Storia 4 TSO

Les 2 : terugblik
1.Referentiekader bestaat uit tijden, ruimten en domeinen

Prehistorie, Stroomculturen, Klassieke Oudheid, Middeleeuwen, Nieuwe Tijd, Nieuwste Tijd, Eigen Tijd
Het menselijke handelen deelt men in 3 hoofddomeinen en 8 deeldomeinen

Politiek: bestuurlijk
territoriaal

Socio – economisch: sociaal
economie

Cultuur: godsdienst
kunst
wetenschap en techniek
leefgewoonten

2.Het Ancien Régime in West – Europa.

- 500 tot 1800
- 3 delen : - opbouw (ca 500- ca 900)
- bloei (ca 900- ca 1700)
- verval (ca 1700- ca 1800)
- Middeleeuwen, Nieuwe tijd en een stukje van de Nieuwste tijd


Les 3 : handelssteden en handelstechnieken
Probleemstelling :
1) Hoe evolueert de handel?
2) Wie speelt daar een belangrijke rol?

1.Jaarmarkten en steden stimuleren de handel

Middeleeuwen (vanaf 100) handel tussen verschillende (steden) regio’s: Italië, Nederlanden, Vlaanderen (à Vlaamse laken = wollen geweven stof)

Ontmoeten elkaar in champagne
Jaarmarkten: centra van internationale handel
1206 : betere ontwikkeling van schepen

- jaarmarkten

- havensteden (Brugge)

- ontstaan firma: koopluifamilies op verschillende plaatsen actief

- probleem : betalingen à wisselbrief
krediet lening (geld lenen)
betalingen op afstand zonder contant geld

2.De ontdekkingen veranderen het handelssysteem

15de – 16de eeuw: overheersen handel = duur
ontstaan compagnieën

kapitaal bijeen gebracht door partners, die delen in de winst

groeit uit tot NV (1602 VOC)
= Verenigde Oost - Indische Compagnie

naamloze vennootschap
o groot aantal partners
o winst is verdeeld
o aandelen worden verhandeld

Les 4 : Slaven, een belangrijk economisch product in de Atlantische handelseconomie
-slavernij is van alle tijden à geen uitvinding uit de nieuwe tijd
*Oudheid : Romeinen / Grieken
*Middeleeuwen : Arabische slavenhandel

1.De Amerikaanse kolonies hebben goedkope werkkrachten nodig

14de – 16de eeuw
ontdekking – kolonistatie – ontginning natuurlijken rijkdommen

Spanje Portugal

- plantage –economie vraag goedkope arbeid àde inlandse Amerikaanse bevolking
- mijnbouw (goud) uitgeput en ziek

Afrika : Portugese kolonies aan de kust :
goedkope arbeid: krijgsgevangen
veroordeelden
persoonlijke afrekingen
==>ontstaan driehoekshandel

2.Slaven als onderdeel van de driehoekshandel

16de – 17de eeuw
Europa : Vraag naar koloniale producten

Amerika:Vraag naar slaven
Aanbod van koloniale producten

Afrika: Aanbod slaven
Vraag westerse producten (snuisterijen)

Driehoekshandel : enorm winstgevend voor de 3 partijen
MAAR : grote risico’s
Slavenhandel : oorspronkelijk Portugezen
*Frankrijk
*Nederland – België
*Grot –Brittanië

Eind 18de –begin 19de eeuw: groei morele verontwaardiging meer landen verbieden slavenhandel

Moreel er tegen
niet rendabel genoeg
illegale handel neemt toe

Eind 19de eeuw : afschaffing slavernij in VS (1865)
Slavenhandel dooft uit ==> bevolkingstoenam

Les 6 : De kerk en de godsdienst in het Ancien Régime.
De paus leider van de christenen?

Probleemstelling :
1) Op welke wijze heeft de paus zijn macht verovert?
2) Hoe groot is zijn gezag in het Ancien Régime?

1.Paus en Patriarch staan tegenover elkaar.

- jodendom : 1200 vC
- christendom : - 27 vC – 14: ° Jezus onder keizer Augustus
- 14 – 37 : + Jezus onder keizer Tiberius
==> vervolging christenen
- 313 : godsdienstvrijheid onder keizer Constantijn
- 395 : christendom staatsgodsdienst onder keizer Theodosius
- scheiding tussen West - Romeinse Rijk (WRR) en Oost – Romeinse Rijk (ORR)
- 476 : val WRR door invallen Germanen
---> natuurgodsdienst

1) WRR : laatste keizer afgezet : franken aan de leiding
- Chlodovech : christendom over heel Frankisch Rijk
- Karel de Grote : sterke banden met de kerk
==> paus blijft belangrijkste geestelijke leider WRR
bisschop van Rome

2) ORR : (Byzantium of huidige Istanbul) Byzantijnse Rijk met hoofdstad Constantinopel
==> Patriarch betwist leiderschap en gezag van de paus
bisschop van Constantinopel, aartsvader van oostelijke kerk.

- 1054 : Oosters schisma
- breuk tussen Oosterse en Westerse kerk
- breuk tussen Rome en Constantinopel
katholicisme orthodoxie

verschillen :
- andere taal : Latijns vs Grieks
- andere menig over celibaat
of een priester wel of niet mag trouwen


2.Wie leidt de Kerk: de paus of de keizer?

800 : Karel de Grote krijgt Keizerstitel door paus Leo III
-WRR heeft terug een keizer (tot ergernis van het ORR)
-Wie heeft de macht : de paus of de keizer?
De paus kerkelijke macht : geestelijke leiding
De keizer wereldlijke macht: o.a. bescherming christenen
MAAR : onduidelijkheid, samenwerking vlot niet
Paus Keizer
Kroont keizer benoemt bisschoppen en paus :
geestelijke investituur

Visie paus :
- God heeft kerkelijke en wereldlijke macht aan de paus
- Paus geeft wereldlijke macht door
Visie keizer :
- God geeft kerkelijke en wereldlijke macht aan de keizer zonder tussenkomst van de paus.
- investituurstrijd : wie krijgt welke macht, strijd tussen kerk en staat.

* Paus : excommuniceert de keizer
Kerkban, wanneer men uit de kerkelijke gemeenschap gestoten wordt.

* Keizer : benoemt andere paus
Concordaat van worms (ligt in West –Duistland)
23 september 1122
(een concordaat is een overeenkomst tussen kerk en staat.)
= keizer mag geen bisschoppen meer benoemen, dus geen kerkelijke inspraak meer.

* Nadeel (voor de keizer)
Paus krijgt geestelijke macht
+ politieke leider van alle christelijke Europese landen

3. De paus boet aan macht in.
Filips de Schone
Koning van Frankrijk

Pausen : heft belastingen op de Franse geestelijkheid
Filips de Schone: Paus gevangen
Nieuwe Franse paus
Van Rome naar Avignon
Strijd tussen Avignon en Rom

Stelt eigen paus aan : Urbanus VI
==> 2 pausen
* Westers schisma
==> 1 paus in Rome en 1 in Avignon
* Samenkomst in Concilie van Konstanz :
Kardinalen beslissen beide weg
==> 1 paus
MAAR: pausen weigeren
==> 3 pausen

* 1417: oplossing 1 paus
* macht van de paus daalt enorm