Monet-Impressionisme

Inleiding:

Op 14 november 1840 werd Claude Monet op de wereld gezet, al snel zou zijn talent blijken. Een getalenteerd schilder, die mee aan de basis ligt van het impressionisme, een kunststroming die voornamelijk plaatsvond in Frankrijk na 1860. In dit werkje bekijk ik zijn leven, zijn werk en het impressionisme van dichterbij.

Biografie:

Claude Monet werd te Parijs geboren op 14 november, 1840. Een tijd waarin alle latere impressionisten geboren worden, zoals o.a Manet, Pissarro, Renoir, … Eigenlijk was zijn voornaam Oscar, maar hij liet zich al snel Claude noemen naar zijn vader. Toen als Monet 5 jaar was moest het gezin door een economische crisis naar het dorpje LeHavre verhuizen waar ze introkken bij zijn oom. Zijn vader opende daar dan een kruidenierswinkel, maar Monet toonde hier geen interesse in; hij was gefascineerd door het tekenen. Ook op school stond hij bekend voor zijn karikaturen die hij van de leerkrachten maakte en dan doorverkocht. Buiten leraars maakte hij ook karikaturen van de rijke burgers en van de politici op dat moment. Zijn karikaturen werden dan tentoongesteld door een kunsthandelaar en zo kwamen zijn tekeningen ook regelmatig in de krant. De vader van Monet was tegen zijn wens om te tekenen en Monet werd als een schande voor de familie beschouwd doordat hij geen redelijke opleiding gevolgd had. Het was zijn tante, die de latere voogdij over hem kreeg die hem steunde. Eugène Boudin, een schilder van landschappen en zeezichten merkte zijn tekeningen op en overtuigde hem om in de open lucht te gaan schilderen. Boudin werd Monet’ s eerste leermeester en spoorde hem ook aan om in Parijs een kunstcursus te volgen. In 1859 verhuisde hij dan naar Parijs om er te studeren en begon er ook schilderijen uit het Louvre na te tekenen. Monet ontmoette een hele groep schilders, waaronder Pissarro toen als hij naar de Zwitserse Academie ging. Maar in 1861 werd hij opgeroepen door het leger en moest hij voor zeven jaar naar Algerije zijn dienstplicht gaan vervullen. Een jaar later krijgt hij tyfus en wordt uit het leger ontslagen. Ook al kwam deze onderbreking slecht uit voor zijn beginnend schildercarrière, Monet vond zijn legeroproeping winstgevend voor zijn eigen schilderkunst. Hij was tijdens zijn legerdienst namelijk gefascineerd geraakt door het felle licht en de kleuren van de natuur.

Door zijn ziekte moet Monet echter 6 maand rusten in LeHavre. Toen Monet 25 was trokken 2 van zijn landschappen en een portret van Camille Doncieux, op het Salon, een kunsttentoonstelling de aandacht. In 1870 trouwt hij dan ook met Camille, die hem 2 zonen zal schenken en voor veel van zijn latere werken model zal staan. (Zie foto) In het daaropvolgende jaar breekt de Frans-Duitse oorlog uit en vluchtte Monet samen met Pissarro naar Londen waar ze de werken van Turner en Constabel bestudeerden. Hij zou er ook in contact komen met Paul Durand-Ruel, die veel van zijn schilderijen zou verkopen. Na de oorlog, in 1872, keerden Monet en zijn vrouw terug naar Parijs en gaan wonen in Argenteuil.
Daar liet hij atelierbootje bouwen, zodat hij ook op de Seine zou kunnen schilderen. Monet werd geïnspireerd door de vele zeilraces die daar werden gehouden.
Samen met zijn vrienden richtte hij een schilderclub op, waar hij de leider van was. Samen hielden ze een tentoonstelling, maar Monets werken werden slecht beoordeeld. Een Franse journalist spotte met hun nieuwe manier van schilderen en noemde hen ‘Impressionisten’ naar het werk Impression Soleil-Levant van Monet. De schilderijen verkopen niet goed en een periode van armoede breekt aan. Ondanks de moeilijkheden blijft Monet doorschilderen op zijn manier. Na 6 jaar verhuist Monet opnieuw, nu naar Vétheuil, waar hij bevriend geraakt met het rijke koppel Ernest en Alice Heschédé en ook bij hen intrekt. Toen de zaken van Ernest slecht gingen en failliet werden verklaard, verdween Monet en liet zijn vrouw en kinderen achter. Camille stierf uiteindelijk aan Turberculose. Ondertussen reisde Monet rond in Frankrijk en Italië. In 1891 keerde hij terug naar het platteland in Parijs en kocht er een huisje in Giverny.
Hij koopt in Giverny ook een stuk grond in de buurt van zijn huis. Hierop bevinden zich een beekje en een vijver. Hij bouwt de vijver om tot een watertuin met waterlelies en laat ook een Japanse brug aanmaken, dit wordt voor hem een bron van inspiratie en hij zal er 27 jaar, tot aan zijn dood aan werken. Ook zal hij er later 8 werken van aan de staat schenken. Monet genoot van zijn tuin en bleef heel de tijd brieven schrijven naar Alice. Na de dood van haar man trouwden ze. Rond die tijd werden zijn werken aanvaard en begon Monet geld te verdienen. Hij reist veel rond en schildert vele schilderijen, maar houdt hier in 1911 mee op, na de dood van Alice. Monet verkeert in diepe rouw en zondert zich voor weken af. Hij blijft wel doorschilderen. Als de oorlog uitbreekt, sneuvelen zijn drie zonen. Vanaf nu zal zijn stiefdochter Blanche voor hem zorgen. Monet lijdt aan een oogziekte, waardoor hij amper kan zien. Hij blijft verder schilderen, maar kan sommige kleuren niet meer zien, wat je ook duidelijk merkt in zijn schilderijen. Na 2 oogoperaties verbetert zijn zicht, maar de schilderijen voldoen niet aan zijn hoge eisen en hij verbrandt ze. In juni 1926, wordt hij blind en is hij zo zwak dat hij in bed moet blijven. Op 6 december sterft, de 86-jarige Claude Monet in zijn eigen huis te Giverny.

Het Impressionisme

Het Impressionisme is eigenlijk de eerste echte moderne kunststroming. Eerst ondervond deze stroming veel weerstand, omdat de impressionisten niet de regels gebruikten zoals die werden onderwezen op de kunstacademies. Het woord Impressionisme had vroeger dan ook een redelijk negatieve bijklank. Impressionisten schilderden buiten in de open lucht en schilderden alledaagse thema’s: landschappen, zee en hemel. Het ging er niet om de indrukken zo precies mogelijk weer te geven. Ze wilden eerder een suggestie geven van wat zij zagen en een bepaalde sfeer of stemming oproepen.

Impressionisten ontdekten dat door de wisselende weer -en lichtomstandigheden, de wisselende seizoenen of zelfs de verschillende momenten van de dag de kleuren in een landschap steeds veranderden. Ze probeerden die veranderingen dan ook vast te leggen door een zelfde onderwerp meerdere malen te schilderen, maar altijd onder andere omstandigheden. Hierdoor speelden kleur en licht een grote rol in het impressionisme. Men experimenteerde met contrasterende kleuren, en probeerden te weten te komen hoe de kleur van een voorwerp verandert, naargelang de omgeving en de belichting verandert. De impressionisten gebruikten altijd lichte en heldere kleuren in hun schilderijen, ook hun schaduwen waren vaak niet zwart maar donkerblauw, paars, …

Impressionistische schilderijen zijn momentopnamen , een snelle indruk. Ze trachtten het licht van het moment weer te geven en moesten dan ook vrij snel werken. Ze gebruikten een vlotte grove hanteringwijze met vegen en toetsen, en mengden de verf vaak op het doek zelf.Van dichtbij zie je alleen maar vlekken en vegen, maar van op wat meer afstand zie je dat deze vlekken zich blijken te verdichten tot een zeer realistische voorstelling .

De term impressionisme is bedacht door een Franse journalist die tijdens een tentoonstelling het werk ‘impression soleil-levant’ van Monet zag. Hij spotte met het werk en de schilder, en gaf hen als naam impressionisten. Uiteindelijk bleven de schilders die term zelf gebruiken en is de negatieve bijklank verdwenen.

Onder invloed van de Franse impressionisten waren er ook in Nederland schilders die kozen voor een dergelijke manier van schilderen . Dit waren schilders van de ‘Haagse School’. Met 'Haagse School' wordt een groep schilders bedoeld die tussen ongeveer 1860 en 1890 in Den Haag werkzaam was. Ze verzetten zich ook tegen de klassieke regeltjes van de kunstscholen, waar de onderwerpen zo perfect mogelijk weergegeven moesten worden. Omdat het weer in Nederland anders is dan in Frankrijk werd ook gebruik gemaakt van een ander kleurenpalet. Hun kleurgebruik was eerder somber, vandaar ook wel hun bijnaam: ‘de meesters van het grijs’. Later gebruikten zij onder invloed van de impressionisten helderder en lichtere kleuren en was hun verftoets losser.

Belangrijke impressionisten waren, naast Claude Monet, de schilders Edouard Manet, Alfred Sisley, Auguste Renoir, Henri Fantin-Latour en Edgar Degas. Impressionistische tendensen in de beeldhouwkunst vinden we bij Auguste Rodin, Medardo Rosso en Rik Wouters.