Duiken

Snorkelen en Open water duiken (oftewel scuba-diving)

Al eeuwen worden de mensen gefascineerd door de wereld onder water. In deze vreemde, onbekende wereld zien we flora en fauna (beestjes en plantjes) die we boven water niet kennen. In onze tijd waarin mensen graag zoeken naar onbekende dingen gaat iedereen op zoek naar nieuwe avonturen. We verlangen ernaar om de gewichtloosheid in het water te voelen, met de vissen te zwemmen en de mooie riffen te bewonderen.

Snorkelen biedt ons de mogelijkheid om met weinig materiaal en opleiding de onderwaterwereld te onderzoeken. Met lucht van boven en onze longcapaciteit kunnen we alles van dichtbij bekijken (Laat snorkel en bril zien (1).
Door het mondstuk in de mond te nemen kun je ademen terwijl je gezicht onderwater blijft. Omdat onze ogen alleen functioneren in licht en niet in water moet je ze onderwater met lucht omhullen om goed te kunnen zien. (masker).(2)

Het masker bedekt naast de ogen ook de neus zodat de duiker rustig kan uitademen en het masker niet in het gezicht drukt als we onderwater gaan. Er zijn vele soorten maskers, allemaal met dezelfde functie. Goede maskers zijn voorzien van veiligheidsglas en hebben uitsparingen (gaten) voor je neus en je vingers om te klaren (kom ik later op terug). De band is verstelbaar en heeft een goede sluiting. Een masker moet vooral goed passen. Je moet ervoor zorgen dat er geen haren onder de rand zitten want dan komt er water in je masker.

Met je vinnen (3) kun je met weinig moeite door het water bewegen en heb je minder kracht nodig dan met blote voeten. Hoe groter en zwaarder je vinnen des te meer kracht heb je maar dergelijke vinnen zijn niet geschikt voor kleine duikers (zoals kinderen) met weinig kracht. Je hebt vinnen met gesloten en open hiel. Die met open hiel worden gebruikt met duikschoenen (vooral voor erg koud water). Deze geven dan extra warmte.

Met een snorkel kun je onderwater zien en ademen. De snorkel staat rechtop als je naar beneden kijkt. Zo kun je constant naar beneden kijken terwijl je gewoon ademt. Het buisje steekt immers boven water uit. (doe snorkel aan en laat zien). Het is belangrijk dat je je eigen snorkel, masker en vinnen hebt omdat het allemaal goed moet passen.

Water absorbeert warmte 25 keer sneller dan lucht. Dat betekent dat met een temperatuur die boven water prettig is dezelfde temperatuur onderwater heel koud is. Met een duikpak (4) zorg je ervoor dat je onderwater je warmte kan vasthouden. Zelfs als het onder water net zo warm is als de lucht boven water moet je een pak dragen om je te beschermen tegen schaven aan rotsen en steken en beten van onderwaterbeesten.

Het meest gedragen pak is een neopreen duikpak. Het is 2 tot 7 mm dik. Een dikker pak geeft meer bescherming in koud water. Een duikpak moet goed passen en als een tweede huid om je heen zitten.

De bedoeling van duiken is dat je onderwater gaat. Dit gaat natuurlijk niet vanzelf. Daar gebruiken duikers een loodgordel voor (5). Zolang je boven water drijft heb je ‘positief drijfvermogen’. Als je naar de bodem zakt heb je ‘negatief drijfvermogen’. De bedoeling van snorkelen en duiken is dat je niet drijft maar ook niet op de bodem ligt. Je wil eigenlijk ergens daartussen in blijven zweven. Dat heet ‘neutraal drijfvermogen’. Dan is je lichaam dus eigenlijk gewichtsloos (wat je ook weleens op tv ziet als je mensen op de maan ziet lopen).
Ik zal even laten zien wat ik precies bedoel (6) (bak water in doorzichtig glas, balletje blijft drijven: positief drijfvermogen, steen ligt op de bodem: negatief drijfvermogen.). Als we duiken willen we precies daartussenin blijven.
Om te zorgen dat we een tijdje onderwater kunnen blijven hebben we een loodgordel nodig (7). Dit is een soort riem met stukken lood eraan. Het lood moet goed verdeeld zijn over je riem. Hij moet strak zitten zodat je hem niet verliest.

Het volgende dat we nodig hebben is een trimvest (8). Als je wil drijven blaas je lucht in je trimvest, als je onderwater wil laat je de lucht ontsnappen uit je vest en ga je vanzelf naar beneden door het lood wat je bij je draagt. Door onderwater steeds een klein beetje lucht in je trimvest te houden zak je niet helemaal naar de bodem en blijf je dus zweven in het water (neutraal drijfvermogen).

Als je gaat snorkelduiken moet je eerst je materiaal in orde maken. Begin met je pak aan te trekken. Dan je masker. Er bestaan flesjes anti-condens voor je masker zodat hij niet beslaat onder water. Je kan hem ook gewoon met een beetje spuug insmeren. Werkt hetzelfde. Als je vanaf een boot duikt stap je gewoon het water in terwijl je met 1 hand het masker tegen je hooft aandrukt. Anders verlies je hem op het moment dat je in het water terechtkomt.Als je snorkelt kan je masker onderwater vollopen met water. Dit geeft helemaal niks. Het is heel makkelijk om het eruit te krijgen. Dat geldt ook voor je snorkel. Als er water in zit blaas je er gewoon heel hard in en dan is het water er weer uit. Mensen die af en toe snorkelen in warm water hebben genoeg aan vinnen, masker en een snorkel. Als je in wat kouder water bent en je wil af en toe een diepe duik nemen moet je een pak dragen, een loodgordel en een trimvest.

Als je een paar meters diep onder water duikt voel je een vervelende druk in je oren. (net als in een vliegtuig). Die druk gaat weg als je je neus dichtknijpt en hard blaast met je mond dicht. In duiktaal heet dit ‘klaren’. Als je dat doet voel je een soort plop in je oren en is het weer goed. Dit heeft te maken met ‘druk’. Hoe dieper je het water in gaat (of hoe hoger je vliegt met een vliegtuig) hoe meer druk er ontstaat en moet je dus vaak ‘klaren’.
Als het klaren niet lukt dan moet je gewoon weer een stukje omhoog zwemmen en het opnieuw proberen. Daar is namelijk wat minder druk en lukt het meestal wel.

Als je onder water bent en je wil weer naar boven moeten je goed op een aantal dingen letten. Er kan bijvoorbeeld een boot boven je zitten. Dus als je opstijgt moet je altijd 1 hand naar boven steken, dan kun je nooit je hoofd stoten. Je moet ook naar boven blijven kijken dan zie je eventuele boten aankomen en kun je even stoppen met opstijgen. Als je snorkelt met een trimvest moet je zodra je boven bent lucht in je trimvest blazen. Dan blijf je makkelijk drijven en hoef je niet te watertrappelen. Als je moe bent of het koud hebt ga dan het water uit. Zodra je weer op de boot bent moet je direkt je materiaal afspoelen. Zout water en modder kunnen je spullen beschadigen.

Als je regelmatig hebt gesnorkeld heb je de eerste stap gezet om echt te gaan duiken.

Duiken

Voor duiken heb je meer materiaal nodig dan voor snorkelen. Oftewel je hebt een duikset nodig. Onder andere de AQUA-long. De aqua-long werd uitgevonden door Jaques Cousteau (hebben jullie vast wel eens gezien op tv, bij onderwater natuurfilms op discovery of national geographic). De aqua-long is ontwikkeld tijdens de 2de wereldoorlog. Toen was alles nog vrij primitief en was de duiker onbeschermd. Tegenwoordig is alles veel mooier en beter geworden en kan iedereen met een goede gezondheid gewoon duiken. Alles wat je nodig hebt kun je gewoon kopen of huren in een duikwinkel. We zullen even doornemen wat een duiker zoal nodig heeft:

De duikset bestaat uit een cylinder, trimvest, automaat en instrumenten. (9)
In de cylinder kun je lucht meenemen. Hij is gevuld met schone, droge lucht die samengeperst is zodat je in een kleine ruimte veel mee kunt nemen. Ze zijn gemaakt van aluminium of staal. De grootte van de cylinder is afgestemd op de grootte van de duiker en de duur van de duik. Boven aan zit een afsluiter waardoor je hem kunt vullen.
Met je trimvest kun je je drijfvermogen regelen door er lucht in of uit te laten. Dat gaat heel makkelijk. Als je wil drijven druk je op deze knop (ontluchtingsventiel), dan komt er lucht uit je fles in je trimvest. Als je naar beneden wil druk je hierop (zijkant ontluchtingsventiel) en gaat de lucht weer uit je trimvest. Het lood dat je omhebt trekt je vervolgens naar beneden.

Als er een heel klein beetje lucht in je trimvest overblijft hou je een neutraal drijfvermogen (oftewel gewichtsloos) en dat maakt het zwemmen onder water heel ontspannen. In het begin is het moeilijk om de juiste hoeveelheid lucht in je vest goed te regelen. Dan ga je de hele tijd op en neer door teveel of te weinig lucht in je trimvest. Maar als je het een paar keer hebt gedaan krijg je het wel door en is het heel makkelijk.

De automaat regelt de druk van de zuurstof die je inademt (wijs automaat aan). De eerste trap regelt de druk naar een lagere werkdruk. De tweede trap zorgt voor een druk die gelijk is aan de waterdruk. Daardoor ben je in staat om onder water de zuurstof ook echt in te ademen.
Iedere duiker moet ook een extra luchtvoorziening bij zich hebben. Dat heet een reserve-automaat. Onder water kan er van alles misgaan tenslotte. Als je ergens aan blijft haken en je automaat is kapot heb je dus altijd een reserve automaat bij je. En als een andere duiker in de problemen komt met zijn zuurstof kan hij met jouw reserve-automaat meeademen uit jouw zuurstofflessen.

Je instrumenten heb je nodig omdat je onderwater allerei informatie nodig hebt. Net als in een auto waarbij je moet letten op je benzine, richting, snelheid etc. moet je bij het duiken letten op diepte, tijd, luchtvoorraad en richting. Dit kun je allemaal aflezen op je console (laat zien). Deze console moet je bij iedere duik bij je hebben. De manometer is het belangrijkst. Hier staat op hoeveel lucht je nog over hebt in je zuurstofflessen. Op de dieptemeter zie je hoe diep je bent. Dit is ook belangrijk want te diep duiken kan heel gevaarlijk zijn. Met de tijdmeter let je op de duiktijd. Met een kompas kun je onderwater navigeren oftewel de juiste richting bepalen.

Al het duikmateriaal ziet er hier in de klas heel zwaar en onhandig uit maar onderwater voel je het gewicht niet meer en is het heel prettig.
Met snorkelen kun je altijd maar heel kort onder water blijven. Duiken met zuurstof geeft je de kans om lang onderwater te blijven. Zo kun je mooie vissen, prachtige koraalriffen en wrakken van schepen bekijken.

Duiken doe je nooit alleen. Als je nog geen brevet hebt mag je alleen duiken met een duikinstructeur. Tijdens de cursus moet je veel theorie leren en verschillende duiken maken terwijl je laat zien dat je verantwoordelijk genoeg bent om zelfstandig te duiken. Zo’n cursus duurt meestal 4 a 5 hele dagen. Onder water moet je allerlei dingen doen die je van je intstructeur geleerd hebt. Zoals je masker af en opzetten, je trimvest en lood aan en uitdoen etcetera. Dit moet je allemaal kunnen voor je duikbrevet omdat je in staat moet zijn allerlei ongelukjes onder water goed op te lossen zonder in paniek te raken. Daarom mag je ook nooit alleen duiken. Kinderen vanaf 12 jaar mogen alleen met een volwassene duiken. Wat heel belangrijk bent is dat je altijd met zijn tweeen bent onder water. In duiktaal heet dat een buddy. Dit moet omdat als er iets misgaat de ander je dan kan helpen om veilig bij de boot terug te komen. Dit begint eigenlijk al voordat je aan je duik begint. Als je al je materiaal aan hebt doe je de buddy-check. Je controleert bij elkaar of alles goed zit en alles werkt.

Na de duik spoel je alles weer af met schoon water. Dit is nodig om je spullen te beschermen. Het is allemaal erg duur en als je het goed onderhoud gaat het vele jaren mee. Je eigen veiligheid is afhankelijk van je materiaal.

Vroeger doken alleen de mariniers. Tegenwoordig is duiken voor iedereen. Je mag alleen duiken als je gezondheid goed is. Duik nooit als je ziek bent of verkouden. Alcohol en medicijnen zijn ook slecht voor je als je gaat duiken.

Als je duikt met zuurstofflessen komt er meer stikstof in je lichaam dan normaal boven water. Je moet erop letten dat er nooit teveel stikstof in je lichaam komt want daar kun je erg ziek van worden. Dus lang onderwater blijven of te vaak duiken op 1 dag is niet goed. De marine heeft allerlei tabellen gemaakt waaruit je kunt aflezen hoe lang en hoe vaak je op1 dag mag duiken. Ook de tijd die je moet wachten tussen 2 duiken in staat daarop. Het is wel ingewikkeld om te lezen maar dat leer je allemaal op de cursus.

Wat ook erg belangrijk is is dat er onder water een andere druk is dan boven water. Vandaar ook dat je af en toe moet klaren om de druk van je oren af te krijgen. Hoe dieper je gaat hoe meer druk. Te snel afdalen of opstijgen is ook slecht voor je gezondheid. Want dat verandert de druk veel te snel. Tijdens de cursus leer je hoe je daar mee om moet gaan zodat het allemaal veilig blijft. Wat eigenlijk het allerbelangrijkst is dat je altijd blijft ademen.

78% van de aarde bestaat uit water en maar 22% uit lucht. Oftewel driekwart van onze aarde bestaat uit lucht. Van de 78% water is maar 3% zoet water. Zeeen zijn al eeuwen lang belangrijk voor de mens. Het is tenslotte de oversteek van het ene naar het andere werelddeel.
Als je eenmaal, zoals ik, de kans hebt gekregen de onder water wereld van dichtbij te zien ervaar je pas hoe waanzinnig mooi het is. En hoe belangrijk dat wij mensen daar voorzichting mee omspringen.