Glaspaleis

Motivatie

Datum en plaats van bezoek Glaspaleis: Ik ben naar het glaspaleis gegaan op 09-11 2004. Deze activiteit heb ik bekeken in Heerlen. Het glaspaleis is ontworpen door Fits P.J. Peutz en is gebouwd in 1933-1935.

Bij welk thema sluit deze activiteit aan? Ik vind het glaspaleis passen bij het thema “de ouverture”, omdat er in het thema “de ouverture”ook een stuk van architectuur in staat, van het Rietveld – Schroderhuis. Dit thema komt ook als meeste overeen met de activiteit.

Waarom heb ik voor het Glaspaleis gekozen? Ik heb voor deze activiteit gekozen omdat ik het mooi gebouw vind en omdat het Glaspaleis een van de 1000 belangrijkste architectuurmonumenten van de 20ste eeuw is. Daar wilde ik meer over weten. Ik vind het ook mooi gemaakt met het glas en het gebouw geeft voor mij een aparte uitstraling ten opzichte van andere gebouwen.

Omschrijf je verwachtingen? Ik verwacht een groot gebouw waarbij veel van glas is gemaakt en waarbij je de inrichting van het gebouw van buitenaf kunt bekijken.

Kijkwijzer

Vraag 1: Wat zie je: hoe verhoudt het gebouw zich met de omgeving? Contrast met omgeving, vroeger toen Peutz het gebouw neerzette was er geen contrast me de omgeving. Nu is er wel contrast met de omgeving omdat het gebouw modern is en de omgeving oud.

Vraag 2: Wat zie je: welke materialen vallen op? - Baksteen buiten en binnenmuren zijn van baksteen - Stuc  de zuilen zijn gestuct - Glas  de hele buitenkant is van glas - Beton  de zuilen aan de binnenkant van het gebouw zijn van beton

Vraag 3: Wat zie je: wat is de grondvorm van het gebouw? Grote “doos”-vorm, aparte kubusvormen op het dak en van buitenkant gezien lijkt het op een kubus.

Vraag 4: Wat zie je: hoe verhoudt zich de façade met de rest van het gebouw? Façade en bouwvolumes vormen een geheel.

Vraag 5: Wat zie je: valt de entree van het gebouw op? De ingang is niet opvallend omdat er voor de entree een etalage voorzit. ( Entree glaspaleis, hier zie je de etalage die ervoor zit niet)

Vraag 6: Wat zie je: wat valt op aan de constructie? Het is een skeletgebouw, je kunt als het ware door het gebouw heen kijken. Je ziet bij het glaspaleis de skeletbouw, de betonnen palen in het gebouw en het metalen werk rond de ramen. Vraag 7: Werkwijze: waardoor heeft de architect zich laten leiden? Functionele architectuur: less is more, omdat aan het glaspaleis zitten geen toeters en bellen het is vierkant recht naar beneden en het heeft geen frutsels eraan. Vraag 8: Functie: verwijst architectuur naar de gebruiksfunctie van het gebouw? Nee, het is een multi-functioneel gebouw omdat er meerdere instanties inzitten zoals:

 Stadsgalerij Heerlen  vitruvianum  Muziekschool  Filmhuis de Spiegel  Bibliotheek Heerlen  Le Grand Bernard

Vraag 9: Betekenis: welke associaties roept het gebouw op? Pure abstracte architect, omdat het niet direct verwijst naar de gebruiksfunctie en bijna geen rekening houdt met de originele bouw van het Glaspaleis.

Verslag verloop bezichtiging

Buitenaf: Als je het gebouw van een afstand bekijkt lijkt het alsof het een gebouw is dat totaal niet bij de omgeving past vanwege het glas. De entree is verwerkt achter een vitrine(etalage) waar soms exposities te zien zijn. Als je ervoor staat is het een heel mooi gebouw, open en modern. Als je het Glaspaleis van de achterkant bekijkt is het net alsof je tegen een doorzichtig blok heenkijkt.

Binnenin: Ook als je binnenkomt is het modern en mooi met een hele hoge en grote hal, waar de \\\'mediatheek\\\' is. Je kunt in de hal internetten, er is ook een infobalie en de \\\'leestafels\\\'. Een \\\'halve\\\' verdieping omhoog (op de helft van de hoogte van de hal) is een soort balkon gemaakt waar je wat kunt drinken. Ondergronds op –1 en –2 zijn naast algemene bergingen de ruimten ingericht voor de Stadsgalerij en het museum voor moderne kunst. Wat ook erg leuk is, is dat op de helft van de eerste verdieping een eetcafé is waar je \\\'s zomers lekker buiten kunt zitten. Op de 1e verdieping kunnen exposities, minicongressen, recepties e.d. gehouden worden. Daar is ook het \\\'begin\\\' van de bibliotheek, hier kunnen de kinderen hun boeken huren (jeugd afdeling). Op de 2e verdieping is ook nog bibliotheekruimte, daar is van alles te vinden over economie en geschiedenis, maar wat er zo bijzonder aan is, is dat aan de ene kant van het glaspaleis (de voorkant) de bieb, zit maar aan de achterkant muziek lokalen. Dan is er ook nog een 3e verdieping: daar zit ook nog een deel van de bibliotheek en daar zijn alle boeken te vinden voor volwassenen o.a. romans etc. Er zijn ook nog een aantal muziek lokalen te vinden (ook weer aan de achterkant). Op de derde verdieping bevinden zich de kantoren van het Architectuurcentrum Vitruvianum en de Stadsgalerij. Op de vierde etage bevinden zich de kantoren van de overige instellingen, zoals de Muziekschool, Openbare Bibliotheek Heerlen en het facilitair management. De 5e en 6e etage, inclusief het voormalige penthouse van de familie Schunck, zijn nu voor filmhuis De Spiegel en er zit ook nog een restaurantje in (helemaal boven, er is echt een fantastisch uitzicht). De Muziekschool komt in de nieuwbouw naast het Glaspaleis.

Invalshoeken

Het kunstwerk: Het Glaspaleis is een voormalig warenhuis in Heerlen, dat in 1933 werd ontworpen door de Nederlandse architect Frits Peutz. Het is een van de toppers van het Nieuwe Bouwen. Peutz ontwierp het gebouw voor de Heerlense stoffenkoopman Peter Schunck. Hij kocht in het centrum van Heerlen bij de Pancratiuskerk enkele panden en wilde hier een grote winkel laten bouwen. Nadat hij in allerlei Europese warenhuizen had rondgekeken, gaf hij Peutz opdracht een soort overdekte marktplaats te ontwerpen. Peutz tekende een draagconstructie bestaande uit een twintigtal paddestoelvormige kolommen op elke verdieping. Hoe hoger men in het pand komt, des te dunner zijn deze kolommen uitgevoerd. Omdat de gevel geen dragende functie heeft, is deze geheel in diamantglas uitgevoerd. Zo ontstond een modern gebouw waarin de stoffen van Schunck als op een openluchtmarkt konden worden uitgesteld in het volle daglicht. Het ontwerp van Peutz was voor die tijd zeer revolutionair, maar paste goed bij de opvattingen die burgemeester Marcel van Grunsven had over de stad. Het Glaspaleis in Heerlen is één van de 1000 belangrijkste architectuur monumenten van de 20ste eeuw. Het is zo bekend vanwege het materiaalgebruik; glas en staal. Frits Peutz heeft in opdracht van Marcel van Grunsven, en later ook Peter Schunck, het Glaspaleis ontworpen. Nadat Schunk een aantal panden in Heerlen kocht wilde hij er tevens nog een grote winkel hebben.

Kunstenaar:

Het Glaspaleis werd in 1932 ontworpen door Frits Peutz (1896-1974). Peutz kreeg de eer van het maken van het Glaspaleis. Behalve het glaspaleis heeft hij ook het Stadhuis van Heerlen gebouwd. Wiel Arets and Jo Coenen hebben het Glaspaleis gerenoveerd. Hun doel was om het Glaspaleis weer in de oorspronkelijke staat terug te brengen zoals Peutz het had ontworpen. Wiel Arets werd ook grotendeels geïnspireerd door de stijl van ontwerpen van Peutz . Een ander die veel met het ontwerp van het Glaspaleis heeft te maken is de stoffenkoopman Peter Schunck. Hij geloofde in Heerlen en kocht verschillende panden rond de markt. Schunck wilde deze winkels samenvoegen tot een grootschalige detailhandelsvestiging. Hij bezocht warenhuizen in geheel Europa en gaf uiteindelijk opdracht voor een overdekte en gestapelde marktplaats; intensief ruimte gebruik “avant la lettre”. Daarbij werd gebruik gemaakt van de nu unieke paddestoelzuilen en vliesgevels van spiegelglas. De gevelarchitectuur werd krachtig, maar niet overdreven gesigneerd met de letters Schunck.

Cultuurhistorie:

Het Glaspaleis hoort bij de moderne stijl vanwege het materiaalgebruik. Peutz had speciale ideeën over moderne architectuur, maar dat werd niet altijd geaccepteerd. Hij had ook vaak ruzie met de kerk die ander materiaalgebruik niet toeliet. Andere architecten van die tijd maakte de gebouwen uit natuursteen. Uiteindelijk mocht Peutz toch zijn ontwerp bouwen. Eenmaal klaar, was nog steeds niet iedereen tevreden. De meeste mensen waren namelijk trouw aan het geloof en streefde dus de gedachte van de kerk na. Alleen de ontwerpers zelf waren tevreden. Maar al snel ging het slechter met het Glaspaleis. Toch bleef het gebouw staan. Ook de Tweede Wereldoorlog overleefde het gebouw, maar het scheelde niet veel. Het Glaspaleis was enorm toegetakeld en men vroeg zich af wat ermee te doen. De meesten stelden voor om het af te breken maar anderen, een kleinere meerderheid, wilden het gebouw laten restaureren. Dat hadden ze beter niet kunnen doen, want het Glaspaleis werd er niet fraaier van. Er werd rookglas in geplaatst en dat maakte het erg lelijk. Zo kon je niet meer naar binnen kijken en ook niet meer naar buiten. Dat was nou juist zo bijzonder aan het Glaspaleis. Nu is het verbouwd en is er nieuw glas in geplaatst, waar je wel weer doorheen kan kijken. Maar een ding is zeker als het gebouw niet op de Monumentenlijst zou staan, dan zou het waarschijnlijk allang afgebroken zijn.

Kijker /Toeschouwer:

Ik moest nog een werkstuk maken en ik had niet meer veel tijd, ik had film al gedaan, maar architectuur nog niet. Ik moest heel toevallig in het glaspaleis zijn voor een aantal boeken voor school (in de bieb) en ging dus naar binnen. Het viel me eigenlijk toen pas op hoe mooi het glaspaleis is. Ik heb geen toegangskaart, want je kunt er zo naar binnen. Ik heb me niet speciaal gekleed, omdat ik in de bieb moest zijn en toen heb ik alle nodige aantekeningen gemaakt. Er vielen me geen verschillen op want ik heb niet zo veel te maken met architectuur. Er werd ook geen gebruik gemaakt van andere kunstvormen. Ik vond de manier waarop het glaspaleis gemaakt is heel erg mooi. Met al dat glas en zo\\\'n mooi uitzicht. Toen ik in de bieb was moest ik ook even lezen in een uittreksel boek en toen ben ik even gaan zitten. En wat nu zo leuk is, is dat de bibliotheek allemaal stoelen heeft neergezet maar ook langs de boekenrekken met uitzicht naar buiten. Je zit gewoon te lezen en je kunt tegelijkertijd over heel Heerlen heen kijken.