Tijdlijn alle jaartallen Ten oorlog! en Dynamiek en stagnatie

+++++++

1789 Franse revolutie
1792-1795 Eerste coalitie oorlog
1792 Kanonnade van Valmy
1793 Terechtstelling koning Lodewij XVI
Verandering karakter oorlogen
Algemene dienstplicht wordt ingevoerd in Frankrijk
1794 Frans leger verovert de Zuidelijke Nederlanden
1795 Frans leger verovert de Republiek
Patriotten stichten de Bataafse Republiek
1797 Frans leger, olv Napoleon verovert Noord-Italie
1798 Napoleon in Egypte; Slag bij de Piramiden
1799 Eerste Consul (staatsgreep, terugkeer uit Egypte)
1801 Het achtergelaten leger van Napoleon in Egypte wordt verslagen door Britten
1804 Napoleon kroont zichzelf tot keizer
1804/05 Armee de l’Angleterre; invasie Engeland, mislukt; kaap Trafalgar
1805 (dec) Driekeizersslag
1806 Broertje Lodewijk Napoleon wordt koning van Holland
1806 Continentaal Stelsel

1808 Napoleon probeert Spanje en Portugal te veroveren; mislukt.
Oostenrijk voert algemene dienstplicht in
Pruisen voert het ministerie van Oorlog in
1810 Koninkrijk Holland wordt door Napoleon ingelijfd bij het Franse keizerrijk
1812-1814 Einde aan Napoleons overwinningen
1812 Veldtocht naar Rusland met ‘Grande Armee’; ondergang
Spanje herovert hun land op Fransen
1813 Volkerenslag Leipzig; Russen, pruisen en Oostenrijkers verslaan Franse leger
Fransen vertrekken uit Nederland
Willem, zoon van de stadhouder Willem V, aanvaard soevereiniteit
1814 Pruisen voert algemene dienstplicht in
Napoleon wordt verbannen naar Elba
Wener Congres
1815 Napoleon komt terug in Frankrijk; Slag bij Waterloo. Napoleon wordt verbannen naar Sint Helena, tot 1821
Heilige Alliantie; kern = Grote Alliantie
Het verenigd Koninkrijk der Nederlanden en de Duiste bond worden opgericht
1818 Frankrijk wordt opgenomen in de Grote Alliantie
1830 Zuidelijke Nederlanden scheiden zich af; Koninkrijk Belgie
Opstand Polen wordt onderdrukt door Tsaar Nicolaas I
1834 Tolverbond; Duitse bond

1848 Revolutiejaar

1853-1856 Begin Krimoorlog
1853; juli Russische bezetting van het Turkse rijk aan de noordzijde van de Donau
1853; nov. Russische vloot verslaat de Turkse
1854: maart Groot-Brittannië en Frankrijk gaan deelnemen aan de oorlog
1854; jul-sep Rusland trekt zich terug uit de bezette gebieden
1854-1855 Beleg van Sebastopol
1854: okt De ‘Charge van de Lichte Brigade’
1856: maart Einde Krimoorlog; Rusland verliezende partij
1859 Slag bij Solferino, aanleiding voor Dunant voor oprichten van het rode kruis
1861 Napoleon III stuurt een Frans leger naar Mexico
1862 Koning wilhelm I van Pruisen benoemt Bismarck tot kanselier

1864 Pruisen verslaat Denemarken in oorlog hertogdommen Sleeswijk en Holstein
Het rode kruis wordt opgericht door Henri Dunant
Geneefse Conventie
1866 Pruisen verslaat Oostenrijk en een aantal Duitse staten
Duitse bond opgeheven. Noord-Duitse bond opgericht
1870-1871 Frans-Duitse oorlog
Eerste grootschalige acties van het rode kruis
1870
13 juli Aanleiding: emser depêche
19 juli Frankrijk verklaart oorlog aan Pruisen
2 sept Keizer Napoleon III wordt gevangen genomen
4 sept Verandering van het karakter van de oorlog
1871
18 jan Het Duitse keizerrijk wordt uitgeroepen
28 jan Franse regering geeft strijd op door hongersnood
Maart opstand van Nationale Garde
10 mei Vrede van Frankfurt

Eerste wereldoorlog

1882 Triple Alliantie (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italie)
1899 Eerste Haagse vredesconferentie
1907 Triple Entente (Engeland, Frankrijk en Rusland)
Tweede Haagse vredesconferentie
1912 Eerste Balkanoorlog
1913 Tweede Balkanoorlog

1914
Juni Frans Ferdinand vermoord
28 juli Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië
1 aug. Rusland mobiliseert troepen en Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland
3 aug Duitsland verklaart de oorlog aan Frankrijk, die ook gingen mobiliseren
4 aug. Engeland verklaart Duitsland de oorlog, nadat deze België waren binnen gevallen
6 aug. Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Rusland
23 aug. Japan verklaart de oorlog aan Duitsland
26-31 Aug. Slag bij Tannenberg
Sept. Loopgravenoorlog aan het westfront (België, Frankrijk), na slag aan de Marne
Nov. Turkije verklaart oorlog aan Rusland (dus ook aan bondgenoten Fr & Eng.)

1915 Eerste nationale vrouwencongres
22 april Voor het eerst wordt gifgas gebruikt
24 april Verdrijving van Armeniers en massamoord begint
25 april Australische en Nieuw Zeelandse troepen landen op het Turkse schiereiland Gallipoli
23 Mei Italië begint oorlog tegen Oostenrijk-Hongarije
14 oktober Bulgarije sluit zich aan bij de Centralen (Oostenrijk-Hongarije en Duitsland) (Tegenover de Geallieerden (Rusland, Frankrijk, Belgie en Engeland))
1916 Groot Brittanie voert dienstplicht in
Slag bij Verdun
Zeeslag bij het Skagerak
Slag aan de Somme
Juni Opstand van Arabische nationalisten in het Turkse rijk begint
27 augustus Roemenie verklaart oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
27 november Griekenland verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije

1917
1 februari Duitsland hervat onbeperkte duikbootoorlog
Maart Februarirevolutie in Rusland. Een Voorlopige Regering neemt het bestuur over
Muiterij in het Franse leger
6 April VS verklaren oorlog aan Duitsland wegens de duikbootoorlog
Juli Algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen in Rusland
Aug. Japan verklaart oorlog aan Duitsland
Oktober Aanvallen van Britten en Arabische nationalisten op Palestina en Syrie beginnen
7 november Oktoberrevolutie in Rusland. Bolsjewieken grijpen de macht
December Wapenstilstand aan het oostfront
1918
Januari Kiesrecht voor vrouwen in Groot-Brittanie
President Wilson van de VS lanceert zijn Veertien Punten-Plan
3 maart Vrede van Brest-Litovsk. Officieel einde van de oorlog aan het oostfront
21 maart Duits voorjaarsoffensief (Kaiserschlacht) aan het Westfront begint
Juli Amerikaanse troepen gaan grootschalig deelnemen aan de strijd aan het Westfront.
3 oktober Keizer Wilhelm II benoemt een nieuwe regering om vredesonderhandelingen te beginnen.
Nov. In Duitsland breken muiterijen, demonstraties, stakingen en revolutiepogingen uit.
Kiesrecht voor vrouwen in Duitsland
9 november Keizer Wilhelm II vlucht naar Nederland. In Duitsland wordt een socialistische regering gevormd.
11 november Duitsland tekent de wapenstilstand
1919 Communistische revolutiepoging door spartakisten in Dld wordt onderdrukt. De Weimar republiek komt tot stand
Het verdag van Versailles wordt getekend
Volkenbond wordt opgericht
1920
11 november In Parijs en Londen wordt het graf van de onbekende soldaat onthuld
1922 Het permanente hof van Justitie in Den Haag treedt in werking
In Italie komtMussolini aan de macht
1925 Verdrag van Locarno
1928 Het Briand-Kellog Pact wijst oorlog af

Dynamiek en stagnatie in de Republiek

13e eeuw Ontstaan van waterschappen in het noord-westen van de Nederlanden
14e - 15e eeuw De Hanze en bloeiperiode van de IJsselsteden
15e eeuw Bloeiperiode Brugge als handelscentrum in de Nederlanden
Overgang naar een marktgerichte economie in Holland
De Nederlanden komen geleidelijk in handen van het Bourgondisch/ Habsburgse huis
Begin van de Europese expansie door Portugezen en Spanjaarden
16e eeuw Handelscentrum in de Nederlanden verschuift van Brugge naar Antwerpen
De Reformatie (Hervorming) krijgt veel aanhang in de Nederlanden

1464 Eerste vergadering van de Staten Generaal (in Brugge)
1515-1555 Regeerperiode van Karel V over de Nederlanden, ook koning van Spanje
1524-1543 Oorlogen waarin Karel V het gezag in handen kreeg over de Noordelijke en oostelijke gewesten
1542 De centrale regering voert nieuwe belastingen in
1548 Nederlanden worden een ondeelbaar onderdeel van het Duitse rijk, als Bourgondische Kreits
1555 Filips II volgt Karel V op
1557 Habsburgse rijk bankroet door kostbare oorlogen
1559 Filips II, zoon van Karel V vertrekt naar Spanje en komt in conflict met grote delen van de Nederlanden
1568-1648 80-jarige oorlog; Nederlanders verzetten zich tegen het beleid van Filips II
1575 Habsburgse rijk weer bankroet
1576 De Spaanse furie (soldaten die hun soldij niet uitbetaald kregen plunderden Antwerpen)
1579 Unie van Utrecht opgericht, ter verdediging tegen de Spaanse troepen; begin zelfstandigheid van de Noordelijke Nederlanden
1585 Handel verschuift van Antwerpen naar Amsterdam.
Spaanse landvoogd Parma herovert Antwerpen, waarop de Hollanders en Zeeuwen de Schelde afsloten voor scheepvaart op Antwerpen
1585 Val van Antwerpen
Vraag naar nijverheidsproducten neemt sterk toe
Hollandse scheepvaart wordt getroffen door een embargo van Filips II op de handel met Portugal

1588 Staten Generaal neemt na vertrek van een Britse landvoogd zelf de leiding in handen in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden
1595 Bouw van het fluitschip
1595-1597 Hollandse zeevaarders maken de eerste toch naar Zuid-Indie
1602 Oprichting VOC
1609-1612 Twaalfjarig bestand
1609 Wisselbank, in het stadhuis op de Dam
Hugo de Groot publiceert ‘De Vrije Zee’
1611 Amsterdamse Beurs wordt geopend
1612 Inpoldering Beemster

1614 In Frankrijk wordt het parlement niet meer bijeen geroepen
1614 Bank van Lening, ‘Lommerd’
Oprichting Noordse Compagnie
1618-1648 30 jarige oorlog
1619 Raadspensionaris Johan van Oldenbarneveldt wordt ter dood veroordeeld en onthoofd
1621 Oprichting WIC, handel en slavenhandel
1624 Opheffing Noordse Compagnie
1624 Inpoldering Wormer
1628 Kaping van een Spaanse zilvervloot door Piet Hein
1635 Stedelijke ondernemers verplaatsen in grote mate een deel van de productie naar het platteland
Inpoldering de Schermer
1648 Vrede van Munster; Republiek der verenigde Nederlanden wordt officieel erkend
1650 Prijzen van de voornaamste landbouwproducten dalen, de vleesprijzen stijgen
1650-1672 Eerste stadhouderloze tijdperk

1651 Acte van Navigatie
1652-1654 Eerste Engelse oorlog
1655-1660 Noordse oorlog om de zeggenschap in de Sont
1661-1715 Koning Lodewijk XIV heerst over Frankrijk
1665-1667 Tweede Engelse oorlog, eindigt met de tocht naar Chatham
1667 Vrede van Breda, Suriname in bezit van de Republiek
1672 Rampjaar, begin zilveren eeuw
1674 WIC failliet, maar tweede WIC wordt meteen opgericht
1678 Vrede van Nijmegen
1685 Zeer Anti-Franse stemmingdoor maatregelen van Lodewijk XIV; intrekken Edict van Nantes en invoeren van nieuwe importheffingen die de handel van Nederland belemmerden
1689 Stadhouder Willem III wordt koning van Engeland en accepteert de Bill of rights
1697 Vrede van Rijswijk, einde van de 2e coalitieoorlog; de negenjarige oorlog
1701-1713 Spaanse Successie Oorlog (Republiek, Engeland en Oostenrijk tegen Frankrijk)
1702-1747 Tweede stadhouderloze tijdperk
1713 Vrede van Utrecht
Slavenhandel komt grotendeels in handen van de Engelsen
1714-1730 Eerste grote uitbraak van de veepest in Holland
1730 Paalworm
1734 WIC monopolie wordt opgeheven om particuliere ondernemers een kans te geven in de driehoekshandel
1740 Hollandse landbouw kent weer enige bloei
1747-1748 Pachtersoproeren
1756-1763 Zevenjarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk, waardoor de handel voor de Nederlanders steeg
1780-1784 Vierde Engelse oorlog, WIC maakt grote verliezen, handel Republiek komt stil te liggen
1780-1798 Patriottentijd
1785 patriotten nemen in een aantal steden de macht over
1787 Pruisisch leger valt de Republiek binnen en verslaat de patriotten
1789 Franse revolutie
1791 Staten Generaal maken een eind aan de WIC
1794 Inval van de Franse revolutionaire legers in de Republiek
1795 Vlucht van stadhouder Willem V en uitroeping van de Bataafse republiek
1799 De Bataafse Republiek heft de VOC op
1806 Napoleon heft de Bataafse Republiek op en vervangt haar door het koninkrijk Holland met zijn broer Lodewijk Napoleon als koning
1809 Einde Nederlandse walvisvangst op het Noordelijk halfrond