Geschiedenis van de VOC

De geschiedenis van de VOC

De VOC, oftewel Verenigd Oost-Indische Compagnie is opgericht op 30 maart 1602. Op aandrang van de Staten-Generaal besloten Hollandse en Zeeuwse kooplieden samen te gaan werken en begonnen een handel met Oost-Azië. Zij kregen van de Staten-Generaal het alleenrecht op de handel met Oost-Azië. Ook kregen zij het recht om verdragen te sluiten en eventueel oorlog te voeren. Dit nieuwe bedrijf ontwikkelde zich erg goed en maakte veel winst zodat veel mensen wilden investeren in deze handelsvaart.

De VOC was georganiseerd in zes zogenaamde kamers. Die bevonden zich in Amsterdam, Zeeland (Middelburg), Rotterdam, Delft, Hoorn en Enkhuizen. Deze kamers hadden een hoofdbestuur dat ‘Heren Zeventien’ (Heren XVII) werd genoemd. De VOC had een taakverdeling over de kamers. De één zorgde bijvoorbeeld voor de bouw en uitrusting van de schepen. De ander zorgde weer voor de in- en verkoop van goederen, dit werd nauwkeurig vastgelegd. Ook bij het bestuur van de VOC bestond deze verdeling. Een kamer werd bestuurd door bewindhebbers, dat was een vast aantal personen per kamer. Deze personen werden gekozen door de stedelijke overheid of in het geval van Zeeland, door de gewestelijke staten. Meestal ging het hierbij om de meest kapitaalkrachtige aandeelhouders.

Elk jaar stuurde de VOC zo’n dertig schepen naar Oost-Azië om daar handel te drijven. Veel van deze schepen werden op de eigen scheepswerven gebouwd. Sommige schepen waren bedoeld om ter plekke in Azië te gebruiken. Het soort schepen dat bedoeld was om ook weer naar de Republiek terug te keren heette een retourschip. De VOC bouwde ook kleinere schepen zoals; fluiten, jachten en galjoten.

Eenmaal op de schepen zelf had men veel last van sterke winden en stromingen. Door deze winden moest men vóór Australië een noordelijke koers aanhouden, waardoor men meestal als eerste het eiland Java bereikte. Maar niet alle schepen voeren naar Java, want de VOC had ook op andere plekken vestigingen zoals: Sumatra, India, Thailand/Siam, Sri Lanka, Japan, China, Batavia en op de Molukken. Tussen de republiek en Azië lag aan de zuidkust van Afrika: Kaap de Goede Hoop. Deze plaats werd vanaf 1652 door de VOC als een vast verversingsplaats voor de schepen gebruikt.

De bemanning was uit verschillende landen afkomstig. Zij hadden het vaak moeilijk aan boord. De slaapruimte was slecht geventileerd dus erg benauwd. Het voedsel was erg eentonig en er zaten vaak te weinig vitamines en mineralen in. Ook het drinkwater had een slechte kwaliteit door o.a. de warmte. Men moest ook veel werk doen op de schepen zelf. Dat was vaak erg zwaar. In hun vrije tijd waren er wel verschillende dingen die ze konden doen zoals dansen, zingen, muziek maken, schaken enz. Maar andere dingen waren weer verboden. Ook waren er strenge regels voor het roken op een schip, wegens brandgevaar. Voor sommige dingen stonden zelfs zware lijfstraffen of de doodstraf. Er was ook veel ziekte aan boord. Daar waren wel enkele maatregelen voor genomen, maar die hielpen blijkbaar niet goed genoeg.

In 1780 brak de vierde Engelse oorlog uit. Dit was waarschijnlijk de genadeklap van de VOC. De verkoopresultaten in het jaar 1781 vielen nog mee, maar in 1783 stond de Compagnie er heel slecht voor. Engeland verkreeg vrije vaart in de ‘Oosterse zeeën’ waardoor de VOC haar alleenrecht verloor. Om een ondergang tegen te gaan moest er veel georganiseerd worden. Zeeland was daar fel tegen, maar toch werd het geprobeerd. Veel heeft het allemaal niet meer uitgehaald. In 1795 werd de VOC genationaliseerd. En 1799 was het jaar van het definitieve einde van de VOC.