Reuma

Reuma

Inhoud

1. Wat is reuma?
2. De ontstekingsreuma's
2.1 Reumatoïde artritis (RA)
2.2 Spondylitis ankylosans (ziekte van Bechterew)
2.3 Psoriatisch reuma (Psoriatische arthropathie)
2.4 Jicht
2.5 Pseudo-Jicht, Chondrocalcinose
2.6 Lupus (en andere chronische, inflammatoire bindweefsel ziekten)
2.7 Polymyalgia Rheumatica
2.8 Ziekte van Reiter
3. De artrosen of slijtagereuma's
3.1 Artrose
3.2 Ziekte van Forestier (Hyperostosis vertebralis)
4. De weke delen reuma's (de reuma's buiten de gewrichten)
4.1 Tenniselleboog
4.2 Lumbago (lendenverschot)
4.3 Ischias
4.4 Pols tunnel syndroom
4.5 Periarthritis van de schouder
4.6 Polymyalgia reumatica
4.7 Fibromyalgie
4.8 Myosistis
4.9 Hernia
4.10 Bursitis
5. De reuma's van het skelet
5.1 Osteoporose (botontkalking)
5.2 Hyperostosis vertebralis” (Ziekte van Forestier).
5.3 Ziekte van Paget
6. Diagnose
7. Welke factoren kunnen invloed hebben op het ontstaan of verloop van reuma?

1. Wat is reuma?

Met reuma wordt een grote groep aandoeningen van spieren en gewrichten aangeduid. Reuma is een verzamelnaam voor niet minder dan 200 verschillende aandoeningen.

Eén op de tien (ruim 1,6 miljoen) Nederlanders heeft een vorm van reuma. Waarvan ongeveer 10.000 jonge mensen (16 t/m 40 jaar).

De reumatische aandoeningen kan men grof onderverdelen in vier grote groepen:
- de ontstekingsreuma's
- de artrosen of slijtagereuma's
- de weke delen reuma's (de reuma's buiten de gewrichten)
- de reuma's van het skelet

Niet alle vormen van reuma zijn even ernstig of ingrijpend. Aandoeningen als een slijmbeursontsteking (bursitis) of peesontsteking (tendinitis) zijn meestal goed te behandelen, of genezen vanzelf. Een kleiner aantal aandoeningen geneest echter niet, maar is chronisch. Chronische reuma heeft een slepend verloop en is blijvend. De symptomen kunnen worden bestreden, maar de aandoening gaat niet over. De ziekte van Bechterew, Reumatoïde Artritis en Juveniele Chronische Artritis (JCA) zijn bijvoorbeeld chronische aandoeningen.

2. De ontstekingsreuma's

De ontstekingsreuma's zijn vooral gelokaliseerd in de gewrichten maar ze treffen ook de pezen. In sommige gevallen treffen ze ook de inwendige organen.
Ze worden aangeduid met de benaming artritis. De uitgang -itis betekent ontsteking (zoals bij appendicitis, gastritis, colitis, enz.). Arthron is het Griekse woord voor gewricht. Artritis is dus ontsteking van één of meer gewrichten. Dikwijls is dit te zien aan een zwelling aan het gewricht. Bij een artritis gaat het om een echte ziekte. Meestal zijn er dan ook afwijkingen in het bloed, zoals een verhoogde bloedbezinkingsnelheid, bloedarmoede, ijzertekort, (soms) positieve reumafactoren in het bloed, enz.
Bij een ernstige, invaliderende vorm van reuma gaat het meestal om een ontstekingsreuma. Voor de meeste “artritis”-reuma's zijn er echter geneesmiddelen voorhanden die, wanneer ze correct worden gebruikt, de ziekte kunnen afremmen en soms zelfs uitdoven.

Belangrijke ziektebeelden bij ontstekingsreuma zijn o.a.:
Reumatoïde artritis (RA)
Spondylitis ankylosans (ziekte van Bechterew)
Psoriatisch reuma (Psoriatische arthropathie)
Jicht
Pseudo-Jicht, Chondrocalcinose
Lupus (en andere chronische, inflammatoire bindweefsel ziekten)
Polymyalgia Rheumatica
Ziekte van Reiter

2.1 Reumatoïde artritis (RA)
De ziekte gaat uit van het gewrichtsvlies dat gaat woekeren. Het tast zowel het kraakbeen als het omliggend bot aan. Dit leidt dikwijls tot ernstige gevolgen.
Een andere, oudere benaming die goed aanduidt waarover het gaat is: “chronische, progressieve, polyarthritis”. Chronisch betekend ‘langdurig’; progressief betekend ‘steeds maar verergerend’; poly betekend ‘veel’ en artritis betekend ‘gewrichtsontsteking’.

RA treft 3 x meer vrouwen dan mannen. De ziekte kan op alle leeftijden optreden maar het meest frequent is de leeftijd tussen 25 en 35 jaar. De oorzaak van RA is onbekend. Het is een zogenaamde auto-immuun ziekte: een ziekte waarbij het lichaam zijn eigen weefsels aanvalt. Kenmerkend zijn de pijn, het verlies aan kracht en beweeglijkheid. De stijfheid kan vooral 's morgens of een tijd stil zitten erg zijn. De typische morgenstijfheid kan soms meer dan een half uur aanhouden. De ziekte kan een algemeen gevoel van ziekelijkheid en vermoeidheid geven, vergelijkbaar met het gevoel bij griep.

2.2 Spondylitis ankylosans (ziekte van Bechterew)
Ziekte van Bechterew is de oude benaming, tegenwoordig wordt deze term meer vervangen door Spondylitis Ankylopoetica (SA). SA treft mannen sterker dan vrouwen (verhouding 2,5 op 1).
De ontsteking begint meestal onderaan de ruggengraat of in het bekken (sacro-iliacaal gewricht). De verbinding tussen het heiligbeen en het bekken vertonen bij SA meestal de eerste radiografische afwijkingen. De ruggengraat bestaat uit een aaneenschakeling van beenderen, de ruggenwervels. Daar waar de ruggenwervels elkaar raken zijn er gewrichten. De ontsteking begint aan de randen van deze gewrichten.
Als gevolg van deze ontsteking wordt er littekenweefsel gevormd dat de ruimte tussen twee beenderen (bijvoorbeeld wervels) opvult. Zo geraakt het gewricht verstijfd. Het littekenweefsel kan uiteindelijk tot bot omgevormd worden. Het zal dan de ruimte tussen de twee beenderen innemen. Het gewricht is daardoor versteven: de twee beenderen vormen nu als het ware één been. Gebeurt dit in extreme, veeleer zeldzame, gevallen over het ganse verloop van de ruggengraat, dan spreekt men in medische kringen over een bamboo spine of over een bamboe wervelzuil. Uiteraard is deze wervelkolom in geen enkele richting meer te mobiliseren.
SA veroorzaakt soms de typische verstijving van de nek en de rug. Door de verstijving heeft de patiënt de nijging een voorovergebogen houding aan te nemen.
De ziekte is erfelijk, gecorreleerd met een positieve HLA b 27. Een positieve HLA b 27 betekent dat men voorbeschikt is voor de ziekte. Deze voorbeschiktheid is erfelijk maar betekent niet dat men die ziekte ook zal krijgen.
De ontsteking gaat meestal gepaard met veel pijn en bewegingsbeperking. De patiënt klaagt van chronische pijn. Hij wordt in de vroege ochtend dikwijls wakker van de pijn en de stijfheid.

2.3 Psoriatisch reuma (Psoriatische arthropathie)
Ongeveer 6 % van de mensen met psoriasis ontwikkelen deze vorm van artritis. Deze is vooral gekenmerkt door een aantasting van de eindgewrichtjes van de vingers en tenen. Psoriasis is een huidziekte gekenmerkt door afschilferende vlekken en typische nagelafwijkingen.

2.4 Jicht
Jicht is een vorm van acute artritis (plots optredend en van korte duur). Deze reuma is te wijten aan een te hoog gehalte aan urinezuur in het bloed. Sommige mensen scheiden niet genoeg urinezuur uit of ze produceren er al te veel. Daardoor zal het gehalte aan urinezuur in hun bloed hoger zijn dan normaal. Wanneer er te veel urinezuur in het bloed is kan het kristallen vormen. Deze kristallen slaan dan neer in het kraakbeen of kunnen de gewrichtsholte binnendringen. Dit veroorzaakt een ontsteking, een zwelling en veel pijn.
Jicht wordt gekenmerkt door een plots optredende hevige ontsteking van een gewricht. Bij een jichtaanval begint het gewricht pijn te doen, zwelt dan plotseling op en is dan zeer pijnlijk. De aanval duurt meestal enkele dagen en verdwijnt dan. Het gewricht neemt daarna geleidelijk weer zijn normale vorm aan. In 90 % van de gevallen ontsteekt de basis van de grote teen of een gewrichtje ter hoogte van de middenvoet.
Jicht is meestal erfelijk. Jicht treft vooral volwassen mannen (en vrouwen pas na de menopauze).

Men kan drie stadia onderscheiden.
Hyperurikemie (hyperuricaemia): Het is een overmaat aan urinezuur in het bloed. Al of niet zonder klachten.
Acute jichtaanval: De jichtaanval komt dikwijls 's avonds op en kondigt zich aan met pijn in o.a. de grote teen (podagra); soms ook in de enkel en knie. Het gewricht is ontstoken en de huid vertoont een rode kleur. Het gewricht is pijnlijk en voelt warm aan. Soms treedt er ook koorts op. Meestal is de aanval na enkele dagen of weken voorbij.
Chronische jicht: Als de jicht niet behandeld wordt komen de aanvallen terug. Meerdere jichtaanvallen hebben een nefaste invloed op een gewricht en kunnen het misvormen. Op plaatsen waar urinezuurkristallen ophopen ontstaan 'tophi' ontstaan. Het zijn knobbeltjes in bot, kraakbeen, gewrichtskapsel en/of onder de huid. Zij kunnen ontstaan op diverse plaatsen in het lichaam.

2.5 Pseudo-Jicht, Chondrocalcinose
Op oudere leeftijd komt een reumatische aandoening voor welke gelijkt op jicht, met vaak aantasting van het gewrichtskraakbeen. In plaats van urinezuurkristallen zijn het kalkkristallen in het synoviale vocht (nvdr: vocht in de gewrichtsspleet) die op het kraakbeen neerslaan. De diagnose wordt gesteld aan de hand van o.a. radiografieën en onderzoek van het gewrichtsvocht. Soms gaat Chondrocalcinose gepaard met aanvallen van arthritis en aanvallen die gelijken op jicht.
Deze vorm van reuma moet onderscheiden worden van artrose en reumatoïde artritis.

2.6 Lupus (en andere chronische, inflammatoire bindweefsel ziekten)
SLE, Systemische lupus erythematosus of lupus, werd vroeger beschouwd als een steeds erger wordende en levensbedreigende ziekte. We weten nu dat het gecontroleerd kan worden bij de grote meerderheid van de mensen die er mee geconfronteerd worden.
Lupus is een ziekte waarbij het natuurlijke verdedigingssysteem van het lichaam in de war is geraakt.
Antilichaampjes die zich in het bloed bevinden om het lichaam tegen ontstekingen te verdedigen beginnen het lichaam aan te vallen in plaats van de oorzaak van de infectie. Om het even welk deel van het lichaam kan aangetast worden. Vandaar de term systemische ziekte. Lupus kan beginnen met een duidelijke zware aanval. Het kan ook heel geleidelijk beginnen en omdat het de symptomen heeft van verscheidene andere ziekten is het moeilijk vast te stellen. Artritis is slechts één van de vele mogelijke symptomen. Het is ook een kwaal die kan “komen en gaan” gedurende vele jaren en dan plotseling vanzelf kan verdwijnen.
Wanneer de ziekte actief is lijkt ze veel op griep, de patiënt voelt zich koortsig en vermoeid. Bijna iedereen die lupus heeft krijgt ook pijn in de gewrichten en de spieren. Net zoals bij reumatoïde artritis ontsteken immers de gewrichten. In tegen stelling tot reumatoïde artritis veroorzaakt lupus eerder zeldzaam enige beschadiging aan de gewrichten. Ook de pezen raken vaak ontstoken en worden daardoor stijf zodat u bijvoorbeeld de duim of andere vingers moeilijk te strekken zijn. Huiduitslag is heel algemeen en wordt vaak erger nadat men in de zon geweest is. Lupus kan ook een ontsteking aan het hart en de longen veroorzaken. Daardoor kan pijn in de borst ontstaan. Soms worden de nieren aangetast.
Lupus komt het meest voor bij jonge vrouwen. Vaak rijst de vraag of het risico's oplevert bij een zwangerschap. Indien een patiënt lupus heeft en overweegt zwanger te willen worden, moet ze zeker de arts raadplegen. Tijdens de zwangerschap moet elke behandeling met geneesmiddelen worden opgevolgd en eventueel worden aangepast. Vermits lupus weer kan opflakkeren tijdens de zwangerschap en ook in de periode onmiddellijk na de geboorte, moet men de hele tijd nauw contact houden met uw arts.

2.7 Polymyalgia Rheumatica
Het is niet steeds artrose of artritis op oudere leeftijd. Polymyalgia rheumatica is een aandoening van de spieren, in het bijzonder van de schouder- en heupspieren, met ontstekingsverschijnselen in het bloed.
De naam van de ziekte geeft een goede algemene beschrijving van de ziekte: “poly” betekent “veel”; “myo” betekent “spier”; “algia” betekent “pijn”; “rheumatica” betekent “ontstekingen van gewrichten, bindweefsels en spieren”.
De oudere patiënt voelt zich ellendig, hulpbehoevend, zeer stram en stijf 's morgens. De algemene toestand en eetlust zijn slecht. Soms treden hoofdpijn en gezichtsstoornissen op. Een snelle diagnose en behandeling zijn hier ten zeerste aangewezen. Mits een goede behandeling kan de ziekte zeer goed verholpen worden waardoor de levenskwaliteit aanzienlijk verbetert. Meestal duur de ziekte ongeveer twee jaar, maar een ziekte-termijn van enkele maanden tot vele jaren komt eveneens voor.

2.8 Ziekte van Reiter
De ziekte van Reiter wordt gekenmerkt door het samengaan van o.a.: urinewegontsteking (urethritis), darmontsteking (dysenterie), artritis en/of oogvliesontsteking. Soms zijn er bijkomende ontstekingen ter hoogte van de achillesspees, de huid, slijmvliezen en enkele gewrichten. Tot op heden is nog niet bekend welke microbe (of meerdere microben) de urinewegontsteking veroorzaakt.
De reeds lang bekende reactieve artritis, vroeger ook de soldatenziekte genoemd, werd in 1916 door de Duitse legerarts Reiter en iets later door de Franse legerarts Fiessenger-Leroy beschreven. Deze artsen stelden vast dat er onder de soldaten een tot dan toe onbekende epidemie was met als kenmerken: artritis, oogslijmvliesontsteking (conjunctivitis), urinewegontsteking (urethritis) en/of buikloop (diarree).
De ziekte komt voornamelijk bij mannen voor. De leeftijd waarop de ziekte zich manifesteert ligt tussen de 20 en de 40 jaar. Bij de meeste patiënten zijn HLA B27 positief. Aangezien de urinebuis bij vrouwen zeer kort is komt een urinewegontsteking zelden voor. Een baarmoederhalsontsteking (cervicitis) komt ervoor in de plaats.
De artritis duurt meestal enkele maanden en geneest dan spontaan zonder ernstige restletsels. Soms is er een opflakkering van de artritis, maar mits aanpassing van de medicatie is de ziekte goed onder controle te houden.

3. De artrosen of slijtagereuma's

De uitgang -ose wijst op sleet of degeneratie - Arthron is het Grieks voor gewricht. Artrose is 'sleet' van één of meerdere gewrichten.
Bij artrose is er een “verslijten” van het kraakbeen. Het kraakbeen, het witte, elastische weefsel dat ter hoogte van het gewricht de gewrichtskop en de gewrichtspan bedekt, wordt brozer, dunner en gaat afbrokkelen. Het botweefsel rondom het gewricht gaat aangroeien, als het ware om het gewricht beter te maken. Het veroorzaakt zo een harde, benige verdikking van het gewricht. Ter hoogte van de wervels spreekt men dan over de vorming van 'papegaaienbekken'.
Bij artrose is er geen ontsteking van het gewrichtsvlies zoals bij artritis. Af en toe zijn er wel lichte ontstekingsreacties ter hoogte van een artrotisch gewricht. In het bloed komen geen afwijkingen voor. Zijn er toch afwijkingen in het bloed dan hebben die niets te maken met de artrose.
Er bestaat geen “genezende” behandeling voor artrose. Enkel een pijnstillende behandeling. Vooral de wervelkolom, de heupen en de knieën kunnen door artrose worden getroffen. Artrose komt meer voor bij ouder wordende mensen (bij 100 % van de mensen ouder dan 60 jaar vindt men bij een radiografisch onderzoek artrotische afwijkingen, zonder dat die daarom last hoeven te berokkenen).

Belangrijke ziektebeelden bij artrosen zijn o.a.:
Artrose
Ziekte van Forestier (Hyperostosis vertebralis)

3.1 Artrose
De uitgang -ose wijst op sleet of degeneratie - Arthron is het Grieks voor gewricht. Artrose is 'sleet' van één of meerdere gewrichten.
Bij artrose is er een “verslijten” van het kraakbeen. Het kraakbeen, het witte, elastische weefsel dat ter hoogte van het gewricht de gewrichtskop en de gewrichtspan bedekt, wordt brozer, dunner en gaat afbrokkelen. Het botweefsel rondom het gewricht gaat aangroeien, als het ware om het gewricht beter te maken. Het veroorzaakt zo een harde, benige verdikking van het gewricht. Ter hoogte van de wervels spreekt men dan over de vorming van 'papegaaienbekken'. Vooral de wervelkolom, de heupen en de knieën kunnen door artrose worden getroffen.
Bij artrose is er geen ontsteking van het gewrichtsvlies zoals bij artritis. Af en toe zijn er wel lichte ontstekingsreacties ter hoogte van een artrotisch gewricht. In het bloed komen geen afwijkingen voor. Zijn er toch afwijkingen in het bloed, dan hebben die niets te maken met de artrose. Voor artrose bestaat geen “genezende” behandeling, enkel een pijnstillende behandeling.
Artrose komt meer voor bij ouder wordende mensen (bij 100 % van de mensen ouder dan 60 jaar vindt men bij een radiografisch onderzoek artrotische afwijkingen, zonder dat die daarom last hoeven te berokkenen).

3.2 Ziekte van Forestier (Hyperostosis vertebralis)
Deze bijzondere vorm van botreuma kan men beschouwen als een degeneratie waarbij zowel beenwoekering als kraakbeen destructie een rol spelen. Ter hoogte van de ruggengraat is er extra beenvorming aan de voorkant en rechter zijkant van de ruggengraat. Deze beenvorming van het ligamenteuse type gebeurt dicht bij de wervels waardoor hun diameter vergroot en een beenvormige overbrugging ontstaat. Deze exuberante beenvorming kan zich soms uitstrekken over verscheidene wervellichamen, voornamelijk in het midden van de rug (van wervel D7 tot D11). De bijkomende botvorming is soms onregelmatig, soms regelmatig waarbij het doet denken aan de botvorming en overbruggingen die ontstaan bij Spondylitis Ankylosans of de ziekte van Bechterew.
De ziekte wordt ook waargenomen ter hoogte van de hals (voornamelijk C4 tot C7) en de lendewervels (L1 tot L3). Ter hoogte van de halswervels komt soms beenvorming voor binnen de wervelkolom, gelegen tegen de achterste rand van de wervellichamen. De wervels worden ook daar onderling verbonden wat soms een druk kan veroorzaken op de zenuwen in de omgeving. Soms zijn er ook problemen ter hoogte van de aanhechting van de spieren aan het skelet, voornamelijk aan de perifere gewrichten.

4. De weke delen reuma's (de reuma's buiten de gewrichten)

Niet de gewrichten zelf, maar de omgeving van de gewrichten (gewrichtskapsels, spieren, pezen en slijmzakjes) kunnen door reuma worden getroffen: men spreekt dan van een 'weke delen reuma'. In het bloed zijn ook hier geen afwijkingen te zien. Enkele specifieke weke-delen reuma's kunnen wel beschouwd worden als een ziekte zoals polymyalgia reumatica en myositis. Polymyalgia reumatica is een ernstige aandoening die uitsluitend oudere mensen treft.

Belangrijke ziektebeelden bij weke delen reuma zijn o.a.:
Tenniselleboog
Lumbago (lendenverschot)
Ischias
Pols tunnel syndroom
Periarthritis van de schouder
Polymyalgia reumatica
Fibromyalgie
Myosistis
Hernia
Bursitis

4.1 Tenniselleboog
Een tenniselleboog (Epicondylitis lateralis) is een ontsteking van bepaalde spieren van de voorarm ter hoogte van hun aanhechtingsplaats aan de buitenzijde van de elleboog. Deze ontsteking wordt voornamelijk veroorzaakt door een overbelasting van de pees van de onderarm strekspieren (overbelastingssyndroom). Deze spieren lopen over het polsgewricht en zijn gehecht op de buitenkant van de elleboog (laterale epicondyl). Zowel een zware belasting gedurende een korte of lange tijd als een slechte doorbloeding kunnen aanleiding geven tot tenniselleboog. Kleine scheurtjes kunnen in het bindweefsel van die pees optreden.
Een golferselleboog is gelijkaardig, maar de ontsteking is meer aan de binnenzijde van de elleboog.

4.2 Lumbago (lendenverschot)
Lumbago (lendenverschot, spit) wordt veroorzaakt door een scheur in een tussenwervelschijf (schijf tussen 2 wervels), laag in de rug. Middenin de tussenwervelschijf (discus) zit een schokbreker gevat die min of meer vloeibaar is. Via de scheur kan er druk ontstaan op de gewrichtsbanden tussen de wervels. Dat veroorzaakt een plots optredende, hevige en pijnlijke spiercontractie.
Een acute lumbago kan soms overgaan tot een een chronische lumbago. Soms wordt de term gebruikt bij hardnekkige spierpijnen onder in de rug, die zowel de houding als de beweging aanzienlijk kunnen belemmeren.

4.3 Ischias
Ischias is een ontsteking van de grote zenuw (nervus ischiadicus). Deze zenuw loopt van de lage rug via de heup naar de voet. Ischias wordt veroorzaakt door een directe druk op deze zenuw.
De diagnose van ischias en hernia worden wel eens door elkaar gehaald omdat de klachten veel op elkaar lijken.

4.4 Pols tunnel syndroom / carpale-tunnelsyndroom
De term Carpale Tunnelsyndroom, soms ook afgekort als CTS, wordt gebruikt bij een beknelling van de middelste zenuw (nervus medianus). Deze zenuw verloopt van de onderarm naar de handpalm via een tunnel die wordt gevormd door de handwortelbeentjes en een stevig peesblad (de dwarse polsband) aan de handpalmzijde van de pols.
Door die tunnel lopen ook de buigpezen van de vingers. De beknelling van de zenuw ontstaat door zwelling van het bindweefsel in de omgeving. Daardoor ontstaat een de druk in de tunnel die het beklemmend gevoel en de pijn veroorzaakt.
CTS komt drie keer meer voor bij vrouwen dan bij mannen.

4.5 Periarthritis van de schouder
Periarthritis van de schouder is een irritatie van het kapsel van het schoudergewricht (niet van het gewricht zelf). Ze kan een zekere verstijving van de schouder veroorzaken. Men spreekt dan van een 'froozen shoulder'.

4.6 Polymyalgia reumatica
Het is niet steeds artrose of artritis op oudere leeftijd. Polymyalgia rheumatica is een aandoening van de spieren, in het bijzonder van de schouder- en heupspieren, met ontstekingsverschijnselen in het bloed.
De naam van de ziekte geeft een goede algemene beschrijving van de ziekte: “poly” betekent “veel”; “myo” betekent “spier”; “algia” betekent “pijn”; “rheumatica” betekent “ontstekingen van gewrichten, bindweefsels en spieren”.
De oudere patiënt voelt zich ellendig, hulpbehoevend, zeer stram en stijf 's morgens. De algemene toestand en eetlust zijn slecht. Soms treden hoofdpijn en gezichtsstoornissen op. Een snelle diagnose en behandeling zijn hier ten zeerste aangewezen. Mits een goede behandeling kan de ziekte zeer goed verholpen worden waardoor de levenskwaliteit aanzienlijk verbetert. Meestal duur de ziekte ongeveer twee jaar, maar een ziekte-termijn van enkele maanden tot vele jaren komt eveneens voor.

4.7 Fibromyalgie
De naam 'Fibromyalgie' betekent 'pijn van spier- en bindweefsel'. Het wordt soms ook spierreuma genoemd. Fibromyalgie is een nog niet geheel begrepen aandoening. Daardoor en ondanks de diverse symptomen is het dikwijls moeilijk de juiste diagnose te stellen.
Fibromyalgie kenmerkt zich door; een chronische symmetrische verspreide pijn en stijfheid over het hele lichaam ter hoogte van spieren; drukpijngevoeligheid, ook 'tender points' of 'drukpunten' genoemd; chronische vermoeidheid, futloosheid; slaapstoornissen en 's morgens dikwijls ochtendstijfheid en ochtendmoeheid; gevoelig voor koude en temperatuurschommelingen; spanningshoofdpijn; darmproblemen zoals diarree, verstopping, buikpijn; angst en stress; en nog heel wat andere symptomen...

4.8 Myosistis
Myositis is een aandoening die veroorzaakt wordt door een chronische ontsteking van de spieren. De term myositis is samengesteld uit de Griekse woorden myos (spier) en -itis (ontsteking). Myositis kan zich in alle spieren van het lichaam voordoen. Het gaat gepaard met pijn en krachtsverlies. Dit begint in de spieren van de bovenarmen en -benen. Traplopen bijvoorbeeld gaat moeizaam en het kan moeite kosten om zwaardere voorwerpen boven in de kast te zetten.

Bij primaire myositis staat de chronische ontsteking van de spieren op zichzelf. Het is de enige aandoening die iemand heeft. Er zijn drie vormen van primaire myositis: Polymyositis (PM): Polymyositis is een ziekte waarbij de spieren ontsteken, waarschijnlijk ten gevolge van auto-immuunreacties. De eigenlijke oorzaak is echter nog niet bekend.
Dermatomyositis (DM): Wanneer polymyositis samengaat met een bepaald soort huidontstekingen spreekt men van dermatomyositis (derma = huid).
Inclusion Body Myositis: Deze vorm van myositis geeft in de beginfase dezelfde klachten als polymyositis. Het verschilt van polymyositis op een aantal punten: het betreft meestal de onderarm- en onderbeenspieren; het komt voornamelijk voor bij oudere mannen en het reageert slecht op medicijnen die effectief zijn bij polymyositis.

Bij secundaire myositis zijn er chronische spierontstekingen naast een bindweefsel-ziekte, zoals systemische sclerose (sclerodermie), systemische lupus erythematosus (SLE) of het syndroom van Sjögren. Deze spierontstekingen zijn milder en veroorzaken daardoor veel minder pijn en krachtverlies dan bij primaire myositis.

4.9 Hernia
Een hernia (voluit hernia nucleus pulposus) is een uitstulping van een tussenwervelschijf. Deze schokbreker tussen 2 wervels kan naar achter toe helemaal uitbreken. Deze komt dan terecht in het nauwe kanaal achteraan de wervels. In dit kanaal lopen de ischias zenuwen (de grote beenzenuw). Deze worden plat gedrukt wat een uitstralende pijn veroorzaakt over het ganse verloop van de zenuw, soms tot in de voet. Een zeldzame maal kan zelfs een verlamming van de voet optreden. Meestal wordt slechts één zenuw tegelijk platgedrukt en geprikkeld.
De diagnose van ischias en hernia worden wel eens door elkaar gehaald omdat de klachten veel op elkaar lijken.

4.10 Bursitis
Bursitis is een ontsteking van het slijmbeursje dat zich bevindt op de plaats van aanhechting van een pees op het bot (been). Een slijmbeurs is gevuld met een dun laagje smeervloeistof. Het functioneert er als een soort rollagertje. Op tientallen plaatsen in het lichaam vindt men dergelijke slijmzakjes en ze kunnen allen geïrriteerd geraken. De structuren die aan weerszijden van de slijmbeurs liggen kunnen daardoor met een minimale wrijving bewegen.

5. De reuma's van het skelet

Belangrijke ziektebeelden bij reuma's van het bot zijn o.a.:
Osteoporose (botontkalking)
Hyperostosis vertebralis” (Ziekte van Forestier).
Ziekte van Paget

5.1 Osteoporose (botontkalking)
De meest bekende en meest verspreide vorm van botreuma is osteoporose. Soms wordt het ook botontkalking genoemd. Deze botontkalking treft vooral ouder wordende mensen. Iedereen verliest vanaf ongeveer 35 jaar jaarlijks wat botmassa. Bij vrouwen begint na de menopauze het bot versneld te ontkalken, zodat osteoporose het meest bij ouder wordende vrouwen voorkomt. Eén op vier vrouwen loopt kans ooit een fractuur te krijgen. Hoe hoger de botmassa op jonge volwassen leeftijd is, hoe minder kans men maakt op oudere leeftijd osteoporose te ontwikkelen. Osteoporose is de oorzaak van de meeste pols-, wervel- en heupfracturen (soms optredend na een minimaal trauma) op oudere leeftijd. Fracturen van de ruggewervels veroorzaken niet enkel een hevige rugpijn doch kunnen ook de lichaamslengte aanzienlijk doen verminderen. Met een aangepaste behandeling kan osteoporose voorkomen worden of kan een reeds ingestelde osteoporose toch nog worden verbeterd met als gevolg minder kans op botfracturen.

5.2 Hyperostosis vertebralis” (Ziekte van Forestier).
Deze bijzondere vorm van botreuma kan men beschouwen als een degeneratie waarbij zowel beenwoekering als kraakbeen destructie een rol spelen. Ter hoogte van de ruggengraat is er extra beenvorming aan de voorkant en rechter zijkant van de ruggengraat. Deze beenvorming van het ligamenteuse type gebeurt dicht bij de wervels waardoor hun diameter vergroot en een beenvormige overbrugging ontstaat. Deze exuberante beenvorming kan zich soms uitstrekken over verscheidene wervellichamen, voornamelijk in het midden van de rug (van wervel D7 tot D11). De bijkomende botvorming is soms onregelmatig, soms regelmatig waarbij het doet denken aan de botvorming en overbruggingen die ontstaan bij Spondylitis Ankylosans of de ziekte van Bechterew.
De ziekte wordt ook waargenomen ter hoogte van de hals (voornamelijk C4 tot C7) en de lendewervels (L1 tot L3). Ter hoogte van de halswervels komt soms beenvorming voor binnen de wervelkolom, gelegen tegen de achterste rand van de wervellichamen. De wervels worden ook daar onderling verbonden wat soms een druk kan veroorzaken op de zenuwen in de omgeving. Soms zijn er ook problemen ter hoogte van de aanhechting van de spieren aan het skelet, voornamelijk aan de perifere gewrichten.

5.3 Ziekte van Paget
De ziekte van Paget is een aandoening van het beenderstelsel. Op sommige plaatsen zijn er haarden van zowel verhoogde afbraak als van aanmaak van been. Het nieuwe beenweefsel is echter onregelmatig van structuur en minder stevig opgebouwd. Daardoor ontstaan misvormingen. De kans op breuken neemt daar bij toe.
Ongeveer een 3% van de bevolking heeft last van de ziekte. Meestal komt ze pas voor bij een leeftijd van 40 jaar of ouder. Hoe ouder men is hoe meer kans dat de ziekte voorkomt. Onderzoek heeft uitgewezen dat de ziekte zowel streek als familiaal gebonden is.
In het beginstadium heeft de ziekte weinig uiterlijke symptomen. Daardoor wordt ze meestel vrij laat en eerder toevallig ontdekt via een radiologisch onderzoek. De ziekte kan bevestigd worden via bloed en urine-onderzoek alsook via radiologisch onderzoek en skeletcintigrafie. Soms ontstaat langzaam een gezwollen onderbeen en een misvorming van de benen. De haarden van botvorming en botafbraak zijn pijnlijk, soms met pijn ten gevolge van kleine of grote breuken. Door de misvormingen kan er druk ontstaan op omliggende structuren zoals zenuwen, ruggenmerg zelfs op het binnenoor. Deze druk veroorzaakt dan bijkomende problemen en/of pijn. Door de misvormingen ter hoogte van de gewrichten passen de gewrichtsvlakken van het gewricht niet meer mooi op elkaar (denk aan een bol die draait in een kom). Daardoor ontstaat soms een vroegtijdige artrose.

6. Diagnose

Een goede diagnose is belangrijk omdat dit meestal de basis is voor de behandeling. Ook is de diagnose nodig om te bepalen om welke aandoeningen het niet gaat. In de praktijk kan het moeilijk zijn om snel een diagnose te stellen. Omdat de klachten vaak een grillig verloop hebben, is er een kans dat ze eerst niet in verband worden gebracht met reuma. Wanneer de huisarts wel aan een reumatische aandoening denkt, zal hij de patiënt nader onderzoeken en direct of later doorverwijzen naar een reumatoloog.

De diagnose wordt gebaseerd op:
- het klachtenpatroon
- de ziektegeschiedenis
- lichamelijk onderzoek
- bloed- en röntgenfoto's
Soms worden er nog meer onderzoeken gedaan. Dit is afhankelijk van de aandoening waar men aan denkt.

7. Welke factoren kunnen invloed hebben op het ontstaan of verloop van reuma?

Veel chronische aandoeningen ontstaan als gevolg van een combinatie van factoren. Dat geldt ook voor reumatische aandoeningen. Het gaat dan niet alleen om oorzaken, maar ook om omstandigheden die een ongunstig effect kunnen hebben op het verloop van de ziekte. Hieronder een aantal factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan en verloop van reuma.

Verstoring van het immuunsysteem
Het immuunsysteem maakt stoffen die niet in het lichaam thuishoren onschadelijk en voert ze af. Als het immuunsysteem ernstig verstoord is, kan het zich ook tegen het eigen lichaam gaan richten en ontstaan er bijvoorbeeld ontstekingen in de gewrichten. Dit is bij veel reumatische aandoeningen het geval. Op die ontstekingen reageert het immuunsysteem weer met schadelijke antistoffen, waardoor de klachten erger kunnen worden. Bij Reumatoïde Artritis, de ziekte van Bechterew en Juveniele Chronische Artritis is sprake van een verstoord immuunsysteem.

Aanleg
De gevoeligheid voor verstoringen in het immuunsysteem is waarschijnlijk ook erfelijk bepaald. Maar erfelijke aanleg alleen is nooit de oorzaak van een reumatische aandoening. Of u reuma ontwikkelt hangt altijd ook van andere omstandigheden af.

Virussen en bacteriën
Een virale of bacteriële infectie kan het immuunsysteem ontregelen. Een voorbeeld daarvan is acute reuma. Acute reuma kan ontstaan na een streptokokkeninfectie in de keel, als gevolg van de ziekte van Lyme (overgebracht door een tekenbeet).

Lichamelijke belasting
Reumatische klachten kunnen erger worden als het lichaam verkeerd wordt belast. Ontstoken gewrichten moeten worden ontzien. Overgewicht betekent een extra belasting voor de gewrichten.

Stress
Ook geestelijke belasting kan het verloop van de aandoening negatief beïnvloeden.