Het hart

Het hart.

Het hart ligt in de borstholte, iets naar links onder het borstbeen. Het hart is ongeveer zo groot als een vuist.

De bouw van het hart.

Het hart is een holle spier. Die spier verbruikt zuurstof en voedingsstoffen ( o.a. glucose ) bij de verbranding. Daarbij komen koolstofdioxide en andere afvalstoffen vrij. Over her hart lopen bloedvaten ( zie afbeelding op volgende bladzijde ). Dat zijn kransslagaders en kransaders. Door de kransslagaders stroomt bloed dat rijk is aan zuurstof en voedingsstoffen naar de hartspier. De kransslagaders zijn vertakkingen ven de aorta. Door de kransslagaders stroomt bloed dat rijk is aan koolstofdioxide en andere afvalstoffen weg van de hartspier. De kransaders monden rechtstreek uit in de rechterboezem. In de afbeelding op de volgende bladzijde is een lengtedoorsnede van het hart getekend. Iedere harthelft bestaat ui twee delen: een boezem en een kamer. De boezems zitten als een soort zakje op de kamer. Het bloed dat van de organen in het lichaam wegstroomt is zuurstofarm. Dit bloed stroomt het hart binnen via de onderste en bovenste holle ader. Deze twee bloedvaten monden uit in de rechterboezem. Van de rechterboezem stroomt het bloed naar de rechterkamer. De rechterkamer pompt het bloed in de longslagader. De longslagader splitst zich in twee bloedvaten: één naar elke long. In de longen wordt het bloed zuurstofrijk. Dit bloed stroomt door de longaders terug nar het hart. Deze bloedvaten monden uit in de linkerboezem. Van de linkerboezem stroomt het bloed naar de linkerkamer. De linkerkamer pompt het bloed in de aorta. Via de aorta stroomt het bloed naar de organen van het lichaam. Daar wordt het bloed zuurstof arm. Door de onderste en bovenste holle ader stroomt het bloed weer terug naar het hart. De boezem en kamers zijn van elkaar gescheiden door hartkleppen. Deze verhinderen dat het bloed terugstroomt van de kamers naar de boezems ( zie afbeelding op volgende bladzijde ). Aan het begin van de longslagader en de aorta bevinden zich halvemaanvormige kleppen. Zij verhinderen dat het bloed terugstroomt in de kamers.

De werking van het hart

Bij de werking van het hart zijn drie fasen te onderscheiden die elkaar steeds opvolgen. In de afbeelding hieronder zie je deze fasen getekend. Let op de stand van de hartkleppen en van de halvemaanvormige kleppen. De hartslag begint als de boezem zijn volgestroomd met bloed uit de holle aders en de longaders. Het samentrekken van de boezems vindt in beide harthelften gelijktijdig plaats. Het bloed stroomt hierdoor de kamers in ( zie hieronder afbeelding1 ). De kamers zijn ontspannen. Als de kamers zijn volgestroomd vindt het samentrekken van de kamers plaats. De hartkleppen slaan dicht en verhinderen dat het bloed terugstroomt in de boezems. De druk in de kamers stijgt. Als de druk in de kamers hoger is geworden dan de druk in de aorta en in de longslagaders, worden de halvemaanvormige kleppen opengedrukt. Het bloed wordt tegelijkertijd in de aorta en in de longslagader gepompt ( zie hieronder afbeelding 2 ). Tijdens het samentrekken van de kamers zijn de boezems ontspannen.

Hierna vindt de hartpauze plaats. Zowel boezems als kamers zijn ontspannen. Het bloed stroomt uit de holle aders en de longslagaders in de boezems en gedeeltelijk al dor in de kamers ( zie hierboven afbeelding 3 ). De halvemaanvormige kleppen zijn opgesloten. Ze verhinderen dat bloed ui de longslagader en de aorta terugstroomt in de kamers. Hierna volgt weer het samentrekken van de boezems.

Hartinfarct.

Als een kransslagader of een vertakking ervan verstopt raakt, komt een deel van de hartspier zonder zuurstof en voedingsstoffen te zitten. Dit deel kan dan afsterven. We noemen dat een hartinfarct. Hoe gevaarlijk een hartinfarct is, hangt af van de grootte van het deel van de hartspier dat geen zuurstof en voedingsstoffen krijgt en afsterft. Als dit deel groot is,is een hartinfarctdodelijk. Een hartinfarct merk je aan een scherpe pijn in de borst en een benauwd gevoel. Meestal komt een hartinfarct alleen bij oudere mensen voor. Maar je hoort steeds vaker dat mensen een hartinfarct krijgen terwijl ze nog maar 30 of 35 jaar oud zijn. Vaak wordt een hartinfarct veroorzaakt door een ongezonde leefwijze. Niet elk hartinfarct is even gevaarlijk. De meeste mensen krijgen niet meteen een ernstig hartinfarct, maar eerst een waarschuwing. Dan raakt een kleine vertakking van een kransslagader verstopt. Een andere vertakking neemt dan meestal de taak over. Dat kan als het hart in goede conditie is. Meestal moet de patiënt een paar weken rust nemen. Als een kransslagader zelf sterk is vernauwd, kan een hartchirurg een bypassoperatie uitvoeren. Bij deze operatie wordt als het ware een omweg aangelegd om het vernauwde deel ( zie afbeelding hieronder ). Hiervoor wordt meestal een stukje bloedvat uit een been gebruikt. Omdat hartoperatie erg ingrijpend zijn, wordt een hartpatiënt tegenwoordig ook vaak gedotterd (zie stukje op de volgende bladzijde). Hartpatiënten moeten meestal een cholesterolarm dieet houden. Vet vlees, vette vis, eieren, boter, margarine, chocola, koekjes en gebak mogen niet meer worden gegeten. Je kunt dus kans op een hartinfarct verkleinen door een gezonde leefwijze. Eet niet te veel vette voedingmiddelen. Rook niet. En zorg voor regelmatige lichaamsbeweging.

Dotteren: voor veel mensen een uitkomst.

Hartspecialisten zijn voortdurend bezig met verbetering van de behandeling van hartpatiënten. Een goed voorbeeld daarvan is het dotteren. Bij deze behandelingsmethode wordt een vernauwing in een kransslagader opgerekt met een soort ballonnetje. Via een sneetje in de lies schuift de hartspecialist een slangetje of een buisje door een bloedvat naar het hart van de patiënt. Aan het begin van het slangetje zit een ballonnetje opgepompt. De vernauwing wordt dan als het ware weggedrukt. Dotteren is een vrij eenvoudige, kostenbesparende en weinig belastende ingreep, die veel bypassoperaties voorkomt. Door het dotteren hoeft één op de drie patiënten niet te worden geopereerd.

Hartritmestoornissen.

De snelheid waarmee het hart zich samentrekt, noemen we het hartritme. Het hartritme is afhankelijk van de lichaamsgrootte. Bij pasgeboren baby’s slaat het hart ongeveer 130 keer per minuut, bij volwassene in rust gemiddeld 70 keer per minuut.
De impulsen ( stoten ) die het samentrekken van het hartspierweefsel veroorzaken, ontstaan in het hart zelf. Ze kunnen echter worden beïnvloed door het zenuwstelsel. Bij sterke lichamelijke inspanning bijv. gaat je hart sneller kloppen. Ook als je ergens van schrikt of kwaad of angstig bent, kan je hartslag sneller worden. Een hartritmestoornis is een langdurige verstoring van het normale hartritme. Meestal wordt dit veroorzaakt door storingen die optreden bij het ontstaan van prikkels in het hart. Een gevolg kan zijn dat niet meer de gehele hartspier samentrekt, waardoor de bloedstroom niet meer regelmatig is en zelfs tot stilstand kan komen. Bij patiënten met hartritmestoornissen kan een pacemaker ( zie afbeelding hieronder ) in het lichaam worden aangebracht. Een pacemaker is een apparaatje dat regelmatig prikkels afgeeft aan de hartspier. Ook bij een hartinfarct kunnen hartritmestoornissen optreden die tot hartstilstand kunnen leiden. Hartritmestoornissen kunnen ook het gevolg zijn van stress. Stress ontstaat in situaties waar iemand niet goed raad mee weet. Bijvoorbeeld bij problemen thuis, op school of op het werk. Meestal duurt zo’n toestand van stress niet lang. Aanhoudende stress kan echter tot allerlei ziekteverschijnselen leiden zoals hoofdpijn, maagklachten en hartklachten.stresssituaties gaan meestal gepaard met een verhoogde productie van adrenaline in het lichaam hierdoor neemt het hartritme toe. Het hart klopt sneller dan eigenlijk nodig is voor de lichamelijke inspanningen die op dat moment wordt geleverd. Stress kan ook leiden tot verhoging van de bloeddruk.

Hartvergroting.

Bij topsporters kan hartvergroting optreden. We spreken dan van een sporthart. Vooral bij duursporters ( o.a. roeiers en wielrenners ) kan door de voortdurende belasting van het hart tijdens trainingen en wedstrijden de dikte van het hartspierweefsel toenemen. Het hart kan dan per hartslag meer bloed wegpompen, waardoor de sporters betere prestaties kan leveren. Iemand met een hartvergroting heeft in rust een lager hartritme dan normaal. Bij veel topsporters slaat het hart in rust niet meer dan 40 keer per minuut. Het gevaar bestaat dat bij het plotseling stoppen van het trainingsprogramma de dikte van de hartspier afneemt, terwijl de hoeveelheid bloed die moet worden weggepompt gelijk blijft. Dit kan aanleiding geven tot hartklachten. Een langzame afbouw van het trainingsprogramma (aftrainen) kan dit voorkomen.