Stekelhuidigen

Inleiding

Toen ik 11 jaar was heb ik een duikcursus gehad op Corsica. Daar heb  tijdens het duiken een zee-egel op mijn hand gehad. Dit vond ik een interessant wezen. Ik wilde mijn werkstuk dus over zee-egels doen. Maar daar kon ik te weinig over vinden om een werkstuk van te maken.

Dus ik besloot het over stekelhuidige dieren  te doen, omdat de zee-egel tot de stekelhuidigen behoort.

 Wandelende speldenkussens

Stekelhuidigen zijn ongewervelde dieren. Ze leven in zee, scharrelen meestal over de bodem en hebben een stekelig lichaam. Vandaar stekelhuidigen. Zee-egels en zeesterren zijn wel de bekendste diersoorten van deze groep.

Zeester

Stekelhuidigen hebben een soort skelet dat aan de buitenkant van hun lichaam zit. Vaak bestaat hun lichaam uit vijf gelijke delen, zoals zeesterren met vijf armen. Het kunnen er ook meer delen zijn. Het is bekend dat stekelhuidige stukken van hun lijf die zijn afgescheurd weer aan kunnen laten groeien. Die nieuwe armen zien er dan vaak wel afwijkend uit. De armen van zeesterren bezitten zuignapjes. Daarmee kunnen ze zich vasthouden. Hun stekels kunnen ze gebruiken tegen vijanden.

Zee-egels

Er bestaan meer dan 800 verschillende soorten zee-egels. Zee-egels hebben een bolle, hartvormige of schijfachtige vorm. Zee-egels hebben geen wervels en behoren dus tot de ongewervelde waterdieren. Zee-egels hebben een hard pantser dat is bedekt met stekels. Dit pantser bestaat uit kalkplaatjes die aan elkaar zijn vergroeid. De stekels worden gebruikt om andere dieren af te schrikken. Sommige zee-egels kunnen uit de stekels gif spuiten. De stekels worden ook gebruikt bij het bewegen onder water of wanneer de zee-egel zich ingraaft. Aan de onderkant van de zee-egel zijn twee gaatjes te zien. Dat is de mond en de kont ook wel anus genoemt. Zee-egels eten vooral algen en andere resten van planten. In Nederland heb je maar 4 soorten zee-egels die hier voorkomen. Namelijk het zeeappeltje, hartegel, zeeklit en het zeeboontje. Zeeappeltjes hebben een groot bolrond lichaam. Deze zee-egel kan wel 18 centimeter worden maar is meestal iets kleiner. Zijn stekels hebben een opvallende kleur; paars, roze of rood. De stekels zijn scherp en bewegen hard. Soms spoelen de skeletjes van het zeeappeltje aan. De stekels zijn er dan helemaal af. In sommige landen wordt de zee appel gegeten. Zeeklitten of hartegels zijn niet zo rond als de zeeappel en ook niet zo groot. Hartegels worden meestal rond de 6 centimeter. Ze hebben heel fijne grijze stekeltjes, net haren. Ook van deze soort worden op het strand vaak de witte kale skeletten gevonden. Zeeboontjes zijn één van de kleinste zee-egeltjes die er bestaan. Ze zijn meestal niet veel groter dan een halve centimeter. Levende zeeboontjes hebben kleine, groene stekeltjes. Als je goed kijkt kun je op het strand ook hiervan de skeletjes vinden .

Hoe ziet de zee-egel?

Een zee-egel heeft geen ogen maar toch kan hij een schuilplekje vinden Hoe doet hij dat?  waarschijnlijk gebruikt hij zijn lichaam als een soort oog. De stekels schermen het licht af dat vanuit verschillende hoeken op zijn lichaam valt. Dit zorgt ervoor dat hij details kan zien. 2 zeebiologen hebben een paar zee-egels in een aquarium gedaan en ze laten zwemmen. Met een ronde schaduw op de bodem op een 6 cm grote vlek reageerden ze niet, maar bij een 9 cm groten vlek renden ze er naar toe of gingen ze snel mogelijk weg. Met de die dingen berekenden de onderzoekers dat hoe scherp de egels konden zien.

Dat de één en zijn egel weg ging en de ander niet, is omdat de één het ziet het als een goed schuilplekje. En de ander zag het als een gevaar. Ik denk een vis die hem wil opeten.

De stekelhuidigen zijn zeedieren. Ze kunnen worden ingedeeld in drie hoofdgroepen: zeesterren, zee-egels en zeekomkommers. Ze zijn zowel in de nabijheid van de kust als op grote diepten te vinden en ze leven op de bodem van de zee. Daar bewegen ze zich zeer langzaam. Enkele van hen zijn vastgegroeid, andere bewegen zich vrij in het water.

Het is aangetoond dat er reeds gedurende 590 miljoen jaar stekelhuidigen bestaan. In vroegere tijdperken bestonden er meer dan 30.000 soorten. Tegenwoordig bestaan er nog slechts ongeveer 6.000 soorten. Stekelhuidigen zien er weliswaar heel verschillend uit maar ze hebben allemaal dezelfde lichaamsbouw.

Wanneer ze volwassen zijn hebben ze allemaal een vijf-stralige symmetrie. In hun huid bevinden zich stukjes kalk, die een stug (zee-egel) of beweeglijk (zeester) pantser vormen.

Bij de zeekomkommers zijn de afzonderlijke kalkplaatjes over de onderhuid verspreid. De larven van de stekelhuidigen zijn tweezijdig symmetrisch, ze krijgen pas later een vijfstralige, radiaire symmetrie.

Op de pantserhuid bevinden zich meestal stekels, sommige soorten hebben ook grijptangen. De mondopening bevindt zich gewoonlijk aan de onderzijde van het dier, tegenover de anale opening.

Kenmerkend voor stekelhuidigen is het zogenoemde watervatenstelsel. Rondom de mondopening ligt een ringkanaal dit is verbonden met een kalkhoudend kanaal. Het watervatenstelsel staat in verbinding met de buitenwereld door middel van een soort zeef. Het ringkanaal is daarnaast ook verbonden met vijf radiaire kanalen die naar de duizenden afzonderlijke buisvoetjes leiden. Deze kunnen door spieren aangetrokken of gestrekt worden. Ze worden gebruikt voor de voortbeweging en voor de voedselopname.

De ademhaling verloopt eveneens via het watervatenstelsel en ook via de huid. Er loopt een eenvoudig zenuwstelsel door het hele lichaam. Hersenen ontbreken.

Stekelhuidigen zijn meestal van gescheiden geslacht. De bevruchting van de eieren vindt buiten het lichaam plaats. Er ontstaan eerst vrij zwemmende larven. De dieren ontwikkelen zich door middel van een gecompliceerde metamorfose.

http://www.wnf.nl/nl/bibliotheek/?act=dierenbieb.detail&dierid=90000160:

Zeelelies

Van deze groep zijn erg oude fossielen bekend. Ze hebben vijf meestal geveerde armen, maar omdat die vaak vertakt zijn lijken het er meer. Met de buisvoetjes op de armen vangen ze plankton.

Zeesterren Stekelhuidige hebben een soort skelet dat aan de buitenkant van hun lichaam zit. Vaak bestaat hun lichaam uit vijf gelijke delen, zoals zeesterren met vijf armen. Het kunnen er ook meer delen zijn. Het is bekend dat stekelhuidige stukken van hun lijf die zijn afgescheurd weer aan kunnen laten groeien. Die nieuwe armen zien er dan vaak wel afwijkend uit. De armen van zeesterren bezitten zuignapjes. Daarmee kunnen ze zich vasthouden. Hun stekels kunnen ze gebruiken tegen vijanden.

De meest voorkomende zee-egel is de zeeappel. Zeeappels zijn er in heel veel kleuren en soorten, wel 800! Je kunt zeeappels veel op het strand vinden maar dan zijn de stekels verdwenen, die zijn afgesleten.

De meeste zeesterren hebben vijf armen, maar er zijn er ook met meer (tot 40). Als armen verloren gaan, groeien ze na verloop van tijd weer aan.

Slangsterren

Net als de meeste zeesterren hebben slangsterren vijf armen. Deze zijn lang en dun. Ze zijn vaak breekbaar maar groeien ook snel weer aan. De armen zitten aan een duidelijk afgegrensde relatief kleine centrale schijf.

Zee-egels

Net als bij de meeste andere stekelhuidigen komt bij zee-egels het getal 5 steeds terug, al is dat door de beweeglijke stekels niet altijd direct te zien. Door hun stevige vaak bolvormige skelet steken vijf rijen buisvoetjes, waarmee de zee-egels over rotsen en over de zeebodem kruipen. Hun mond is naar de bodem gekeerd waarvan ze kleine vastzittende zeediertjes en algen grazen. Daarvoor hebben de zee-egels een uniek schraap-apparaat van vijf puntige kalkplaten.

Voeding dat hij eet is meestal algen en andere vastzittende organismen

Zeekommers

Deze dieren lijken niet zo veel op de andere stekelhuidigen. Ze lijken zelfs niet zo erg op dieren, maar inderdaad meer op komkommers of augurken, dus  op planten. Hun stekels zijn stomp en zacht, waardoor ze taai en leerachtig aanvoelen. Inwendig is te zien dat ze tot de stekelhuidigen behoren, omdat de meeste organen in vijfvoud aanwezig zijn. Rond hun mond zit een krans van vijf tentakels. Het watervaatstelsel is gesloten, waardoor ze geen zuigvoetjes hebben. Ze verplaatsen zich door verkorten en verlengen. Voor het verkorten hebben ze lengtespieren. Kringspieren zorgen voor druk in de vloeistof van de lichaamsholte, waardoor ze weer kunnen verlengen.

Komen in de hele wereld voor, wonen op de zeebodem, eten organisch bezinksel en zijn 4 mm tot 2 meter groot.

Er zijn 1150 soorten zeekomkommers. Wetenschappelijke naam: Holothuroidea