Aandelen

1.3 Aandelenkoersen Aandelen van een onderneming kun je houden zolang de onderneming bestaat Je kunt ze ook weer verkopen. Dit kopen en verkopen van aandelen gebeurt op de effectenbeurs van Euronext Amsterdam. Een onderneming waarvan de aandelen zijn genoteerd op de Amsterdamse effectenbeurs noem je een fonds. Zo heb je bijvoorbeeld de fondsen Koninklijke Philips, KLM en Elsevier. De prijzen waartegen aandelen op de beurs omgaan, staan nooit vast. Is er veel vraag naar een aandeel, dan zal de prijs van dit aandeel stijgen. Mensen die de aandelen bezitten zullen namelijk een steeds hogere prijs vragen waartegen zij willen verkopen. Omgekeerd werkt het precies hetzelfde: is een aandeel niet populair meer bij beleggers, dan is er steeds meer aanbod van deze aandelen en zal de prijs dalen. We noemen dit: \'de wet van vraag en aanbod\'. Beleggers zullen natuurlijk vooral de aandelen van ondernemingen met goede vooruitzichten willen kopen. Een aandeel van een onderneming die het goed doet (of waarvan men dit verwacht) zal daarom steeds in prijs stijgen. Heeft de onderneming slechte vooruitzichten, dan zal de aandelenkoers dalen omdat beleggers de aandelen van deze onderneming gaan verkopen. Er zijn veel factoren van invloed op de resultaten van een onderneming. Steeds wanneer er iets gebeurt dat van invloed kan zijn op de resultaten van de onderneming, veranderen de verwachtingen van de beleggers. Daarom verandert de koers van een aandeel ook continu.

1.4 Soorten aandelen Naast recht op een gedeelte van de winst, hebben aandeelhouders ook recht op medezeggenschap. Sommige ondernemingen hebben enkele bijzondere soorten aandelen uitgegeven die invloed hebben op die medezeggenschap:

• Prioriteitsaandelen De houders van prioriteitsaandelen hebben binnen een onderneming een grotere zeggenschap dan de gewone aandeelhouders. Deze prioriteitsaandelen houdt de onderneming of het bestuur dan zelf. Vaak brengt men de prioriteitsaandelen onder bij een stichting. De bestuurders van de onderneming zijn dan vaak ook bestuurders van de stichting en houden zo zeggenschap over de onderneming. De houders van deze aandelen kunnen bijvoorbeeld een nieuw bestuurslid benoemen. Ook mogen zij stemmen over andere belangrijke beslissingen die het bestuur wil nemen.

• Certificaten van aandelen Een andere manier om de zeggenschap van gewone aandeelhouders te beperken, is de uitgifte van certificaten van aandelen. De aandelen van de onderneming brengt men dan onder bij een administratiekantoor, dat voor elk aandeel een certificaat uitgeeft. De kopers van deze zogenoemde certificaten van aandeel hebben dezelfde rechten (dividend en dergelijke) als de houders van de gewone aandelen, behalve het stemrecht. Het stemrecht blijft bij het administratiekantoor dat de aandelen bezit. We kunnen bij certificaten van aandelen onderscheid maken tussen de royeerbare en niet-royeerbare certificaten. De houders van royeerbare certificaten kunnen die omwisselen in de originele aandelen. Bij niet-royeerbare certificaten kan dit niet. De beurs neemt nieuw uitgegeven niet-royeerbare certificaten van aandelen echter niet meer in de notering, omdat ze de rechten van de certificaathouders te veel beperken. De meeste aandeelhouders vinden deze beperking echter geen groot probleem: zij kopen de aandelen slechts als belegging en vinden medezeggenschap in de onderneming minder belangrijk. Heeft een onderneming in plaats van gewone aandelen certificaten van aandelen genoteerd op de beurs, dan staat er in de koerslijsten meestal een c achter de naam van de onderneming.

1.5 Verschijningsvormen van aandelen Aandelen zijn er in twee verschillende verschijningsvormen:

• Op naam Bij aandelen op naam houdt de onderneming een lijst bij met daarop de namen van alle aandeelhouders van die onderneming. Dit is het aandeelhoudersregister. Het is natuurlijk erg lastig te handelen in deze aandelen omdat elke verandering van eigenaar een wijziging in de lijst betekent.

• Aan toonder. De meeste aandelen aan toonder. Dit houdt in dat er een papier bestaat van het aandeel. Dit papier heet een fysiek stuk. De houder van dit stuk is eigenaar van het aandeel. Op deze manier zijn de aandelen veel beter verhandelbaar; je geeft het papier over (via de beurs) en het aandeel heeft een nieuwe eigenaar.

De aandelen aan toonder zijn onder te verdelen in:

• K-stukken K-stukken zijn de klassieke stukken die bestaan uit een mantel en een dividendblad. De mantel is het aandeel zelf, met hierop onder andere de ondernemingsnaam, de vestigingsplaats en de nominale waarde van het aandeel. De nominale waarde van het aandeel is de waarde die op het aandeel staat gedrukt. Dit betekent niet dat je het aandeel voor dit bedrag kunt kopen. Deze nominale waarde heeft tegenwoordig niet zoveel betekenis meer. Het dividendblad bestaat uit dividendbewijzen. Als een onderneming dividend uitkeert, dan gebeurt dit altijd op een bepaald dividendbewijsnummer. De aandeelhouder knipt dan het dividendbewijs met dit nummer van het dividendblad en levert dit in bij de bank, in ruil voor het dividend. Dit systeem gebruikt men tegenwoordig nog maar zelden. CF-stukken bestaan alleen uit een mantel. Deze mantel is kleiner dan die van de K-stukken en heeft geen dividendblad.

• CF-stukken Bij een CF-stuk hoef je geen dividendbewijs in te leveren bij de banken. Het Centrum voor Fondsenadministratie houdt bij op welk dividendbewijs er dividend is uitgekeerd. De bank bewaart de stukken voor de belegger die automatisch zijn dividend ontvangt. Wil de belegger toch de stukken in zijn bezit hebben, dan moet hij deze ruilen voor een K-stuk bij een ruildepot. Ook dit systeem is inmiddels verouderd. Tegenwoordig hebben de meeste beleggers geen fysieke stukken meer in hun bezit. De stukken liggen opgeslagen in een kluis bij het Necigef. Necigef staat voor Nederlands Centraal Instituut voor Giraal Effectenverkeer B.V. en is een onderdeel van Euronext Amsterdam. Het meeste effectenverkeer gaat sinds de oprichting van het Necigef in 1977 giraal: overboeking van effectentegoeden van de ene effectenrekening naar de andere gebeurt zonder werkelijk verplaatsing van stukken. Dit is natuurlijk veel handiger dan vroeger toen men de verhandelde stukken van bank naar bank verplaatste.

• Global notes Omdat men de fysieke stukken nu dus bijna niet meer gebruikt, is hiervoor vaak de zogenaamde global note in de plaats gekomen. In plaats van 10.000 aandelen van € 100,- uit te geven, kan een onderneming één verzamelbewijs uitgeven dat alle 10.000 stukken vertegenwoordigt en dus een waarde heeft van € 1.000.000,-. Dit verzamelbewijs noemen we de global note. Dit scheelt natuurlijk veel opslagruimte in de kluis van het Necigef. Daarom zullen in de toekomst zoveel mogelijk aandelen een omzetting krijgen in global notes. De global note is nog nodig omdat effecten niet alleen giraal mogen bestaan en er wettelijk een fysiek bewijs van moet zijn. In de praktijk blijk het vaak onmogelijk alle stukken van een onderneming terug te vinden. De dan uitgegeven global note vertegenwoordigt dan niet het gehele aandelenkapitaal, maar slechts het gedeelte dat bij het Necigef geregistreerd is. Dit is wel het grootste gedeelte. Volgens de wet is het verplicht een aandeelhouder zijn fysieke stukken te leveren in het geval hij dat wil. Aangezien dit niet mogelijk is bij een global note, krijgt de aandeelhouder, als hij zijn stukken wil hebben geleverd, een recht op naam: hij komt in het aandeelhoudersregister van de onderneming.