Vrijetijdsbesteding van Romeinen en Grieken

Inleiding

De opdracht was om een werkstuk te maken over iets wat te maken had met de klassieke oudheid. De opdracht was geheel vrij en we mochten zelf een onderwerp kiezen. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. We wilden iets met gladiatoren of zoiets en zo kwamen we uiteindelijk op vrijetijdsbesteding. Dit onderwerp was nog veel te breed. Omdat we op buitenlandse reis allebei naar Rome zouden gaan, hebben we besloten om speciaal de vrijetijdsbesteding in Rome te gaan bekijken. We dachten dat het wel leuk was om de vrijetijdsbesteding in Rome te vergelijken met de vrijetijdsbesteding in een andere stad, bijvoorbeeld Xanten. Hier konden we nauwelijks informatie over vinden dus besloten we het te vergelijken met Athene. Uiteindelijk is dat maar een klein onderdeel van ons werkstuk geworden en hebben we ons vooral bezig gehouden met de vrijetijdsbesteding in Rome.

Hiervoor hebben we een onderzoeksvraag opgesteld, namelijk: Wat was de belangrijkste vrijetijdsbesteding bij de Romeinen en wat is het verschil met andere steden? We hebben de vier belangrijkste soorten van vrijetijdsbesteding uitgekozen en die in ons verslag beschreven.

We hebben veel informatie gezocht op het internet en in boeken. Ook op onze buitenlandse reis naar Rome hebben we goed opgelet op dingen die we konden gebruiken voor het werkstuk. Uiteindelijk hebben we er per persoon ongeveer 35 slu aan besteed. We vonden het wel een leuke opdracht, maar het was moeilijk om alles zelf te verzinnen.

Vrijetijdsbesteding bij de Romeinen

In het oude Rome waren er verschillende manieren om vrije tijd door te brengen. We behandelen vier belangrijke onderwerpen. Dit zijn gladiatorengevechten, wagenrennen, theater en het baden in badhuizen. Het laatste was iets wat iedereen dagelijks deed, de andere dingen waren bijzondere gebeurtenissen. Gladiatorengevechten en wagenrennen heten ludi circenses, theater heet ludi scaenici.

Gladiatoren Gladiatorengevechten vonden altijd plaats in een amfitheater. Heel veel Romeinen gingen naar de gevechten kijken, zoals wij nu naar voetbalwedstrijden gaan.

Er waren verschillende soorten gevechten, behalve gladiatoren tegen elkaar, vochten ze soms ook tegen wilde dieren en soms werden er zeeslagen, naumachinae geheten, gehouden, waarvoor het amfitheater gedeeltelijk onder water werd gezet. In de amfitheaters werden ook doodstraffen uitgevoerd als vermaak voor de toeschouwers. Soms werden bij een gevecht ook vrouwen en soms zelfs dwergen gebruikt. Alles om de toeschouwer te amuseren.

De gladiatoren waren veroordeelde criminelen, slaven, krijgsgevangenen of vrijwilligers die betaald werden voor de show. Er waren vier verschillende typen gladiatoren: · Murmillo: een gladiator met een helm, een schild en een zwaard. · Retiaritus: deze gladiator had een net en een drietand. · Samnite: een gladiator met een helm met vizier, een zwaard en een schild. · Thraciër: deze gladiator vocht met een gekromd zwaard en een rond schild. Een murmillo vocht meestal tegen een retiaritus. Er werden ook verschillende andere wapens gebruikt.

Bij de gevechten tegen wilde dieren, de venationes, waren er ook gladiatoren op paarden, deze werden beastarii genoemd. Dit waren meestal criminelen, krijgsgevangenen of speciaal getrainde en betaalde vrijwilligers.

Oorspronkelijk waren de gevechten met wilde dieren op de ochtend van de spelen, de executies ’s middags en daarna de gladiatorengevechten.

De eerste gladiatorengevechten werden gehouden op open plekken. Het eerste amfitheater is gevonden in Pompeii in 80 voor Christus, het eerste amfitheater in Rome is uit 29 voor Christus. Een amfitheater was ovaal of elliptisch. Om te zorgen dat de toeschouwers niet in de arena konden komen waren er hekken geplaatst. In grotere amfitheaters zoals bijvoorbeeld het Colosseum waren onder de arena gangen en kamers, waar de wilde dieren werden gehouden voor ze de arena in mochten.

In kleinere steden waren amfitheaters vaak de enige vrijetijdsbesteding. Door hun grootte werden amfitheaters vaak aan de rand van de stad gebouwd of net buiten de muren.

Wagenrennen Wagenrennen vonden altijd plaats in een circus. Ook werden er in het circus aan atletiek en worstelen gedaan. De wagenrennen waren desondanks de oudste en populairste vrijetijdsbesteding van de Romeinen. Wagenrennen was een dure sport, maar je kon er ook veel aan verdienen.

Er waren vier partijen bij de wagenrennen, de blauwe, groene, witte en rode. Deze kleuren werden tijdens de race gedragen door de wagenmenners. Als een wagenmenner succesvol was kon hij rijk en bekend worden in heel Rome. De partijen concurreerde heel veel, soms kwam het dan ook tot gevechten tussen supporters. De groene en blauwe waren meestal favoriet.

Het circus zelf werd gebouwd in de vorm van een U. In het midden was een arena waar de wagens rondjes reden. Midden in de arena was een muur, de spina, met aan de uiteinden metae, de punten waar gekeerd moest worden. Om de arena waren de plaatsen voor de toeschouwers. Aan de open kant van de U was plaats voor twaalf wagens, met vier paarden, de quadrigae, vanwaar de race begon. Daarna moesten ze rechts langs de spina, waarna ze zeven rondjes reden tegen de klok in. Na elk rondje werd aangegeven hoeveel er geweest waren en hoeveel de menners er nog moesten. Ook werd het circus gebruikt voor wagenrennen met wagens met twee paarden, de bigae. Later werden er ook paardenrennen en gladiatorengevechten in het circus gehouden.

Het eerste circus was het Circus Maximus, dat waarschijnlijk gebouwd is toen Rome nog een koninkrijk was. Later werden er alleen nog kleinere circi gebouwd, ongeveer half zo groot als het Circus Maximus.

Het theater

De Romeinen die niet zo van gevechten en wagenrennen hielden, gingen liever naar een theater. Hier werden vaak beroemde tragedies opgevoerd. De tragedies waren meestal geheel overgenomen van de Grieken. Het verhaal was een oude mythe die de toeschouwers meestal al kenden, maar er werd steeds weer een andere invulling aan het verhaal gegeven, waaruit een goede les voor het leven van de Romeinen naar voren kwam.

Naast de tragedie was ook een andere vorm van toneel geliefd, namelijk de komedie. Hierin werden zaken uit het dagelijks leven spottend uitgebeeld en konden de Romeinen even lachen en hun zorgen vergeten. De meeste Romeinse mannen hadden vrije toegang tot de theaters. Vrouwen daarentegen mochten alleen bij tragedies komen en niet bij de komedies, omdat ze met zulk soort zaken niets te maken hadden.

De toneelstukken werden altijd opgevoerd door één, twee of drie mannen. Ook rollen van vrouwen werden door mannen gespeeld. Ze gebruikten altijd maskers, om duidelijker te laten zien wie ze uitbeeldden. Voor oude mensen had je bijvoorbeeld grijze maskers en voor slaven rode maskers.

De toneelstukken werden opgevoerd in amfitheaters, die waren afgeleid van de Griekse theaters, zoals de Epidaurus. In Rome zijn bijvoorbeeld het theater van Marcellus en het theater van Pompejus bekend.

De Badhuizen Omdat de Romeinen thuis geen douche of bad hadden, gingen ze vaak naar een openbaar badhuis. Dit is te vergelijken met een zwembad. Bijna alle Romeinen maakten hier gebruik van en tijdens het baden werd er dan ook gezellig met elkaar gepraat. De Romeinen zagen het gebruik van een badhuis dus als een vorm van vrije tijd.

Omdat zoveel mensen er gebruik van maakten, waren er in Rome verschillende grote badhuizen. De twee meest bekende waren de thermen van Caracalla en de thermen van Diocletius. De baden hadden een oppervlakte van ongeveer 120.000 m2. De badhuizen bestonden uit een grote hal, die goed verwarmd was, onder andere door vloerverwarming. Verder waren er twee grote baden, een warme en een koude. Zo kon afwisselend warme en koude baden nemen en uitrusten en zo heerlijk ontspannen.

Omdat er altijd veel mensen waren, ontstonden rondom de baden vaak plaatsen met veel voorzieningen, zoals restaurants, winkels en bijvoorbeeld een school en een bibliotheek. Ook werden er voor nog meer ontspanning prachtige tuinen aangelegd, waar je kon wandelen of uitrusten van het werk. Zo werden de badhuizen steeds meer een plek waar de Romeinen graag hun vrije tijd besteedden.

Vrijetijdsbesteding bij de Grieken

We hebben tenslotte de vrijetijdsbesteding van de Romeinen vergeleken met die van de Grieken in het oude Athene. Over de vrijetijdsbesteding bij de Grieken was veel minder informatie te vinden dan over de Romeinen, maar we wilden het toch even in ons verslag vermelden. In het oude Athene waren er twee verschillende vormen van vrijetijdsbesteding, namelijk de kunst en de spelen

De Grieken waren kunstzinniger dan de Romeinen. Ze besteedden veel tijd aan filosofie en theater. Het theater komt ook van oorsprong van de Grieken. Toch hadden de Grieken ook spelen. De bekendste waren natuurlijk de Olympische Spelen. Het verschil met de Romeinen is dat hierbij geen mensen voor de lol werden afgeslacht, maar dat de spelen werden gehouden om de Goden te vereren. Bij de spelen deden ze vooral aan boksen, wagen- rennen, paardenraces, pankraton (vrij boksen), pentatlon (bestaand uit discus werpen, speerwerpen, verspringen, rennen en worstelen), marathon en worstelen.

Bronvermelding

Internet
http://wings.buffalo.edu/AandL/Maecenas/general_contents.html

http://www.kent.wednet.edu/curriculum/soc_studies/rome/

http://library.thinkquest.org/26602/entertainment.htm

http://www.vroma.org/~bmcmanus/arena_sources.html

http://www.vroma.org/images

http://www.ukans.edu/history/index/europe/ancient_rome/E/Roman/home.html

http://harpy.uccs.edu/roman/html/roman.html

Boeken
Stad in de oudheid, leven in Athene en Rome

De wereld der Romeinen

Forum basisboek KCV

Musea
Museo Della Civilta Romana (Rome)