaro’s zijn de enigen die het Spaanse Rijk hebben doorstaan en zelfs overwonnen.

Ze staan dus ook bij andere volken bekend als een goed en strijdlustig volk en willen alles doen voor een overwinning te behalen.

10. Head-Hunting – Koppensnellers

Het hoofd wordt door de Jivaro beschouwd als de zetel van de ziel en zou de stam dan voorspoed brengen. Koppensnellen biedt de jonge mannen een gelegenheid zich te bewijzen en in oorlogvoering zich te onderscheiden. Het proces duurt 6 dagen en vindt plaats op de rituele gebeurtenissen en ceremonies.

Na de ceremonie heeft het hoofd de grootte van een vuist. Ze verwijderen de schedelbeenderen en drogen het hoofd met behoud van de gelaatstrekken.

Eerst snijdt men het vlees af tot aan het begin van het ruggenmerg. Dan pellen ze het vel af en moet het ongeveer een half uur koken in water.

Er worden drie pinnen gestoken door de lippen en men smeert de huid in met een soort plantaardige olie zodat de huid na verloop van tijd zwart kleurt.

De tsantsa’s zijn heel gegeerd bij toeristen en er is dus een hele markt van gekrompen hoofden. Ze kosten gemiddeld 25.00$

11. Bronvermelding

· http://mediatheek.thinkquest.nl/~jru514/waar_wonen_wij/amerika.htm

· http://www.uwgb.edu/galta/mrr/jivaro

· http://www.beerchurch.com/jivaro.htm

· http://www.head-hunter.com/jivaro.htm

· encarta 2001