Forum Romanum

I: De geschiedenis van het Forum Romanum

Romulus en Remus Volgens de legende werd Rome in 753 voor Christus gesticht door de beroemde tweeling Romulus en Remus, zoals onder andere te lezen is bij Livius. Romulus en Remus waren de zonen van oorlogsgod Mars en Rhea Silvia, een Vestaalse maagd. Rhea was de dochter van koning Numitor van Alba Longa, een stad ten zuidoosten van Rome. Numitor werd echter door zijn broer Amulius van de troon verdreven. Amulius zorgde ervoor dat er geen troonopvolgers meer waren door Numitors zoon te vermoorden en zijn dochter een Vestaalse maagd te laten worden. Het was Vestaalse maagden namelijk niet toegestaan om seksuele gemeenschap te hebben. Toen Mars vier jaar later toch voor nakomelingen bij Rhea zorgde, gaf Amulius opdracht beide jongetjes te laten verdrinken in de Tiber. In plaats daarvan werden de jongens echter in een mandje gezet, dat naar de oever dreef. Daar werden zij gevonden door een wolvin, die hun zoogde. Een herder vond Romulus en Remus en voedde de jongens op alsof het zijn eigen zonen waren. Toen de zonen volwassen waren, zetten zij hun grootvader Numitor weer op de troon en besloten zij een stad te stichten op de plek waar zij te vondeling waren gelegd. De broers kregen ruzie wiens naam de stad moest dragen. Deze ruzie liep uit op een gevecht waarin Romulus zijn broer doodde. Romulus gaf zijn naam aan de stad en sindsdien wordt deze stad Rome genoemd.

Ontwikkeling van het Forum Romanum In de koningstijd (753-510 voor Chr.) had Rome haar markt in het dal tussen de heuvels Capitool, Palatijn en Esquilijn. Het Forum Romanum was in het begin niets anders dan een moerassige vlakte. Onder Tarquinius Priscus, de eerste Etruskische koning van Rome, werd dit gebied drooggelegd. Dat het juist een Estruskische koning was die daartoe opdracht gaf, is niet zo vreemd. De Etrusken probeerden altijd een eenheid tussen afzonderlijke nederzettingen te creëren en een stedelijke cultuur op te bouwen en waren gewend aan een centrale markt voor zaken. De belangrijkste functie van het Forum was, vooral door de gunstige ligging, een zakelijke functie, maar het had ook een politieke en een religieuze functie.

Na de verandering van een monarchie naar een republiek werden de bestaande tempels en andere belangrijke gebouwen vergroot. Ook werden een aantal nieuwe tempels gebouwd, zoals de tempel van Saturnus en de tempel van Castor en Pollux. Tussen de vijfde en de derde eeuw voor Christus werden geen nieuwe gebouwen meer toegevoegd vanwege de vele oorlogen die Rome in die tijd had. Vanaf de derde eeuw groeide de macht van Rome door de Punische oorlogen. Deze macht zorgde voor grote bouwprojecten op het Forum, waarmee Rome zijn macht probeerde te laten zien. Het Forum kreeg een functie als monument.

Toen de republiek verdween, kwamen er weer grote veranderingen. Het Forum werd toen een politiek en administratief centrum. Julius Caesar gaf zichzelf een goddelijke status door een tempel te laten bouwen, een beeld en uiteindelijk zelfs een heel Forum naast het Forum Romanum. In deze tijd werden ook de Keizerlijke Fora gebouwd. In de tijd dat keizer Augustus aan de macht was, werden de houten gebouwen vervangen door prachtige marmeren tempels waar de goden en vergoddelijkte mensen werden vereerd. Dit bracht veel teweeg bij de intellectuelen die vonden dat de marmeren tempels wel mooi waren, maar dat de houten gebouwen meer verbintenis met de goden brachten.

Door een brand in de 3e eeuw na Christus, maar ook door de vernietigingen door de Goten en Vandalen, aardbevingen en onbegrip van latere tijden - de gebouwen werden afgebroken in de jaren 800-1300 na Chr, zodat het marmer voor de bouw van andere projecten kon worden gebruikt - hebben ertoe geleid dat er veel gebouwen nu op het Forum Romanum zijn verwoest. Officieel moest het Vaticaan een oog houden op het Forum, maar toestemming voor verwoesting van de gebouwen op het Forum was makkelijk te krijgen. Criminelen stalen de bronzen beelden en smolten ze om. Dit ging nog door tot de Renaissance. Sommige gebouwen werden gerenoveerd en veranderd in Christelijke kerken. De ruïnes van het Forum werden overdekt met gras. Het Forum werd een hoedplaats voor koeien. Tegenwoordig heeft het Forum Romanum bijna niets meer van zijn oude glans overgehouden.

II: De gebouwen op het Forum Romanum

De tempel van Saturnus

De Tempel van Saturnus wordt ook wel Aerarium genoemd omdat vroeger in de tempel veel geld, in het Latijn \\\'aes\\\', lag. Hier werden namelijk de Romeinse schatkist en de heilige wapens van het Romeinse Rijk bewaard. In deze tempel, waarvan nu nog maar acht zuilen overeind staan, trof Julius Caesar vijftien duizend goudstaven, dertigduizend zilverstaven en dertig miljoen sestertiën aan. Deze schat moest dienen als een soort reserve voor het geval dat de Galliërs Rome zouden binnenvallen. Omdat Caesar hen echter verslagen had en daarmee de kans op een inval had afgeslagen vond hij dat een deel van de schat hem toekwam. Hij zou de goudstaven hebben vervangen door bronzen kopieën.

De tempel van Saturnus was gewijd aan de god Saturnus, de god van de landbouw. De tempel is een van de meest gerespecteerde en heilige gebouwen van Rome, omdat de landbouw erg belangrijk was in Rome. De gebeurtenis die de tempel van Saturnus een van de belangrijkste tempels in Rome maakt, is de Saturnalia. Dit is een feest dat ter ere van Saturnus wordt gehouden. De Saturnalia duurde zes dagen. Op de eerste dag werd er natuurlijk geofferd aan Saturnus. De andere dagen werden geschenken uitgewisseld en kansspelen georganiseerd. Tijdens de Saturnalia kregen de slaven zeer veel vrijheid. Ze waren gelijkwaardig aan hun meesters en werden soms zelfs door deze bediend.

De bouw van de tempel is voltooid in 497 vóór Christus, wat het een van de oudste gebouwen op het Forum maakt. Daarna is het gebouw nog wel enkele malen verwoest en gerestaureerd. De eerste versie van de tempel was waarschijnlijk in de Etruskische stijl, omdat bij de Etrusken tempels op een verhoging gebouwd werden, die men met een trap beklom. De latere tempel is Ionisch en valt op door zijn slankere zuil.

Lacus Curtius

De Lacus Curtius op het Forum Romanum geeft aan waar, volgens een oude legende, ooit een enorme kloof op het Forum Romanum was ontstaan. De Romeinen hadden volgens het verhaal druk geprobeerd de kloof te dempen met blokken steen en puin, maar dit had geen enkel effect. Men vermoedde dat de goden de kloof hadden veroorzaakt omdat zij boos waren. Maar ook de smeekbeden en offers aan de goden hielpen de Romeinen niet vooruit.

Om een manier te vinden om de woedende goden te sussen en weer gunstig te stemmen, raadpleegde men een orakel. Het antwoord van het orakel hielp de mensen echter niet al te veel verder. Het orakel antwoordde namelijk dat het meest waardevolle bezit van Rome in de kloof moest worden geworpen. Dit antwoord kon, zoals zoveel uitspraken van orakels, op vele wijzen worden opgevat.

Vele mensen dachten te weten wat het orakel bedoelde en stelden voor kostbaarheden in de kloof te werpen. Eerst dachten de mensen vooral aan waardevolle spullen als goud, zilver en geld. Alles werd in de afgrond gegooid. Op die manier raakte de stad veel kostbaarheden kwijt maar tevergeefs. De acties hadden jammer genoeg geen enkel effect gehad. Na al deze mislukte pogingen had de stad wel aangetoond dat het veel voor het Forum Romanum overhad, maar de kloof werd geen centimeter smaller.

Een Romeinse ridder, Marcus Curtius genaamd, ging in een andere richting denken. Hij dacht te weten wat het orakel bedoelde. Hij was van mening dat de uitspraak doelde op het leger, de wapens en dapperheid. Daardoor was het Romeinse rijk immers zo immens groot geworden. Omdat hij niet bang was uitgevallen voegde hij meteen de daad bij het woord. Hij vuurde zijn paard aan en hij sprong met paard en al in de enorme kloof. Dit was het offer waarmee de goden tevreden werden gesteld. De kloof sloot zich en het Forum Romanum was gered. Marcus Curtius werd door de inwoners van Rome als een held vereerd.

Als herinnering aan het verhaal vinden wij tegenwoordig op het Forum Romanum slechts een put die, ook zonder aan de goden te offeren, makkelijk gesloten zou kunnen worden. Het Latijnse woord lacus betekent \\\'kuip\\\', \\\'bassin\\\' of \\\'meer\\\'. Waarschijnlijk is de Lacus Curtius opgericht als herinnering aan oude tijden toen op de plek van het Forum Romanum nog een moeras was.

Bij dit monument is waarschijnlijk later het verhaal van Marcus Curtius bedacht. Op de plek waar Marcus Curtius zichzelf zou hebben opgeofferd is ook een reliëf teruggevonden waarop hij is uitgebeeld terwijl hij zich in de afgrond stortte. Op het reliëf zit deze dappere soldaat met wapenuitrusting en al te paard, klaar om Rome te redden.

Tempel van Antoninus en Faustina.

Deze tempel is één van de best bewaarde tempels in het huidige Rome. Dit komt omdat in de elfde eeuw de kerk van St. Lorenzi in de tempel gebouwd werd en het dus als christelijke heiligdom werd beschouwd. De tempel stamt uit 141 na Christus en is gebouwd ter ere van keizerin Faustina. Faustina stierf in dat jaar en werd door de Senaat en Faustina’s man en keizer Antoninus goddelijk verklaard. Na de dood van Antoninus in het jaar 161 werd ook hij hier vereerd.

Opvallend aan deze tempel zijn de zeventien meter hoge marmeren zuilen, de bakstenen trap met in het midden een bakstenen altaar en de verminkte standbeelden. De tempel heeft een reliëffries dat over de zijkant van de cella loopt. Hierop zijn afbeeldingen te zien van kandelaars, tegenover elkaar staande griffioenen en bladvormige versieringen.

Aan het boveneinde van de schacht zijn schuine inkepingen te vinden. Deze inkepingen stammen uit de Renaissance en werden aangebracht om de touwen op hun plaats te houden waarmee men de zuilen neer wilde halen, waarschijnlijk om ze voor een ander gebouw te kunnen gebruiken. Gezien de goede staat van de dakbalk is dat echter nooit gebeurd. De zuilen werden blijkbaar niet beschouwd als een deel van de kerk.

Bronvermelding

Boeken:

- Rome: Kunst & Architectuur door Brigitte Hintzen-Bohlen

Internetpagina’s:

- www.intranet.grundel.nl/romeboek/ 2002/annelottijs/antoninus&faustina.htm - www.rome.nl/main.php?id=1:241 - http://nl.wikipedia.org/wiki/Forum_Romanum - http://huiswerk.scholieren.com/werkstukken/verslag.php?verslagid=6884 - www.rome.nl/main.php?id=1:304 - www.xs4all.nl/~wiebekoo/kt/italie/rome/tesatu.htm - www.rome.nl/main.php?id=1:303