Waarom heeft Pablo Picasso ‘Guernica’ geschilderd?

 “„Haben Sie das gemacht?“

– Een Duitse soldaat 1944

„Nein, Sie!“

– Picasso                                                                                                           

Dit was het antwoord wat Picasso gaf toen een Duitse soldaat hem vroeg of hij Guernica had geschilderd. Op 26 april 1937 vlogen er aan het eind van de middag tientallen vliegtuigen over om Guernica te bombarderen. Deze vliegtuigen waren van Duitse en Italiaanse afkomst. Het was het eerste terreurbombardement op burgers in Europa. Als reactie op het bombardement schilderde Pablo Picasso zijn meest controversiële werk ooit genaamd Guernica. Guernica is een immens groot schilderij van 349 × 776 cm. Het schilderij van Picasso is in Nederland niet zo bekend, maar in Spanje kent iedereen het schilderij. Je zou kunnen zeggen dat het De Nachtwacht is van Spanje. Na de Tweede Wereldoorlog (1939-’45) maakt het schilderij een rondreis over de hele wereld. Het groeide uit tot een symbool van protest tegen oorlog en het vermoorden van onschuldige burgerslachtoffers. 

Hoofdvraag: Waarom heeft Pablo Picasso ‘Guernica’ geschilderd?

Het schilderij Guernica van Pablo Picasso laat de tragedies zien van de oorlog en het lijden van onschuldige slachtoffers. Het werk herinnert je aan de ellende die oorlog met zich meebrengt. Het schilderij is een anti-oorlog symbool geworden. Het schilderij is de hele wereld over gegaan en is daarom zeer beroemd geworden. De reis van Guernica stelde de Spaanse burgeroorlog onder de aandacht. Guernica werd in juli 1937 tentoongesteld in het Spaanse paviljoen. (1)

Picasso’s bedoeling was om met dit schilderij de aandacht te vestigen op het bombardement van het Baskische stadje Guernica dat door Duitse en Italiaanse bommenwerpers gebombardeerd werd tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Hij schilderde het schilderij ter gelegenheid van de ‘Exposition Internationale des Arts et techniques dans la Vie Moderne Paris’  in 1937.

Picasso kreeg in 1936 de opdracht van de Spaanse regering om voor het Spaanse paviljoen een beeld te schilderen. Na de aanval op Guernica verwierp hij zijn oorspronkelijke idee en begon aan de Guernica.

In de huidige regering vond een hervorming plaats. Deze omvatten bijvoorbeeld, landhervorming, uitbreiding van het onderwijk netwerk met openbare scholen en een algemene liberalisering van het openbare en particuliere leven. Picasso was een groot voorstander van dit beleid. (2)

Het artikel van George Steer inspireerde Picasso om de Guernica te schilderen. Door het artikel wat Steer schreef wist Picasso wat er zich had afgespeeld in Guernica. In hoofdstuk 1 vindt u meer informatie over George Steer en zijn artikel. (3)

De opdracht

In het begin van januari 1937 werd Picasso in zijn huis in Parijs bezocht door een Spaanse delegatie gevormd door de directeur van de Schone Kunsten Josep Renau en architect Luis Lacasa en de schrijvers Juan Larrea, Max Aub en Jose Bergamín. Het doel van deze delegatie was om te vragen aan Picasso of hij samen wilden werken om iets te maken voor de tentoonstelling in Parijs. (4)

In het begin was Picasso een beetje terughoudend, want hij werkte normaal gezien niet in opdracht van iemand. Op 8 januari 1937 voltooide hij de eerst reeks etsen ‘Droom en leugen van Franco’, wat een gelimiteerde oplage van 1000 exemplaren ingevuld kon worden en verkocht in de tentoonstelling. Drie van de vier etsen zijn toegevoegd aan de Guernica. (5)

Picasso had een moeilijke persoonlijke situatie. Hij was verscheurd tussen drie vrouwen: zijn vrouw Olga, zijn vroegere minnares, Marie-Therése, de moeder van zijn dochter Maya en zijn laatste minnares, Dora Maar. De Guernica liep enkele maanden vertraging op door deze situatie.

Picasso woonde aan de Rue des Augustins 7 samen met de fotograaf Dora maar, met wie hij een relatie had Dit pand werd door Picasso gehuurd, omdat hij een brede zolder nodig had voor zijn studie. (3)

Picasso werd betaald, maar alleen voor de kleuren, stoffen, rekken, frames, vervoer en een minimaal loontje. Het werk was zelf een geschenk, want het was een donatie van Picasso om mee te werken met de Republiek. Het werk werd echter bekend na de eerste betaling van 50.000 Frank. Picasso ontving van de Spaanse Republiek een twee betaling van 150.000 frank.

Hoofdstuk 1: Historisch overzicht

Waarom was Guernica het doelwit van het bombardement?

Guernica is een stadje in het Baskenland. Tijdens de Spaanse burger oorlog was dit het episch centrum van Baskische cultuur. Het stadje was het Spaanse Volendam.

De Republikeinse troepen werden samengesteld uit diverse fracties (communisten, socialisten, anarchisten, om een paar te noemen) met een enorm verschil van politieke opvattingen, maar toch een gemeenschappelijke oppositie tegen de nationalisten. De Nationalisten werden geleid door de Spaanse generaal Francisco Franco, Zij zochten een terugkeer naar de gouden dagen van Spanje, op basis van de wet, orde en traditionele katholieke waarden.

Op maandag 26 april 1937 om half 5 in de middag kwamen er oorlogsvliegtuigen uit Italië en Duitsland over onder leiding van Wolfram von Richthofen om Guernica te bombarderen voor twee uur lang. Hitler leende hielp de nationalisten en zichzelf, want hij wilde nieuwe wapens en nieuwe tactieken uittesten voor zijn oorlog. Deze bombardementen op Guernica was de eerste cruciale stap in zijn Blitzkrieg tactiek.

In het dagboek van Wolfram von Richthoffen staat geschreven:

30 april 1937

Toen de eerste vliegtuigen aankamen, was er overal rook. Niemand kon zien of er bommen vielen op wegen, bruggen, buitenwijken of op het centrum van de stad. De bommen vernietigden de huizen en de waterleidingen. De huizen waren compleet vernield: dakpannen waren kapot, veranda’s verbrand. Het vakwerk resulteerde in complete vernietiging en chaos. De meeste bewoners waren weg vanwege vakantie, een meerderheid die er nog was verliet onmiddellijk de stad. Een klein aantal mensen is omgekomen bij het bombardement. De die mensen gesneuveld zijn, probeerden wel te ontkomen, maar de wegen waren weg of de wegen die er nog waren lagen vol puin en brokstukken. (1)

Guernica was een rustig dorp. Het dichtstbijzijnde militaire doelwit dat van enig belang was, lag aan de rand van de stad. De fabriek bleef door de aanval ongedeerd. Zo is de motivatie van een bombardement duidelijk voor imitatie. De meeste mannen waren uit het dorp weg, want zij waren aan het vechten in de naam van de Republikeinen. Dus de stad was merendeel bevolkt door vrouwen en kinderen. (2)

Deze omschrijving van Richthoffen zie je ook terug in het schilderij van Guernica: ‘door de vrouwen en het kind zie je dat het onschuldige slachtoffers zijn. En je ziet ook het symbool van de dode soldaat, de man die vocht voor de republikeinen. De nationalisten zochten een manier om de Republikeinen te demoraliseren door middel van dit bombardement.

Na het bombardement publiceerde The Times een bericht van George Steer die international onder aandacht kwam, ook bij Picasso. Steer die naar de stad toeging om vast te leggen wat er gebeurd was publiceerde een dag later in de The Times en the New York Times en op de 29 april in L’Humanité een artikel:

Guernica, een oud stadje in het Baskenland vol culturele traditie was helemaal vernield gistermiddag door een luchtbombardement. Het bombardement op dit stadje duurde precies drie uur en een kwartier.  De Duitsers gebruikte drie type vliegentuigen, Junkers, Heinkel en bommenwerpers. De vliegentuigen schoten ook op mensen die probeerden te vluchten in de velden. (1)

Door dit artikel realiseerde Picasso zich wat er zich had afgespeeld in het land van zijn origine. Door dit artikel liet Picasso zijn oude idee los en begon aan zijn nieuwe kunstwerk, Guernica op 1 mei 1937 voor de tentoonstelling in Parijs.

Het is opmerkelijk dat op de tentoonstelling in Parijs zijn kunstwerk weinig aandacht trok, maar later zou het schilderij het symbool worden van de vernietiging van oorlog op onschuldige slachtoffers.

Hoe waren de verhoudingen tussen Franco en Hitler? (1)

De verhoudingen tussen Franco en Hitler waren puur zakelijk, ze probeerden er allebei beter van te worden. Toen in Spanje een opstand begon was de tweede wereld oorlog aan het broeien en Franco zag wel in dat Hitler zijn visies met Spanje wel zou ondersteunen en dat hij Hitler beter te vriend kon houden. Dit kwam omdat hij dan Frankrijk tussen twee vijanden had, zo zou Frankrijk in een soortgelijke situatie komen als Duitsland in de eerste wereld oorlog, waarbij het Schlieffenplan mis liep.

Met de hulp van Nazi-Duitsland vormde Franco een luchtbrug naar Sevilla, bestaande uit Junkers, Heikel en bommenwerpers. Sevilla was op dat moment al in handen van de nationalisten. Hij stationeerde 2000 soldaten in de stad. Hitler schonk hem een professioneel Luftwaffe-eskader met tekens van nationalistisch Spanje er op, in de vliegtuigen van het eskader werd echter gevlogen door alleen Duitse en Italiaanse soldaten. Franco had deze steun zeer hard nodig om zijn plan te kunnen uitvoeren.

Op 21 september werd Franco hoofd van de nationalistische troepen en een paar dagen later ook hoofd van de nationalistische regering, dit was vooral omdat Hitler alleen zijn militaire steun aan Franco wou uitlenen. Dit was erg genereus van Hitler, maar waarschijnlijk deed hij dit om er later zelf beter van te worden. Hitler stuurde ook het Condor-legioen en was duidelijk betrokken bij het bombardement op Guernica.

Tijdens de tweede wereldoorlog hadden er in totaal ongeveer 22.000 Duitse soldaten geholpen de plannen van Franco te realiseren. Franco dacht na de inname van Frankrijk dat Hitler hem wel een groot deel van het land zou geven, ook omdat Franco al vaker problemen met bepaalde gebieden van Frankrijk had gehad. Toen de twee een ontmoeting hadden in de herfst van 1940 bleek echter dat Hitler hem alleen Gibraltar wilde schenken. Hitler wilde Frans-Marokko niet geven, omdat hij bang was dat ze als Franse koloniën zouden overlopen naar de geallieerden, ook had hij niet de volledige toestemming, dit leidde er toe dat Hitler en Franco beiden ontevreden weggingen van de ontmoeting. Hitler zei later dat hij liever kiezen liet trekken zonder verdoving dan nog zo'n ontmoeting te hebben met Franco.   

Franco stond in 1941 wel toe dat de Blauwe-Divisie gevormd werd. Dit was een Spaanse divisie van de Wehrmacht, bestaande uit Spaanse vrijwilligers. Deze divisie werd al in 1943 weer opgeheven omdat Franco doorkreeg dat de geallieerden aan het winnen waren en omdat Franco en Hitler weer eens ruzie hadden.                       

Je kan dus goed zien dat de verhoudingen naar de omstandigheden waren. Als ze iets van elkaar konden krijgen waar ze zelf het nut van inzagen konden ze goed opschieten, maar als er iets was waar ze het niet over eens waren of elkaar niet gunden hadden ze erge ruzie. De verhoudingen zijn dus puur zakelijk en berust op eigenbelang, er was geen vriendschap in het spel.

Waarom had Franco iets tegen de Basken?

In Baskenland was in 1931 net een nieuwe president gekomen: Aguirre, die minder voor een eigen regering was en vond dat Baskenland te nationalistisch was. Hierdoor groeide de nationalistische aanhang van Baskenland juist heel erg en het verlangen naar een eigen land werd alleen maar groter. Het Baskenland kreeg uiteindelijk in 1936 autonomie en mocht een eigen bestuur hebben. De Basken waren verder niet geïnteresseerd in Spanje en wilden eigenlijk niks met Franco te maken hebben, maar die zag het Baskenland als een deel van Spanje en wilde het er graag bij hebben.

Na het bombardement op Guernica en de inname van Bilbao kwam het gehele Baskenland in de handen van de Spaanse rebellen, de nieuwe leiders van de opstand van Franco vonden dat heel de Baskische cultuur moest worden uitgeroeid, het paste niet in zijn ideaal. De Basken waren een heel trots volk en duldden zeker niet een leider als Franco.

Franco beschouwden de Basken een beetje minderwaardig, want door zijn manier van spreken over de Basken was te merken dat hij ze onwaardig en lastige mensen vond, waar hij niet mee kon en wilde samenwerken. Door de acties van de Basken was te merken dat ze hem echter ook niet een heel fijne leider vonden en hem zagen als een soort indringer waarmee ze moesten afrekenen. De Basken hebben Franco dan ook tot het eind van zijn leven lastig gevallen door middel van opstanden en executies van volgers van Franco en hoge militaire leiders. De Basken waren dus totaal niet hulpeloos en boden vol verzet.

Het is dus ook erg begrijpelijk dat Franco een gruwelijke hekel had aan deze Baskische mensen, ze zouden niet opgeven tot de laatste Bask zich dood gestreden had en dat was precies het tegenovergestelde wat Franco wilde. Hij wilde dat Spanje sterk was tegen vijanden van buitenaf en hierdoor ontstonden er gaten in het regime van Spanje zelf. Het karakter en de koppigheid van de Basken zorgden er dus voor dat Franco zo'n hekel aan ze begon te krijgen. (1)

Waarom heeft George Steer een grote impact op de kwestie ''Guernica''?

George Steer was een journalist die werkte bij de Times. Hij was eigenlijk helemaal geen bekende man, maar was toevallig in Guernica om iets te schrijven over de markt die daar eens in de zoveel tijd werd gehouden toen hij de Duitse bommenwerpers over zag komen en meemaakte dat heel Guernica in Baskenland met de grond gelijk werd gebombardeerd. Hij overleefde en schreef een stuk over de gebeurtenis in de Times.  (1)

Dat was eigenlijk voor Franco heel onverwacht, omdat hij niet graag wilde dat de hele wereld wist wat voor een slechte dingen hij deed. Het bombardement was eigenlijk een oefening voor de Duitse piloten, dit werd later een veelgebruikte methode, zoals bij Rotterdam en Londen. Ook was dit schokkend nieuws voor de wereld, omdat je voor deze periode gewoon twee legers had die een groot leeg stuk grond opzochten en daar gingen vechten totdat er een winnaar uitkwam. Dan was het gebeurd. Bij deze manier van oorlog voeren kwamen er echter gewone burgers om, wat een schande was voor die tijd, het was immers nooit eerder voorgekomen. George Steer probeerde in zijn geschreven stuk zelfs mensen te bemoedigen: ''Heel de stad lag in vlammen, alles was verwoest. Behalve het oude gebouw met archieven van de Basken, waar de cultuur van de Basken in papier opgeslagen lag en waar het parlement altijd gezeten had''

Hij schreef ook over de verschrikkelijke gebeurtenissen zelf: ''Dit is een actie zoals nooit tevoren gezien in de militaire geschiedenis, er is geen sprake geweest van een bombardement gericht op militaire doelen, omdat iets buiten de stad een fabriek stond om materiaal voor de oorlog te maken, die niet beschadigd was. Ook waren twee kazernes in de stad niet beschadigd of verwoest, het ging dus speciaal op de moord van de burgers in Guernica. (2)

Wat nu zo belangrijk was aan dit krantenbericht, is dat Pablo Picasso, een schilder die juist te piekeren zat over een opdracht die hij had gekregen van een Franse kunsttentoonstelling en eigenlijk niet wist wat hij moest maken, het las in de krant en zo onder de indruk raakte dat hij helemaal vol van deze gebeurtenis was en veel inspiratie kreeg om te schilderen. Hierop schilderde hij een van zijn bekendste schilderijen: De Guernica. George Steer is dus als journalist heel belangrijk geweest voor het verspreiden van het echte nieuws over Guernica waarna Picasso dit vertaalde in een schilderij, waardoor mensen over de hele wereld te weten kwamen van dit verschrikkelijke voorval. George Steer heeft dus indirect, misschien wel zonder het te weten een van de belangrijkste gebeurtenissen bekent gemaakt aan de wereld. Zonder hem had Picasso misschien niet eens het schilderij gemaakt, omdat hij er niet van wist of een verdraaid verhaal gehoord zou hebben. Hij was dus op de perfecte plaats en de perfecte tijd om een goed verslag te doen. Dit maakt hem een belangrijke factor in de juiste nieuwsverspreiding van de gebeurtenissen in Guernica en daarom heeft hij veel impact op de kwestie Guernica gehad.

Voor welke politieke kant koos Pablo Picasso?

Toen op 14 april 1941 de Tweede Republiek in Spanje werd uitgeroepen was Picasso al een aantal jaren woonachtig in Frankrijk. Ooit werd er aan Picasso naar zijn politieke opvatting gevraagd en hij antwoorden eenvoudig: ‘Ik ben een monarchist, want in Spanje is er een koning’. (1) Het is dus zeer duidelijk aan welke kant Picasso stond. Ook was Picasso pacifist want hij weigerde om te vechten voor zijn eigen land. In 1944 trad Picasso toe tot de Franse communistische partij. Hij bleef trouw lid van deze politieke partij tot zijn dood. (2) 

Hoofdstuk 2: Het schilderij ''de Guernica''

Welke beeldkenmerken zijn er allemaal te vinden in het schilderij? (1), (2)

Het schilderij laat het stadje Guernica zien tijdens het bombardement. Er is veel tegelijk te zien op het schilderij. Je ziet bijvoorbeeld een paard dat op paniek is geslagen en daardoor het huis binnen komt, je ziet iemand vallen door een brandend dak en je ziet een moeder die huilt om haar overleden kind. De achtergrond is ook helemaal door elkaar gehaald, je ziet geen verschil meer tussen binnen en buiten. De mensen vluchten uit paniek hun huizen uit.

Guernica laat mensen en dieren zien die aan het lijden zijn. Je ziet dat gebouwen instorten door het geweld en de chaos.

In het schilderij is een kamer afgebeeld waarbij je kunt zien dat de linker muur weg is. De stier is door deze opening binnengekomen en staat achter de moeder met haar overleden kind

In het midden zie je een paard dat doorboord is door een speer. Het paard ‘schreeuwt’ uit van de pijn

In het paard zie je een verborgen afbeelding afgebeeld. Je kunt in het paard een schedel zien.

De staart van de stier vormt een rookwolkje

Onder het paard ligt een verscheurde man die in zijn hand een gebroken zwaard vast houdt met een bloem.

Op de openhand van de dolde soldaat zie je een stigma, een symbool van martelaren van Christus.

Aan de bovenkant van het schilderij zie je een gloeilamp in de vorm van een kwaadaardig oog. Picasso maakte een soort ‘woordspelgrap’ met dit symbool, want in het Spaans betekent gloeilamp, bombilla. In dit woord zit het woordje bom verstopt.  Dit is het symbool van het destructieve effect van technologische ontwikkelingen.

Rechtsboven het paard zie je een angstige vrouw die de kamer binnen ‘zweeft’. In haar hand houdt ze een kandelaar vast. De kaars is vlakbij de lamp. Dit is het symbool van hoop,

De tong van het paard en de tong van de vrouw zijn afgebeeld als een dolk. De dolk staat voor het schreeuwen. (een scherpe tong)

Een vogel staat op een plank achter de op hol geslagen stier

Helemaal aan de rechterkant zie je een figuur dat met zijn armen in de lucht zwaait, want hij is ingesloten door vuur boven en onder.

Helemaal aan de rechterkant zie je een deur.

Welke werken van andere schilders heeft Picasso gebruikt als inspiratiebron?

Er zijn niet veel schilderijen die precies dezelfde kenmerken hebben als de Guernica van Pablo Picasso. Dit kwam omdat hij een uitzonderlijke schilder was met heel veel fantasie. De dingen die hij bedacht werden niet vaak nagemaakt, er zijn echter wel enkele schilderijen en kunstwerken die iets weg hebben van de Guernica. Een paar van deze kunstwerken zijn ook rond de tijd van het schilderij de Guernica gemaakt. Er zitten een paar dingen in die kunstwerken die dezelfde kenmerken als beeldkenmerken hebben als Guernica. Hieronder ziet u een overzicht.

La Minotauromaquia

Dit is een schilderij van Pablo Picasso zelf, die net iets voordat de Guernica uitkwam gemaakt werd. In dit schilderij is al de afkeer van Picasso naar de Spaanse opstand (nieuwe regering) te zien. De stier die je ook terug ziet in de Guernica is in dit schilderij een symbool voor de nieuwe Spaanse regering die onder leiding stond van Franco. Picasso heeft hem niet positief afgebeeld en dacht ook niet zo over die regering. Later in de Guernica komt die stier ook terug, maar kunstkenners beweren dan dat het om een stier gaat die heel Spanje moet voorstellen. (1)

De derde mei van Goya

In dit schilderij zit niet zozeer een letterlijk een beeldkenmerk dat ook te vinden is in de Guernica, maar je ziet een duidelijke onderdrukking van de staat tegenover het volk, dat was ook te merken in de Guernica zelf waar de mensen heel angstig en radeloos afgebeeld worden, wat je ook in dit schilderij ziet. Ze kunnen zichzelf niet verdedigen (net zoals bij het bombardement). (2)

Sleep: Salvador Dali

Het hoofd dat je in dit schilderij ziet heeft veel weg van hoe Picasso zijn hoofden heeft geschilderd in Guernica. Ze zijn van de zijkant getekend en je ziet de contouren van het gezicht duidelijk op beide schilderijen. Het enige verschil is dat het hoofd dat afgebeeld is in Sleep slapend is afgebeeld en bij Picasso's schilderij zijn de hoofden angstig en wanhopig afgebeeld. Misschien zijn de hoofden bij elkaar afgekeken, omdat deze schilderijen beiden uit 1937 komen. (3)

Stripserie: The dream and lie of Franco: Pablo Picasso

Picasso heeft deze serie zelf gemaakt naar aanleiding van

Franco's leven.

De vergelijking met Guernica is dat de figuren hetzelfde zijn afgebeeld, de vormen komen overeen. Zo zie je een hoofd dat lijkt op de hoofden in Guernica en meer vormen die overeenkomen.  In het middel op de bovenste rij zie je (waarschijnlijk) de gevallen soldaat die in het midden onderin de Guernica voorkomt. In het linker plaatje onderin en het eerste plaatje op de tweede rij kun je de brandende vrouw herkennen die je rechts terug ziet in het schilderij. De twee plaatjes rechts onderin horen bij elkaar. Als je goed kijkt kun je de Pieta hierin herkennen. In de overige plaatjes kun je het paard en de stier zien. Drie van de vier afbeeldingen verwijzen direct naar de Guernica, behalve het plaatje in het midden op de bovenste rij. Men kan niet zeker zeggen of het wel echt de soldaat is. (4)

Bewitched Groom: Hans Baldung Grien

Bij dit kunstwerk is er niet zo zeer een precieze vergelijking in beeldkenmerken, maar de kunstenaar gebruikt net als Picasso symbolische functies en dieren om dingen te beschrijven, dus door dat aspect is er een vergelijking in gebruik van beeldmateriaal te maken. (5)

Waarom schilderde Picasso de Guernica kubistisch?

Het Kubisme gebruikte Pablo Picasso  wel in meer van zijn kunstwerken. Picasso gebruikte dit als eerste bij zijn schilderij: Demoiselles d'Avignon, dit was een schilderij dat prostituees in een Franse wijk afbeeldde. Picasso gebruikte daarvoor ook maskers, hij was onder de indruk geraakt van Afrikaanse maskers in de periode. (1)

Picasso vond dat je door het kubisme verschillende kanten kon zien in iets dat afgebeeld was. Zo beeldde hij het dan ook uit, vaak waren de perspectieven niet kloppend en kon je er alleen iets uit onderscheiden als je fantasie had of wist wat het onderwerp was. Zo is dat ook met de Guernica, Picasso beeldde de terreur en de verschrikkelijke gebeurtenissen zo uit dat je het gewoon als willekeurige plaatjes kon zien, maar als je wist waar het over ging zag je het verhaal van het Baskische stadje Guernica. (1), (2), (3)

Picasso ook wel deze stijl gebruikt omdat hij niet kon geloven wat er gebeurt was, het was tenslotte de eerste keer dat militair geweld tegen burgers gebruikt werd. Misschien vond hij dit bombardement zo onnatuurlijk en sadistisch dat hij het niet reëel wilde vastleggen. Ook kon het zo zijn dat hij niet vrij was om letterlijke verbeeldingen te geven van de gebeurtenissen, omdat Duitsland een grote oorlog voorbereidde en hij misschien zeker wilde zijn dat hij niet in problemen kwam door het schilderij zo te schilderen dat je niet letterlijk kan zien wat er nou wordt afgebeeld.

Waarom is het schilderij in het zwart/wit geschilderd?

In het trappenhuis van het Spaanse paviljoen was een groot schilderij te zien van een andere beroemde Spaanse schilder. Le Faucheur van Joan Miró, was de inspiratiebron voor Picasso. Het schilderij van Guernica heeft een vergelijkbare omvang met die van Miró. Vrienden mochten Picasso niet bezoeken in de studio. (1)

Een mogelijke reden van het gebruik van grijstinten is dat Picasso bewondering had voor de film Panzerkreuzer Potemkin van de Russische regisseur Sergei Eistein die de verwoesting, de angst voor de dood aanschouwelijk maakt in zijn zwart-wit film.  (2)

Een andere theorie is dat Picasso opzettelijk voor de monochromatische kleuren zwart, wit en grijs tinten heeft gekozen omdat een krant deze kleuren heeft. Picasso gebruikte het artikel van Steer ook als een inspiratie bron. Picasso wilde dus ook een beetje de krant namaken. (3)

Hoofdstuk 3: De symboliek in het schilderij

Wat betekenen de symbolen in het schilderij?

Het paard

In veel interpretaties van Guernica wordt de merrie gezien als het symbool van de vrouwen in Guernica, want zoals eerder vermeld staat in een andere deelvraag was het merendeel van de slachtoffers vrouwelijk. (1), (2), (3)

De stier

De stier is veel moeilijker te interpreteren. Picasso had zich jaren eerder verdiept in de freudiaanse psychoanalyse. De stier of de Minotaures betekent veel voor hem: de kracht die verder gaat dan de grenzen van irrationele rebellie, revolutie, verlangen of brutaliteit.  Picasso had weinig bootleg gegeven over zijn Schilderij. Hij zou verklaard hebben dat de stier inderdaad zou staan voor de brutaliteit en dat het paard zou staan voor het onschuldige volk.

In andere interpretaties van de stier, wordt de stier gezien als het symbool van Franco of het symbool van het fascisme. Anderen zien de stier net zoals in de ansichtkaart serie ‘Droom en leugen van Franco’ van Pablo Picasso als de levenskrachten van Spanje.  Weer anderen kijken niet naar de stier zelf, maar naar zijn staart. Het lijkt alsof de staart van de stier in de brand staat. Dit zou kunnen staan voor een boze en opgewonden Picasso. Er zijn ook critici geweest die zeggen dat de stier zou staan voor Spanje en niks meer of minder. (1), (2), (3), (4)

De lichtdraagster

Naar de mening van de organisator van de Berlijnse Guernica-documentaire uit 1975 is de lichtdraagster een allegorisch figuur,  wat staat voor het onderwijs, maar ook voor de politieke bevrijding - een soortgelijk thema komt tot uiting in het Vrijheidsbeeld.  Critici van deze theorie zijn van mening dat deze interpretatie niet van toepassing is op vorige werken van Picasso.

In de ets van 1935 Minotauromachie de lichtdrager is een onschuldige, maagdelijke natuur die het toneel van gewelddadige mentale en fysieke vernietiging verlicht. Ze draagt ​​de kenmerken van Marie-Therèse Walter, een van Picasso’s oude minnaressen. Men kan er ook van uit gaan dat niet uit beelden van een algemene culturele geheugen is, maar bestaat uit persoonlijke contexten van de betekenis van de kunstenaar. (1), (2)

Aan de andere kant bleek een zeer vergelijkbare lichtdrager - evenals andere belangrijke elementen - in houtsnede Hans Baldung Grien's op de betoverde bruidegom. Ook daar leunt in een vrouwelijke figuur met een fakkel in de hand door een raam in de kamer, dus je vermoedt dat was Picasso geïnspireerd door de houtsnede.

Een andere theorie is dat de lichterdrager staat voor het wereld publiek dat in verbijstering keek naar de gebeurtenissen in Spanje. Het gezicht van de lichtdraagster zie je dat ze geschrokken kijkt.

De uitgestoken hand kan staan voor verbondenheid, het hoofd drukt een geschrokken expressie uit.

De krijger

De krijger heeft een gebroken zwaard in zijn rechter hand. Hij verkondigt de ongebroken weerstand tegen Franco. Tijdens het strijden is het figuur verscheurd in stukken.  De krijger staat symbool voor de gevallen soldaat. (1), (3)

De moeder met het overleden kind

Dit figuur slaat terug op een christelijke visie waarbij je een rouwende Maria ziet met een dode Jezus in haar handen. Het vertegenwoordigt het verlies van naaste familieleden.  (1), (3)

De vluchtende vrouw

Aan de rechterkant van het schilderij woedt een brand. Een vrouw probeert hiervan weg te vluchten. Picasso heeft het rechterbeen van deze vrouw vergroot. Het lijkt onmogelijk voor de vrouw om op tijd weg te vluchten. Dit figuur kan staan voor de wanhoop, de angst en de dood. (1)

De brandende vrouw

Het hoofd van de brandende vrouw is sterk vergroot en het lichaam is amper te zien. Zij kan niet vluchten, want zij is ingesloten door de vlammen. Dit figuur kan staan voor de dood en de onschuld. (

De plafondlamp

Critici zijn het er niet over eens of dit een negatief of een positief symbool is. In sommige interpretaties wordt dit gezien als het licht in de duisternis. Dit is weer een christelijk element net als de Pieta. In deze interpretatie is dit symbool dus positief bedoelt. In andere interpretaties is het symbool negatief, want zij denken dat Picasso een woordspeling maakte. Gloeilamp vertaald naar het Spaans is ‘la bombilla/ la bomba’. Hier kun je het woordje bom(b) in herkennen.  Dit zou dus betekenen dat dit symbool negatief is, want de lamp zou staan voor de bom. (2)

Een groeiende olijfboom

In de rechterhand van de krijger groeit een olijfboom. In Mediterrane gebieden staat de olijf voor vrede en hoop. (1), (2)

De speer

De speer doordringt de borstkas van het paard. De speer komt van boven, dat kun je ook duidelijk zien. De speer staat voor de bommen die vanaf bovenaf werden gegooid op onschuldige mensen. (1),

De duif

De duif is Bijbels symbool wat staat voor de vrede. In Guernica zie je dat de duif stervende is. Het zou daarom dus ook in het schilderij staan voor vernietiging van de vrede, de dood en de schending van vrede. (1), (2)

De dolken

De tong van het paard en de tong van de moeder zijn afgebeeld als een dolk. (2)

De schuine pijl

De schuine pijl bevindt zich onder de billen van het paard. De pijl symboliseert de geest van de overledene die opstijgen. (2)

Waarom heeft Picasso symbolen gebruikt voor de Guernica?

Picasso was nooit een man die zijn kunst toelichtte. (1) Hij gebruikte bijna altijd symbolen of maakte zijn kunstwerken zo kubistisch dat er geen letterlijke vorm of afbeelding meer in zat. Zo deed hij dat ook bij de Guernica, er zijn echter wel verschillende theorieën over de vraag waarom Picasso nou zulke symbolen gebruikte voor zijn werk. Het zou kunnen zijn dat hij dit deed omdat hij graag wilde dat de mensen nadachten over zijn werken en de boodschap zouden snappen na over het werk na te denken. (2)

Hij deed dat eigenlijk bij veel van zijn werken. Misschien vond hij dat echte kunst een achterliggende boodschap moet hebben en niet alleen mooi moet zijn om naar te kijken. Ook kan het zijn dat hij graag gevoel uitdrukte in zijn schilderijen. Hij deed dit heel mooi met zijn kubisme, zoals te zien in de Guernica. De rare vormen doen alleen maar meer denken aan dood, verderf en paniek. Ook de grijstint waarin de Guernica geschilderd is doet denken aan rouw en somberheid, alsof hij wil zeggen dat er die dag iets verschrikkelijks gebeurde, dat de wereld voorgoed zou veranderen.

Het kan ook zijn dat hij symbolen gebruikte om de politieke situatie in zijn thuisland Spanje. 

De opstand was in volle gang en Picasso merkte ook wel dat Franco en de rest van de revolutionairen aan de winnende hand waren. Ook zal hij vast wel door hebben gehad wat de plannen van Duitsland inhielden, ook al was dat misschien voor hem nog niet zo heel duidelijk.

Hij was misschien wel bang dat hij vervolgd zou worden om zijn werk en maakte het maar een symbolisch werk van, om er zeker van te zijn

dat de fascisten hem geen kwaad konden doen.

Ook doordat het schilderij met symbolen is geschilderd vond hij veel steun bij mensen van de hele wereld, zijn schilderij werd gezien als stil protest tegen oorlog en burgerleed daarbij. Misschien was het ook wel een bedoeling van Picasso om het zo te schilderen omdat je dan het schilderij kan zien in alle tijden, zoals je ook nu nog die verschrikkelijke gebeurtenissen in de kranten leest en op tv ziet zoals hij die toen al in 1937 verbeeldde. Het is in ieder geval zeker dat dit schilderij de kijk op oorlog in de wereld voorgoed heeft veranderd.

Wat dacht Picasso zelf van zijn symbolische werken?

Picasso was een man die nooit echt uitleg gaf over zijn eigen schilderijen. Hij wilde nooit toegeven dat hij symbolen gebruikte, maar liet wel merken dat hij dat deed. Dat was dan ook het sterke aan zijn karakter. Hij zei ooit het volgende over de Guernica: ''Deze stier is een stier en het paard een paard. Als je een betekenis geeft aan de zaken in mijn schilderijen dan mag dat erg waar zijn. Maar het was niet mijn idee die betekenis er aan te geven. Jouw betekenissen en conclusies heb ik ook gevoeld, maar dan instinctief en onbewust. Ik schilder om het schilderen. Elk figuur en object zijn dat wat ik schilder.'' Je merkt dus wel dat hij laat doorschemeren dat de symbolen een betekenis hebben, maar hij zegt het niet letterlijk. Het lijkt dus wel alsof hij zelfs in zijn eigen woorden symbolen gebruikte. (2), (3)

Als we zijn woorden letterlijk nemen vindt Picasso dus zelf dat hij gewoon kunst heeft gemaakt zonder er over nagedacht te hebben. Hij zegt dat hij het instinctief heeft gevoeld en het daarna zo heeft weergegeven. Hij trekt de lijn tussen ons en hemzelf. Picasso spreekt compleet in raadsels en laat wel allemaal achterliggende gedachtes na, maar je houd wel het gevoel alsof hij dit met een knipoog verteld en dat hij weet dat jij weet wat hij met het schilderij wilde vertellen, ook al zou hij dit nooit letterlijk toegeven. (1)

Waarom kwam het schilderij uiteindelijk weer terug in Spanje?

In 1938 bezocht kunsthandelaar Paul Rosenbergde een treizende tentoonstelling in Scandinavië. In 1938 reisde het naar steden in Engeland. Hierna keerde het schilderij terug naar Frankrijk. Na de overwinning van Franco ging het schilderij naar de Verenigde Staten toe om daar geld op te halen voor Spaanse vluchtelingen. Het schilderij werd daar veilig bewaard in het Museum voor Moderne Kunst in New York.

Tussen 1939 en 1952 reisde het schilderij door de Verenigde Staten en daarna ging het schilderij naar Brazilië en Italië. In 1968 wilde Franco dat Guernica terugkeerde naar Spanje, maar Picasso weigerde dit want hij wilde en republiek. Toen Franco overleed in 1975 kwam er een constitutionele monarchie.

Pas in 1981 keerde het schilderij terug naar Spanje ter ere van de 100^ste verjaardag van Picasso (dit kon hij zelf niet meer meemaken). Het schilderij kwam te hangen in Museo Del Prado, maar omdat dit museum voor klassieke kunst was, verhuisde het schilderij in 1992 naar Museo Reina Sofía. (1), (2)