Piet Mondriaan

Piet Mondriaan. Piet wie?

Op 1 februari 1944 stierf Pieter Cornelis (Piet) Mondriaan in New York aan de gevolgen van een longontsteking. Victory Boogie Woogie stond nog op zijn ezel. Met papieren stroken en al. Wat ging daaraan vooraf?

1872-1892 Piet´s jeugd Op 7 maart 1872 werd Piet Mondriaan geboren in Amersfoort als de oudste zoon van Pieter Cornelis Mondriaan (was hoofdmeester van de school, naast hun huis) en Johanna Christina de Kok. Mondriaan had een oudere zus Christien en drie jongere broers: Willem, Louis en Carel. Hij kreeg een streng christelijke opvoeding. Pieter Cornelis Mondriaan sr. was een fan van de dominee Abraham Kuyper (conservatieve christelijke dominee, oprichter van de ARP en later minister-president). Door toedoen van Abraham Kuyper verhuisden Piet en zijn familie in 1880 naar Winterswijk. In 1886 begon Piet Mondriaan aan de praktijkstudie leraar tekenen. Hij behaalde in 1889 zijn diploma na een “staatsexamen” in Amsterdam. Toen wist hij al dat hij (ook) kunstenaar wilde worden. In 1890 stelde hij zijn eerste schilderijen ten toon. En een jaar later bereidde hij zich voor op het toelatingsexamen van de kunstacademie. Hij kreeg een studiebeurs in 1892 van koningin Emma en kon daarmee 2 jaar zijn studiegeld betalen. Hij haalde in 1892 ook zijn diploma om tekenen te geven op de middelbare school. Toen mocht hij naar de rijksacademie in Amsterdam. Hij verhuisde toen naar Amsterdam en ging bij een vriend van zijn vader wonen.

1892-1904 De eerste stappen als schilder In 1894 was zijn dagopleiding afgelopen, hij ging toen verder met de avondopleiding tekenen om goed te leren etsen. Ook werd hij lid van Arti et Amicitae (kunstenaars vereniging in Amsterdam) en daardoor kon hij op belangrijke plekken exposeren. In 1895 was hij klaar met de avondopleiding, maar hij schreef zich nu in voor de volgende avondopleiding: schilderkunst in plaats van tekenen. In 1897 werd Mondriaan lid van een tweede belangrijke vereniging: St. Lucas (ook een kunstenaarsvereniging). Hij zakte voor het toelatingsexamen van de Prix de Rome op het tekenen van mensen. Om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien vroeg hij een verklaring van goed gedrag aan in Winterswijk zodat hij kon gaan lesgeven. In 1898 kreeg hij zijn eerste opdrachten. In 1900 raakte hij bevriend met Albert van den Briel (bosbeheerder) en Simon Maris (kunstschilder). Via Simon Maris kwam Mondriaan in de hogere kunstkringen terecht. In 1901 probeerde Mondriaan opnieuw het toelatingsexamen voor de Prix de Rome, en weer zakte hij.

1904-1911 Geestelijke verrijking Er gaat een verhaal dat Mondriaan in 1903 een mid-life crisis kreeg. In 1904 trok hij zich waarschijnlijk daarom terug in een huisje in Uden op aanraden van Albert van den Briel. Maar in juni werd Mondriaan bestuurslid van St. Lucas en bibliothecaris. Op 27 januari 1905 ging Mondriaan weer in Amsterdam wonen en werd hij lid van een theosofische vereniging. Deze stap zou later een grote rol spelen bij de ontwikkeling van zijn schilderijen. In 1909 was er de expositie Spoor – Mondriaan – Sluijters in het Rijksmuseum. In dit jaar werd Mondriaan lid van de Theosofische Vereeniging Nederlandsche Afdeeling. In de herfst van 1910 maakte Piet plannen om een Moderne kunstkring op te richten. In mei 1911 stelde Mondriaan zijn eerste schilderij ten toon in Parijs en in oktober vond de eerste expositie plaats van de Moderne kunstkring. Omstreeks de jaarwisseling van 1911-1912 vertrok Mondriaan naar Parijs.

1912-1914 De eerste periode in Parijs Na een aantal omzwervingen ging Piet Mondriaan wonen in de Rue de Départ 26 in Parijs. En hij veranderderde zijn naam in Piet Mondrian om een meer internationale naam te krijgen. In 1913-1914 deed Mondriaan een poging om een nieuwe theosofische kunsttheorie op te zetten en schreef hij een artikel aan de redactie van het Nederlandse blad Theosopia. Het werd afgewezen: de redactie vond het te vernieuwend… In augustus 1914 moest Mondriaan in Nederland blijven vanwege de Eerste Wereldoorlog. Hij was toen naar Nederland gekomen omdat zijn vader erg ziek was.

1915-1919 De Eerste Wereldoorlog in Nederland Hij leefde, toen hij tijdens de oorlog in Nederland was, in Laren en Blaricum. Hij ontmoette in 1915 Theo van Doesburg en Bart van der Leck, later ook Vilmos Huszár (allemaal kunstenaars). Piet bleef werken aan teksten over zijn nieuwe theorieën (zie hoofdstuk \" De stroming van Piet Mondriaan\"). Dit leidde in 1917 uiteindelijk tot een aantal artikelen in het door hem en zijn vriend Theo van Doesburg opgerichte tijdschrift: “de Stijl”. Hij bleef artikelen schrijven tot aan 1920. Zijn artikelen werden in 1921 uitgegeven in een boekje.

1919-1938 Voor de tweede keer in Parijs In juni 1919 keerde Mondriaan weer terug naar Parijs. Hij verhuist voor 2 jaar naar de Rue des Coulmiers 5 maar komt in 1921 weer terug naar de Rue du Départ 26, zijn oude atelier. Hij blijft daar wonen tot 1936. Hij komt na zijn terugkeer meer terecht in de hogere kringen van Parijs. Via de contacten van zijn nieuwe vrienden krijgt Mondriaan meer interviews en exposities. Omdat hij niet kon leven van de verkoop van zijn abstracte schilderijen (ze waren te vernieuwend) maakte hij ook wat schilderijen van speciale bloemsoorten of portretten in opdracht uit Nederland. In 1938 besloot Mondriaan te vluchten want de oorlogsdreiging maakte hem bang. Hij vertrekt naar een vriend, Ben Nicholson, in Londen.

1938-1944 De Tweede Wereldoorlog De invasie van Nederland in 1940 en de inneming van Parijs schokten hem zo dat hij niet kon schilderen. Daarom besloot hij om naar Amerika te gaan. Hij kwam op 3 oktober 1940 aan in New York. Mondriaan werd direct opgenomen in de hogere kringen van de kunstwereld in New York want hij stond inmiddels bekend als goede schilder bij belangrijke mensen in de kunstwereld. Op 1 februari 1944 stierf Piet Mondriaan. Hij had een verkoudheid opgelopen en die veranderde in een longontsteking. Hij overleed in het ziekenhuis. Hij was toen 72 jaar. Hij is begraven op Cypress Hill Cemetery in New York.

De werken van Piet Mondriaan

Mondriaan heeft in zijn leven meer dan 200 schilderijen gemaakt. Daarin zie je een groot verschil tussen de gedetailleerde landschappen van het begin en de abstracte blokken aan het eind van zijn leven. Hoe ging die ontwikkeling? Het eerste werk van Piet Mondriaan lijkt nog heel erg op de werkelijkheid (realisme; past goed in die tijd). Hij gaat steeds abstracter schilderen. Uiteindelijk zijn er alleen nog horizontale en verticale lijnen te zien. U kunt dat heel goed zien bij deze 3 werken:

Figuur 1: De rode boom uit 1908

Figuur 2: De grijze boom uit 1911

Bij het schilderij ‘de grijze boom’ ziet u dat Mondriaan zijn vormen steeds verder ontwikkelt. Sommige vormen hebben niets meer met een boom te maken. Op de achtergrond zie je lijnen en vlakken die geen betekenis meer hebben. Mondriaan had als doel om je alle hoeken van het schilderij te laten zien. De lijnen en vegen staan helemaal los van wat je ziet. Toen hij dit schilderij maakte was het voor hem waarschijnlijk niet genoeg om alleen te stileren. Het volgende schilderij is helemaal abstract.

Figuur 3: De bloeiende appelboom in 1912
Je kunt zien, aan de schilderijen van Mondriaan, dat hij plannen had om helemaal abstract te gaan schilderen. Maar dat hij niet alleen maar iets origineels wilde doen, maar dat hij probeerde de achtergrond van de werkelijkheid weer te geven en niet alleen de boom op de voorgrond. Hij haalt steeds meer zijn eigen beeld van de boom weg zoals hij hem heeft gezien. Daardoor werd zijn werk steeds donkerder en kreeg het een eigen gezicht. Als je dit schilderij los ziet van de andere zou je er geen boom meer in herkennen (abstract). In 1914 schilderde hij zijn eerste echt abstracte schilderij. Vanaf 1915 bestond het grootste deel van zijn werk uit zwarte en witte strepen. Hij wilde daarmee je verder in zijn schilderijen trekken en je fantasie laten gebruiken.

Vanaf 1917 is zijn werk alleen nog maar abstract en zit er geen diepte of beweging meer in. Zijn schilderijen krijgen wel weer kleur: rood, geel en blauw en grijs, wit en zwart. Zijn werk wordt steeds vaster, het gaat op architectuur lijken. De schilderijen lijken vrolijker door het gebruik van primaire kleuren.

In de periode vanaf 1920 is er in de schilderijen van Mondriaan een scheiding te zien tussen de lijnen en de vlakken: de lijnen zwart, de vlakken waren wit, zwart of een andere primaire kleur.

In de laatste periode in New York begon hij ook met gekleurde lijnen te experimenteren.

De stroming van Piet Mondriaan

Waar hoorde Piet Mondriaan bij: het kubisme, vanwege zijn schilderijen met strakke vormen of een geheel nieuwe stijl?

Piet Mondriaan hoorde toen hij begon bij de het realisme, zijn landschappen waren (bijna) hetzelfde als de werkelijkheid.

Toen hij in 1912 in Parijs was maakte hij kennis met een aantal schilders. Zij geloofden dat de wereld als een grote legpuzzel in elkaar zat. Daarna werden Mondriaans schilderijen een stuk minder realistisch. Zijn bomen verloren bijvoorbeeld hun bladeren.

Na een aantal jaar in Parijs keerde Mondriaan terug naar Amsterdam. Daar richtte hij samen met Theo van Doesburg het kunsttijdschrift `de Stijl´ op. Mondriaan ging artikelen schrijven voor de stijl.

Wat was de Stijl? De Stijl was/is een stroming in de kunst. Deze manier/stroming heet het Neoplasticisme. De architecten en schilders die zich aansloten bij de stijl wilden hun schilderijen zo simpel mogelijk maken. Dat betekent dat je niet snel ziet wat het voorstelt. Er zijn drie kleuren die ze veel gebruikten: wit, zwart en grijs. Ook maakten ze gebruik van de primaire kleuren: rood, geel en blauw. Ze gebruikten simpele vormen zoals het vierkant of de rechthoek. De aanhangers van de stijl hadden als doel om zo abstract mogelijk te schilderen/ontwerpen.

Invloeden De stijl werd sterk beïnvloed door het kubisme. Dit kun je zien aan de simpele vormen zoals het vierkant.

Piet Mondriaan en de Stijl Piet Mondriaan heeft voor de Stijl een hele serie artikelen geschreven met een uitleg over zijn idee van het neoplasticisme. Piet Mondriaan is één van de bekendste vertegenwoordigers van de Stijl. Hij heeft volgde in een groot deel van zijn schilderijen de basisbeginselen van de Stijl. Toen hij in New York zat ging hij daar iets van afwijken.

In het tijdschrift had Mondriaan een eigen rubriek. Die heette: De nieuwe beelding in de schilderkunst. In deze artikelen schreef hij over zijn ideeën over de moderne kunst. Later hebben veel mensen hier ideeën uit gehaald.

Mondriaan probeerde niet alleen totale abstractie te bereiken maar ook om een schilderij tijdloos te maken. In zijn werken moest er evenwicht zijn.

Mondriaan heeft voor de Stijl het kubisme zo abstract mogelijk gemaakt.

Victory Boogie Woogie

Victory Boogie Woogie is het laatste schilderij van Piet Mondriaan. Hij heeft het nooit kunnen afmaken. Het verhaal achter Victory Boogie Woogie:

Titelverklaring Het woord Victory in de titel van het schilderij staat waarschijnlijk voor de overwinning van de geallieerden in de Tweede Wereld oorlog. Boogie Woogie is een muzieksoort waar Mondriaan van hield. Een vrolijke soort en dat zie je ook in dit schilderij.

Het schilderij Compositie
In het schilderij zie je rechte lijnen die horizontaal en verticaal lopen. Die lijnen bestaan uit gekleurde blokken. Tussen de lijnen zijn weer gekleurde blokken. Soms zit daar nog een blokje in met een andere kleur.

Kleur
In dit schilderij is gebruik gemaakt van de primaire kleuren en zwart, grijs en wit. Door de kleuren door elkaar te gebruiken wordt het een heel vrolijk schilderij. Ook zorgen de kleuren voordat het schilderij lijkt te “bewegen”.

Techniek
Bij dit schilderij heeft Mondriaan eerst met papieren stroken de lijnen aangegeven. Daar heeft Mondriaan overheen geschilderd. Ook heeft hij de stukjes plastic gebruikt om zijn lijnen recht te maken. Hij heeft eerst met zwart krijt een ruwe schets gemaakt. Per bron was dit verschillend.

Stijl
Dit schilderij hoort bij zijn stroming: “de Stijl”. Wel heeft hij hier niet de simpele vormen aangehouden. Dat was het belangrijkste in zijn periode in New York. Hij heeft hier veel gebruik gemaakt van kleur en daarmee gespeeld. Dat deed hij bij andere doeken niet. Daar was het zwarte rechte lijnen en gekleurde vlakken.

Waarom dit schilderij? In dit schilderij zie ik alles terugkomen van zijn eerdere werk: de strakke lijnen maar ook de kleuren. Verder is het ook heel abstract net als de rest van zijn werk. Voor mij is het dus een kenmerkend schilderij van Mondriaan. Mijn mening over Victory Boogie Woogie

Sommige mensen zien in dit schilderij New York. Sommige mensen worden vrolijk van Victory Boogie Woogie. Wat vind ik ervan?

Kleurgebruik
Ik vind Victory Boogie Woogie een heel vrolijk schilderij en het maakt mij vrolijk. Dat komt door de kleuren. Geel, rood, blauw en wit gaan door elkaar heen en zijn verdeeld in vlakjes. De kleuren zorgen samen voor een heel leuk samenspel. Ik vind het vooral leuk omdat er grote verschillen zijn tussen de kleuren. Bijvoorbeeld een geel blokje in een blauw vlak. Dat maakt het voor mij leuk om naar te kijken. Je kunt dan steeds iets nieuws ontdekken. Het lijkt voor mij alsof alle blokjes dansen.

Vorm van het schilderij
Mondriaan heeft dit schilderij in een ruitvorm geschilderd. Er zijn verschillende theorieën waarom Mondriaan dit gedaan heeft. Ik denk om het doek nog verder te laten leven. Of om iets origineler te zijn. In mijn ogen is dat hem wel gelukt. Het maakt het schilderij minder statisch. Ik vind zijn andere doeken statisch. Net zware blokken.

Titel van het schilderij
Ik vind Victory Boogie Woogie een heel goede titel. Mondriaan heeft de titel niet zelf verzonnen. Ik vind het een goede titel omdat je kunt je er veel bij voorstellen. Bijvoorbeeld de boogie woogie, dat is heel vrolijke muziek, en dat kun je ook zien op het schilderij. De blokjes zijn ook vrolijk.

Wat zie ik in het schilderij? Ik vind dat de mensen die er het stadsbeeld van New York inzien gelijk hebben. Maar dit is meer omdat ik dat weet. Zelf zie ik er meer een soort Albert Cuyp in. Alle blokjes zijn dan mensen. Van verschillende soorten, dik of dun, groot of klein, bruin of blank of geel. En dat die mensen samen leven. Als je dat bedenkt in de tijd van Mondriaan klopt dat niet helemaal. Toen waren mensen nog niet echt bezig met een multiculturele samenleving.

Kortom
Ik vind Victory Boogie Woogie een mooi schilderij omdat ik me er veel bij kan voorstellen en er lang over kan nadenken zonder dat het saai wordt. Omdat het voor mij een samenvatting is voor wat Mondriaan is en heeft gedaan. Omdat het me kan opbeuren. Omdat het niet af is kun je fantaseren over wat Mondriaan er misschien nog meer aangedaan had. Ik vind het wel af en ik zou niks meer aanpassen.

Ik vind Victory Boogie Woogie goed omdat het vernieuwend was. Omdat het voor een revolutie in de kunstwereld heeft gezorgd. Omdat mensen het als inspiratiebron kunnen gebruiken.

De bronnen:

Waar heb ik mijn informatie vandaan gehaald?

Internetsites
http://nl.wikipedia.org/wiki/Piet_Mondriaan
Op deze site stond een beschrijving van het leven van Piet Mondriaan inclusief een aantal schilderijen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Stijl
Een korte beschrijving van de stroming van Piet Mondriaan

http://www.devalk.com/kunstenaars/diverse/begrippenlijst.html#stijl
Extra beschrijving van de Stijl

http://www.mondriaanhuis.nl/ Museum over Mondriaan; heb ik ook in de vakantie bezocht

http://www.digischool.nl/ckv1/beeldend/mondriaan/mondriaan1.htm
Beschrijving van Mondriaan`s schilderijen; van gedetailleerd tot abstract

http://www.gemeentemuseum.nl/index.php?id=031845
Beschrijving van het schilderij Victory Boogie Woogie

http://mediatheek.thinkquest.nl/~klb040/kunst/kunstenaar_bekijken.php?kunstenaar_id=43
Biografie van Piet Mondriaan met ook een stuk over de stijl.

Boeken: Mondriaan Compleet, drs. Marty Box
2001, V+K publishing
Overzicht van Mondriaan`s werken en leven

Mondriaan, Hans. L.C. Jaffé 1985, Areopagus
Beschrijving van Mondriaan`s schilderijen

Extra: lijst van Mondriaans exposities

1890 - Tentoonstelling van Kunstwerken van Levende Meesters in Den Haag, twee werken. 1897 - Arti et Amicitiae en St. Lucas te Amsterdam
1909 - Driemansexpositie in het Stedelijk Museum in Amsterdam met Kees Spooren Jan Sluyters. 1913 - Berlijn, Galerie Der Sturm, twee schilderijen
1914 - Zürich - Praag - Walrecht Den Haag
1923 - Grosse Berliner Kunstausstellung
1925 - Dresden (onbekende galerie) 1926 - München
1926 - Internationale Kunstausstellung in Dresden
1926 - Verenigde Staten, International Exhibition of Modern Art in het Brooklyn Museum
1927 - Anderson Galleries in New York - Stadtische Kunsthalle in Mannheim - Salon des Tuileries, - Boekhandel-galerie l\'Esthétique - Hollandse Schildersvereniging in Parijs - Tentoonstelling van de Onafhankelijken in het Stedelijk Museum in Amsterdam. 1928 - \"Raum fur Konstruktiven Kunst\" Landesmuseum in Hannover. - Stedelijk Museum in Amsterdam - Salon des Tuileries - Galerie Jeanne Bucher in Parijs. 1929 - Expositions Selectes d\'Art Contemporain in het Stedelijk Museum te Amsterdam - Kunsthaus te Zürich - Abstrakte und Surrealistische Malerei und Plastiek en bij de kunstenaarsvereniging Die Juryfreien in München
1930 - Cercle et Carré - Art Concret in Stockholm - Produktion Paris 1930 - Kunstsalon Wolfsberg in Zürich. 1931 - New York, Exhibition Presented by the Société Anonyme - Landscape Painting in het Wadsworth Atheneum in Hartford, Connecticut, - L\'Art Vivant en Europe in het Palais des Beaux Arts te Brussel - Association \'1940\' in Galerie de la Renaissance in Parijs - Abstraction in Cambridge, Massachusetts. 1932 - De Bijenkorf in Rotterdam, - Stedelijk Museum in Amsterdam - Galerie Zak in Parijs - Museum of Modern Art in New York - kunsthandel Huinck en Scherjon. 1934 - Twaalfde Salon des Tuileries - Renaissance Society van de Universiteit van Chicago. 1935 - \"These, antithese, synthese\" in het Kunstmuseum in Luzern - Arts Club in Chicago - Abstract Art in het Wadsworth Atheneum in Harthford, Connecticut. 1936 - Cubism en Abstract Art in het Museum of Modern Art in New York
1937 - Walter P. Chrysler Jr. Collection in de Arts Club in Chicago - Konstruktivisten in de Kunsthalle in Bazel, - Museum of Modern Art in New York - Entartete Kunst in München - Origines et Developpment de l\'Art International Independant in het Musée du Jeu de Paume in Parijs - Liniens Sammenslutning in Kopenhagen - Detroit Institute of Arts. 1938 - Abstrakte Kunst in het Stedelijk Museum in Amsterdam. 1939 - Living Art in the London Gallery - Guggenheim Jeune Londen - Abstract and Concrete Art - Art in Our Time Museum of Modern Art in New York - Gallery of Living Art van Gallatin in New York. 1941 - American Association of Art
1942 - \"Artists in Exile\" in de Pierre Matisse Gallery in New York - American Abstract Artists in de Fine Arts Gallery in New York - Abstract Painting by 25 American Artists in het Museum of Living Art in New York University - New Acquisitions and Extended Loans in The Museum of Modern Art - Masters of Abstract Art in Helena Rubinsteins New Art Center in New York - Valentine Dudensing Gallery, New York. 1943 - Modern Dutch Art van het Netherlands Information Bureau in New York; - 15 Early and 15 Late Paintings bij Art of This Century op de tentoonstelling Unity in Diversity: - An Exhibition and a Contest in de Nierendorf Gallery - New Acquisitions in the Museum of Modern Art in New York - Valentine Gallery
1994 - Overzichtstentoonstelling Stedelijk Museum Amsterdam - Werk van Mondriaan in Nederlandse musea - Rijksmuseum, Amsterdam, enkele vroegere werken - Stedelijk museum Amsterdam - Haags gemeentemuseum - onder andere Victory Boogie-woogie - Kröller-Müller museum