Belfort van Gent

Geschiedenis en restauratie van het Belfort Net zoals zovele andere gotische gebouwen werd het Belfort van Gent maar in de loop van de 19de eeuw afgewerkt. De toren van het Belfort werd kort na de Gulden Sporenslag ontworpen door de ambachtsgilden die de patriciërs hadden verjaagd. De bouw begon in 1313 en zou later 96 meter hoog worden. In 1338 nam Jacob van Artevelde de bouw in handen en rond 1377-1380 werd de toren met een houten klokkenhuis bekroond. Dit was vrij snel want bijvoorbeeld de Westtoren van de Sint-Baafskathedraal werd begonnen op 25 mei 1462 en de houten spits, die er nu niet meer is, werd pas in 1534 voltooid. In 1425 werden de plannen van Simon van Assche voor de Lakenhalle goedgekeurd. De voorgevel met de hoektorentjes werden gebouwd maar ze werden pas afgewerkt in 1903.

De oorspronkelijke houten klokkenkamer van het Belfort werd tot in 1812 gebruikt. De romp moest ondertussen wel vijfmaal grondig hersteld of helemaal vernieuwd worden. In 1839 drong een volledige vernieuwing zich op. De staat van het Belfort was zo slecht dat men zelfs van afbraak sprak. En doordat men toen in de 19de eeuw het land doorkliefde met ijzeren spoorwegen, bruggen en zelfs gebouwen werd op 15 november 1845, op voorstel van schepen Napoleon de Pauw, een plan goedgekeurd om een volledig gietijzeren spits te vervaardigen. Deze gietijzeren spits was blijkbaar niet zo sterk want nog geen halve eeuw later begonnen stukken ijzer naar beneden te vallen. Het Belfort was nog in slechtere staat dan voordien en dit vlak voor de wereldtentoonstelling te Gent in 1913. In 1919 schreef het stadsbestuur een prijskamp uit waarop twee voorstellen werden ingediend. Op de zitting van 20 februari 1911 werd het voorstel van Valentin Vaerwyck goedgekeurd. Het was een plan uitgewerkt in de middeleeuwse gotiek. Vaerwyck had hiervoor vele onderzoeken gedaan in het verleden van het Belfort en vele schilderijen van vroeger bekeken. Doordat Vaerwyck zo snel moest werken zijn naderhand vele defecten vastgesteld, vooral in de verbinding tussen de oude stenen romp en het nieuwe stenen klokkenhuis.

Vaerwyck stond toen voor een reusachtige taak : hij moest in enkele jaren tijd alle ramen restaureren van de overgebleven toren, een 20-tal daarvan waren volledig of gedeeltelijk toegemetseld, de grote kroonlijst vernieuwen, de vier hoektorens en de vier hoge vensers, waarvan de bouw gestaakt werd in het midden van de 14de eeuw, optrekken en uitbouwen, vijf spitsen in inlands hout bouwen van buiten bedekt met rood koper, kruisbloemen kogels, vensters en andere vernieuwingen in rood-vergeeld koper. Ook alle ramen vernissen en verven in twee kleuren : wit-zwart voor Gent en zwart-geel voor Vlaanderen, dan nog vier \"Mannen van \'t Belfort\" en de leeuwen maken, het mecanisme plaatsen van het uurwerk met zijn aanpassing voor de beiaard plus een lift om het bezoek aan de toren te vergemakkelijken.

In februari 1912 werd vastgesteld dat het bovenste deel van de toren dat men hoopte te behouden, het gewicht van het geplande metselwerk niet kon dragen, waardoor men de toren moest afbreken onder de grote kroonlijst. De romp was toen nog slechts 45,15 meter hoog. Daar werd een laag beton van 20cm opgespoten als basis, maar de betonlaag werd niet goed vastgeankerd aan de romp waardoor later vele problemen ontstonden. In elf maanden tijd hadden de werklui dag en nacht gewerkt tot 95,78 m hoog en met muren van 2,3 m dikte.

Geschiedenis en legende van de Gentse Draak De Gentse draak staat reeds 6 eeuwen op het Belfort.

Het is het symbool van de dikwijls verloren maar steeds herwonnen vrijheid. In de 16de eeuw schreef patriciër Marcus van Vaernewijck het boek \"Die historie van Belgis\" waarin hij de herkomst van de draak verklaart. Dit verhaal werd door de eeuwen heen steeds aangevuld tot de Deense professor Frederik Schiern er in 1859 nog een grandioos slot aan reeg. Het verhaal ging als volgt :

\"Tijdens zijn kruistocht tegen de Seldsjoeken in de jaren 1107-1111 werd de Noorse koning Sigurd Magnussen te Konstantinopel een schitterende ontvangst bereid door keizer Alexius Comnemus. Bij zijn afreis naar het Noorden zou de vorst de vergulde draak van de voorsteven van zijn schip als dank aan zijn keizerlijke gastheer hebben geschonken, die het pronkstuk vervolgens op de Aya Sofia of op het Bukoleon-paleis zou hebben laten plaatsen. Een kleine honderd jaar later nam de Vlaamse graaf Boudewijn IX deel aan de Vierde Kruistocht en werd na de herovering van Konstantinopel op de Turken in 1204 in de Aya Sofia tot keizer gekroond van het Byzantijnse Rijk. Hij zou de Noorse draak van Konstantinopel naar onze gewesten hebben laten overkomen en ze aan het stadje Biervliet hebben geschonken, wiens strijders zich immers in de voorpostgevechten tegen de Turken zo moedig hadden gedragen. De indrukwekkende trofee - zo gaat het verhaal verder - zou niet lang in het bezit van Biervliet gebleven zijn, want reeds na korte tijd viel hij in handen van de Bruggelingen. Op hun beurt haalden de Gentenaars na de slag op het Beverhoutsveld in 1382 de draak van de Brugse Sint-Donaastoren, om hem als oorlogsbuit triomfantelijk langs de Lieve naar Gent over te brengen. Daar werd hij op het Belfort geplaatst.\"

Van dit verhaal is jammer genoeg niets waar. In werkelijkheid werd de draak vervaardigd in 1377 op vraag van het toenmalig stadsbestuur. De Bruggelingen hechten wel geloof aan die legende en kwamen tientallen jaren lang hun draak terugvragen, ook de Noren stelden nog tot in 1918 voor de draak naar Noorwegen te laten terugkeren. Over de functie van de draak tast men in het duister, want de draak stond er reeds voor 1401, wanneer de keure van het klooster van de Minderbroeders naar het Belfort is verplaatst. Daarom neemt men de draak als behoeder voor de gehele stad. In legenden huist een draak altijd op een berg en dit zou ook kloppen want het Belfort staat op één van de hoogste punten van Gent waar de niet zo ver afgelegen straat \"Zandberg\" ons aan herinnert. Een ander argument is de Onderstraat, die evenwijdig loopt met de Hoogpoort, dit is een verbastering van Hongerstraat of Ongerstraat, wat op zijn beurt afstamt van het woord \"anger\" of \"angra\" dat in het Oud-Perzisch slang betekent. Een draak is meestal een slang gecombineerd met lichaamsdelen van andere dieren. De draak is bij de Gentenaren steeds zeer populair geweest. Men betrok hem zelfs bij feestelijkheden door hem vuur te laten spuwen. Dit is voor het eerst gebeurd op 17 maart 1500 ter gelegenheid van de doopplechtigheid van prins Karel. Vanaf 1595 gebeurde dit regelmatig bij grote gelegenheden. De laatste keer dat de draak vuur spuwde was in 1819 tijdens het bezoek van de Prins van Oranje aan Gent. De Belforten van Ieper en Doornik hebben ook een draak op hun torenspits, maar de Gentse draak overtreft ze allemaal door zijn afmetingen : hij is 3,55 m lang, 1,50 m breed, 1,80 m hoog en weegt 398 kg. Hij bestaat uit een ijzeren romp en is volledig bedekt met vergulde koperen platen van onregelmatige vorm.