Koe

KOE
Door : Dennis
Datum : 6 december 2007

· Inleiding

Ik doe het werkstuk over: Ik doe het werkstuk over de Koe , omdat ik het interessant dier vind en het mijn lievelingsdieren zijn.

Ik ga het hebben over: Het ontstaan van de koe: waar ze vandaan komen en hoe ze leefden. De opfok van de koe: wat ze eten wanneer ze melk gaan geven enz. Rassen: wat de belangrijkste rassen zijn en wat hun sterke punten zijn. Ziektes: welke verschillende ziektes er zijn en wat ze met de koe doen. Verschillende soort stallen: wat voor een verschil er is in ligplaatsen.

Mijn informatie komt van:
www.spreekbeurten.info/koe.html.
www.Wikipedia.org/
boerderij (weekblad)
veeteelt (maandblad)
www.brownswiss.nl
Holstein historie(boek)
www.fleckvieh.nl
http://koeinfo.mysites.nl/

· Het ontstaan van de koe

Tot ongeveer 500 jaar geleden leefde de oerrund in Europa en Azië. Ze waren veel groter dan de koeien die er nu leven. De stieren (mannetjes )waren zwart en gemiddeld wel 2 meter hoog en de koeien( vrouwtjes ) waren bruin en iets kleiner. De oerrunderen hadden lange horens om zich te verdedigen tegen vijanden. 8000 jaar geleden begon de verandering. De mens veranderde de oerrund door het te temmen. Ze gaven vlees en een warme vacht. De innerlijke en uiterlijke kenmerken veranderden: ze werden kleiner doordat de mensen ze minder te eten gaven. Later werden de koeien wat groter en kregen ze andere kleuren. Ze waren nu niet meer roodbruin maar zwart,wit,rood en blauw . de stier bleef niet meer zwart maar werd grijs of beige, bruin of zwart. Later ontdekten mensen dat je een koe kan melken Nederland was een van de eerste landen die het lukte om een koe te melken. Van af toen is Nederland echt een koeien land geworden. Mensen fokken nu om de productie van melk. Het uier van een koe is nu veel groter dan vroeger. Voor een kalf hoeft de koe maar een paar liter melk te geven maar voor de boer 30 of 40 liter.

· Van kalf tot koe

Het opgeven van een pasgeboren kalf gaat via het I&R-MELDSYSTEEM. Veehouders ontvangen een registratiekaart of kunnen die zelf via de computer thuis printen. Veehouders kunnen kiezen uit een automatische naamgeving bijvoor beeld je hebt Linda en het kalf krijgt de naam Linda 2. of ze kunnen het kalf zelf een naam geven. Als een kalf geboren is krijgt hij of zij eerst drie dagen biestmelk, dat is melk van de koe die net een kalf gekregen heeft en zit heel vol met antiestoffen waardoor het kalfje niet ziek wordt. Een stier kalf gaat meestal op 10 dagen leeftijd weg. Als een kalf 1 jaar is heet het een pink. Als ze ongeveer 1 jaar en 3 maanden is wordt ze geïnsemineerd en 9 maanden later krijgt ze dan een kalfje. Nadat een koe een kalfje heeft gekregen gaat ze melk geven. De eerste melk word nog voor het kalf gebruikt, dit gebeurt meestal 3 dagen, daarna krijgt het kalf kunstmelk. Als de koe niet ziek wordt kan ze wel 40 tot 60 liter per dag geven. Een koe kan in een jaar wel 8000 tot 10000 liter melk geven . hoe ouder de koe wordt hoe meer melk ze gaat geven. Een koe gaat 6 weken voor het kalven droog, dan geeft ze geen melk meer maar dan wacht ze op haar 2de kalf.en dan begint het van voor af aan.

· Wat eet een koe?

’s Zomers eet een koe 90 kilo gras per dag! Om veel melk te geven krijgt ze daar ook krachtvoer bij bijv. brokjes. Ze kunnen wel 100 liter water per dag drinken.
’s Winters moet de boer voor een voorraad zorgen. Boeren kunnen bijvoorbeeld gras uit de kuil, maïs, perspulp, bierbostel, graan, soja, stro of hooi voeren. Als ze zomers in de wei staan eten ze vers gras uit de wei.

· Magen van de koe

De koe heeft 4 magen.
De eerste is de pens. Als de koe het voer op eet slikt hij het gewoon door en dan komt het in de pens. Als de pens vol is gaat de koe herkauwen. Dan komt het voer terug in de bek en gaat ie kauwen. Daarna gaat het voer naar de tweede maag.
De netmaag. Hier wordt het voer gedeeltelijk verteerd.
De derde maag heet de boekmaag daar wordt het vocht er uit gehaald.
De vierde maag de lebmaag ,dit lijkt op een mensen maag , hier worden de voedingsstoffen opgenomen via de darmwand. Die gaan door het bloed naar de goede plek en de rest wat over is gaat weg.

· Melkvee rassen

Melkrassen zijn speciaal gefokt voor de melk bijvoorbeeld Holstein is zo’n ras. Fries Hollands is ook een melkras dat uit Nederland komt ze zijn goed voor productie en vlees, een dubbeldoel ras dus. Jersey is ook een dubbeldoel ras dat zo’n 4000 kg melk per jaar geeft. Ze komen oorspronkelijk uit jersey eiland. Het ras dat het meeste melk geeft is Holstein.

· Vlees rassen

Vlees rassen zijn speciaal gefokt voor vlees. Limousin is een ras dat is gefokt voor het vlees. De melk van een vleesras is net genoeg om een kalf drinken te geven!

· Melkvee Rassen

Holstein koe
Holstein
Holstein zijn koeien van een kruising tussen twee rassen : Duitse koeien en Friese koeien. Deze grote koeien geven veel melk en zijn wit met zwart gekleurd.. Nederlandse koeien werden in de 19de eeuw veel naar Amerika geëxporteerd. Door hun hoge productie en ‘s werelds hoogste vet en eiwit in de melk waren ze erg populair. In de Verenigde Staten werd hier mee verder gefokt en kreeg de naam holstein-friesian. In de 20ste eeuw kwamen de koeien terug omdat de Amerikaanse koeien nu meer melk gaven. Sindsdien is Holstein het belangrijkste ras.
Holstein is een Amerikaans ras. Holstein is vooral voor de melk. Ze hebben bijna geen bespiering. De productie van Holstein is groter dan van MRY of fries Hollands , maar het vet en eiwit zijn lager. De beste stieren van het Holstein ras zijn: Elevation, Bell, Sunny Boy en Chief.

Elevation
Elevation kreeg in Amerika de naam ’’Mr. Everything’’. Bij Select Sires werd hij geweldig populair met 56.000 dochters in de productie vererving. Elevation was de eerste stier die meer dan 10.000 geregistreerde zonen had. Hij had meer dan 3.000 dochters met excellent ingeschreven (excellent wil zeggen dat de koe echt heel erg mooi is).Elevation is zelf ook ingeschreven met excellent.

Bell
Bell fokt erg sterke koeien met veel kracht dat zal die van zijn vader hebben ‘’Penstate Ivanhoe Star’’. Één van zijn voorouders van moeders kan heeft in 1927 de botervetproductie prijs gewonnen.

Sunny Boy
Sunny boy heeft in zijn leven meer dan 2 miljoen rietjes geproduceerd.(rietjes zijn plastic buisjes waar het zaad van de stier in zit). Hij heeft zelfs een standbeeld. In totaal heeft Sunny Boy 218 314 nakomelingen!

Chief was als jonge stier al bekend om zijn geweldige eetlust en bijna legde hij het loodje. Heel veel koeien maakten record lijsten maar een uitschieter was Beecher Arlinda Ellen in 365 dagen gaf ze 25.240 liter en per dag meer dan 69 liter!

De stamvaders van het Holstein ras zijn : Johanna Rag Apple Pabst , Wisconsin Admiral Burke Lad.
Johanna Rag Apple Pabst was geboren op 24 januari 1921. de fokker van Johanna Rag Apple Pabst Philip Linker verkocht Johanna Rag Apple Pabst op 8 maanden leeftijd aan zijn buurman Joseph Piek. Johanna Rag Apple Pabst gaf echte show koeien. Van1922 tot 1925 was hij zelf de meest bekende showstier. Wisconsin Admiral Burke Lad werd geboren op 3 augustus 1934 op het bedrijf Wisconsin State Industrial School. De bekende Pabst Farms in Wisconsin was opzoek naar een goede Holstein stier. Na onderhandelen Kocht hij Wisconsin Admiral Burke Lad. De dochters van Wisconsin Admiral Burke Lad waren sterke brede koeien met goede
uiers. De eerste twee Holstein stieren die bekend werden zijn :Rooker en Jacob 1(1871)

MRY(maas rijn ijssel)
MRY is een Nederlands ras dat is ontstaan tussen de Maas Rijn en IJssel van daar die naam. MRY is een roodbont ras met veel eiwit en veel bespiering met brede diepe borst. In 1980 waren 30%van de Nederlandse koeien MRY dat zijn 600.000 koeien in 1990 waren het er nog 250.000 en nu zijn er nog maar 35000 MRY koeien in Nederland. De laatste jaren is MRY ras in aantal weer wat groter geworden omdat benen, eiwit, bespiering, duurzaamheid en vruchtbaarheid beter zijn dan dat van Holstein.

Montbeliarde koe
Montbeliarde
Montbeliarde stamt af van het ras Fleckvieh. Montbeliarde is een ras dat uit Frankrijk komt. Daar is het een van de grootste en snelgegroeide rassen. Ze leven in het Jura gebergte. Montbeliarde is een dubbeldoelras (melk en vlees). De koeien hebben veel bespiering en hellende kruizen. Je kunt het goed kruisen op MRY en Holstein om de benen en voor MRY worden de uiers dan verbeterd. Door de moeilijke omstandigheden waarin Montbeliarde melk moeten geven is het beenwerk van Montbeliarde veel beter geworden. Koeien die slechte benen hebben kom je daar ook bijna nooit tegen. Grote uiers zijn in een bergachtig gebied ook niet handig dus is de ophangband erg goed van dit ras (ophangband is dat het uier niet zo groot is). Montbeliarde heeft een hoog eiwit en laag vet in de melk. De liters melk zijn minder dan 1000 lager dan die van Franse Holstein koe en eiwit is 0.12 hoger.

Brown swiss koe
Brown swiss
Brown swiss is ontstaan in het noordelijke Alpen gedeelte in Zwitserland. Nu is Brown swiss over de hele wereld bekend en er zijn er over de hele wereld 7 miljoen. Het is nu een van de grootste rassen ter wereld. De meeste zijn er in Duitsland Italië Zwitserland en Oostenrijk. Brown swiss word vooral gebruikt vanwege de kracht goede benen en de klauwen van de koeien. Ze gaan dus erg lang mee en hebben een goede vet eiwit verhouding. Oorspronkelijke Zwitserse koeien zijn compacte melk-vlees dieren die zich goed aan passen aan de bergen. De koeien hebben een schofthoogte van 130-140 cm en de stieren 145-155cm. Een van de bekendste Brown swiss stieren is Victory Acres Jubilation Emory, dat komt door zijn goede uiers wat vrij raar is bij Brown Swiss want normaal hebben ze niet zo’n goede uiers. Natuurlijk heeft hij ook goede benen en hoog eiwit. Vinos is ook een van de bekendste hij werd op oude leeftijd pas ingezet en scoorde hoog eiwit. De gemiddelde productie van Brown Swiss is 7000 kg melk 4,50%vet en 3.65%eiwit. Brown Swiss wordt vaak gekruist met Holstein omdat het beenwerk dan veel beter wordt.

Fleckvieh koe
Fleckvieh
Fleckvieh is een ras dat afstamt van Simmentalers dat uit het zuiden van Duitsland Oostenrijk en Zwitserland komt. Het franse ras Montbeliarde stamt weer af van Fleckvieh. Door veel inhoud en breedte kunnen ze veel eten. Dit zorgt voor een goede productie. Veel boeren vinden dat Holsteinkoeien een goede productie en exterieur hebben maar ze hebben te weinig weerstand , daarom gaan ze kruisen met bijv. Fleckvieh. Volgens die boeren zijn de koeien dan sterk, vruchtbaar en productief. Het eiwit wordt hoger het celgetal wordt lager en de kalveren brengen ca. €100 meer op.

· Ziektes

Blauwtong.
Blauwtong is sinds 2006 erg actief in Nederland. Op 14 augustus van dat jaar kreeg het ministerie van landbouw een melding van zieke schapen en op 17 augustus heeft het ministerie van landbouw vastgesteld dat er blauwtong was op een schapen boerderij is Kerkrade. Daarbij is een vervoer en exportverbod gemaakt. Dan mag er niet meer met koeien schapen paarden en geiten van de ene naar de andere plek verplaatst worden. Blauwtong wordt veroorzaakt door de knut dat is een klein beestje een soort mug dat je met het blote oog niet kunt zien. Als hij een koe geit paard of schaap prikt worden ze ziek en krijgen ze blauwtong. Het is niet gevaarlijk voor mensen maar wel voor dieren.

Mond en klauw zeer (mkz)
Mond en klauwzeer is een zeer besmettelijke ziekte dat voor koeien varkens schapen en geiten zeer gevaarlijk is. Reeën wilde zwijnen en herten kunnen er ook besmet mee worden.
Paarden honden en katten kunnen er niet besmet mee worden. Het is ook niet gevaarlijk voor mensen.
De dieren krijgen er blaren van en krijgen koorts en eten minder. Bij koeien en varkens is het vrij duidelijk te zien dat ze besmet zijn maar bij schapen en geiten is dat minder duidelijk. Ongeveer 5% van de volwassen besmette dieren sterven aan de ziekte. Mond en klauwzeer kan zich razend snel verspreiden over veel dieren. Al er mond en klauwzeer word vast gesteld komt er een vervoersverbod. Producten van deze dieren worden ook niet meer verkocht.

Gekke koeien ziekte
Gekke koeien ziekte is een ziekte die wordt veroorzaakt door prionen. Prionen zijn eiwitten die na opname veranderingen in de hersenen veroorzaken. Er worden microscopisch kleine holten in de hersenen gemaakt. De cellen waar prionen gaat zitten gaan dood.De koe die gekke koeien ziekte heeft gaat zich vreemd gedragen. Het dier word schrikachtig, gevoelig voor licht en maakt vreemde bewegingen. Uiteindelijk sterft de koe aan de ziekte. Tot 2005 is gekke koeien ziekte alleen vastgesteld bij koeien maar er was ook een keer een geit die het had. Gekke koeien ziekte komt vaak alleen op oudere leeftijd voor. Het jongste is 21 maanden oud dat was in 1989. de laatste 5 jaar is er nooit een koe geweest die jonger dan 3 jaar was en gekke koeien ziekte had.

Klauwontsteking
Een kreupele koe
Als een koe kreupel is loopt de koe moeilijk. Dan moet je de koe bekappen dat doe je in een kapbox. Het bekappen gaat met een mes je snijdt stukjes van de klauw af en legt zo de plek van de ontsteking los zodat het kan genzen. Een van de bekendste ontstekingen is stinkpoot. Dan heeft de koe een ontsteking net op de rand van de klauw.

· Stal comfort

Potstallen
Potstallen komen vaak voor in Wallonië. Per 100 kilo gewicht moet een vierkantmeter uitgestrooide oppervlakte nodig zijn. Bij een koe is dat ongeveer 6 tot 8 vierkante meter. Een automatische instrooimachine is handig en bespaart je werk maar het stof wat er uit komt kan gevaarlijk zijn.

Ligboxenstal
Boeren die niet geïnteresseerd zijn in een potstal kiezen vaak voor een ligboxenstal. De afmetingen zijn heel belangrijk. De grote van de box moet goed zijn voor de koe. Per dag ligt een melkkoe 10 tot 12 uur. Als de koe te weinig ligt kan ze kreupel worden.