Stillevens

Werkstuk Stilleven.
Inhoudsopgave.

1. Wat is een stilleven?
2. Welke soorten stillevens zijn er?
3. Wat is Op-art?
4. Wat is een tromp l’oeil?
5. Wat is Compositie, Afsnijding en Overlapping?
6. Eindconclusie.

1. Wat is een stilleven?

Een stilleven is een artistieke compositie van voorwerpen.
In een stilleven komen geen levende wezens voor. Met het schilderen van een stilleven kan een schilder zich concentreren op de compositie en op het gebruik van kleur en toon. Een stilleven is dus een studiewerk.

De stillevens uit de Vlaams-Nederlandse schilderkunst uit de 17e eeuw zijn vooral beroemd om de stofuitdrukking, de weergave van het oppervlak van een voorwerp. In één stilleven laat de schilder zijn vaardigheid zien om tegelijkertijd bijvoorbeeld het karakter van een satijnen kleed, een droog brood, een mat ei, bedauwde druiven, een hard glanzend glas en een parelmoeren schelp weer te geven. Vaak gebruikten schilders hun lievelingsobjecten telkens opnieuw.
Het stilleven is echter van alle tijden. De Romeinen schilderden al stillevens op muren, die in Pompeii bijvoorbeeld nog bewaard zijn gebleven. In de huidige periode (2006) kent het stilleven een revival, waarmee vooral superrealistisch wordt gewerkt. Zie bijvoorbeeld Helmantel.
Vaak grijpen schilders terug op vroegere stijlen of men ontwikkelt een hedendaagste stijl. Het werk van Marjolein Bastin kan ook als stilleven worden gezien, aangezien zij vooral planten en vruchten uitbeeldt, soms met een paar insecten erbij.

2. Welke soorten stillevens zijn er?

Er zijn:
Zwart-wit stillevens. Gebroken stillevens.
Olieverf stillevens. Pastelkrijt stillevens.
Foto stilleven. Fantasie stilleven.

En deze soorten stillevens zijn er ook nog:

- Pronkstilleven: zoals kostbaarheden en bijzondere vruchten.
- Banketje: Voorwerpen horende bij een maaltijd.
- Vanitas: Schedels, gedoofde kaarsen, verwelkte bloemen, Omgevallen glazen.
- Trompe l’oeil: Bijv. een rek met brieven, pennen, scharen en dergelijke.
- Bloemstilleven: Bloemen en insecten zoals vlinders en torren
- Fruitstilleven: Allerhande vruchten
- Jachtstuk: Dode fazanten, duiven, herten en ander wild
- Muziekinstrumenten: allemaal muziekinstrumenten.
- Markt- en keukenstukken: Vlees, vis, groente en fruit.
- Religieus: Dingen die met geloof te maken hebben.

3. Wat is Op-Art?

Op-art is een stroming in de moderne kunst en hedendaagse kunst. Het is een afkorting van Optical Art. Op-art ontstond uit de geometrische abstracte kunst en wordt wel eens te nauw verbonden met de kinetische kunst.
Veel mensen, ook de minder ervaren kunstliefhebbers, vonden Op-art leuk. Het is een makkelijk toegankelijke kunstvorm. De kunstenaars maakten onder andere schilderijen met contrasterende, vibrerende kleuren, moiré patronen en vormen die lijken te bewegen.

4. Wat is een trompe-l’oeil?

Trompe l\'œil is een schildertechniek die zeer realistisch aandoet. Het woord Trompe l\'œil is Frans en betekent letterlijk bedrieg het oog, of gezichtsbedrog. Over het algemeen wordt het in stillevens toegepast, maar ook in muurschilderingen, om bijvoorbeeld de echte aanwezigheid van pilaren of standbeelden te suggereren. In plafondschilderingen kan met deze techniek gesuggereerd worden dat er bijvoorbeeld een koepel op de ruimte aanwezig is.
Door het zeer nauwkeurig schilderen van de vormen en vooral de schaduwen van de voorwerpen wordt een sterke illusie bereikt. De belichting moet dan strikt overeenkomen met de belichting die van nature in de ruimte aanwezig is. Waarschijnlijk zal het schilderen van bijvoorbeeld nepzuilen als versiering goedkoper zijn geweest dan het aanbrengen van feitelijk marmeren zuilen.
De Romeinen gebruikten deze techniek al door op muurschilderingen doorkijkjes naar bijvoorbeeld een tuin te schilderen.

5. Wat is Compositie, Afsnijding en Overlapping?

Compositie: Compositie is in de beeldende kunst het ordenen van beeldelementen volgens een vooraf bepaalde strategie. Het is een poging tot creëren van orde in de chaos. De term compositie wordt soms ook gebruikt als titel van een kunstwerk, dit wanneer het de bedoeling is geweest van de kunstenaar om een werk te maken met als doel een boeiende vlakverdeling te creëren.
Vroeger heeft men meer dan eens gepoogd om vaste regels op te stellen, maar dat is men toen niet gelukt. De ideale verhouding van vormen tegenover elkaar dacht men te vinden in de Gulden snede. De 20ste eeuw heeft de vaste regels vervangen door persoonlijk stijlonderzoek dat individueler en persoonsgebonden verloopt.
Compositie is ook het werken met tegenstellingen. Vroeger werd meer gedacht in harmonische termen, daar waar in de hedendaagse kunst vaak de disharmonie de bovenhand voert. De toeschouwer wordt geprikkeld en uitgedaagd om de compositie te verbeteren. Een absoluut meester in het ordenen is ongetwijfeld Mondriaan.

Afsnijding:
Afsnijding is een manier van ruimte-uitbeelding. Je denkt de rest van het plaatje er zelf bij. Zo vul je de ruimte buiten het plaatje zelf aan, in je gedachten.
Het groen van de boom is afgesneden.

Overlapping:
Vorm van ruimte-uitbeelding waarbij gedeelten van vormen niet in beeld komen, omdat andere vormen ervoor zijn geplaatst.
De plaatjes Overlappen elkaar. De hartjes overlappen elkaar.

6. Eindconclusie.

In de schilderkunst zijn er diverse soorten schilderijen te onderscheiden. Een van deze soorten is het stilleven. Ook de stillevens zijn er weer diverse types stillevens te verdelen. Zo kennen we onder andere het Gebroken Stilleven, het Zwart-wit Stilleven en het Vanitas Stilleven.

Stillevens zijn van alle tijden. De Romeinen schilderden al stillevens, maar ook heden ten dagen ontwikkelt de schilderkunst van het Stilleven zich nog verder.
De technieken welke er gebruikt worden zijn ook zeer divers, variërend van Op-Art, Trompe-l’oeil tot Overlapping.

Kortom het Stilleven is een brede interessante vorm van schilderkunst waarin elke schilder zijn eigen stijl en methode kan ontwikkelen.